Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożenna Blitek spr. Sędziowie NSA Grażyna Danielec NSA Krystyna Kutzner Protokolant Urszula Ogrodzińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi E. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr : [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji .

Decyzją Burmistrza z dnia [...] (k. 61 akt adm.) E. S. pobierała do dnia 31 marca 2006r. świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad dzieckiem – G. S. ur. [...] 1998r. legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami, o których mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 105, poz. 881).

W dniu 3 kwietnia 2006r. E. S. złożyła kolejny wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na dalszy okres, przy czym do wniosku dołączyła orzeczenie o niepełnosprawności nr [...] z dnia [...] 2006r. Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, w którym zaliczono jej syna G. do osób niepełnosprawnych na okres do dnia 30 kwietnia 2008r., jednak w orzeczeniu stwierdzono, iż nie wymaga on konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Dołączyła też kopię swojego odwołania od tego orzeczenia do organu II instancji i wniosła o zawieszenie postępowania.

Postanowieniem z dnia [...] (k. 53 akt adm.) zawieszono postępowanie w sprawie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na okres od 1 kwietnia 2006r. do 31 sierpnia 2006r. na dziecko – G. S.

Orzeczeniem z dnia [...] znak: [...] organ II instancji – Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności po rozpatrzeniu odwołania E. S. od orzeczenia Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie (k. 52 akt adm.). Od tego orzeczenia E. S. odwołała się do Sądu Rejonowego przedkładając w niniejszym postępowaniu odpis swego odwołania (k. 50 – 51 akt adm.).

W dniu 4 sierpnia 2006r. E. S. złożyła kolejny wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na dalszy okres (k. 40 akt adm.) wnosząc o zawieszenie i tego postępowania do czasu rozstrzygnięcia kwestii niepełnosprawności przez Sąd Rejonowy (k. 39 akt adm.) i postanowieniem z dnia [...] (k. 37 akt adm.) zawieszono postępowanie w sprawie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na okres od 1 września 2006r. do 31 sierpnia 2007r. na dziecko – G. S.

Wyrokiem z dnia [...] do sygn. akt [...] Sąd Rejonowy zmienił zaskarżone orzeczenie Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia [...] znak: [...] w ten sposób, że ustalił, iż w stosunku do dziecka E. S. – G. S. "zachodzi konieczność stałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji". Wyrok ten stał się prawomocny z dniem [...] 2007r. (k. 34 – 35 akt adm.).

Po podjęciu postępowania w niniejszej sprawie – Burmistrz decyzją Nr [...] z dnia [...] odmówił E. S. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko G. S. w okresie od dnia 1 kwietnia 2006r. do dnia 31 sierpnia 2006r. podając jako uzasadnienie odmowy wyłącznie to, iż E. S. w kwietniu 2006r. zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, a więc zgłosiła gotowość do podjęcia pracy. Z treści uzasadnienia wynika, że ta okoliczność wyłącza – zdaniem organu – możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, które – zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych - przysługuje uprawnionym osobom tylko wówczas, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie z wymienionymi w tym przepisie wskazaniami (k. 2 akt adm.).

Od decyzji tej odwołała się E. S. przyznając, że istotnie zarejestrowała się od dnia [...] kwietnia 2006r. w Powiatowym Urzędzie Pracy jednak dokonała tego wyłącznie w tym celu, aby mieć ubezpieczenie zdrowotne dla siebie i niepełnosprawnego syna, którego samotnie wychowuje, a to ubezpieczenie było niezbędne w związku ze stałym korzystaniem przez dziecko z opieki lekarskiej. Podniosła, że w listopadzie 2006r. odmówiła przyjęcia propozycji zatrudnienia z uwagi na konieczność osobistej opieki nad chorym synem, na co przedstawiła w Powiatowym Urzędzie Pracy stosowne zaświadczenie (k. 1 akt adm.).

Decyzją z dnia [...], nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze zmieniło zaskarżoną decyzję w ten sposób, że uchyliło zaskarżoną decyzję i orzekło o przyznaniu E. S. świadczenia pielęgnacyjnego na okres od dnia 1 kwietnia 2006r. do dnia [...] kwietnia 2006r., a odmówiło przyznania tego świadczenia na okres od dnia [...] kwietnia 2006r. do dnia 31 sierpnia 2006r. Na uzasadnienie podano, że w kwestii braku podstaw do przyznania odwołującej się świadczenia pielęgnacyjnego w okresie pozostawania w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy jako osoba bezrobotna organ ten podzielił stanowisko organu I instancji, nie mniej w związku z zarejestrowaniem się przez odwołującą się od dnia [...] kwietnia 2006r. organ przyznał świadczenie na okres poprzedzający tę rejestrację, tj. na okres od dnia 1 kwietnia 2006r. do dnia [...] kwietnia 2006r., gdyż po pierwsze: w postępowaniu administracyjnym ustalono, że zachodzą przesłanki pozytywne przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego (syn strony legitymuje się odpowiednim orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności dającym podstawę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i nie zostały przekroczone kryteria dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę), a po drugie: zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych - możliwe jest wypłacenie należnego świadczenia za niepełne miesiące i takie (przysługujące za niepełne miesiące) świadczenie pielęgnacyjne wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia pielęgnacyjnego za każdy dzień. Organ odwoławczy przyjął, że brak podstaw do przyznania tego świadczenia za pozostały okres, bowiem - zdaniem organu – w tym okresie zaszła równocześnie przesłanka negatywna – zarejestrowanie się przez odwołującą się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna. Organ podkreślił, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001 z późn. zm.) za osobę bezrobotną uznaje się określoną osobę (o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i pkt 2 lit. a-g lub lit. i, j, lub cudzoziemca – członka rodziny obywatela polskiego) niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej (...), a to oznacza, że osoba, która rejestruje się jako osoba bezrobotna nie może być jednocześnie uznana za osobę, która nie może podjąć pracy zarobkowej lub zmuszona jest do rezygnacji z zatrudnienia, a więc za osobę, której można przyznać świadczenie pielęgnacyjne.

Od decyzji tej złożyła skargę E. S., która ponowiła twierdzenia zawarte w odwołaniu i podkreśliła, że z uwagi na stanowisko organów orzeczniczych była zmuszona do zarejestrowania się w Powiatowym Urzędzie Pracy w celu uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego niezbędnego w związku ze stanem zdrowia syna G. wymagającego leczenia szpitalnego i ciągłej rehabilitacji.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie i przedstawił argumenty jak w zaskarżonej decyzji.

W sprawie o sygn. akt II SA/Kr 1073/07 na rozprawie w dniu 26 lutego 2008r. Sąd postanowił wyłączyć do odrębnego rozpoznania niniejszą sprawę ze skargi E. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...], nr [...] pozostawiając w aktach sprawy o sygn. II SA/Kr 1073/07 akta administracyjne powołane w niniejszej sprawie.

Na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2008r. w niniejszej sprawie skarżąca wyjaśniła, że w nie otrzymywała żadnych zasiłków dla bezrobotnych, a zarejestrowała się z uwagi na ubezpieczenie i konieczność leczenia dziecka.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn.. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego według stanu faktycznego i prawnego, obowiązującego w dacie wydania tej decyzji. Ponadto sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm) - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.).

W ocenie Sądu skarga jest zasadna, zarówno bowiem zaskarżona decyzja, jak i decyzja ją poprzedzająca naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

Należy podkreślić, że stan faktyczny sprawy jest niesporny. Poza sporem pozostaje też ustawowa podstawa materialnoprawna przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego, którym są postanowienia ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), a w szczególności przepis art. 17 ust. 1 tej ustawy, który stanowi, że:

"Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności."

W postępowaniu administracyjnym wprawdzie ustalono, że zachodzą przesłanki pozytywne przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego a mianowicie syn strony legitymuje się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności wraz ze wskazaniem "konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji" i nie zostały przekroczone kryteria dochodowe, jednak świadczenia tego nie przyznano na cały okres, na jaki domagała się skarżąca z uwagi na to, że - zdaniem organów - zaszła równocześnie przesłanka negatywna. Organy administracji obu instancji uznały, że skoro skarżąca była w pewnym okresie osobą bezrobotną, zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy, to tym samym w myśl art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1011 z poźn. zm.) była osobą zdolną i gotową do podjęcia pracy. Wobec czego nie mogła być w tym samym czasie osobą rezygnującą z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad chorym synem.

Tak więc, w niniejszej sprawie podstawowym problemem wymagającym rozstrzygnięcia jest powyższa interpretacja organów administracyjnych. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – interpretacja przyjęta przez organy jest nieprawidłowa, albowiem w nieuprawniony sposób rozszerza ustawowo uregulowany w sposób wyczerpujący katalog przesłanek negatywnych pozbawiających uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego. Zgodnie bowiem z unormowaniem art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych:

"Świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:

1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;

2) osoba wymagająca opieki:

a) pozostaje w związku małżeńskim,

b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, w specjalnym ośrodku szkolno -

wychowawczym i korzysta w nim z całodobowej opieki albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;

3) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;

4) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie."

Sąd zwraca uwagę, iż wśród wskazanych przesłanek ustawowych przesądzających o pozbawieniu wnioskodawcy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie wymienia się zdarzenia, jakim jest rejestracja w powiatowym urzędzie pracy w charakterze osoby bezrobotnej. Przepis art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, dzięki wykładni językowej, pozwala jednoznacznie skonstruować obowiązującą normę prawną, a zatem nieuprawnione jest doszukiwanie się intencji ustawodawcy i kreowanie na tej podstawie norm wykraczających poza literalne brzmienie przepisu.

Nadto, co należy podkreślić, przeciwko argumentacji przyjętej przez organy administracji przemawia wprost uregulowanie art. 2 ust. 1 pkt 2 "j" powołanej wcześniej ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, bezrobotny oznacza osobę, która - przy spełnieniu innych warunków - nie pobiera na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania. Powyższe unormowanie stanowi bezpośrednie wsparcie dla twierdzenia, iż ocena spełnienia bądź nie spełnienia przesłanek nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego powinna odbywać się wyłącznie na gruncie terminów i pojęć ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych. Brzmienie art. 17 ust. 5 tej ustawy nie stwarza podstaw do przyjęcia, że osoba pozostająca w ewidencji bezrobotnych nie może być traktowana na równi z osobą rezygnującą z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. Przyznanie takiej osobie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzi natomiast skutki w sferze stosunków zatrudnienia i bezrobocia stanowiąc podstawę do wszczęcia przez organ zatrudnienia postępowania w przedmiocie pozbawienia jej statusu bezrobotnego wobec niespełnienia warunków przewidzianych w art. 33 ust. 4 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Sąd podkreśla, iż zaprezentowane wyżej stanowisko znajduje oparcie w dotychczasowym orzecznictwie sądownictwa administracyjnego w tym zakresie. W szczególności należy podkreślić zbieżne stanowisko zaprezentowane w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu (niepublikowane, zamieszczone w CBOIS) zarówno w wyroku z dnia 25 lipca 2007r. w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 289/07 jak i w wyroku z dnia 30 października 2007r. w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 302/07.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził, że decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszeniem obowiązującego prawa, a przeto na mocy powołanych wyżej przepisów oraz art. 145 § 1 pkt 1a p.p.s.a. orzekł - jak w sentencji.