Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Kabat Rembelska Sędzia NSA Stanisław Gronowski Sędzia del. WSA Maria Jagielska (spr.) Protokolant Bogusław Piszko po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2011 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej M. L. – [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 października 2009 r. sygn. akt VI SA/Wa 1050/09 w sprawie ze skargi M. L. – [...] na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] czerwca 2007 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 października 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 1050/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. L. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] czerwca 2007 r., nr [...], w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego udzielonego na znak towarowy.

Z uzasadnienia wyroku wynika, że za podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji przyjął następujące ustalenia.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2003 r. F. W. "P. Ł." S.A. z siedzibą w Ł. uzyskała prawo ochronne na znak towarowy słowny LECH WÓDKA R-145285 dla towarów w klasie 33: napoje alkoholowe - wódki, z pierwszeństwem od dnia 17 lipca 1998 r.

W dniu [...] maja 2005 r. do Urzędu Patentowego RP wpłynął wniosek M. L. o unieważnienie prawa do znaku LECH WÓDKA na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17, ze zm. – dalej uzt.) z uwagi na podobieństwo do wcześniejszych znaków, na które wnioskodawca uzyskał prawa ochronne, to jest: do słowno-graficznego znaku towarowego LECH POL R-132854 (dla towarów w klasie 33: napoje alkoholowe, z pierwszeństwem od dnia 9 lipca 1998 r.) oraz do znaku słownego MARIUSZ LECH R-113305 (dla towarów w klasie 33: napoje alkoholowe, z pierwszeństwem od dnia 10 lipca 1998 r.).

Decyzją z dnia [...] czerwca 2007 r. Urząd Patentowy RP, działając w postępowaniu spornym, oddalił wniosek M. L. o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy LECH WÓDKA R-145285 udzielonego na rzecz F. W. "P. Ł." S.A. i zasądził na rzecz uprawnionej koszty postępowania. Dokonując oceny przeciwstawionych znaków, organ administracji stwierdził ich podobieństwo w rozumieniu art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt. Uznał, że przeciwstawione znaki towarowe przeznaczone zostały do oznaczania towarów identycznych. Znaki towarowe wnioskodawcy przeznaczone zostały bowiem do oznaczania napojów alkoholowych. Natomiast wódki, do oznaczania których przeznaczony jest sporny znak towarowy, zawierają się w terminie "napoje alkoholowe". Jednakże Urząd Patentowy RP wskazał na treść art. 166 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, ze zm. - dalej pwp.), zgodnie z którym prawo ochronne na znak towarowy nie może być unieważnione na tej podstawie, że znak jest podobny do wcześniejszego znaku towarowego, jeżeli ten ostatni nie był używany w rozumieniu art. 169 ust. 1 pkt 1. W ocenie organu administracji, ustalenie podobieństwa znaków towarowych w sprawie z wniosku M. L. umożliwiło merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy o stwierdzenie wygaśnięcia znaków towarowych LECH-POL (R-13 2854) oraz MARIUSZ LECH (R 113305) w części dotyczącej napojów alkoholowych za wyjątkiem wina – prawo ochronne na znak towarowy MARIUSZ LECH wygaszone zostało decyzją Urzędu Patentowego RP z dnia [...] czerwca 2007 r. (sprawa [...]), zaś prawo ochronne na znak LECH-POL decyzją z dnia [...] czerwca 2007 r. (sprawa [...]).

W tej sytuacji (po stwierdzeniu wygaśnięcia prawa ochronnego w części) ograniczony do wina wykaz towarów dla znaków wnioskodawcy powoduje, że oznaczane znakiem towarowym LECH WÓDKA oraz oznaczane znakami przeciwstawionymi towary są różnego rodzaju, co wynika z istniejącej specjalizacji w branży alkoholowej. Zdaniem organu, nie bez znaczenia jest także świadomość owej specjalizacji u potencjalnych klientów, bowiem przeciętny odbiorca jest świadomy, że producent wódek nie produkuje wina i odwrotnie. W konkluzji Urząd Patentowy uznał, że przeznaczone do oznaczania różnych towarów znaki towarowe: LECH WÓDKA, LECH-POL oraz MARIUSZ LECH mogą funkcjonować w obrocie w sposób bezkolizyjny. Skutkowało to oddaleniem wniosku o unieważnienie prawa ochronnego udzielonego na znak towarowy LECH WÓDKA.

Oddalając skargę M. L. na decyzję Urzędu Patentowego, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 164 p.w.p. prawo ochronne na znak towarowy może być unieważnione, w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa. Ustawowe warunki wymagane do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy ocenia się według przepisów obowiązujących w dniu zgłoszenia znaku towarowego (art. 315 ust. 1 p.w.p.). Zgodnie z obowiązującym w dacie zgłoszenia znaku towarowego LECH WÓDKA art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt., nie jest dopuszczalne udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy służący do oznaczania towarów lub usług tego samego rodzaju, jeżeli jest on podobny do znaku towarowego wcześniej zarejestrowanego na rzecz innego podmiotu, jeżeli w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby on wprowadzać odbiorców w błąd co do pochodzenia oznaczanych nim towarów lub usług.

Sąd I instancji podzielił stanowisko organu administracji, że przeciwstawione znaki są podobne. Jednakże, zgodnie z art. 166 ust. 1 pwp., prawo ochronne na znak towarowy nie może być unieważnione na tej podstawie, że znak jest podobny do wcześniejszego znaku towarowego, jeżeli ten ostatni nie był używany w rozumieniu art. 169 ust. 1 pkt 1, ust. 4 i 5 tej ustawy. Sąd I instancji stwierdził, że wyrokami z dnia 16 kwietnia 2009 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne od wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oddalających skargi na decyzję w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia znaku towarowego LECH-POL dla napojów alkoholowych z wyjątkiem win i na decyzję w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia znaku towarowego MARIUSZ LECH dla napojów alkoholowych z wyjątkiem win (odpowiednio sygn. akt: II GSK 708/08 oraz II GSK 709/08), a zatem decyzje stwierdzające wygaśnięcie praw ochronnych na znaki LECH-POL i MARIUSZ LECH w części dotyczącej napojów alkoholowych za wyjątkiem wina - uprawomocniły się. Oznacza to, zdaniem Sądu I instancji, że towary, do oznaczania których przeznaczone zostały przeciwstawione znaki towarowe, stały się towarami różnego rodzaju, bowiem wódki i wina - mimo, że należą do kategorii napojów alkoholowych - to jednak mają zupełnie inne cechy i charakterystykę, nie są w wobec siebie towarami konkurencyjnymi, a raczej wzajemnie się uzupełniają. W ocenie Sądu I instancji, okoliczność ta wyklucza ryzyko konfuzji, zwłaszcza, że sporny znak LECH WÓDKA posiada element opisowy towaru "wódka" i przeznaczony jest jedynie do oznaczania towarów tego rodzaju. Zasadnie zatem organ administracji przyjął, że odpadła przesłanka unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy LECH WÓDKA w postaci tożsamości towarów, do oznaczenia których został przeznaczony sporny znak.

Skargę kasacyjną od wyroku Sądu I instancji złożył M. L., zaskarżając to orzeczenie w całości. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz uchylenie zaskarżonej decyzji Urzędu Patentowego RP i przekazanie sprawy organowi celem ponownego jej rozpoznania, a także o przyznanie skarżącemu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi wnoszący skargę kasacyjną zarzucił naruszenie prawa materialnego, to jest art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt., a także naruszenie przepisów postępowania w zakresie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.- dalej p.p.s.a.) mające istotny wpływ na treść wyroku.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona podniosła, że Sąd I instancji nie uwzględnił całego materiału dowodowego. Sąd nie uzasadnił podtrzymywanej w swoim orzeczeniu tezy Urzędu Patentowego, że towary typu wino i wódka nie są towarami tego samego rodzaju. Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, skoro zarówno wódka, jak i wino są napojami alkoholowymi, to są to towary tego samego rodzaju. Strona zarzuciła, że WSA oparł się na opinii Urzędu Patentowego RP, podanej bez przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego, że producent wina nie produkuje wódki i odwrotnie. Opinia ta jest sprzeczna ze stanem faktycznym istniejącym na polskim rynku alkoholowym, bowiem są przykłady, że producenci wina produkują także wódki, zaś producenci wódek są również producentami piwa. Na poparcie swoich twierdzeń strona dołączyła do skargi kasacyjnej wydruki ze strony internetowej firmy B. oraz G. S., a także kopię artykułu prasowego. Skutkiem niewłaściwie ustalonego stanu faktycznego było naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt.

Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, Sąd I instancji w ogóle nie odniósł się do zarzutu pozbawienia strony możliwości przygotowania się do rozprawy przed Urzędem Patentowym, to jest naruszenia przez organ przepisów postępowania administracyjnego.

Urząd Patentowy RP oraz uczestnik postępowania – F. W. "P. Ł." S.A. nie skorzystali z prawa złożenia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy przypomnieć, że skargę kasacyjną można oprzeć na dwóch wskazanych w art. 174 pkt 1) i pkt 2) p.p.s.a podstawach tj. na naruszeniu prawa materialnego (pkt 1) i na naruszeniu prawa procesowego, jeżeli uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy (pkt 2). Stosownie do art. 176 p.p.s.a. skarga kasacyjna, jak każde pismo procesowe w postępowaniu sądowym, wymaga spełnienia określonych co do formy warunków. I tak, poza oznaczeniem pisma i wskazaniem czy wyrok jest zaskarżony w całości czy też w części oraz zakreśleniem żądania, jej autor powinien wskazać podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Powyższy wymóg narzuca art. 183 § 1 p.p.s.a. i zasada związania Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej oraz kontrolowania zaskarżonego orzeczenia wyłącznie z perspektywy przepisów uznanych za naruszone.

W rozpatrywanej sprawie autor skargi kasacyjnej oparł ją na zarzucie naruszenia prawa materialnego i procesowego, a istota problemu w świetle zarzutów kasacyjnych oraz ich uzasadnienia sprowadza się do kwestionowania wyrażonego przez Sąd I Instancji poglądu, że towary typu wódka i wino nie są tego samego rodzaju. Kasator stwierdził, iż w spornej kwestii WSA powielił stanowisko organu i błędnie zastosował przepis art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt., nie biorąc pod uwagę całego materiału zgromadzonego w sprawie oraz nie uzasadniając swojego poglądu.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę kasacyjną za nie znajdującą usprawiedliwionych podstaw.

Przypomnieć na wstępie należy, że wniosek skarżącego M. L. o unieważnienie prawa ochronnego na znak LECH WÓDKA uruchomił, po złożeniu przez uprawnionego ze spornego znaku zarzutu nieużywania znaków przeciwstawionych do oznaczania napojów alkoholowych z wyjątkiem wina, trzy postępowania - postępowanie z wniosku M. L. w sprawie stwierdzenia nieważności udzielonego prawa ochronnego na znak LECH WÓDKA i postępowania z zarzutu uprawnionej F. W. P. o stwierdzenie wygaśnięcia znaków LECH-POL i MARIUSZ LECH dla napojów alkoholowych z wyjątkiem wina. Przedmiotem kontroli kasacyjnej jest wyrok WSA dotyczący decyzji w przedmiocie stwierdzenia nieważności znaku spornego. Istotne jest, iż Sąd I instancji rozpatrywał skargę w tej sprawie w dacie, gdy Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne złożone w stosunku do orzeczeń WSA oddających skargi na decyzje Urzędu Patentowego, wydane w pozostałych dwóch postępowaniach, stwierdzające wygaśnięcie prawa ochronnego do znaków przeciwstawionych LECH-POL i MARIUSZ LECH w części dotyczącej napojów alkoholowych z wyjątkiem wina (sygn. akt II GSK 708/08 i II GSK 709/08).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie budzi wątpliwości konkluzja Sądu I instancji, że Urząd Patentowy prawidłowo odmówił unieważnienia udzielonego prawa ochronnego, ponieważ towary oznaczone znakiem spornym i towary oznaczane znakami przeciwstawionymi są różnego rodzaju i z tego względu znaki mogą funkcjonować na rynku bezkolizyjnie.

Skarżący, formułując wniosek o unieważnienie udzielonego prawa ochronnego na znak LECH WÓDKA oparł go na naruszeniu przy rejestracji tego prawa przepisu art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt. zgodnie z którym niedopuszczalna jest rejestracja znaku towarowego dla towarów tego samego rodzaju, jeżeli znak jest podobny w takim stopniu do znaku towarowego zarejestrowanego na rzecz innego przedsiębiorstwa, że w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego mógłby wprowadzać w błąd odbiorców co do pochodzenia towarów. Powołany przepis, jak wynika z jego treści, dotyczy kolizji praw i zakazuje udzielenia ochrony znakowi towarowemu, jeśli znak ten nałożony na towar produkowany/wprowadzany do obrotu przez danego przedsiębiorcę nie będzie z nim łączony, ze względu na podobieństwo do wcześniej zarejestrowanego znaku towarowego innego przedsiębiorcy. Wskazana przeszkoda rejestracji jest wynikiem podstawowej funkcji jaką musi spełniać znak towarowy, a mianowicie funkcji odróżniającej towary ze względu na ich pochodzenie.

Przy dokonywaniu oceny, czy przy rejestracji znaku zaistniała przeszkoda, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt. badaniu podlega, czy znak towarowy, któremu udzielone zostało prawo z rejestracji jest podobny do znaku z wcześniejszym pierwszeństwem. Badając podobieństwo znaków towarowych, bierze się pod uwagę podobieństwo /jednorodzajowość/ towarów i podobieństwo oznaczeń (wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2001 r., sygn. akt II SA 3446/01; ONSA 2003, nr 1, poz. 27), z tym że podobieństwo oznaczeń jest wtórne w stosunku do ustaleń w zakresie podobieństwa pomiędzy towarami (vide: U. Promińska, Ustawa o znakach towarowych, komentarz, Wyd. Prawnicze PWN W-wa 1998, str. 38). Stwierdzenie, iż towary oznaczone przeciwstawionymi znakami są różne i różne jest ich przeznaczenie oraz warunki zbytu, uzasadnia odstąpienie od dalszego badania i dopuszczenie możliwości egzystowania w obrocie porównywanych znaków ze względu na brak ryzyka kolizji (podobnie: M. Kępiński, Niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd odbiorców co do źródła pochodzenia towarów w prawie znaków towarowych; Zeszyty Naukowe U.J. z.28.1982).

Kontrola kasacyjna zaskarżonego wyroku ograniczona jest do kwestii jednorodzajowości towarów oznaczonych znakami przeciwstawionymi, a więc wina – w przypadku znaków należących do skarżącego i wódki – w przypadku znaku spornego. Kasator zarzucił Sądowi I instancji, iż nie wziął on pod uwagę przedstawionego w sprawie materiału dowodowego na okoliczność, iż towary dla oznaczania których przeznaczony jest znak sporny i znaki przeciwstawione "mają wiele cech wspólnych", a ponadto, że nie uzasadnił jakie cechy i właściwości tych towarów doprowadziły do tego, iż uznane one zostały za jednorodzajowe, co zadecydowało o zastosowaniu art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt.

Zauważyć należy, że dostrzeżone w skardze kasacyjnej niedostatki uzasadnienia kontrolowanego wyroku nie mogą skutecznie uzasadniać zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" p.p.s.a., nie tylko dlatego że nie zarzucono równocześnie naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. Stosownie bowiem do art. 174 pkt 2) p.p.s.a. naruszenie prawa procesowego powinno mieć wpływ na wynik sprawy, a takiej zależności w rozpatrywanej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny nie dopatruje się. Sąd I instancji stwierdził ogólnie, iż wódki i wina należą do kategorii napojów alkoholowych, dodając iż "jednak mają one inne cechy i charakterystykę". Tak wyrażona ocena nie stanowi szczegółowych przemyśleń Sądu I instancji w przedmiotowej kwestii, lecz jest czytelna i w powiązaniu z akceptacją stanowiska organu daje jasny obraz poglądu WSA na temat jednorodzajowości napojów alkoholowych oznaczanych znakami przeciwstawionymi. Mimo, iż rozumowanie WSA wyrażone jest w nadmiernie lapidarny sposób, to w świetle zarzutów kasacyjnych, nie budzi wątpliwości. Ocena, iż wódka i wino nie są towarami jednego rodzaju została w pełni uzasadniona w decyzji, którą WSA uznał za prawidłową. W istocie rzeczy, jak stwierdził WSA, cechy porównywanych napojów alkoholowych są różne. Odmienne są bowiem warunki produkcji wina i wódki, inne są opakowania i pieczętowania tych towarów i wreszcie różne zazwyczaj są warunki ich sprzedaży. Co do zasady nie sprzedaje się wódek w winiarniach, a w razie gdy oba rodzaje towarów znajdują się w jednym sklepie (najczęściej są to wydzielone stoiska w centrach handlowych), ich usytuowanie jest wyraźnie rozdzielne. Dodać należy, że w tej kwestii Naczelny Sąd Administracyjny podziela pogląd, iż rozwój centrów handlowych i sklepów samoobsługowych różnych sieci handlowych powoduje, że kryterium oceny podobieństwa towarów jakim są warunki zbytu ma coraz mniejsze znaczenie (R. Skubisz, Prawo znaków towarowych, komentarz, Wyd. Prawnicze 1997 r., wyd II, str. 86). Wreszcie nie można nie zauważyć, iż klientela wskazanych napojów alkoholowych jest różna, mimo że nie jest tak, iż wielbiciele wina nie kupują wódek, a kupujący wódkę nigdy nie kupują wina. Możliwość zakupu przez tych samych klientów wódki i wina nie podważa twierdzenia, iż napoje te są odróżniane przez kupujących ze względu na ich odmienne właściwości. Co wymaga odnotowania, wódka i wino, ze względu na różną zawartość alkoholu, muszą być traktowane jak napoje alkoholowe różnego rodzaju, co znajduje wyraz w przepisach ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 7, poz. 473 ze zm.). Udzielane zgodnie z tą ustawą zezwolenia na obrót i podawanie napojów alkoholowych wydawane są odrębnie dla każdego rodzaju tych napojów z odrębnej puli zezwoleń na ten cel przeznaczonej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, incydentalna, możliwa tożsamość producenta wina i wódki, na co zwraca uwagę autor skargi kasacyjnej, nie prowadzi, z omówionych wyżej przyczyn, do wniosku, że napoje te są jednego rodzaju. W tej sytuacji zarzuty kasatora nieprzeprowadzenia dowodów na okoliczność, że producent wódki produkuje również wina nie mogą mieć znaczenia dla wyniku sprawy.

Dokonana dla potrzeb prawidłowości udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy, przy uwzględnieniu zasadniczych kryteriów badania jakimi są rodzaj, przeznaczenie i warunki zbytu towarów, ocena, że towary dla oznaczania których przeznaczone zostały przeciwstawione znaki nie są podobne (są różnego rodzaju), prowadzić musi do wniosku, iż wskazana w art. 9 ust. 1 pkt 1 uzt. przesłanka unieważnienia prawa ochronnego nie zachodzi. Z tego względu prawidłowa jest konkluzja zawarta w zaskarżonym wyroku, iż znak sporny i znaki skarżącego mogą funkcjonować w obrocie bez ryzyka konfuzji.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.