Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Daria Sachanbińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Sędzia NSA Jerzy Krupiński Protokolant St. sekretarz sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2019 r. sprawy ze skargi W. R. i P. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 24 kwietnia 2019 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wyrejestrowania pojazdu 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Nyskiego z dnia 5 lutego 2019 r., nr [...], 2) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu na rzecz skarżących W. R. i P. R. solidarnie kwotę 714 (siedemset czternaście) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez W. R. i P. R. (zwanych dalej skarżącymi lub wnioskodawcami) jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 24 kwietnia 2019 r., nr [...], którą utrzymano w mocy decyzję Starosty Nyskiego z dnia 5 lutego 2019 r., nr [...], o odmowie wyrejestrowania pojazdu marki Fiat [...] o numerze rejestracyjnym [...].

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wnioskiem z dnia 28 listopada 2018 r. skarżący zwrócili się do Starosty Nyskiego o wyrejestrowanie pojazdu marki Fiat [...] o nr rejestracyjnym [...] z uwagi na jego kradzież. Do wniosku załączyli zawiadomienie z dnia 3 czerwca 2017 r. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (skierowane do Prokuratury Rejonowej [...]), postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 19 grudnia 2017 r., sygn. akt [...]; postanowienie Sądu Rejonowego [...] w [...] z dnia 23 kwietnia 2018 r., sygn. akt [...], o uchyleniu ww. postanowienia; postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 29 października 2018 r., sygn. akt [...]; oświadczenie wnioskodawców z dnia 28 listopada 2018 r. o pozbawieniu ich władztwa nad ww. pojazdem.

Decyzją z dnia 5 lutego 2019 r. Starosta Nyski - działając na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1990, z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie "p.r.d.", oraz § 21 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2355, z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem - odmówił wyrejestrowania wyżej opisanego pojazdu. W ustaleniach stanu faktycznego organ podał m.in., że wystąpił do Prokuratury Rejonowej [...] o jednoznaczne wskazanie, czy utrata posiadania przez wnioskodawców pojazdu Fiat [...] o nr rejestracyjnym [...] nastąpiła na skutek jego kradzieży. W odpowiedzi uzyskał informację, że prowadzone postępowanie przez Policję nie wykazało w sposób dostateczny, aby do utraty pojazdu doszło wskutek przestępstwa. Dalej organ dokonał analizy mających w sprawie zastosowanie przepisów p.r.d. i rozporządzenia, a także orzecznictwa przytoczonego przez P. R. w piśmie z dnia 30 stycznia 2019 r. oraz zgromadzonego materiału dowodowego. Na tej podstawie stwierdził, że wniosek o wyrejestrowanie nie zawiera braków formalnych. Jednakże - zdaniem organu - z zawartej dokumentacji nie wynika jednoznacznie, aby faktycznie doszło do kradzieży lub przywłaszczenia pojazdu, a tym samym, aby spełniła się przesłanka wyrejestrowania pojazdu określona w art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. Natomiast otrzymana z Prokuratury odpowiedź potwierdza, że w niniejszej sprawie nie zostało wykazane w dostateczny sposób, że do utraty pojazdu doszło w wyniku przestępstwa. W związku z tym załączone przez skarżących postanowienia o umorzeniu dochodzenia nie mogły być uznane za prawidłowe w świetle § 21 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, skoro nie wynika z nich podstawowa okoliczność, a mianowicie, że doszło do popełnienia przestępstwa kradzieży lub przywłaszczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący zarzucili naruszenie przepisów prawa materialnego, w tym art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. w związku z § 21 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia poprzez ich niezastosowanie. Ponadto sformułowali zarzut naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 75 § 1 i 2, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 1 i 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, z późn. zm. - dopisek Sądu), zwanej dalej K.p.a., poprzez naruszenie zasady prawdy obiektywnej, pominięcie przy rozpoznawaniu sprawy istotnych okoliczności wynikających z oświadczenia skarżących co do kradzieży samochodu, złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, a także przez brak wykazania przez organ, jaki materiał dowodowy miałby przeczyć temu oświadczeniu. Na podstawie tych zarzutów skarżący domagali się uchylenia kwestionowanej decyzji Starosty i wyrejestrowania przedmiotowego pojazdu. W uzasadnieniu odwołania skarżący podnieśli, że spełnili wszystkie warunki określone zarówno w art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. oraz w rozporządzeniu. Wyjaśnili, że nie przekazali dowodu rejestracyjnego, ponieważ znajduje się on w depozycie organu rejestrującego. Ponadto podkreślili, że zgodnie z art. 7a K.p.a. wszelkie wątpliwości do treści normy prawnej winny być rozstrzygane na korzyść strony.

W wyniku rozpatrzenia odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu decyzją z dnia 24 kwietnia 2019 r. utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie Starosty Nyskiego. W uzasadnieniu Kolegium przedstawiło stan faktyczny sprawy oraz przytoczyło i omówiło przepisy mające zastosowanie w sprawie. Następnie, odnosząc się do treści postanowień o umorzeniu dochodzenia w sprawie przywłaszczenia przedmiotowego pojazdu, Kolegium podkreśliło, że powodem umorzenia był brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. W takim stanie rzeczy organ nie jest związany treścią złożonego oświadczenia o kradzieży. Skoro bowiem nie jest możliwe potwierdzenie kradzieży, oświadczenie to nie odpowiada rzeczywistości i jako takie nie może stanowić podstawy wyrejestrowania. Tym samym nie zostały w sprawie spełnione przesłanki z art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. Dalej Kolegium dowodziło, powołując się na zasadę prawdy obiektywnej, że znajdujące się w aktach sprawy postanowienie o umorzeniu dochodzenia podlega takiej samej ocenie jak każdy inny dowód zgromadzony w toku postępowania administracyjnego. W ocenie organu odwoławczego, art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. ustanawia normę prawną, w świetle której do wydania decyzji o wyrejestrowaniu pojazdu z powodu kradzieży wystarczające jest oświadczenie właściciela złożone z uprzedzeniem o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, ale tylko wówczas, gdy nie jest ono sprzeczne z rzeczywistym stanem rzeczy, a więc gdy organ nie dysponuje przeciwnymi dowodami w sprawie. Natomiast powołane przez skarżących orzeczenia zapadły właśnie w takich stanach faktycznych, w których organy administracji publicznej nie dysponowały, poza rzeczonymi oświadczeniami, żadnymi innymi dowodami pozwalającymi dokonać ustaleń co do przyczyn utraty pojazdu, a tym samym także i przeciwdowodami względem złożonego przez wnioskodawców oświadczenia. W konsekwencji Kolegium uznało, że organ pierwszej instancji zasadnie odmówił wyrejestrowania przedmiotowego pojazdu na podstawie przesłanki art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d.

W skardze na powyższą decyzję skarżący, reprezentowani przez pełnomocnika, ponowili zawarte już w odwołaniu zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, w tym art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a., oraz argumentację przedstawioną w tym zakresie. Dodatkowo zarzucili naruszenie art. 8 i art. 107 § 3 K.p.a. przez nienależyte uzasadnienie zaskarżonej decyzji z uwagi na zawarcie w nim zbyt ogólnych stwierdzeń - co uniemożliwia realizację zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oraz uniemożliwia dokonanie kontroli zaskarżonej decyzji - w szczególności pobieżne odniesienie się do zarzutów postawionych przez wnioskodawcę, ograniczające się w głównej mierze do potwierdzenia czynności i twierdzeń organu pierwszej instancji, oraz naruszenie art. 9 i art. 11 K.p.a. poprzez niedostateczne wyjaśnienie podstaw i przesłanek utrzymania w mocy decyzji o odmowie wyrejestrowania pojazdu. W związku z tymi zarzutami skarżący wnieśli o uchylenie decyzji organów obu instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi skarżący zauważyli, że spełnili wszystkie warunki określone w p.r.d., jak i rozporządzeniu, dołączając do wniosku wymagane dokumenty. Natomiast zgodnie z orzecznictwem, do wydania decyzji o wyrejestrowaniu pojazdu z powodu jego kradzieży (przywłaszczenia) wystarczające jest oświadczenie właściciela złożone z uprzedzeniem o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Zdaniem Kolegium, oświadczenia stron nie odpowiadają rzeczywistości, jednak organ nie podjął żadnych kroków w celu zweryfikowania, czy faktycznie oświadczenia te są fałszywe, w szczególności nie złożył zawiadomienia o możliwości popełnienia przez właścicieli pojazdu przestępstwa. Dalej skarżący wywodzili, że w przedmiotowej sprawie brak jest okoliczności wskazujących, że do przywłaszczenia nie doszło. Gdyby jednak organ prowadzący postępowanie karne mógł kategorycznie stwierdzić, że do przestępstwa przywłaszczenia nie doszło, umorzyłby postępowanie z tej przyczyny, że czynu zabronionego nie popełniono. Omawiane postanowienie oznacza tyle tylko, że wobec wyczerpania możliwości dowodowych nie można było na tym etapie postępowania jednoznacznie zweryfikować, czy doszło do przywłaszczenia pojazdu, czy też nie. Podnieśli też skarżący, że zgodnie z art. 327 § 1 K.p.k. umorzone postępowanie przygotowawcze może być w każdym czasie podjęte na nowo na mocy postanowienia prokuratora, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego. W przekonaniu skarżących, ich oświadczenia w żaden sposób nie zostały podważone przez organ. Z kolei w kwestii naruszenia prawa procesowego akcentowali, że na organie administracji ciąży obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, zgodnie z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. Tymczasem tak się nie stało, ponieważ organ poprzestał jedynie na uzyskaniu informacji od Prokuratora, która to informacja nie daje podstaw do jednoznacznego stwierdzenia, że do popełnienia przestępstwa nie doszło. Gdyby bowiem organ przeprowadził dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową [...] w [...] o sygn. akt [...], to doszedłby do przekonania, że oświadczenie odwołujących nie pozostaje w sprzeczności z rzeczywistym stanem rzeczy oraz że wyrejestrowanie pojazdu jest zasadne. Zauważyli też, że postępowanie przeprowadzono z naruszeniem art. 8 K.p.a., bowiem organy wprowadziły ich w błąd, wskazując, że wyrejestrowanie pojazdu może nastąpić w oparciu o inną przesłankę, tj. określoną w art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d. Na podstawie tego przepisu nie jest jednak możliwe wyrejestrowanie pojazdu przywłaszczonego przez inną osobę, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Nie sposób bowiem jednoznacznie stwierdzić, że utrata posiadania samochodu była trwała i zupełna. Ponadto skarżący zarzucili, że Kolegium nie odniosło się w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji do ich zarzutów. Stwierdzili również, że niewyrejestrowanie samochodu na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. zamyka im drogę do jego wyrejestrowania i obliguje do dalszego opłacania składek ubezpieczenia OC za samochód, którego wbrew ich woli nie mogą użytkować od 2014 r.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2167), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Z tego też powodu, w postępowaniu sądowym nie mogą być brane pod uwagę argumenty natury słusznościowej czy celowościowej. Badana jest wyłącznie legalność aktu administracyjnego, czyli prawidłowość zastosowania przepisów prawa do zaistniałego stanu faktycznego, trafność wykładni tych przepisów oraz prawidłowość zastosowania przyjętej procedury.

Stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325), zwanej dalej P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a, który w sprawie nie miał zastosowania.

Na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a., uwzględnienie skargi na decyzję następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c).

Przeprowadzona przez Sąd, w granicach tak określonej kognicji, kontrola legalności zaskarżonej decyzji, a także - z mocy art. 135 P.p.s.a - poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, wykazała, że akty te zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa w stopniu uzasadniającym ich uchylenie. Stwierdzone naruszenie przepisów miało bowiem wpływ na wynik sprawy.

Przed przedstawieniem przyczyn, które zadecydowały o takiej ocenie Sądu przypomnieć należy, że materialnoprawną podstawę działania organów stanowiły przepisy cyt. wyżej ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, nadal zwanej w skrócie "p.r.d." Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d., pojazd podlega wyrejestrowaniu przez organ właściwy ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, na wniosek jego właściciela, w przypadku kradzieży pojazdu, jeżeli jego właściciel złożył stosowne oświadczenie pod odpowiedzialnością karną za fałszywe zeznania. Stosownie zaś do § 21 ust. 1 pkt 2 cyt. wyżej rozporządzenia z dnia 11 grudnia 2017 r., w celu wyrejestrowania pojazdu właściciel pojazdu składa do organu rejestrującego właściwego ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu wniosek o wyrejestrowanie pojazdu (...), do którego dołącza w przypadku określonym w art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. - dowód rejestracyjny i kartę pojazdu, jeżeli była wydana, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz zaświadczenie wydane przez właściwy organ Policji potwierdzające zgłoszenie kradzieży pojazdu albo postanowienie o umorzeniu dochodzenia w sprawie kradzieży pojazdu wystawione przez właściwy organ.

Na gruncie tak brzmiących przepisów organy obu instancji wyraziły stanowisko, że ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym przedłożonych przez skarżących dokumentów, nie wynika, aby doszło do kradzieży lub przywłaszczenia przedmiotowego pojazdu, co tym samym wyklucza możliwość jego wyrejestrowania na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. Kolegium dodatkowo uznało, że w świetle powyższego przepisu do wydania decyzji o wyrejestrowaniu pojazdu z powodu kradzieży wystarczające jest oświadczenie właściciela złożone z uprzedzeniem o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, ale tylko wówczas, gdy nie jest ono sprzeczne z rzeczywistym stanem rzeczy, a więc gdy organ nie dysponuje przeciwnymi dowodami w sprawie. W ocenie organu odwoławczego, oświadczenie skarżących z dnia 28 listopada 2018 r. o przywłaszczeniu pojazdu jest natomiast sprzeczne z treścią postanowienia o umorzeniu dochodzenia w sprawie przywłaszczenia spornego pojazdu, w którym jako powód umorzenia podano, iż brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa. Organ odwoławczy uznał zatem, że nie jest związany złożonym przez skarżących oświadczeniem i nie stanowi ono wystarczającego dowodu do wyrejestrowania pojazdu.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy organy dokonały błędnej wykładni prawa materialnego, a to art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d., co trafnie zarzucono w skardze. Sąd zgodził się ze skarżącymi, że postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 28 października 2018 r. z uwagi na brak danych dostatecznie uzasadniających popełnienie czynu zabronionego, nie daje żadnych podstaw do wnioskowania, że do wskazanego przez strony przywłaszczenia nie doszło. Również Prokurator Prokuratury Rejonowej [...] w [...] w piśmie z dnia 3 stycznia 2019 r. nie wykluczył takiej sytuacji. Stwierdził jedynie, że przeprowadzone postępowanie nie wykazało w sposób dostateczny, aby do utraty pojazdu przez dotychczasowych właścicieli doszło w wyniku przestępstwa. W ocenie Sądu, oświadczenie skarżących nie pozostaje zatem w żadnej sprzeczności z powyższymi dowodami. Natomiast art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. należy wykładać przyjmując, że właściciel pojazdu, który został pozbawiony w sposób bezprawny władztwa nad nim, nie może być pozbawiony możliwości jego wyrejestrowania. Z kolei dopuszczenie się przywłaszczenia winno być - co do zasady - traktowane na gruncie art. 79 ust. 1 p.r.d. na równi z kradzieżą (więcej w tej kwestii - WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt IV SA/Po 50/19 i powołane tam orzecznictwo; wyrok dostępny - jak wszystkie orzeczenia przytoczone w uzasadnieniu - na stronie internetowej Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W rozpoznawanej sprawie trzeba mieć również na uwadze, że przepis art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d. wymaga jedynie złożenia przez wnioskodawcę stosownego oświadczenia pod odpowiedzialnością karną za fałszywe zeznania o kradzieży pojazdu, a więc ustawodawca nie wprowadził wymogu przedstawienia dowodu potwierdzającego popełnienie czynu zabronionego. Sąd podziela zatem pogląd prezentowany w orzecznictwie, że w świetle treści omawianego przepisu, dla uwzględnienia wniosku o wyrejestrowanie pojazdu w związku z jego kradzieżą wystarczy, aby właściciel złożył stosowne oświadczenie pod odpowiedzialnością karną za fałszywe zeznania (por. wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt I OSK 1513/16), o ile oczywiście inne dowody rzeczywiście nie podważają prawdziwości tego oświadczenia. W niniejszej sprawie skarżący takie oświadczenie złożyli i - jak wykazano wyżej - nie pozostaje ono w sprzeczności ze wskazanymi w decyzjach dowodami. Nadto organy nie kwestionowały kompletności złożonego wniosku o wyrejestrowanie. Przyjąć więc należy, że w przypadku wnioskodawców zaistniała przesłanka określona w art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d., zobowiązująca organ do wyrejestrowania spornego pojazdu. Słusznie też zauważyli skarżący, że organy, pomimo iż nie uwzględniły oświadczenia z dnia 28 listopada 2018 r., nie podjęły czynności w celu zweryfikowania jego prawdziwości, w szczególności nie powiadomiły właściwych organów ścigania o popełnieniu przez stronę przestępstwa.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że konieczność dokonania ponownej oceny okoliczności faktycznych sprawy w kontekście normy prawnej zawartej w art. 79 ust. 1 pkt 2 p.r.d., z uwzględnieniem przedstawionej przez Sąd wykładni, stanowi przesłankę do uchylenia wydanych w sprawie decyzji organów obu instancji.

Z tych wszystkich przyczyn, wobec stwierdzonego naruszenia przez organy przepisów prawa materialnego w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, Sąd - na podstawie 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz art. 135 P.p.s.a. - uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania, zawarte w punkcie 2 sentencji wyroku, uzasadnia przepis art. 200 w związku z art. 205 § 2 P.p.s.a. Na wysokość tych kosztów składa się uiszczony solidarnie przez skarżących wpis od skargi w wysokości 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika skarżących w kwocie 480 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictw w łącznej wysokości 34 zł.

Wskazania co do dalszego postępowania wynikają wprost z treści uzasadnienia niniejszego wyroku. Rzeczą organu przy ponownym rozpatrywaniu sprawy będzie uwzględnienie przedstawionej oceny prawnej i usunięcie dostrzeżonych naruszeń prawa, zgodnie z dyspozycją art. 153 P.p.s.a.