Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 czerwca 2020 r. sprawy ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich na uchwałę Rady Gminy Lipinki nr W52/2019 z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie podjęcia deklaracji "Gmina Lipinki wolna od ideologii "LGBT" postanawia: skargę odrzucić.

Rada Gminy Lipinki podjęła uchwałę nr V/52/2019 z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie podjęcia deklaracji "Gmina Lipinki wolna od ideologii "LGBT".

Uchwałę podjęto na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. póz. 506). Rada Gminy Lipinki uchwaliła co następuje: "W związku z wywołaną przez niektórych polityków wojną ideologiczną Rada Gminy Lipinki podejmuje deklarację "Gmina Lipinki wolna od ideologii «LGBT»". Radykałowie dążący do rewolucji kulturowej w Polsce atakują wolność słowa, niewinność dzieci, autorytet rodziny i szkoły oraz swobodę przedsiębiorców. Dlatego będziemy konsekwentnie bronić naszej wspólnoty samorządowej! Gmina Lipinki wolna od ideologii "LGBT". Dla dobra życia, rodziny i wolności deklarujemy, że samorząd który reprezentujemy - zgodnie z naszą wielowiekową kulturą opartą na wartościach chrześcijańskich - nie będzie ingerować w prywatną sferę życia polskich rodzin. Nie damy narzucić sobie wyolbrzymianych problemów i sztucznych konfliktów, które niesie ze sobą ideologia "LGBT".

Nie zgodzimy się na sprzeczne z prawem instalowanie funkcjonariuszy politycznej

poprawności w szkołach (tzw. "latarników"). Będziemy strzegli prawa do wychowania

dzieci zgodnego z przekonaniami rodziców !

Zrobimy wszystko, aby do szkół nie mieli wstępu gorszyciele zainteresowani

wczesną seksualizacją polskich dzieci w myśl tzw. standardów Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO). Będziemy chronili uczniów, dbając o to, aby rodzice z pomocą

wychowawców mogli odpowiedzialnie przekazać im piękno ludzkiej miłości!

Nie pozwolimy wywierać administracyjnej presji na rzecz stosowania poprawności

politycznej (słusznie zwanej niekiedy po prostu homopropagandą) w wybranych

zawodach. Będziemy chronili m.in. nauczycieli i przedsiębiorców przed narzucaniem

im nieprofesjonalnych kryteriów działania np. w pracy wychowawczej, przy doborze

pracowników czy kontrahentów!

Deklarujemy, że Gmina Lipinki w realizacji swoich publicznych zadań będzie wierna tradycji narodowej i państwowej, pamiętając o 1053 latach od Chrztu Polski, 100 latach od odzyskania Niepodległości Polski i 29 latach od odzyskania Samorządności Polaków".

Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wpłynęła skarga Rzecznika Praw Obywatelskich na powyższą uchwałę. Skarżący zarzucił zaskarżonej uchwale:

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

* naruszenie art. 7 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 ustawy

z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. póz. 713;

dalej powoływanej jako "u.s.g.") poprzez wykroczenie poza

zakres działania gminy i zakres właściwości rady gminy oraz władczą ingerencję

w zakres kompetencji innych organów publicznych, w tym organów wykonawczych

samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej, a w konsekwencji brak

podstawy prawnej i naruszenie konstytucyjnej zasady legalizmu, z której wynika,

że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa,

* naruszenie art. 47, art. 48, art. 54 ust. 1, art. 70 ust. 1 i art. 73 w zw. z art. 31 ust.

3 Konstytucji RP poprzez ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności, podczas

gdy ich ograniczenie może nastąpić tylko w drodze ustawy,

* naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP w zw. z art. 1 ustawy o samorządzie

gminnym poprzez dyskryminację ze względu na orientację seksualną i tożsamość

płciową, polegającą na wykluczeniu ze wspólnoty samorządowej jej mieszkańców

identyfikujących się jako lesbijki, geje, osoby biseksualne i transpłciowe (w skrócie

"LGBT"),

naruszenie art. 30 w zw. z art. 47 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP i art. 54

ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 8 w zw. z art. 14 i art. 10

w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez

bezprawną ingerencję w wolności i prawa osób nieheteronormatywnych i

transpłciowych, polegającą na naruszeniu ich godności, a także ograniczeniu prawa

do życia prywatnego w zgodzie ze swoją orientacją seksualną i tożsamością oraz

ekspresji tych cech, a w konsekwencji dyskryminację ze względu na orientację

seksualną i tożsamość płciową,

naruszenie art. 48, art. 70 ust. 1 i art. 73 Konstytucji RP poprzez bezprawne

ograniczenie praw i wolności mieszkańców gminy Lipinki do wychowania dzieci

zgodnie z własnymi przekonaniami, do nauki i do nauczania, polegające na władczej

ingerencji w działalność placówek oświatowych, narzuceniu im wartości zgodnych

wyłącznie z jednym światopoglądem oraz dążeniu do wykluczenia z programu

nauczania treści dotyczących edukacji seksualnej i antydyskryminacyjnej.

Skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy Lipinki reprezentujący Radę Gminy Lipinki wniósł o odrzucenie skargi Rzecznika Praw Obywatelskich na uchwałę nr N//52/2019

3

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

Rady Gminy Lipinki z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie podjęcia deklaracji "Gmina Lipinki wolna od ideologii LGBT", ewentualnie, z ostrożności procesowej, o oddalenie skargi w całości.

Organ podniósł, że przedmiotowa uchwała nie stanowi aktu prawa miejscowego. Sam tytuł uchwały wskazuje, że ma ona charakter niewiążącej prawnie deklaracji. W ocenie organu, a wbrew twierdzeniom RPO, przedmiotowa uchwała nie stanowi również aktu z zakresu administracji publicznej, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a. Zdaniem organu uchwała nie realizuje zadań publicznych przypisanych radzie gminy w drodze ustawy. Zaprezentowana w formie uchwały deklaracja radnych ma charakter bardzo ogólnej deklaracji ideowej, nie będącej podstawą nałożenia jakiegokolwiek obowiązku, stwierdzenia uprawnienia lub obowiązku i nie tworzącej lub znoszącej istniejącego stosunku prawnego. Brak jest również podstaw do przyjęcia, że podjęta uchwała ma charakter generalny bądź indywidualny, albowiem nie został wskazany żaden konkretny jej adresat. Organ podkreślił, że przedmiotowa uchwała Rady Gminy o treści zawierającej deklarację o charakterze ideowym, zgodną z poglądami większości radnych, nie może być przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Stosownie do art. 3 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., póz. 2325 ze zm.; powoływanej dalej jako "p.p.s.a.") sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Zgodnie z powołaną ustawą kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie m.in. w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej (art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a.) oraz akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż akty prawa miejscowego, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a.). Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, co wynika z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. póz. 2167).

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

Zasady sądowej kontroli działalności organów samorządu gminnego z zakresu administracji publicznej zostały uszczegółowione w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. póz. 713; powoływanej dalej jako "u.s.g.").

Merytoryczne rozpoznanie zasadności skargi poprzedzone jest w postępowaniu sądowoadministracyjnym badaniem dopuszczalności jej wniesienia. Skarga jest dopuszczalna, gdy przedmiot sprawy należy do właściwości sądu, skargę wniesie uprawniony podmiot oraz gdy skarga spełnia wymogi formalne i została złożona w ustawowym terminie. Stwierdzenie braku którejkolwiek z wymienionych przesłanek dopuszczalności zaskarżenia uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu, co prowadzi do jej odrzucenia, bez konieczności jej merytorycznego rozpoznania.

W niniejszej sprawie przedmiotem zaskarżenia jest uchwała NrV/52/2019 Rady Gminy Lipinki w dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie podjęcia deklaracji "Gmina Lipinki wolna od ideologii LGBT". Zaskarżona uchwała niewątpliwie nie stanowi aktu prawa miejscowego, gdyż nie posiada podstawowych cech aktu prawa miejscowego, jakim jest ustanowienie praw i obowiązków o charakterze generalnym, powszechnie obowiązującym i skierowanym do nieokreślonej liczby adresatów, w tym przypadku -do mieszkańców gminy Lipinki. Możliwość zaskarżenia uchwały stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy może być więc rozpatrywana wyłącznie w oparciu o art. 3 pkt 6 p.p.s.a. i art. 91 ust. 1 u.s.g., który stanowi, że uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne.

Należy podnieść, że skargą do sądu administracyjnego mogą być objęte jedynie akty, które dokonywane są w sprawach z zakresu administracji publicznej. Wniosek taki wynika z literalnego brzmienia art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a. Zaskarżony akt nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej, a tylko takie akty jak i czynności podlegają kognicji sądów administracyjnych, na co wskazuje brzmienie art. 1 § 1 i § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych, jak również art. 3 § 1 i 2 pkt 6 p.p.s.a. oraz art. 101 i art. 101 a u.s.g. Czynności prawne lub faktyczne naruszające prawa osób trzecich, o których mowa art. 101 a in fine u.s.g., dotyczą takich czynności, które należało podjąć w sprawie z zakresu administracji publicznej, gdyż art. 101 u.s.g. stosuje się odpowiednio bez żadnych włączeń (por. W. Kisiel, art. 101, art. 101 (a) w:

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2013).

W rozpatrywanej sprawie rozstrzygnięcia wymaga zatem przede wszystkim kwestia, czy uchwała stanowiąca przedmiot skargi została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej.

W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, iż aby konkretny akt organu jednostki samorządu terytorialnego mógł zostać uznany za podjęty w sprawie z zakresu administracji publicznej, powinien charakteryzować się następującymi cechami:

1) mieć na celu realizację zadań publicznych przypisanych organom jednostek

samorządu terytorialnego w drodze ustawy,

2) nakładać obowiązek, stwierdzać uprawnienie lub obowiązek bądź tworzyć lub

znosić istniejący stosunek prawny,

mieć charakter indywidualny bądź generalny,

nie być aktem prawa miejscowego.

Powyższe cechy charakteryzują akty organów jednostek samorządu terytorialnego jako podjęte w sprawie z zakresu administracji publicznej (por. uchwałę NSA z 26 czerwca 2014 r., l OPS 14/13, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Akty te są ujmowane szeroko, bez względu na formę, gdyż decydujące znaczenie w zakresie ich kwalifikacji ma regulowana nimi materia. W tym obszarze mieszczą się wszystkie szczeble administracji samorządowej. Do zakresu działania organów samorządowych należą wszelkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami dla innych podmiotów, nadto zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (por. wyrok NSA z 15 września 2009 r., II OSK 461/09, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zaskarżona uchwała nie spełnia żadnego z wyżej wymienionych warunków poza tym, że nie jest aktem prawa miejscowego, co samo w sobie nie może powodować objęcia jej merytoryczną kontrolą sądu administracyjnego.

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

W ocenie Sądu zaskarżona uchwała Rady Gminy Lipinki nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej, gdyż nie stanowi realizacji zadania publicznego przypisanego temu organowi samorządu terytorialnego w drodze ustawy, nie nakłada obowiązku, nie stwierdza uprawnienia lub obowiązku jak też nie tworzy i nie znosi istniejącego stosunku prawnego. W szczególności podjęcie deklaracji "Gmina Lipinki wolna od ideologii LGBT" nie należy do kategorii spraw, o których mowa w art. 18 u.s.g.

Zdaniem Sądu nie sposób przyjąć, że zaskarżona uchwała została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej i w sferze stosunków publicznoprawnych. Stanowisko Rady Gminy zaprezentowane w uchwale ma charakter deklaracji ideowej nie stanowiącej podstawy nałożenia jakichkolwiek obowiązków, czy przyznania bądź stwierdzenia uprawnień. Nie tworzy ona i nie znosi istniejących stosunków prawnych i nie zawiera żadnych postanowień, które mogłyby stanowić źródło konkretnych wytycznych programowych dla innych podmiotów i z których można by wywodzić nakaz wiążącego sposobu zachowania lub działania. Zawarta w uchwale deklaracja, że Rada Gminy "nie będzie ingerować w prywatną sferę życia polskich rodzin" i będzie "konsekwentnie bronić naszej wspólnoty samorządowej" nie została powiązana z żadnymi bliżej określonymi i sprecyzowanymi działaniami faktycznymi lub prawnymi, które mogłyby wpływać na sposób postępowania jednostek lub podmiotów wykonujących zadania publiczne, bądź określać ich sytuację prawną. Zaskarżony akt nie ma również znaczenia prawnego dla możliwości i prawnej dopuszczalności wyrażania innych poglądów, aniżeli zaprezentowane przez radnych Gminy Lipinki biorących udział w podjęciu uchwały (por. też postanowienie WSA w Poznaniu z 16 kwietnia 2020 r., II SA/Po 188/20).

Nie można także przyjąć, że zaskarżona uchwała ma charakter generalny lub indywidualny, gdyż nie zawiera ona wskazania, do kogo konkretnie została skierowana.

Reasumując, uchwała rady gminy o treści zawierającej deklarację o charakterze ideowym i światopoglądowym, zgodną z poglądami większości radnych, dopóty nie może być przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej, dopóki nie dotyczy prezentowania ideologii, która jest zakazana przez prawo i nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakaz wiążącego postępowania, lub dopóki nie nakłada na obywateli obowiązków, nie nadaje uprawnień

Sygn. akt III SA/Kr 105/20

czy też w jakikolwiek inny sposób nie kształtuje ich sytuacji prawnej. Takich cech nie można przypisać zaskarżonej uchwale (por. postanowienie WSA w Kielcach z 30 września 2019 r., sygn. akt II SA/Ke 650/19).

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 i pkt 5a p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.