Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Zalewski, Sędziowie Sędzia WSA Ewa Ibrom (sprawozdawca), Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak, Protokolant Referent stażysta Joanna Szopa, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 28 października 2010 r. sprawy ze skargi B. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji dotyczącej rejestracji samochodu I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego kwotę 457 (czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów postępowania.

III SA/Lu 248/10

U Z A S A D N I E N I E

Decyzją z dnia [...] marca 2010 r. ([...]) Prezydent Miasta Lublina zarejestrował pojazd marki HYUNDAI SANTA FE, numer nadwozia [...] i wydał dowód rejestracyjny seria i numer [...], tablice rejestracyjne numer [...] oraz znak legalizacyjny numer [...] na nazwisko B. M., zamieszkałej w L. przy ulicy [...].

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że dnia 10 lutego 2010 r. B. M. złożyła wniosek o zarejestrowanie samochodu osobowego marki "Hyundai" Santa Fe o numerze nadwozia [...] o numerze rejestracyjnym [...] załączając następujące dokumenty: umowę kupna-sprzedaży z dnia 3 grudnia 2009 r. zawartą z Panem J. K. F., zaświadczenie o zarejestrowaniu tego pojazdu wystawione przez K. zaświadczenie wystawione przez Komisariat V Policji w Lublinie o przywłaszczeniu dokumentów dotyczących pojazdu, dokument Nr [...] z dnia 9 lutego 2010 r. potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju od nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego, zaświadczenie potwierdzające uiszczenie podatku od towarów i usług lub brak obowiązku uiszczenia podatku (VAT-25), zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu, dokument identyfikacyjny pojazdu oraz tablice rejestracyjne o numerze [...].

Dnia 11 lutego 2010 r. U. F., małżonka zbywcy pojazdu wniosła o odmowę zarejestrowania pojazdu na rzecz B. M., podnosząc, iż pomiędzy B. M. a spadkobiercami J. F. istnieje spór co do prawa własności samochodu osobowego marki Hyundai Santa Fe, jako że samochód ten wchodził w skład majątku wspólnego małżonków.

Organ pierwszej instancji uzyskał informację, iż pojazd nie figuruje w Systemie Informacyjnym Schengen jako poszukiwany.

W tym stanie faktycznym organ uznał, że nie ma podstaw do odmowy zarejestrowania samochodu na rzecz B. M.. Uzasadniając spełnienie warunków wymaganych do zarejestrowania samochodu organ wyjaśnił, że organy rejestrujące nie są właściwe do ustalania prawa własności pojazdu. Ustalenie to należy wyłącznie do sądów powszechnych. W postępowaniu o rejestrację pojazdu organy administracji publicznej nie mogą zajmować się oceną istnienia dobrej wiary jednej ze stron umowy kupna-sprzedaży pojazdu, zawieranej w przekonaniu, że jest ona czynnością przenoszącą jego własność.

Organ podkreślił, że jedynym dowodem własności znajdującym się w aktach pojazdu jest umowa kupna sprzedaży z dnia 3 grudnia 2009 r. zawarta pomiędzy J. K. F., a B. M., przenosząca na nabywcę własność pojazdu marki Hyndai Santa Fe, [...].

Decyzją z dnia [...] maja 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze po rozpatrzeniu odwołania U. F. od decyzji organu pierwszej instancji uchyliło tę decyzję w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ drugiej instancji wyjaśnił, że zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, rejestracji dokonuje się na podstawie m. in. dowodu własności pojazdu, zaświadczenia technicznego o pozytywnym wyniku badania technicznego oraz dowodu rejestracyjnego jeżeli pojazd był zarejestrowany.

Organ drugiej instancji stwierdził, że organ administracji może dokonać rejestracji pojazdu wyłącznie w oparciu o ustalony niesporny stan jego własności. Tymczasem w trakcie postępowania o rejestrację samochodu marki Hyndai Santa Fe organ pierwszej instancji otrzymał informację o istniejącym sporze odnośnie do praw do pojazdu. Sporu tego organ nie był władny samodzielnie rozstrzygnąć. Wydanie decyzji było więc przedwczesne. W ocenie organu odwoławczego organ pierwszej instancji powinien zawiesić postępowanie administracyjne na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. i równocześnie na podstawie art. 100 § 1 k.p.a. zobowiązać U. F. do wystąpienia do sądu powszechnego w rozsądnym terminie z powództwem o ustalenie prawa własności wyżej oznaczonego pojazdu (art. 189 k.p.c.).

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] maja 2010 r. wniosła B. M..

Skarżąca zarzuca:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 72 ust.1 pkt 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym w związku z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. z 2002 r. Nr 133, poz. 1123 z późn. zm) poprzez niezastosowanie tych przepisów przy rozpatrywaniu odwołania, bezpodstawne uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji w sytuacji, gdy z powołanych przepisów wynika wprost, że rejestracji dokonuje się na podstawie dowodu własności pojazdu, którym jest m.in. umowa sprzedaży, a skarżąca dowód własności pojazdu przedstawiła;

- naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 97 § 1 i art. 138 § k.p.a poprzez uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia, z jednoczesnym nałożeniem na ten organ obowiązku zawieszenia postępowania w sytuacji, gdy stan faktyczny i dostarczane przez skarżącą dokumenty nie dawały podstaw do takiego rozstrzygnięcia;

- naruszenie przepisów postępowania, a w szczególności art art 6, 7 i 8 k.p.a poprzez prowadzenie postępowania w sposób, który pozostaje w sprzeczności z zasadą legalizmu, praworządności i pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa .

Skarżąca wnosi o uchylenie zaskarżanej decyzji w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że zgodnie z treścią art. 72 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym rejestracji dokonuje się na podstawie dowodu własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu, o którym mowa w art. 73 ust. 5. Do wniosku właściciel dołącza dowód własności pojazdu, dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany, kartę pojazdu, jeżeli była wydana, oraz oddaje tablice rejestracyjne, jeżeli pojazd był zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dowodem własności pojazdu jest w szczególności jeden z następujących dokumentów: umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, dożywocia, faktura VAT lub rachunek uproszczony, prawomocne orzeczenie sądu rozstrzygające o prawie własności. W rozpatrywanej sprawie skarżąca złożyła wszelkie dokumenty niezbędne do rejestracji samochodu. Umowa sprzedaży zawarta pomiędzy B. M. a J. F. stanowi dowód potwierdzający prawo własności B. M. do przedmiotu sprzedaży. W toku postępowania nie kwestionowano prawdziwości umowy.

Skarżąca podniosła, że w stanie faktycznym sprawy oraz w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych brak jest podstaw do zawieszenia postępowania. Błędne są zatem wytyczne SKO, że organ pierwszej instancji powinien zawiesić postępowanie na podstawie art. 97 § 1 k.p.a. i zobowiązać U. F. do wystąpienia w rozsądnym terminie do sądu powszechnego z powództwem o ustalenie prawa własności do pojazdu na mocy art. 189 k.p.c. Skoro zostały spełnione ustawowe przesłanki do rejestracji pojazdu, kwestia istnienia między małżonkami F. wspólności ustawowej małżeńskiej oraz fakt, że będący przedmiotem rejestracji pojazd stanowił majątek wspólny nie ma w sprawie żadnego znaczenia. Dodatkowo podniosła skarżąca, że w świetle art. 37 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do dokonania sprzedaży samochodu nie jest wymagana zgoda drugiego małżonka.

Skarżąca zauważyła również, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. z reguły nie zachodzi wtedy, gdy osoba zainteresowana może w innej drodze, np. w procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a nawet w drodze orzeczenia charakterze deklaratywnym, osiągnąć w pełni ochronę swych praw. Organ nie może zatem zobowiązywać strony do wytoczenia powództwa w trybie art. 189 k.p.c.

Skarżąca zarzuciła ponadto, że przy rozpatrywaniu odwołania naruszone zostały wynikające z części ogólnej k.p.a. zasady prowadzenia postępowania administracyjnego, w szczególności zasada legalizmu (art. 6), zasada praworządności (art. 7) oraz zasada pogłębiana zaufania obywateli do organów Państwa oraz świadomości i kultury prawnej obywateli (art. 8).

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że w rozpoznawanej sprawie zachodziła konieczność zawieszenia postępowania administracyjnego w sprawie rejestracji samochodu na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej w skrócie: k.p.a.).

Przepis art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. stanowi, że organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Zagadnieniem wstępnym w rozumieniu tego przepisu mogą być kwestie (zagadnienia) prawne, które albo ujawniły się w toku postępowania i dotyczą istotnej dla sprawy przesłanki decyzji, albo z przepisów prawa materialnego wynika wprost konieczność rozstrzygnięcia danej kwestii prawnej. W doktrynie podkreśla się, że obowiązek wyjaśnienia sprawy pod względem faktycznym i prawnym należy do organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie, należy zatem przyjąć, że zagadnieniem wstępnym w rozumieniu powyższego przepisu może być tylko zagadnienie prawne, którego rozstrzygnięcie należy do właściwości innego organu lub sądu i zagadnienie to może być odrębnym przedmiotem postępowania przed takim organem lub sądem. Nie chodzi tu zatem o wyjaśnienie nawet poważnych wątpliwości dotyczących aspektów prawnych sprawy będącej przedmiotem postępowania administracyjnego, lecz o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przez inny organ lub sąd.

Przyjmuje się ponadto, że istnieje konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, co należy rozumieć w ten sposób, że dana kwestia prawna stała się sporna w toku postępowania administracyjnego lub przepisy prawa wymagają ustalenia stanu prawnego w danej kwestii mającej znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w toku postępowania okaże się, że ustalenie tego stanu może nastąpić tylko w drodze rozstrzygnięcia właściwego organu lub sądu.

Musi istnieć zależność między uprzednim rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji. Zależność ta ma charakter bezpośredniego związku przyczynowego. Związek ten istnieje wówczas, gdy zachodzi bezwzględne uzależnienie rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ, czyli w sytuacji, gdy bez uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd wydanie decyzji nie byłoby możliwe. Od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego zależeć powinno rozpatrzenie sprawy administracyjnej w ogóle, nie zaś wydanie decyzji określonej treści.

W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi tego rodzaju zależność.

Zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa", rejestracji dokonuje się na podstawie:

1) dowodu własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu;

2) karty pojazdu, jeżeli była wydana;

3) wyciągu ze świadectwa homologacji albo odpisu decyzji zwalniającej pojazd z homologacji, jeżeli są wymagane;

4) zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli jest wymagane albo dowodu rejestracyjnego pojazdu lub innego dokumentu wydanego przez właściwy organ innego państwa, potwierdzającego wykonanie oraz termin ważności badania technicznego;

5) dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany;

6a)dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju albo zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym.

Warunki i tryb rejestracji określone zostały w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 ze zm.), wydanym na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy.

Stosownie do § 3 ust. 1 rozporządzenia w przypadku zgłoszenia do pierwszej rejestracji pojazdu sprowadzonego z zagranicy (a z taką sytuacją mamy do czynienia w sprawie niniejszej) jego właściciel dołącza do wniosku o rejestrację, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące dokumenty:

1) dowód własności pojazdu;

2) dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany;

3) dowód odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim;

4) dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego;

5) zaświadczenie wydane przez właściwy organ potwierdzające:

a) uiszczenie podatku od towarów i usług, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego, lub

b) brak obowiązku, o którym mowa w lit. a;

6) zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu.

Z przedstawionego unormowania wynika, że warunkiem niezbędnym rejestracji jest przedstawienie dowodu własności pojazdu.

Zgodnie z przepisem § 4 ust. 1 rozporządzenia dowodem własności pojazdu lub jego pojedynczych zespołów jest w szczególności jeden z następujących dokumentów: 1) umowa sprzedaży, 2) umowa zamiany, 3) umowa darowizny, 4) umowa o dożywocie, 5) faktura VAT oraz 6) prawomocne orzeczenie sądu rozstrzygające o prawie własności.

Obowiązek przedstawienia dowodu własności ciąży na osobie składającej wniosek o rejestrację.

Rację ma Samorządowe Kolegium Odwoławcze, gdy twierdzi, że organy rejestrujące nie są władne rozstrzygać sporów o własność. Stanowisko takie ugruntowane jest w orzecznictwie. Podkreśla się, że w sytuacji, gdy między stronami postępowania w przedmiocie rejestracji pojazdu trwa spór na tle własnościowym, do właściwości organu dokonującego rejestracji pojazdu nie należy rozstrzygnięcie tego sporu, ani ocena istnienia dobrej wiary jednej ze stron umowy zawieranej w przekonaniu, że jest ona czynnością przenoszącą własność. Organ może bowiem dokonać rejestracji tylko w oparciu o ustalony niesporny stan własnościowy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 grudnia 2005 r., I OSK 234/05 , wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 29 września 2008 r., II SA/GL oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2004 r., II SA/Wa 3046/03, niepubl.).

Nie ma jednak żadnych podstaw do twierdzenia, że w przypadku sporu o własność organ rejestrujący obowiązany jest zawiesić postępowanie administracyjne do czasu rozstrzygnięcia tego sporu przez sąd powszechny.

Rozpatrzenie sprawy z wniosku o rejestrację samochodu i wydanie decyzji w tej sprawie nie jest bowiem uzależnione od uprzedniego przeprowadzenia postępowania w sprawie sporu o własność samochodu. Przytoczone wyżej przepisy ustawy oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia wyczerpująco określają dokumenty, które stanowią podstawę zarejestrowania pojazdu. Obowiązek ich przedstawienia ciąży na składającym wniosek o zarejestrowanie pojazdu. Ocena, czy przedstawione przez wnioskodawcę dokumenty dają podstawę do zarejestrowania samochodu należy do organu. W szczególności ocenie tej poddany być musi przedstawiony przez wnioskodawcę dokument stanowiący tytuł własności pojazdu.

Spełnienie przez wnioskodawcę warunków wymaganych do rejestracji pojazdu powoduje, że organ administracji nie może odmówić wydania decyzji o rejestracji pojazdu. Natomiast w razie nieprzedstawienia dokumentów spełniających przewidziane prawem wymagania, organ powinien odmówić zarejestrowania pojazdu Rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji w sprawie rejestracji samochodu nie wymaga więc uprzedniego rozstrzygnięcia przez Sąd powszechny sporu o własność. W rozpoznawanej sprawie nie występuje zatem w ogóle potrzeba rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego w rozumieniu przepisu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a.

Zaskarżona decyzja, uchylająca decyzję organu pierwszej instancji z powodu błędnej oceny, iż w sprawie zachodzi konieczność zawieszenia postępowania w celu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego wydana została zatem z naruszeniem art. 138 § 2 k.p.a. Nie było bowiem podstaw do uchylenia decyzji z tego powodu i przekazania organowi sprawy do ponownego rozpoznania z zaleceniem zawieszenia postępowania i zobowiązania U. F. do wystąpienia do sądu powszechnego z powództwem o ustalenie w trybie art. 189 k.p.c. Tylko ubocznie, w związku z zarzutem skargi, zauważyć należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał wystarczających podstaw do przyjęcia, że rozstrzygnięcie sporu o własność wymaga w tym konkretnym przypadku wytoczenia powództwa o ustalenie.

Wychodząc z błędnego założenia, że w sprawie zachodzi konieczność uprzedniego rozstrzygnięcia sporu o własność samochodu, organ odwoławczy nie dokonał w ogóle ustaleń co do okoliczności faktycznych sprawy i spełnienia przez wnioskodawczynię warunków wymaganych do dokonania rejestracji pojazdu, nie rozstrzygnął więc sprawy administracyjnej, do czego był zobowiązany z mocy przepisów art. 7, 77 § 1, 80 i 136 k.p.a.

Naruszenie przez organ odwoławczy powołanych przepisów postępowania powoduje konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), w skrócie p.p.s.a., ponieważ stwierdzone przez Sąd naruszenie przepisów postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Rozpoznając sprawę ponownie Samorządowe Kolegium Odwoławcze zobowiązane będzie do rozpatrzenia odwołania U. F. od decyzji organu pierwszej instancji. Organ dokona przede wszystkim oceny interesu prawnego wnoszącej odwołanie, a w przypadku uznania, że interes ten został wykazany, oceni, czy spełnione zostały warunki, przewidziane w ustawie oraz w rozporządzeniu w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, niezbędne do zarejestrowania samochodu marki HUNDAY SANTA FE na nazwisko B. M..

Z tych względów i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera "c" p.p.s.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie orzekł, jak w sentencji. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200, 205 § 2 i 209 powołanej ustawy oraz przepisu § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).