drukuj    zapisz    Powrót do listy

6166  Łowiectwo 6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o, Inne, Sejmik Województwa, Stwierdzono nieważność zaskarżonego aktu w części, II SA/Łd 273/18 - Wyrok WSA w Łodzi z 2018-06-19, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Łd 273/18 - Wyrok WSA w Łodzi

Data orzeczenia
2018-06-19 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2018-03-16
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Sędziowie
Jolanta Rosińska /przewodniczący/
Magdalena Sieniuć
Sławomir Wojciechowski /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6166  Łowiectwo
6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o
Hasła tematyczne
Inne
Skarżony organ
Sejmik Województwa
Treść wyniku
Stwierdzono nieważność zaskarżonego aktu w części
Powołane przepisy
Dz.U. 2017 poz 2096 art. 90 ust. 1, art. 9, art. 89
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa- tekst jednolity
Dz.U. 2005 nr 127 poz 1066 art. 27 ust. 1, art. 14, art. 47 ust. 1
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie - tekst jednolity.
Dz.U. 2017 poz 935 art. 17 ust. 2
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw
Dz.U. 2017 poz 1369 art. 53 par. 2, art. 147 par. 1, art. 200, art. 205 par. 1
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U. 1997 nr 78 poz 483 art. 21, art. 31 ust. 3, art. 190 ust. 1
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.
Sentencja

Dnia 19 czerwca 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Jolanta Rosińska Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Sieniuć Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski (spr.) Protokolant st. specjalista Lidia Porczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2018 roku sprawy ze skarg A. R., A. B., B. C., I. Ł. i J. Ł. na uchwałę Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 22 grudnia 2009 roku nr XLIX/1444/09 w przedmiocie podziału Województwa Łódzkiego na obwody łowieckie 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie: a) ze skargi A. R. co do obwodu łowieckiego numer 63 w części obejmującej działki o numerach ewidencyjnych [...] i [...]; b) ze skargi A. B. co do obwodu łowieckiego numer 267 w części obejmującej działki o numerach ewidencyjnych [...] i [...]; c) ze skargi B. C. co do obwodu łowieckiego numer 63 w części obejmującej działkę o numerze ewidencyjnym [...]; d) ze skargi I. Ł. i J. Ł. co do obwodu łowieckiego nr 63 w części obejmującej działki o numerach ewidencyjnych [...], [...] i [...]; 2. zasądza od Sejmiku Województwa Łódzkiego na rzecz A. R., A. B., B. C. kwoty po 300 (trzysta) złotych dla każdej z tych osób oraz na rzecz I. Ł. i J. Ł. solidarnie kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. a.bł.

Uzasadnienie

A. R., A. B., B. C. oraz I. Ł. i J. Ł. wnieśli skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Łódzkiego nr XLIX/1444/09 z dnia 22 grudnia 2009 roku w sprawie podziału Województwa Łódzkiego na obwody łowieckie.

A. R. w skardze zarejestrowanej pod sygnaturą akt II SA/Łd 273/18 wskazała, iż kwestionuje ww. uchwałę w zakresie obwodu łowieckiego nr 63 wnosząc o stwierdzenie jej nieważności i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. W motywach skargi jej autorka podkreśliła, iż na mocy kwestionowanej uchwały utworzono m.in. obwód nr [...] administrowany przez Koło Łowieckie nr [...]. Na terenie tego obwodu, w miejscowości M. (gmina N.) znajduje się działka leśna (nr ewid. 54 i 92), której właścicielką jest skarżąca. Podstawą prawną uchwały był art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 roku – Prawo łowieckie, który w dniu 22 stycznia 2016 roku utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku, sygn. P 19/13 (publ. Dz. U. 2014 roku, poz. 951). W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony prawnej w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta. Trybunał zauważył, że konieczność znoszenia przez właściciela faktu wykonywania polowania na terenie jego nieruchomości jest podstawowym ograniczeniem prawa własności. Uciążliwość tego ograniczenia jest tym większa, że wykonywanie polowania wiąże się z używaniem przez myśliwych broni palnej, co może powodować zagrożenie dla życia i zdrowia wszelkich osób przebywających na terenie, na którym się ono odbywa, wiąże się również z ryzykiem powstania szkód w mieniu (szkody łowieckie). Właścicielom nieruchomości wchodzących w skład obwodu łowieckiego nie przysługują zarazem żadne środki prawne umożliwiające wyrażenie sprzeciwu wobec wykonywania polowania na gruntach będących przedmiotem ich własności.

Kwestionowana uchwała została podjęta w sposób naruszający konstytucyjne prawa i wolności skarżącej, której nie została zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanej nieruchomości do obwodu łowieckiego, jak wymaga tego art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Ponadto, pozostawanie w obrocie prawnym uchwały mimo braku istnienia podstawy prawnej oznacza istnienie stanu istotnego i rażącego naruszenia prawa, albowiem uchwała wywierająca bezpośrednie skutki prawne w sferze uprawnień i obowiązków osób trzecich (w tym właściciela nieruchomości), nie może mieć charakteru samoistnego i zachowywać moc obowiązującą mimo tego, że podstawa do jego wydania odpadła, a zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego sposób wyznaczania obwodów łowieckich zastosowany przy jej podejmowaniu naruszał konstytucyjnie chronione uprawnienia właścicieli nieruchomości.

A. B. w skardze zarejestrowanej pod sygnaturą II SA/Łd 287/18 wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w odniesieniu do działek objętych obwodem łowieckim nr [...] administrowanym przez Koło Łowieckie [...] (Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego Zarządu Okręgowego Piotrków Trybunalski), położonych w miejscowości R., gmina R., nr 209/1 i 209/2. Obwód łowiecki, który obejmuje ww. działki został ujęty w Załączniku numer 1 zaskarżonej uchwały pod pozycją 265. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie od organu na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W motywach skargi jej autor podniósł argumenty tożsame ze wskazanymi w skardze A. R., a ponadto sięgając do stanowiska Trybunału Konstytucyjnego dostrzegł, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. Ponadto Trybunał stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki sensu stricto proporcjonalności. Na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Trybunał zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego).

Ograniczenia prawa własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności z wykonywaniem polowania, były też przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w wyroku z dnia 29 kwietnia 1999 roku w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego przez art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 roku nr 36, poz. 175/1, ze zm.). W wyroku z dnia 10 lipca 2007 roku w sprawie Schneider przeciwko Luksemburgowi Trybunał doszedł do wniosku, że dopuszczenie możliwości wykonywania polowań na prywatnym gruncie bez zgody jego właściciela przez włączenie tego gruntu do obwodu łowieckiego, jakkolwiek nie pozbawia go prawa do używania, wydzierżawienia czy sprzedaży gruntu, jednak uniemożliwia wykonywanie praw wyłącznych przez właściciela zgodnie z jego wolą. Także w wyroku z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie Hermann przeciwko Niemcom Trybunał orzekł, że obowiązek znoszenia polowań na własnym gruncie nakłada nieproporcjonalny obowiązek na tych właścicieli, którzy sprzeciwiają się polowaniom ze względów etycznych.

Podsumowując skarżący napisał, iż uchwała narusza jego interes prawny, gdyż ingeruje bezpośrednio w przysługujące mu prawo własności do działek objętych obwodem łowieckim, utworzonym zaskarżoną uchwałą, co potwierdza interes prawny skarżącego w wywiedzeniu skargi na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz. U. z 2018 roku, poz. 913, dalej jako: "u.s.w.").

B. Ch. w skardze zarejestrowanej pod sygnaturą II SA/Łd 288/18 wskazała, iż kwestionuje uchwałę w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...] określonego w załączniku do tej uchwały i wniosła o stwierdzenie jej nieważności w części obejmującej działkę nr ewid. 67/6 w obrębie ewidencyjnym [...], jednostce ewidencyjnej gmina N., powiecie [...] – wchodzącej w skład obwodu łowieckiego nr 63 oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W motywach skargi jej autorka wyjaśniła, iż pismem doręczonym dnia 18 stycznia 2018 roku skierowała do Sejmiku Województwa Łódzkiego wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. W odpowiedzi z dnia 30 stycznia 2018 roku stwierdzono, że Sejmik podjął ww. uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie, po zaopiniowaniu go przez dyrektorów Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi, Poznaniu, Katowicach, Radomiu, Zarządy Okręgowe Polskiego Związku Łowieckiego w Piotrkowie Trybunalskim, Sieradzu, Łodzi, Skierniewicach, Płocku, Kaliszu oraz Izbę Rolniczą Województwa Łódzkiego w trybie obowiązującego wówczas art. 27 Prawa łowieckiego oraz po uzgodnieniu z sejmikami województw sąsiednich, które dokonały stosownych uzgodnień w drodze ich uchwał. Dalej w odpowiedzi podniesiono, że trwają prace legislacyjne nad zmianą Prawa łowieckiego, a po ich zakończeniu organ planuje niezwłocznie podjąć prace dotyczące podziału województwa na obwody łowieckie. We wskazanej odpowiedzi Sejmik nie odniósł się w żadnym zakresie do faktu utraty mocy obowiązującej art. 27 Prawa łowieckiego w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku i odpadnięciem podstawy prawnej uchwały. Sejmik nie podjął też uchwały unieważniającej zaskarżoną uchwałę częściowo lub w całości ani też uchwały ją zmieniającej.

W ocenie autorki skargi, kwestionowana uchwała została podjęta w sposób naruszający jej konstytucyjne prawa i wolności, bowiem nie została jej zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanej nieruchomości do obwodu łowieckiego, jak wymaga tego art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Skarżąca nie zgadza się na wykorzystywanie jej nieruchomości na cele związane z organizowaniem i prowadzeniem polowań na zwierzęta, w tym z użyciem broni palnej (która stanowi realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt domowych i hodowlanych utrzymywanych na gruntach skarżącej włączonych do obwodów łowieckich).

Skarżąca wbrew własnej woli nabyła status właściciela nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego. Gwarantowane Konstytucją prawa skarżącej nadal są naruszane, jej prawo własności jest ograniczane obowiązkami biernymi: znoszenia polowań organizowanych bez zgody a nawet wiedzy skarżącej i bez możności sprzeciwienia się im, czy znoszenia gospodarowania gruntami skarżącej przez koła łowieckie w zakresie gospodarski łowieckiej, czyli przez podmiot, któremu nie dawała prawa posiadania czy użytkowania lub używania gruntu. Ponadto skarżąca ma obowiązek czynny: informować właściwy organ Inspekcji Weterynaryjnej lub urząd gminy albo najbliższy zakład leczniczy dla zwierząt o dostrzeżonych objawach chorób zwierząt żyjących wolno oraz ma obowiązek współdziałać z dzierżawcami i zarządcami w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami łowieckimi, za które to szkody można dochodzić odszkodowania jedynie na zasadach ogólnych.

Trybunał Konstytucyjny zauważył, że konieczność znoszenia przez właściciela faktu wykonywania polowania na terenie jego nieruchomości jest podstawowym ograniczeniem prawa własności. Uciążliwość tego ograniczenia jest tym większa, że wykonywanie polowania wiąże się z używaniem przez myśliwych broni palnej, co może powodować zagrożenie dla życia i zdrowia wszelkich osób przebywających na terenie, na którym się ono odbywa, wiąże się również z ryzykiem powstania szkód w mieniu (szkody łowieckie). Właścicielom nieruchomości wchodzących w skład obwodu łowieckiego nie przysługują zarazem żadne środki prawne umożliwiające wyrażenie sprzeciwu wobec organizowania polowania na gruntach będących przedmiotem ich własności.

Ponadto, pozostawanie w obrocie prawnym uchwały mimo braku istnienia podstawy prawnej oznacza istnienie stanu istotnego i rażącego naruszenia prawa, albowiem uchwała wywierająca bezpośrednie skutki prawne w sferze uprawnień i obowiązków osób trzecich (w tym właściciela nieruchomości), nie może mieć charakteru samoistnego i zachowywać moc obowiązującą mimo tego, że podstawa do jego wydania odpadła, a zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego sposób wyznaczania obwodów łowieckich zastosowany przy jej podejmowaniu naruszał konstytucyjnie chronione uprawnienia właścicieli nieruchomości.

I. Ł. i J. Ł. w treści skargi w skardze zarejestrowanej pod sygnaturą II SA/Łd 299/18 wskazali, iż kwestionują uchwałę w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...] określonych w załączniku do tej uchwały i wnieśli o stwierdzenie nieważności uchwały w części obejmującej działki ewidencyjne: nr 27, 97 i 29 w obrębie ewidencyjnym [...], jednostce ewidencyjnej gmina N., powiecie [...], wchodzących w skład obwodu łowieckiego nr [...]. Ponadto skarżący wnieśli o zasądzenie na rzecz skarżących kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi jej autorzy wskazali, iż na mocy kwestionowanej uchwały utworzono m.in. obwód nr [...] administrowany przez Koło Łowieckie [...]. Na terenie tego obwodu, znajdują się działki stanowiące własność skarżących. Podstawą prawną podjęcia uchwały był art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego, który w dniu 22 stycznia 2016 roku utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 roku. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta. Trybunał zauważył, że konieczność znoszenia przez właściciela faktu wykonywania polowania na terenie jego nieruchomości jest podstawowym ograniczeniem prawa własności. Uciążliwość tego ograniczenia jest tym większa, że wykonywanie polowania wiąże się z używaniem przez myśliwych broni palnej, co może powodować zagrożenie dla życia i zdrowia wszelkich osób przebywających na terenie, na którym się ono odbywa, wiąże się również z ryzykiem powstania szkód w mieniu (szkody łowieckie). Właścicielom nieruchomości wchodzących w skład obwodu łowieckiego nie przysługują zarazem żadne środki prawne umożliwiające wyrażenie sprzeciwu wobec wykonywania polowania na gruntach będących przedmiotem ich własności. Uchwała – zdaniem skarżących – została podjęta w sposób naruszający konstytucyjne prawa i wolności skarżących, którym nie została zapewniona prawnie skuteczna możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanej nieruchomości do obwodu łowieckiego, jak wymaga tego art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Ponadto, pozostawanie w obrocie prawnym uchwały mimo braku istnienia podstawy prawnej oznacza istnienie stanu istotnego i rażącego naruszenia prawa, albowiem uchwała wywierająca bezpośrednie skutki prawne w sferze uprawnień i obowiązków osób trzecich (w tym właściciela nieruchomości) nie może mieć charakteru samoistnego i zachowywać moc obowiązującą mimo tego, że podstawa do jego wydania odpadła, a zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego sposób wyznaczania obwodów łowieckich zastosowany przy jej podejmowaniu naruszał konstytucyjnie chronione uprawnienia właścicieli nieruchomości.

W odpowiedziach na skargi Sejmik Województwa Łódzkiego wskazał, że utrata mocy prawnej przez art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego nie spowodowała zniesienia istniejących obwodów łowieckich. Uchwały Sejmików województw o podziale województwa na obwody łowieckie niezależnie czy uznać je za akty stanowienia prawa miejscowego, czy też za akty stosowania prawa miały charakter jednorazowy i "skonsumowały się" z chwilą wejścia w życie skutkując powstaniem obwodów łowieckich o indywidualnie wyznaczonych granicach. Jednocześnie za wykładnią, zgodnie z którą uchwały te mają charakter aktów erekcyjnych przemawia uzasadnienie wyroku, w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że celem takiej uchwały jest akt (czynność) utworzenia takich, a nie innych obwodów łowieckich o określonych indywidualnie granicach i w tym sensie uchwały w sprawie podziału województw na obwody łowieckie, obwody te kreuje. Uchwały o utworzeniu obwodów łowieckich nie rodzą jakichkolwiek obowiązków czy prawa właściciela nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego. Prawa i obowiązki właściciela wyznacza Prawo łowieckie i ono wskazuje podmiot owych praw i obowiązków, jest nim każdy właściciel nieruchomości wchodzący w skład obwodu łowieckiego. Gdyby więc obwodu łowieckiego nie utworzono nie istniałby podmiot o wskazanych cechach, a ustawowa norma wyznaczająca mu obowiązki lub przyznająca prawa nie mogłaby znaleźć zastosowania. Natomiast z chwilą ustanowienia obwodu łowieckiego lub zmiany jego granic właściciel nieruchomości nabywa status bycia właścicielem nieruchomości wchodzącej i skład obwodu łowieckiego. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego dla rozstrzygnięcia sprawy nie było potrzebne określenie prawnego charakteru uchwał, którymi dokonuje się podziału województwa na obwody łowieckie, w szczególności przesądzenie czy są one aktem normatywnym o charakterze powszechnie obowiązującym. Obwody łowieckie są bytem niezależnym od kreujących je uchwał, dlatego – zdaniem organu – należy przyjąć, że utrata mocy obowiązującej przez art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego wywołuje skutki jedynie na przyszłość w postaci braku możliwości tworzenia nowych obwodów łowieckich oraz zmiany granic dotychczasowych obwodów. Prawo łowieckie nie zostało zmienione, co oznacza brak regulacji prawnych uwzględniających prawa właścicieli.

Na rozprawie w dniu 19 czerwca 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 111 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1369 ze zm., dalej jako: "P.p.s.a."), połączył sprawy ze skarg: A. B. (sygn. akt II SA/Łd 287/18), B. C. (sygn. II SA/Łd 288/18) oraz I. Ł. i J. Ł. (sygn. akt. II SA/Łd 299/18) ze sprawą ze skargi A. R. (sygn. akt II SA/Łd 273/18) celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, albowiem wszystkie skargi dotyczą tej samej uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skargi zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 3 § 1 P.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Wspomniana kontrola zgodnie z art. 3 § 2 pkt 5 P.p.s.a. obejmuje orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

W tej sprawie przedmiotem kontroli Sądu jest niewątpliwie akt prawa miejscowego w postaci uchwały Sejmiku Województwa Łódzkiego nr XLIX/1444/09 z dnia 22 grudnia 2009 roku w sprawie podziału Województwa Łódzkiego na obwody łowieckie.

Podstawę prawną skarg wywiedzionych przez skarżących stanowi przepis art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa. Należy przy tym wyjaśnić, że w związku z podjęciem zaskarżonej uchwały przed dniem 1 czerwca 2017 roku, zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935), przepis ten należy zastosować w brzmieniu obowiązującym przed jego zmianą, wynikającą z przywołanej wyżej ustawy. Zatem zgadnie z art. 90 ust. 1 u.s.w. (w brzmieniu obowiązującym przed 1 czerwca 2017 roku), każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu organu samorządu województwa, który wydał przepis do usunięcia naruszenia – zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Zatem warunkiem skutecznego złożenia skargi w oparciu o cytowaną wyżej normę jest: po pierwsze – charakter sprawy objętej przedmiotem skargi, która musi być sprawą z zakresu administracji publicznej; po drugie – skierowanie do organu przed wniesieniem skargi bezskutecznego wezwania do usunięcia naruszenia prawa; po trzecie – zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi przewidzianego w art. 53 § 2 P.p.s.a. (także w brzmieniu obowiązującym przed 1 czerwca 2017 roku) i po czwarte – wykazanie przez podmiot wnoszący skargę, że uchwała narusza przysługujący mu interes prawny bądź uprawnienie.

W przekonaniu Sądu zaskarżona uchwała, będąc aktem prawa miejscowego, dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej, ponieważ zgodnie z art. 9 i art. 89 u.s.w. na podstawie tej ustawy oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach i w ich granicach sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części.

Nie budzi wątpliwości, że wszystkie skargi zostały poprzedzone bezskutecznym wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa, bowiem takowe było wymagane. Ustalony stan faktyczny wszystkich spraw dowodzi także zachowania terminu do wniesienia skarg.

Skarżąca A. R. posiada interes prawny do zaskarżenia kwestionowanej uchwały wywodzący się z prawa własności nieruchomości nr ewidencyjnych: 54 i 92, włączonych mocą kwestionowanego aktu prawa miejscowego do obwodu łowieckiego nr [...]. Kwestia objęcia nieruchomości zaskarżoną uchwała nie jest kwestionowana przez Sejmik Województwa Łódzkiego.

Skarżący A. B. posiada interes prawny do zaskarżenia kwestionowanej uchwały wywodzący się z prawa własności nieruchomości o nr ewidencyjnym 209/1 i 209/2, włączonej mocą kwestionowane aktu prawa miejscowego do obwodu łowieckiego nr [...]. Kwestia objęcia nieruchomości zaskarżoną uchwała nie jest kwestionowana przez Sejmik Województwa Łódzkiego.

Skarżąca B. C. posiada interes prawny do zaskarżenia kwestionowanej uchwały wywodzący się z prawa własności nieruchomości o nr ewidencyjny 67/6, włączonej mocą kwestionowane aktu prawa miejscowego do obwodu łowieckiego nr [...]. Kwestia objęcia nieruchomości zaskarżoną uchwała nie jest kwestionowana przez Sejmik Województwa Łódzkiego.

Skarżący I. Ł. i J. Ł. posiadają interes prawny do zaskarżenia kwestionowanej uchwały wywodzący się z prawa własności nieruchomości o nr ewidencyjnych: 27, 97 i 29, włączonych mocą kwestionowanego aktu prawa miejscowego do obwodu łowieckiego nr 63. Kwestia objęcia nieruchomości zaskarżoną uchwała nie jest kwestionowana przez Sejmik Województwa Łódzkiego.

Przystępując do rozpoznania meritum sprawy niniejszej Sąd stwierdził, że zaskarżona uchwała aktualnie, realnie i bezpośrednio narusza swoimi regulacjami interes prawny skarżących, którzy nie zgadzają się na wykorzystywanie należących do nich nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta.

Kontrolowana uchwała została wydana na podstawie art. 27 Prawa łowieckiego, który w dacie jej podjęcia stanowił, że podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej (art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego). Jeżeli obwód łowiecki ma się znajdować w obszarze więcej niż jednego województwa, uchwałę podejmuje sejmik województwa właściwy dla przeważającego obszaru gruntów w uzgodnieniu z sejmikiem województwa właściwym dla pozostałego gruntu (art. 27 ust. 2 Prawa łowieckiego).

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 roku, sygn. akt P 19/13 orzekł, że art. 27 ust. 1 w zw. z art. 26 Prawa łowieckiego przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich prawnych środków ochrony praw właściciela tej nieruchomości, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał odroczył wykonanie wyroku o 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (publ. Dz. U. z 2014 roku, poz. 951).

W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że podstawowym skutkiem prawnym objęcia danej nieruchomości granicami obwodu łowieckiego jest obowiązek prowadzenia na terenie tej nieruchomości gospodarki łowieckiej przez podmiot niebędący jej właścicielem. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Prawa łowieckiego gospodarka łowiecka prowadzona jest w obwodach łowieckich przez ich dzierżawców lub zarządców. Jednocześnie po stronie właścicieli powstaje obowiązek znoszenia działań polegających na prowadzeniu gospodarki łowieckiej przez dzierżawców lub zarządców oraz obowiązek znoszenia wykonywania polowania przez uprawnione podmioty.

W związku z objęciem nieruchomości granicami obwodu łowieckiego na właścicieli (posiadaczy i zarządców) gruntów zostały nałożone również obowiązki czynne (obowiązki działania) związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej. Jeden z takich obowiązków wprowadza norma wyrażona w art. 14 Prawa łowieckiego. Stanowi ona, że dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich oraz właściciele, posiadacze i zarządcy gruntów są obowiązani zawiadomić właściwy organ Inspekcji Weterynaryjnej (czyli Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej) lub urząd gminy albo najbliższy zakład leczniczy dla zwierząt o dostrzeżonych objawach chorób zwierząt żyjących wolno. Kolejnym obowiązkiem czynnym właścicieli (posiadaczy i zarządców) nieruchomości rolnych i leśnych włączonych do obwodu łowieckiego jest współdziałanie z dzierżawcami i zarządcami w zabezpieczeniu gruntów przed szkodami łowieckimi, o których mowa w art. 46 Prawa łowieckiego (art. 47 ust. 1 Prawa łowieckiego).

Trybunał zauważył, że podstawowym ograniczeniem prawa własności nieruchomości włączonej do obwodu łowieckiego jest obowiązek właściciela znoszenia wykonywania polowania na terenie jego nieruchomości. Prawo wykonywania polowania, zarówno indywidualnego, jak i zbiorowego, na cudzym gruncie wchodzącym w skład obwodu łowieckiego, niepowiązane z obowiązkami w zakresie informowania właścicieli tych nieruchomości stanowią zatem istotne ograniczenie prawa do korzystania z przedmiotu własności z wyłączeniem innych osób. Uciążliwość powyższego ograniczenia jest tym większa, że wykonywanie polowania wiąże się z używaniem przez myśliwych broni palnej, co może powodować zagrożenie dla życia i zdrowia wszelkich osób przebywających na terenie, na którym się ono odbywa.

Właścicielom nieruchomości wchodzących w skład obwodu łowieckiego nie przysługują zarazem żadne środki prawne umożliwiające wyrażenie sprzeciwu wobec wykonywania polowania na gruntach będących przedmiotem ich własności. Właściciel nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego jest zobowiązany do znoszenia ingerencji w jego prawo własności przez osoby wykonujące polowanie zgodnie z normami wyrażonymi w przepisach prawa łowieckiego i rozporządzenia z dnia 23 marca 2005 roku.

Z przeprowadzonej przez Trybunał analizy wynika ponadto, że właściciel może nawet nie być skutecznie poinformowany o tym, iż na jego nieruchomości będzie odbywać się polowanie. Wykonywanie polowania na cudzym gruncie wiąże się również z ryzykiem powstania szkód w mieniu (szkody łowieckie).

Według Trybunału Konstytucyjnego, włączenie nieruchomości gruntowej do obwodu łowieckiego aktualizuje liczne ograniczenia możliwości pełnego korzystania przez właściciela z przedmiotu prawa własności. Ograniczenia te dotyczą wszystkich podstawowych uprawnień właścicielskich ukształtowanych w historycznym rozwoju prawa własności i mają charakter publicznoprawny, wynikający ze specjalnego reżimu administracyjnoprawnego.

Trybunał zaznaczył również, że w odniesieniu do przygotowywania i stanowienia uchwał sejmików województw w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie oraz zmian granic tych obwodów ustawodawca nie przewidział żadnych prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie uchwałodawczym, w szczególności nie przyznał im kompetencji opiniodawczych czy uzgodnieniowych. Co więcej, nie przewidział także innych instrumentów umożliwiających właścicielowi nieruchomości, która ma być objęta granicami obwodu łowieckiego, ochronę jego interesów prawnych. W Prawie łowieckim brak jest na przykład przepisów odpowiadających regulacji art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1073 ze zm.). Dochodzenie przez właścicieli nieruchomości objętych granicami obwodów łowieckich odszkodowań za ograniczenie możliwości korzystania z tych nieruchomości może odbywać się wyłącznie na zasadach ogólnych określonych w art. 417-421 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2018 roku, poz. 1025). Właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują też żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wyprowadzono trzy przesłanki ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności: przydatność, niezbędność oraz proporcjonalność sensu stricto.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego środki prawne ograniczające konstytucyjne prawa i wolności powinny być jak najmniej uciążliwe dla podmiotów, których prawa lub wolności ulegną ograniczeniu. Innymi słowy – jeżeli ten sam cel możliwy jest do osiągnięcia przy zastosowaniu innego środka nakładającego mniejsze ograniczenia na prawa i wolności jednostki, to zastosowanie przez ustawodawcę środka bardziej uciążliwego wykracza poza to, co jest konieczne, zatem narusza Konstytucję. W tym kontekście Trybunał stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki proporcjonalności sensu stricto. Trybunał zauważył, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego.

Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itd.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich.

Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Niemniej jednak ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest, zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji, ochrona prawa własności.

Analiza rozwiązań przyjętych w Prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a takim jest także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Na marginesie Trybunał zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w Prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego).

Zdaniem Trybunału prawodawca przyjąwszy analizowany model tworzenia obwodów łowieckich i związanych z tym ograniczeń prawa własności nieruchomości, nie wyważył odpowiednio podlegających ochronie wartości.

Następnie Trybunał dodał, że ograniczenia prawa własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności z wykonywaniem polowania, były też przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Trybunał w wyroku z dnia 20 listopada 2012 roku (sygn. akt SK 3/12, OTK ZU nr 10/A/2012, poz. 123) uznał, że "nie jest związany orzeczeniami ETPC, powinność uwzględnienia skutków odpowiedniego orzeczenia ETPC w działaniu organów wewnętrznych państwa zobowiązuje go jednak do wzięcia pod uwagę, w ramach wykonywanej przez siebie kontroli konstytucyjności norm, standardów formułowanych przez ETPC w celu eliminowania ewentualnych kolizji między nimi".

Przedstawiona w uzasadnieniu wyroku linia orzecznicza ETPC wzmocniła konkluzję Trybunału, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności.

W przywołanym wyroku Trybunał nie kwestionował bowiem samej procedury tworzenia obwodów łowieckich ani – co zaznaczono - nie oceniał każdego z osobna ograniczenia prawa własności nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego, ale stwierdził, że ograniczenia prawa własności związane z objęciem nieruchomości gruntowych granicami obwodu łowieckiego i wprowadzeniem na ich obszarze specjalnego reżimu administracyjnoprawnego, a w szczególności sposób ich wprowadzania oraz wykonywania niektórych uprawnień wynikających z prawa łowieckiego przez organy administracji i osoby trzecie, nie spełniają przesłanki odpowiedniej ochrony konstytucyjnie gwarantowanego prawa własności. Trybunał wykazał ponadto, że rozwiązania przyjęte w prawie łowieckim służąc ochronie konstytucyjnej wartości jaką jest ochrona środowiska, mają charakter paternalistyczny.

Kończąc rozważania Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że mając świadomość trudności zadania, przed którym stoi ustawodawca dostosowujący Prawo łowieckie do wyroku i jednocześnie w celu zapobieżenia powstaniu luki w prawie, uniemożliwiającej tworzenie nowych obwodów łowieckich oraz zmianę granic dotychczasowych, postanowił odroczyć utratę mocy obowiązującej zaskarżonego art. 27 ust. 1 w zw. z art. 26 Prawa łowieckiego o maksymalny okres 18 miesięcy.

Zgodnie zatem z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 roku, wobec czego w datach wniesienia niniejszych skarg już nie obowiązywał. Nie oznacza to jednak, jak błędnie stwierdził organ, że utrata mocy obwiązującej art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego wywołuje tylko i wyłącznie skutki na przyszłość w postaci braku możliwości tworzenia nowych obwodów łowieckich oraz zmiany dotychczasowych obwodów.

Oceniając skutki orzeczenia Trybunału trzeba mieć na uwadze przede wszystkim brzmienie art. 190 Konstytucji, który stanowi, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów (art. 190 ust. 3 Konstytucji).

Wprawdzie w orzecznictwie brak jest jednomyślności co do oceny skutków orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza w sytuacji odroczenia w czasie utraty mocy obowiązującej norm prawnych uznanych za niekonstytucyjne, jednak tutejszy sąd w pełni podziela stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zaprezentowane w wyrokach z dnia 3 grudnia 2014 roku, sygn. akt II OSK 2310/14 i II OSK 2311/14 (wszystkie powołane orzeczenia są dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl), że akt normatywny uchylony (w całości lub w części) na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, niezależnie od odroczenia utraty jego mocy obowiązującej, traci cechę domniemania konstytucyjności. Wzruszenie tego domniemania następuje już z momentem ogłoszenia wyroku Trybunału na sali rozpraw (wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 27 kwietnia 2005 roku, sygn. akt P 1/05, OTK-A 2005/4/42; z dnia 13 marca 2007 roku, sygn. akt K 8/07, OTK-A 2007/3/26; z dnia 11 maja 2007 roku, sygn. akt K 2/07, OTK-A 2007/5/48). Z tą też chwilą nie ma już żadnych wątpliwości, że taki akt nie spełnia standardów konstytucyjnych. Ponadto, jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy, na skutek orzeczenia o niekonstytucyjności aktu normatywnego następuje zmiana stanu prawnego (por. wyrok z dnia 23 stycznia 2007 roku, sygn. akt III PK 96/06, OSNP 2008/5-6/61). W uzasadnieniu jednego z wyroków Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że w orzecznictwie zarówno sądów administracyjnych, jak i powszechnych dominuje stanowisko wskazujące na konieczność eliminowania z obrotu prawnego wydanych przed ogłoszeniem wyroku Trybunału rozstrzygnięć opartych na podstawie przepisów, których niekonstytucyjność stwierdził Trybunał oraz wydanych w przedmiocie zastosowania tych przepisów wyroków sądowych, względnie użycia innych środków procesowych w celu sanacji stanu niekonstytucyjności, w obszarze stosowania prawa i jego kontroli (np. wyrok NSA z dnia 10 lipca 2007 roku, sygn. akt I OSK 1075/06). W sądownictwie administracyjnym zwraca się uwagę, iż określenie "moc powszechnie obowiązująca", użyte w rozumieniu art. 190 ust. 1 Konstytucji, przybliża walor wyroków Trybunału do źródeł prawa obowiązującego w rozumieniu 87 ust. 1 Konstytucji, w zakresie dotyczącym adresatów, którzy powinni zapadłe judykatury respektować i dokonywać ich wdrożenia (vide: wyrok z dnia 14 października 2015 roku, sygn. akt I OSK 54/14).

Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić że uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez sądy i inne ograny w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału. To zaś oznacza, że przepis art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego nie może być stosowany, poczynając od daty jego uchwalenia. Analogiczne stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie sądów administracyjnych (vide: wyroki w sprawach sygn. akt II SA/Łd 398/16, II SA/Ol 1132/16, II SA/Gl 85/16, II SA/Go 710/16 ).

W rezultacie tutejszy Sąd odmówił zastosowania art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego stanowiącego podstawę wydanej uchwały uznając, że od samego początku przepis ten nie odpowiada standardom konstytucyjnym, ingerując nieproporcjonalnie w prawo własności prywatnej.

Zaskarżona uchwała niewątpliwie narusza interes prawny wszystkich skarżących, gdyż ingeruje bezpośrednio w przysługujące im prawo własności:

– do działek o nr ewidencyjnych: 54 i 92 objętych reżimem obwodu łowieckiego nr [...], w odniesieniu do A. R.;

– do działki o nr ewidencyjnym 209/1 i 209/2 objętej reżimem obwodu łowieckiego nr [...], w odniesieniu do A. B.;

– do działki o nr ewidencyjnym 67/6 objętej reżimem obwodu łowieckiego nr [...], w odniesieniu do B. C.;

– do działek o nr ewidencyjnych: 27, 97 i 29 objętych reżimem obwodu łowieckiego nr [...], w odniesieniu do I. Ł. i J. Ł..

Powyższe skutkowało koniecznością stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały w wskazanym wyżej zakresie, z tego też względu Sąd na podstawie art. 147 § 1 P.p.s.a. orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

Sąd orzekł o zwrocie na rzecz skarżących kosztów postępowania sądowego na mocy art. 200 i art. 205 § 1 P.p.s.a.

M.K.



Powered by SoftProdukt