Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Aleksandra Łaskarzewska Sędziowie Sędzia WSA Barbara Drzazga (spr.) Sędzia WSA Elwira Brychcy Protokolant st. sekr. sąd. Ewa Wąsik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 maja 2010 r. sprawy ze skargi P. J. na bezczynność Dziekana Wydziału [...] Uniwersytetu A w przedmiocie uznania egzaminu; postanawia odrzucić skargę. /-/ E. Brychcy /-/A. Łaskarzewska /-/ B. Drzazga .

P. J. wniósł skargę na bezczynność Dziekana Wydziału [...] Uniwersytetu A, wnosząc o zobowiązanie go do wydania decyzji w terminie 14 dni od daty doręczenia akt organowi oraz do ukarania dyscyplinarnego pracownika winnego niezałatwienia sprawy w terminie.

W uzasadnieniu skargi skarżący podał, że w dniu 30 października 2009r. wniósł do Dziekana Wydziału [...] pismo w przedmiocie uznania egzaminu z przedmiotu [...] i pomimo upływu czasu do czasu wniesienia skargi sprawa nie została załatwiona. Skarżący wskazał nadto, że wystąpił do Rektora Uniwersytetu A w trybie art. 37 kpa z ponagleniem, jednakże bezskutecznie.

W odpowiedzi na skargę organ, Rektor Uniwersytetu A wniósł o odrzucenie skargi, ewentualnie o jej oddalenie.

Uzasadniając wniosek o odrzucenie skargi, organ wskazał, że reżimowi Kodeksu postępowania administracyjnego podlegają tylko akty zakładowe zewnętrzne, przesądzające o nawiązaniu, odmowie nawiązania, przekształceniu bądź rozwiązaniu stosunku zakładowego. Przepisów kpa nie stosuje się natomiast do aktów administracyjnych wewnątrzzakładowych, które obejmują jednostronne działania prawne organów zakładu, skierowane na wywołanie konkretnych skutków prawnych, niestanowiących o nawiązaniu, przekształceniu, bądź rozwiązaniu stosunku zakładowego. Takie akty wewnątrzzakładowe nie podlegają zaskarżeniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zdaniem organu, rozstrzygnięcie sprawy o uznanie egzaminu za złożony ważnie i zgodnie z przepisami uczelni, a przez to uznanie oceny uzyskanej z egzaminu i dokonania stosownego wpisu w indeksie, czego w istocie domagał się skarżący, jest aktem wewnątrzzakładowym. Skarga zatem nie dotyczy aktu lub czynności objętych zakresem art. 3 § 2 i 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 w/w ustawy winna być odrzucona.

W razie nieuznania powyższej argumentacji, organ wniósł o oddalenie skargi jako bezzasadnej, bowiem organ nie dopuścił się bezczynności.

Na uzasadnienie swego stanowiska organ wskazał, że zgodnie z art. 160 ustawy o szkolnictwie wyższym, organizację i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta określa regulamin studiów, uchwalany przez senat. Zgodnie z § 24 Regulaminu studiów przyjętym Uchwałą nr [...] Senatu Uniwersytetu A z dnia [...]2007r., warunkiem koniecznym do dopuszczenia studenta do egzaminu, a co za tym idzie możliwości zdania przez niego egzaminu z oceną pozytywną jest uzyskanie przez niego uprzednio zaliczenia z zajęć, z których zajęcia konwersatoryjne są obowiązkowe. Zgodnie z planem studiów obowiązującym na I roku studiów, przyjętym Uchwałą nr [...] Rady Wydziału [...] z dnia [...] 2008r., obowiązkowe było konwersatorium z [...]. Zgodnie z § 26.3 regulaminu studiów podstawą do uzyskania zaliczenia semestru i roku są wpisy na karcie okresowych osiągnięć i w indeksie. Wobec tych zapisów nawet dopuszczenie do egzaminu studenta nieposiadającego zaliczenia z konwersatorium nie przesądza o możliwości uznania tego egzaminu i zaliczenia go z oceną pozytywną. Organ podał, że system USOS jest nieobligatoryjnym narzędziem i wobec w/w zapisów Regulaminu studiów zapis w systemie nie przesądza o uzyskaniu oceny pozytywnej z egzaminu. Skoro skarżący nie uzyskał zaliczenia z konwersatorium, to egzaminator zasadnie odmówił uznania egzaminu za złożony ważnie i zgodnie z przepisami uczelni, a przez to nie uznał oceny z egzaminu i odmówił jej wpisu do indeksu. Powyższe stanowisko egzaminatora podtrzymał Dziekan Wydziału [...]. Skarżącemu wskazano także, że zgodnie z § 26 Regulaminu studiów winien był złożyć w dziekanacie kartę egzaminacyjną i indeks. Skarżący ostatecznie nie uzyskał zaliczenia z konwersatorium, co uniemożliwiło mu przystąpienie do egzaminu i nie złożył w przewidzianym terminie ([...]2009r. ) karty egzaminacyjnej i indeksu, wystąpił za to warunkowy wpis na wyższy rok studiów.

W piśmie z dnia [...]2010r. skarżący podniósł, że do egzaminu przystąpił przed datą ukończenia konwersatorium i złożeniem testu zaliczeniowego wyznaczonego na dzień [...]2009r., gdyż tak były wyznaczone terminy egzaminów. Do egzaminu został dopuszczony, napisał go prawidłowo i otrzymał z niego ocenę pozytywną. Ocena została wprowadzona do systemu USOS, a następnie, po rozmowie z egzaminatorem który odmówił wpisania oceny do indeksu, z systemu usunięta. Wobec braku reakcji władz wydziału na zaistniałą sytuację, skarżący zwrócił się pismem z dnia [...]2009r. do Rektora [...] o ponaglenie władz wydziału, ale bezskutecznie. Skarżący podał nadto, że wystąpił o przedłużenie sesji egzaminacyjnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Jak wynika z treści skargi i załączonych do skargi pism, skarżący domagał się uznania przez organ, że zdał pozytywnie egzamin z [...] i co za tym idzie, domagał się wpisania pozytywnej oceny z tego przedmiotu do karty osiągnięć studenta i do indeksu.

Z art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., wynika, iż kognicji sądów administracyjnych podlega kontrola działalności administracji publicznej w sprawach, które mają charakter spraw administracyjnych. Zakres właściwości rzeczowej sądów administracyjnych wyznacza katalog skarg na określone w § 2 działania organów administracji publicznej lub ich bezczynność. W tej sytuacji istotne jest określenie czy sprawa będąca przedmiotem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, dotycząca w rezultacie oceny egzaminacyjnej z przedmiotu studiów ma charakter administracyjnoprawny, a w związku z tym, czy organ administracji powinien wydać w tej mierze stosowne orzeczenie, które następnie mogłoby podlegać kontroli sądowoadministracyjnej.

Według art. 1 pkt 1 k.p.a., kodeks ten normuje postępowanie w sprawach, które mają charakter administracyjny, tj. regulują taki stosunek prawny, w którym jednym z uczestników jest organ administracji publicznej właściwy do rozstrzygania sprawy w drodze decyzji administracyjnej. Sprawę administracyjną definiuje się w doktrynie "jako kwestię istnienia stanu faktycznego opisanego w hipotezie normy prawnej, wymagającej dla uwolnienia swojej mocy wiążącej autorytatywnej konkretyzacji dokonanej w formie aktu wydanego przez właściwy organ administracyjny (patrz: T.Kiełkowski, Sprawa administracyjna Zakamycze 2004, str. 35).

Działalność administracji publicznej (w znaczeniu ustrojowym lub funkcjonalnym) nie ogranicza się tylko do wydawania indywidualnych aktów administracyjnych o charakterze władczym, jednostronnym nakierowanym na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych ale obejmuje również inne zdarzenia niepodlegające reżimom kodeksu postępowania administracyjnego, zaliczanymi w doktrynie i orzecznictwie do aktów wewnątrzzakładowych. Aktem administracyjnym wewnątrzzakładowym jest jednostronne działanie prawne organów zakładu skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych w ramach stosunku zakładowego, nie stanowiących o nawiązaniu, przekształceniu lub rozwiązaniu tego stosunku (E.Ochendowski: Zakład Administracyjny jako podmiot administracji państwowej. Poznań 1969, str. 214; patrz również glosa L.Żukowskiego OSP 2000, nr 12, str. 612-615).

Na wstępie należy podnieść, że w art. 70 ust. 5 Konstytucji RP zapewnia się szkołom wyższym autonomię na zasadach określonych w ustawie. Ustawy określające zasady działania publicznych szkół wyższych muszą - w myśl art. 70 ust. 5 Konstytucji, respektować ich autonomię, tzn. nie mogą znosić istoty tej autonomii poprzez zupełne i wyczerpujące unormowanie wszystkich spraw, które określają pozycję studenta w państwowej szkole wyższej. Zasada autonomii szkół wyższych została również wyrażona w art. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164 poz. 1365 z późn. zm. zwanej dalej ustawą). Zgodnie natomiast z art. 6 ust.1 pkt 3 ustawy uczelnia ma w szczególności prawo do weryfikowania wiedzy i umiejętności studentów. Oznacza to, że władzom szkół wyższych musi być pozostawiona sfera swobodnego decydowania o sprawach nauki i nauczania, z czym wiązać się też musi sfera swobodnego decydowania o sprawach organizacji wewnętrznej i składu władz, toku nauczania i weryfikowania wiedzy, przyjmowania i promowania studentów, a także określania niektórych ich praw i obowiązków. Zgodnie z art. 160 ust. 1 i 161 ust. 2 ustawy organizację i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta określa regulamin studiów uchwalony przez Senat.

Rektor kieruje działalnością uczelni i reprezentuje ją na zewnątrz, jest przełożonym pracowników, studentów i doktorantów uczelni (art. 66 ust. 1 ustawy).

Zważywszy na autonomię szkół wyższych, "decyzja organów uczelni" to nie w pełni to samo, co decyzja organu administracji. Nakaz odpowiedniego stosowania k.p.a. należy rozumieć w ten sposób, iż wszystkie gwarancje, jakie przysługują adresatowi decyzji administracyjnej na podstawie kodeksu, winny mieć także zastosowanie do decyzji rektora chyba, że szczególne cechy sprawy wprost to uniemożliwiają. Rozważając tę kwestię należy mieć na uwadze, że uniwersytet, tak jak każda uczelnia wyższa, jest zakładem administracyjnym. Jest to więc jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Zakład administracyjny (publiczny) jako jedna z form decentralizacji nie podlega władzy hierarchicznej organów administracji rządowej i sprawuje funkcje administracji publicznej samodzielnie, korzystając z władztwa zakładowego. Władztwo zakładowe nie jest jakimś samoistnym władztwem państwowym, lecz częścią tego władztwa, wynikającą z upoważnienia organów zakładu do abstrakcyjnych, jak i konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw. Istotę władztwa zakładowego stanowi więc zakres upoważnień dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu (w tym wypadku ze studentami), jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. W zakładzie administracyjnym proces realizacji zadań publicznych przebiega w obrębie szeroko pojętej jego organizacji. Wynika to z faktu, że grupa społeczna złożona z użytkowników zakładu administracyjnego ma zawsze (w danym przedziale czasu) charakter mniej lub bardziej zamknięty.

Nadto należy mieć na uwadze, że z art. 207 ust. 1 i 2 ustawy wynika zasada, zgodnie z którą do wszelkich "decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studenckich" stosuje się odpowiednio przepisy k.p.a. Decyzje wydawane przez rektora w pierwszej instancji są ostateczne. Powyższa ustawa (...) co do niektórych sytuacji wprost określa, że przysługuje prawo wniesienia odwołania na decyzję, a co za tym idzie również zaskarżenia do sądu np. w przypadku decyzji w sprawie rekrutacji na studia (art. 169 ust. 8 cytowanej ustawy).

Do decyzji, o których mowa w art. 207 tej ustawy, należą w szczególności: rozstrzygnięcia stwierdzające złożenie egzaminu magisterskiego i postanawiające o nadaniu tytułu magistra (postanowienie NSA z dnia 12 czerwca 1992 r. sygn. akt SAB/Po 41/91, OSP 1994, nr 4, poz. 69; wyrok NSA z dnia 16 grudnia 1998 r. sygn. akt I SA 661/98, niepubl.; uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 18 listopada 1982r. sygn. akt III CZP 26/82, OSP 1983, nr 11, poz. 248); decyzja wydana po wznowieniu postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją o nadaniu tytułu zawodowego magistra (wyrok NSA z dnia 10 listopada 1999r. sygn. akt I SA 625/99, PiP 2002, nr 2, s. 115); decyzja o nadaniu stopnia naukowego (postanowienie NSA z dnia 13 lipca 1983r. sygn. akt II SA 983/83, OSP 1984, nr 3, poz. 47); decyzja odmawiająca przyjęcia na studia wyższe (wyrok NSA z dnia 29 czerwca 1982r. sygn. akt II SA 532/82, OSP 1983, nr 1, poz. 20); decyzja o skreśleniu z listy studentów (wyrok NSA z dnia 19 grudnia 1985 r. sygn. akt SA/Gd 577/85, "Gazeta Prawnicza" 1986, nr 15).

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 listopada 2000r. sygn. akt SK 18/99 (OTK 2000, nr 7, poz. 258) stwierdził, że przez art. 161 wówczas obowiązującej ustawy o szkolnictwie wyższym ustawodawca wprowadził zasadę, że do wszelkich decyzji wydanych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studenckich stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Należy jednak zauważyć, że zasada ta nie może odnosić się do aktów administracyjnych wewnętrznych.

Do takich aktów zaliczono w szczególności zgodę dziekana wydziału na podjęcie dodatkowych studiów na innym kierunku tej samej bądź innej uczelni (wyrok NSA z dnia 16 czerwca 1987r. sygn. akt SA/Wr 227/87); odmowę udzielenia przez organ szkoły wyższej urlopu dziekańskiego studentowi (postanowienie NSA z dnia 12 czerwca 1990r. sygn. akt SA/Kr 368/90, OSP 1992, nr 2, poz. 26). Do zdarzeń niepodlegających reżimowi Kodeksu postępowania administracyjnego zaliczono także ocenę egzaminatora, będącą jego wyłącznym atrybutem (wyrok NSA z dnia 2 grudnia 1994r. sygn. akt I SA 1636/94, ONSA 1995, z. 4, poz. 176). Powyższy Również w wyroku z dnia 8 sierpnia 2008r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie I SA/Wa 133/08 orzekł, że ocena prac egzaminacyjnych należy wyłącznie do osób w tym celu powołanych przez uczelnię, a ilość uzyskanych punktów, będących wyrazem tej oceny, nie stanowi elementu decyzji administracyjnej. Taki sam pogląd wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny wLublinie w wyroku z dnia 30 kwietnia 2009r. w sprawie III SA/Lu 462/08.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela wyrażony w powołanych wyżej orzeczeniach sądów administracyjnych pogląd, że poza kognicją sądów administracyjnych pozostają zarzuty zmierzające do weryfikacji uzyskanych w trakcie studiów ocen egzaminacyjnych.

Zgodnie z art. 3 § 1 pkt 8 p.p.s.a. kontroli sądów administracyjnych podlegają jedynie skargi na bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4a. Skoro zatem zdaniem Sądu, weryfikacja ocen uzyskanych na egzaminach w trakcie studiów należy do aktów administracyjnych wewnętrznych, a więc nie podlegających właściwości sądów administracyjnych, skargę należało odrzucić na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

/-/ E.Brychcy /-/ A.Łaskarzewska /-/ B.Drzazga

MK