Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Jaśkowska po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia W. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 listopada 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 odmawiające przyznania W. W. prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie z zażalenia W. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 lipca 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 o odrzuceniu zażalenia W. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 o odrzuceniu skargi kasacyjnej W. W. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 w sprawie ze skargi W. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie opłaty adiacenckiej postanawia oddalić zażalenie NSA/postanowienie 1 – post. ,,ogólne

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 31 lipca 2007 r., sygn. akt SA/Wa 1205/05 odrzucił zażalenie W. W. na postanowienie tego Sądu z dnia 14 czerwca 2007 r. sygn. akt I SA/WA 205/05 o odrzuceniu skargi kasacyjnej W. W. od postanowienia WSA w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. , sygn. akt I SA/Wa 1205/05 o odrzuceniu skargi W. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie opłaty adiacenckiej.

Wnioskiem z dnia 13 sierpnia 2007 r. (zawartym w zażaleniu) uzupełnionym wnioskiem z dnia 17 października 2007 r. W. W. wystąpił o przyznanie mu powyższej sprawie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Powyższy wniosek jest kolejnym złożonym w niniejszej sprawie przez W. W. wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym. Uprzednio Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 29 grudnia 2005 r., postanowieniem z dnia 11 grudnia 2006 r. oraz postanowieniem z dnia 31 lipca 2007 r. trzykrotnie odmawiał przyznania skarżącemu w przedmiotowej sprawie prawa pomocy w powyższym zakresie. Postanowienia te wobec oddalenia przez Naczelny Sąd Administracyjny wnoszonych przez stronę zażaleń stały się prawomocne (post. NSA z dnia 11 kwietnia 306 r. sygn. akt. I OZ 108/06, z dnia 26 stycznia 2007 r. sygn. akt I OZ 29/07, oraz z dnia 20 września 2007 r. sygn. akt I OZ 665/07). Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym i uzyskiwanych dochodach zawartym w formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że W. W. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną i pełnoletnim synem. Źródłem utrzymania rodziny jest - jak podaje wnioskodawca - jego renta w wysokości [...] złotych, emerytura żony w wysokości ok. [...] złotych oraz renta socjalna syna wysokości ok. [...] złotych. Jedyny posiadany majątek wnioskodawcy stanowi mieszkanie o pow. [...] m2 oraz ugorująca nieruchomość rolna o powierzchni [...] ha przeliczeniowego. Uzasadniając wniosek o przyznanie prawa pomocy W. W. powołał się na złą sytuację finansową, gospodarczą, majątkową i zdrowotną swoją oraz członków rodziny. Podkreślił, że uzyskiwane dochody w całości przeznaczane są na zakup żywności, leków dla ratowania własnego zdrowia i zdrowia rodziny, na opłaty mediów i innych zobowiązań pieniężnych. Po opłaceniu wszystkich zobowiązań, wykupieniu żywności, leków, odzieży nie pozostają mu żadne środki finansowe na opłacenie adwokata z wyboru bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Postanowieniem referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2007 r. odmówiono przyznania wnioskodawcy prawa pomocy w zakresie całkowitym podnosząc, iż w sprawie nie zaistniały żadne nowe okoliczności dotyczące sytuacji materialnej wnioskodawcy uzasadniające zmianę uprzednio dokonanej przez Sąd oceny możliwości przyznania mu prawa pomocy.

Od postanowienia referendarza sądowego W. W. pismem z dnia 5 listopada 2007 r. wniósł sprzeciw. W treści sprzeciwu W. W. podniósł m.in. iż ZUS w październiku 20O7 r. wstrzymał rentę socjalną dla jego syna M. W..

Postanowieniem z dnia 28 listopada 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił W. W. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. W uzasadnieniu wskazano, że zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Stwierdzono, że w niniejszej sprawie taka sytuacja ma miejsce. Prawo pomocy zgodnie z art. 243 § 1 ww. ustawy może być przyznane osobie fizycznej na jej wniosek. Może być ono przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 § 1 powołanej ustawy). Stosownie zaś do art. 246 § 1 pkt 1 -2 tej ustawy przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z przywołanego przepisu art. 246 § 1 wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania sądowego spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy. Oznacza to, że rozstrzygnięcie Sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę. Nadto należy wskazać, że w sytuacji, gdy wniosek strony o przyznanie prawa pomocy został już prawomocnie rozpoznany (co miało miejsce w niniejszej sprawie trzykrotnie), zmiana stanowiska Sądu uzależniona jest od wykazania przez stronę, że jej sytuacja materialna uległa istotnemu pogorszeniu. Stosownie bowiem do art. 165 p.p.s.a. postanowienia niekończące postępowania w sprawie (a taki charakter ma rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa pomocy), mogą być zmieniane jedynie wskutek zmiany okoliczności sprawy. Sąd I instancji stwierdził, że w przedmiotowej sprawie W. W. składając kolejny wniosek o przyznanie prawa pomocy, nie powołał się na żadne nowe okoliczności istotne dla zmiany oceny jego sytuacji materialnej tj. nie wykazał, iż uległa ona znacznemu pogorszeniu. Uzasadnienie wniosku jak i dane dotyczące dochodów skarżącego i jego rodziny nie uległy zmianie in minus w stosunku do danych, w oparciu o które Sąd podjął postanowienie w dniu 31 lipca 2007 r. Dopiero w treści sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego wnioskodawca powołuje się na nową okoliczność w sprawie jaką jest cofnięcie renty socjalnej synowi pozostającemu na jego utrzymaniu. W ocenie Sądu, samo powołanie się na tę okoliczność bez przedstawienia jakichkolwiek dokumentów ją potwierdzających, nie oznacza jej wykazania. Wskazano przy tym, że w złożonym w październiku 2007 r. formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy wnioskodawca wskazują tę rentę jako jedno z trzech źródeł dochodu rodziny.

Na powyższe postanowienie W. W. złożył do Naczelnego Sądu Administracyjnego zażalenie. Podniósł, że Sąd pierwszej instancji nie uwzględnia złej sytuacji zdrowotnej i finansowej skarżącego oraz jego rodziny. Wskazał, iż załączono ,,zaświadczenie lekarskie". Wniósł o uchylenie i zmianę zaskarżonego postanowienia. Zarzucił mu naruszenie art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przez niewłaściwą interpretację i przyjęcie, że ponowne złożenie wniosku o przyznanie pomocy prawnej w pełnym zakresie bez wykazania zmiany konkretnych okoliczności zawsze skutkuje oddaleniem kolejnego wniosku podczas gdy już pierwszy wniosek uzasadniał przyznanie tej pomocy w pełnym zakresie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Prawo pomocy polega na tym, że strona zostaje zwolniona przez sąd od kosztów sądowych oraz uzyskuje uprawnienie do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu

przez sąd adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia jego wynagrodzenia i wydatków (art. 244 § 1 i 2 P.p.s.a.).

Przewidziana możliwość przyznania prawa pomocy może być udzielona w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 P.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Prawo to przyznaje się, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym polega natomiast na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego względnie rzecznika patentowego. Wchodzi zaś w rachubę, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).

Z takiego stanu rzeczy wynika, że na wnioskodawcy spoczywał obowiązek wykazania na podstawie okoliczności dotyczących jego sytuacji materialnej i rodzinnej, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów.

Rozpoznawany wniosek o przyznanie prawa pomocy jest czwartym - w tej samej sprawie – wnioskiem W. W. o przyznanie mu tego prawa. Trzeci wniosek został rozpoznany negatywnie. Postanowieniem z dnia 31 lipca 2007 r., sygn. akt I SA/Wa 1205/05 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił bowiem W. W. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 20 września 2007 r., sygn. akt I OZ 665/07 oddalił zażalenie skarżącego na to postanowienie.

W kolejnym – czwartym wniosku z dnia 23 października 2007 r. (data wpływu do WSA w Warszawie) rozpoznanym zaskarżonym w niniejszej sprawie postanowieniem, W. W. nie wskazał żadnych nowych okoliczności. Przedmiotowy wniosek został uzasadniony analogicznie, jak poprzedni wniosek, a przecież do zmiany stanowiska Sądu i wydania pozytywnego dla skarżącego postanowienia mogłoby dojść tylko w razie zmiany okoliczności związanych z pogorszeniem jego sytuacji materialnej i życiowej. Stosownie bowiem do art. 165 P.p.s.a. postanowienia nie kończące postępowanie w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy. Skarżący dopiero w treści sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego powołuje się na nową okoliczność jaką jest cofnięcie renty socjalnej synowi pozostającemu na jego utrzymaniu. Jednak samo powołanie się na tę okoliczność bez przedstawienia jakichkolwiek dokumentów ją potwierdzających, nie oznacza jej wykazania. Skoro zatem skarżący nie wykazał żadnych nowych okoliczności istotnych dla sprawy tj. stanowiących o pogorszeniu się jego sytuacji materialnej oraz sytuacji materialnej rodziny to nie było podstaw do zmiany orzeczenia. Powyższa wykładnia nie narusza art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a., gdyż w pierwotnym wniosku nie wykazano okoliczności, na którą skarżący powoływał się w złożonym sprzeciwie.

W tym stanie rzeczy, skoro zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw, Naczelny Sąd Administracyjny na mocy art. 184 P.p.s.a. w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.