Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Urszula Wilk (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Bosakirska Sędzia WSA Olga Żurawska-Matusiak Protokolant Monika Bodzan po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 marca 2010 r. sprawy ze skargi M., [...] na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2009 r. nr [...] w przedmiocie udzielenia patentu na wynalazek oddala skargę

Decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r., na podstawie art. 10 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości (dalej cytowana uow) (tekst jednolity Dz. U. Nr 26, poz. 117 z 1993 r.), mającej zastosowanie na podstawie art. 315 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r., Prawo własności przemysłowej (dalej cytowana p.w.p.) (Dz. U. z 2003, Nr 119, poz. 1117 ze zm.) oraz art. 49 ust. 1 p.w.p., Urząd Patentowy RP po rozpatrzeniu zgłoszenia oznaczonego numerem [...] dokonanego w dniu [...] września 1999 r., przez M., z siedzibą w G., [...], odmówił udzielenia patentu na wynalazek Pt. "Dynamiczna zmiana walut w systemach płacenia kartą".

W uzasadnieniu decyzji Urząd Patentowy RP wskazał, że na zgłoszony wynalazek nie może być udzielony patent, ponieważ przedmiot zgłoszenia nie jest rozwiązaniem technicznym.

Urząd Patentowy wskazywał, że czterokrotnie, [...] lipca, [...] grudnia 2006 r., [...] kwietnia i [...] września 2007 r. Zgłaszający był informowany, że zgodnie z oceną Urzędu Patentowego RP odrębność przedmiotu zgłoszenia w stosunku do znanych rozwiązań, w tym [...], wydaje się dotyczyć wyłącznie cech nietechnicznych. Po zawiadomieniach Urzędu Zgłaszający polemizował z tą oceną i przysyłał kolejne wersje zastrzeżeń.

Urząd Patentowy RP wskazał, że tak jak w poprzednich wersjach niezależne zastrz. 1 w wersji z [...] stycznia 2008 r. scharakteryzowane jest przez czynności będące elementami metody przetwarzania informacji celem określenia waluty, która ma być przypisana do transakcji. Tymi czynnościami są:

(1) uzyskanie numeru karty od jej posiadacza,

(2) identyfikacja kodu karty na podstawie jej numeru,

(3) porównanie identyfikatora kodu z wpisami w tablicy,

(4) skorzystanie z tego, że kodowi identyfikatora przypisany jest w tablicy kod waluty,

(5) przypisanie waluty do transakcji kartą.

Analogicznie opisany jest terminal (zastrz. 9), a także router (zastrz. 17) i komputer (zastrz. 18). Są to urządzenia, które mają wykonywać czynności z zastrz. 1 i uzupełniające czynności podobnego charakteru z zastrzeżeń zależnych. Są to maszyny wirtualne nie opisywane przez podanie ich cech fizycznych, lecz w sposób całkowicie abstrakcyjny przez wykonywane operacje i przeznaczenie elementów. Czyli faktycznie jest to tylko inna forma opisu w stosunku do rozwiązania w kategorii sposobu. Z kolei zestaw instrukcji komputerowych (zastrz. 20) i nośnik zapisu (zastrz. 21) to też to samo przetwarzanie danych informacyjnych tyle tylko, że w formie programu komputerowego dla terminala, routera i komputera.

Zdaniem Urzędu Patentowego RP w zgłoszeniu nie można doszukać posiadającego wkład wynalazczy rozwiązania technicznego. Zespoły cech z zastrzeżeń niezależnych (znamiennych i nieznamiennych) nie określają czynności, operacji bądź procesów technologicznych. W przedmiocie zgłoszenia nie ma niczego odrębnego od stanu wiedzy poza naszkicowaniem nieco innej struktury administrowania informacją.

Organ wskazywał, że technicznymi elementami zaangażowanymi do realizacji przedłożonego sposobu są wyłącznie typowe urządzenia informatyczne stosowane w systemach bankowych. Nietechniczne aspekty przedłożonego rozwiązania nie wywołują skutku technicznego przez swe związki z jego technicznymi aspektami. Dane, które są przetwarzane ani nie przedstawiają parametrów operacyjnych na jakich bazuje system komputerowy, ani też nie mają wpływu na fizyczno techniczne funkcjonowanie systemu. Ewentualne drobne odróżniające cechy, których nie można odnaleźć w dokumencie D1 są nietechnicznej natury i nie rozwiązują żadnego problemu technicznego.

W toku postępowania zgłaszający wskazywał na wyróżniające elementy natury technicznej takie jak:

- kod, który zdaniem zgłaszającego jest techniczny, bo jest elektronicznym zapisem;

- tablica, z elektronicznie zapisanymi kodami, która zdaniem zgłaszającego jest techniczna ze względu na elektroniczną formę zapisu;

- operacje porównywania danych z karty i danych z terminala są zdaniem zgłaszającego nieznane i techniczne.

W ocenie Urzędu Patentowego RP elektroniczny zapis w postaci kodu i tablicy nie ma charakteru technicznego i jest jedynie formą zapisu, zaś porównywanie danych elektronicznych jest powszechnie stosowane, a dokonywane przez Zgłaszającego operacje wyróżnia jedynie nietechniczna treść porównywanych zapisów.

Urząd wskazywał, że będące przedmiotem zgłoszenia przeliczanie waluty jest czynnością natury gospodarczej, nie związaną z żadną dziedziną techniki. Jest to czynność stanowiąca integralny element działalności gospodarczej i jako taka jest ona wyłączona z patentowania. Inne podejście do tego zagadnienia oznaczałoby, że powszechnie obecne w prawie wykluczanie rozwiązań dotyczących działalności gospodarczej z patentowania byłoby pozbawione znaczenia.

Urząd Patentowy wskazał także, iż zgodnie z treścią art. 10 ustawy o wynalazczości patenty mogą być udzielane wyłącznie na wynalazki. Stosując ten wymóg Urząd Patentowy RP kieruje się przepisem wykonawczym (§ 32.1.1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 r. w sprawie rozpatrywania i dokonywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych), który stwierdza, że w szczególności nie uznaje się przedmiotu zgłoszenia za wynalazek, jeżeli nie dotyczy on żadnego wytworu materialnego nadającego się do wykorzystania, określonego za pomocą cech technicznych odnoszących się do jego budowy lub składu ani określonego sposobu technicznego oddziaływania na materię.

Podnosił, iż w przypadku, gdy sfera techniczna (materialna) przeplata się z nietechniczną (niematerialną), oryginalność i nowość części nietechnicznej nie mogą wpłynąć na ocenę Urzędu Patentowego.

Powołując orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie organ wskazał na stosowane rozumienie podziału na cechy techniczne i nietechniczne zgłoszenia.

Urząd wskazał także, iż podział na elementy techniczne (materialne) i nietechniczne (niematerialne) występuje także w metodologii stosowanej przez Europejski Urząd Patentowy. Różnica polega na tym, że EUP inaczej niż w Polsce rozumie wkład techniczny i w przypadku, gdy wszystkie elementy techniczne rozwiązania są znane, a ich połączenie oczywiste, zgodnie z przyjętą w EUP metodyką odmowa udzielenia patentu uzasadniana jest brakiem poziomu wynalazczego.

Ostatecznie Urząd Patentowy RP wywodził, że gdyby Zgłaszający rzeczywiście dokonał rozwiązania dotyczącego "systemu odczytującego sygnały w postaci zmian pola magnetycznego z karty z paskiem magnetycznym, przekształcającego te sygnały na postać sygnału elektrycznego przesyłanego do mikroprocesora (...) inicjując wygenerowanie sygnałów prezentowanych przez wyświetlacz zbudowany z emitujących światło elementów półprzewodnikowych lub zmieniających stan skupienia elementów ciekłokrystalicznych" w nieznany sposób i ujawnił to w zgłoszonym opisie, nie byłoby problemów z uznaniem zdolności patentowej zgłoszenia. Jednak w ocenie Urzędu Patentowego RP zgłoszenie nie zawiera takich informacji. W zgłoszeniu jest mowa o odczytywaniu z kart magnetycznych danych, których do tej pory podobno nie odczytywano i wykorzystywaniu ich do potrzeb nie związanych z techniką, lecz z działalnością gospodarczą.

W ocenie Organu wymienione w zgłoszonym sposobie czynności nie mają charakteru technicznego, bo nie ma w nich specyficznego "oddziaływania na materię". Są to czynności wykonywane przy pomocy narzędzi materialnych, lecz ich istota jest niematerialna. Zgłaszającego nie interesują procedury techniczne, niczego do nich nie wprowadza, niczego nie usprawnia; nie jest to przedmiotem Jego zainteresowania. Gdyby nawet było inaczej, to nie jest to ujawnione. Zgłoszenie przedstawia pomysły na procedury, pomysły realizowane znanymi (gdyż Zgłaszający nie ujawnia swoich) sposobami technicznymi. Dlatego, zdaniem organu, usprawiedliwione jest twierdzenie, że Zgłaszający przedstawia pomysł wykorzystania współczesnych środków technicznych do określonego zadania, natomiast nie przedstawia, co wniósł do tych środków w sferze rozwoju technicznego. Z tego powodu odmienności jakie ujawnił nie mogą prowadzić do patentowalności jego rozwiązania.

Reasumując, Urząd Patentowy RP nie dostrzegł wynalazku w przedmiocie zgłoszenia, stwierdził, że zgłoszone rozwiązanie nie jest rozwiązaniem technicznym. Zdaniem Urzędu w zgłoszeniu nie podano pełnego zestawu środków technicznych i czynności prowadzących do rozwiązania technicznego, przez co nie są spełnione wymogi przepisu art. 10 uow i konsekwencją tego jest odmowa udzielenia patentu.

Pismem z dnia [...] marca 2008 r. pełnomocnik Zgłaszającego złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W uzasadnieniu wniosku podtrzymano argumentację, że przedmiot zgłoszenia stanowi rozwiązanie o charakterze technicznym. Zgłaszający stwierdził przy tym, że z uwagi na wysoki stopień zaawansowania technologicznego wynalazku, bardziej strukturalna definicja wyrażona w zastrzeżeniach spowodowałaby nadmierne i niewymagane przepisami prawa ograniczenie zakresu ochrony, niewspółmierne do wkładu technicznego wniesionego przez twórców do stanu obecnej wiedzy. Zgłaszający we wniosku podkreślił, że każde narzędzie, które kontroluje, ulepsza lub przetwarza sygnały elektryczne, dźwięk lub obraz, musi zostać uznane za techniczne, ponieważ działa samodzielnie bez udziału człowieka, a efekt jego zastosowania leży poza sferą intelektualnego oddziaływania człowieka.

Następnie w nawiązaniu do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przesłał przeredagowaną wersję zastrzeżeń patentowych, z prośbą o ponowne rozpatrzenie sprawy w oparciu o nową wersję zastrzeżeń patentowych.

Urząd Patentowy, zgodnie z wnioskiem Zgłaszającego, dokonał ponownej analizy materiałów zgłoszeniowych, z uwzględnieniem przeredagowanej wersji zastrzeżeń patentowych z dnia [...] kwietnia 2008 r., a także stanowisko i wyjaśnienia Zgłaszającego wyrażone zarówno we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jak i w odpowiedziach. Organ działając na podstawie art. 136 k.p.a. w związku z art. 244 ust. 1 p.w.p. przeprowadził dodatkowe postępowanie uzupełniające.

W wyniku przeprowadzonego postępowania uzupełniającego, na podstawie wytycznych zawartych w nowej wersji zastrzeżeń zawartych w piśmie strony z dnia [...] kwietnia 2008 r., organ w swoim piśmie z dnia [...] maja 2008 r. wskazał, że z zastrzeżeń patentowych wyeliminowano zastrzeżenia dotyczące:

- wynalazku w kategorii "sposób" pt. "Sposób przetwarzania danych w elektronicznym terminalu obsługującym transakcje sprzedaży", określonego zastrz. nr 1 -8 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Centralny router płatniczy", określonego zastrz. nr 17 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Komputer autoryzujący", określonego zastrz. nr 18-19 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Zestaw instrukcji komputerowych", określonego zastrz. nr 20 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Nośnik zapisu z zakodowanymi na nim danymi", określonego zastrz. nr 21 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.

W świetle powyższego Urząd Patentowy zwrócił się z zapytaniem, czy nadesłane przy piśmie z dnia [...] kwietnia 2008 r. ograniczone zastrzeżenia patentowe oznaczają, że Zgłaszający ogranicza swój wniosek o ponowne rozpatrzenie zgłoszenia do części dotyczącej wynalazku w kategorii "urządzenie", pt. "Terminal obsługujący elektroniczne transakcje".

W odpowiedzi pełnomocnik Zgłaszającego nadesłał pismo z dnia [...] września 2008 r., w którym wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy w odniesieniu do wersji zastrzeżeń patentowych przesłanej przy piśmie z dnia [...] kwietnia 2008 r., ponownie podkreślając, że przedmiot zgłoszenia stanowiło rozwiązanie o charakterze technicznym, przytaczając przy tym możliwości jego wykorzystania. Ponadto pełnomocnik poinformował o postępowaniach toczących się przed innymi urzędami patentowymi na świecie w związku ze sprawami będącymi analogami przedmiotowego zgłoszenia [...], m.in. o toczącym się w Europejskim Urzędzie Patentowym od września 2002 r. postępowaniu spornym po uzyskaniu patentu.

W odpowiedzi na powyższe, organ pismem z dnia [...] października 2008 r. ponownie wezwał do sprecyzowania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona wyjaśniła, iż podtrzymuje swój wniosek zawarty w piśmie z dnia [...] kwietnia 2008 r., wnosząc o przeprowadzenie ponownego rozpoznania w odniesieniu do wersji zastrzeżeń z dnia [...] kwietnia 2008 r.

Mając na uwadze powyższe, Urząd Patentowy decyzją z dnia [...] kwietnia 2009 r. umorzył postępowanie w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wniesionego w dniu [...] marca 2008 r. przez M., G., I. od decyzji z dnia [...] stycznia 2008 r. odmawiającej udzielenia patentu na wynalazek, wydanej w sprawie zgłoszenia wynalazku pt. "Dynamiczna zmiana walut w systemach płacenia kartą", nr [...], jedynie w części dotyczącej:

- wynalazku w kategorii sposobu pt. "Sposób przetwarzania danych w elektronicznym terminalu obsługującym transakcje sprzedaży", określonego zastrz. nr 1-8 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Centralny router płatniczy", określonego zastrz. nr 17 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Komputer autoryzujący", określonego zastrz. nr 18-19 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Zestaw instrukcji komputerowych", określonego zastrz. nr 20 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.,

- wynalazku w kategorii urządzenia pt. "Nośnik zapisu z zakodowanymi na nim danymi", określonego zastrz. nr 21 w wersji z dnia [...] stycznia 2008 r.

Urząd Patentowy, stosownie do uzyskanych w toku postępowania wyjaśnień, zgodnie z wnioskiem Zgłaszającego z dnia [...] marca 2008 r., ponownie rozpatrzył sprawę w oparciu o materiały znajdujące się w aktach sprawy, w szczególności zastrzeżenia patentowe z dnia [...] kwietnia 2008 r.

Decyzją z dnia [...] września 2009 r., na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wniesionego w dniu [...] marca 2008 r., po wydaniu decyzji Urzędu Patentowego z dnia [...] stycznia 2009 r. o odmowie udzielenia patentu na wynalazek, organ utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu podkreślił, iż w przedmiotowym zgłoszeniu, określonym zastrzeżeniami patentowymi z dnia [...] kwietnia 2008 r. znajdował się wynalazek jednej kategorii "urządzenie": "Terminal obsługujący elektroniczne transakcje", określony zastrz. nr 1-6. W związku z tym, przy ocenie charakteru technicznego przedmiotowego rozwiązania, należało rozważyć, czy powyższe rozwiązanie, stanowiło rozwiązanie techniczne, określone zwięźle i jednoznacznie przez podanie cech technicznych adekwatnych dla jego kategorii. Zdaniem organu, przedmiot zgłoszenia nie stanowił wkładu do stanu wiedzy w dziedzinie techniki.

Organ podał, że w jego ocenie z analizy zastrzeżeń patentowych wynikało, iż techniczne cechy terminala, takie jak funkcjonalnie połączone: czytnik kart, klawiatura, mikroprocesor oraz pamięć, nie stanowiły wkładu technicznego wnoszonego przez Zgłaszającego, gdyż były umieszczone w części nieznamiennej zastrzeżenia patentowego nr 1 z dnia [...] kwietnia 2008 r. Natomiast określenia podane w częściach znamiennych zastrzeżeń patentowych nie podawały żadnych cech technicznych terminala, a stanowiły koncepcję mogącą stanowić wytyczne dla opracowania programu sterującego maszyną cyfrową taką jak terminal oraz informującą o danych zawartych w pamięci, natomiast nie charakteryzowały cech technicznych urządzenia.

Organ podkreślił, że o ile sama procedura przesyłania informacji przy użyciu urządzeń takich jak klawiatura czy czytnik kart, jest techniczna, to przedmiotowe zgłoszenie nie dotyczyło żadnego nowego urządzenia realizującego w znany, bądź nie, sposób przetwarzania i przesyłania danych, a dotyczyło jedynie treści informacji, w szczególności waluty, w jakiej prowadzony jest rachunek, do którego została wydana karta magnetyczna.

Ustosunkowując się do informacji o udzielonym przez Europejski Urząd Patentowy patencie na zgłoszenie będące analogiem polskiego zgłoszenia [...], organ zwrócił uwagę, że w jego ocenie nie stanowi wynalazku rozwiązanie, które wyróżnia się wyłącznie poprzez treść przekazywanej informacji. Natomiast EUP ocenia rozwiązanie jako całość, nie rozdzielając elementów mających wnosić wkład wynalazczy od tych znanych ze stanu techniki. Stosownie do przyjętej przez EUP praktyki, w toku postępowania sprzeciwowego po uzyskaniu patentu, EUP ponownie przeprowadził analizę przedmiotowego rozwiązania i decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. w całości unieważnił patent [...], jako rozwiązanie nie posiadające poziomu wynalazczego.

Zdaniem Urzędu, rozwiązanie jest patentowalnym wynalazkiem o ile w obszarze technicznym jest przynajmniej jeden nowy, nieoczywisty element. Jak wykazano w zakresie żądanej ochrony nie występował taki element, a zatem rozwiązania uznać należało za niepatentowalne.

Na powyższą decyzję, pismem z dnia [...] paździemika 2009 r., M. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, wnosząc o:

- skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego co do zgodności § 32 ust. 1 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie dokonywania i badania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych z dnia 17 września 2001 r. (Dz. U. z 2001 r., Nr 102, poz. 1119, ze zm.) - w zakresie, w jakim formułuje dodatkowe względem ustawowych warunki, które musi spełniać rozwiązanie (przedmiot zgłoszenia), aby mogło być uznane za wynalazek - z art. 93 p.w.p. i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP – z uwagi na fakt, iż rozstrzygnięcie tej kwestii jest konieczne do wydania wyroku w przedmiotowej sprawie;

- sformułowanie wytycznych dla Urzędu Patentowego RP dotyczących sposobu dalszego badania zgłoszenia, dotyczących w szczególności sposobu ustalenia treści normy prawnej wynikającej z art. 10 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości (tekst jednolity Dz. U Nr 26 poz. 117 z 1993 r.) określającej przesłanki zdolności patentowej;

- uchylenie obu decyzji i przekazanie sprawy do Urzędu Patentowego RP celem ponownego rozpatrzenia zgłoszenia oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

M., zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 10 ustawy o wynalazczości, mającej zastosowanie na podstawie art. 315 ust. 3 p.w.p. - poprzez nieprawidłową wykładnię pojęcia rozwiązanie o charakterze technicznym i w konsekwencji bezzasadne przyjęcie, że zgłoszone rozwiązania nie są rozwiązaniami o charakterze technicznym w rozumieniu cytowanego przepisu. Strona zarzuciła również naruszenie przepisów prawa procesowego, poprzez wydanie decyzji bez podstawy prawnej - naruszenie art. 6 k.p.a. w zw. z 252 p.w.p. oraz naruszenie art. 7 i 77 k.p.a. w związku z art. 252 ustawy p.w.p. - poprzez brak wszechstronnego i dokładnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy i w konsekwencji wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o błędne założenia natury faktycznej i prawnej. Dodatkowo strona podniosła, iż obie decyzje, zarówno I jak i II instancji zostały wydane z naruszeniem art. 107 § 3 k.p.a. - poprzez nienależyte, niespójne z powołaną podstawą prawną uzasadnienie faktyczne oraz prawne decyzji. W uzasadnieniu strona wyjaśniła szczegółowo motywy zarzutów skargi.

W szczególności podnosiła, że jeśli spór pomiędzy zgłaszającym wynalazek, a Urzędem Patentowym dotyczy istoty wynalazku, to odmawiając udzielenia patentu Urząd nie może poprzestać na własnym przekonaniu, co do przedmiotu zgłoszenia. Organ powinien dążyć do zebrania odpowiednich dowodów na poparcie swego stanowiska, np. przeprowadzić dowód z opinii biegłego.

Nadto skarżąca podnosiła, że prowadząc badanie Urząd winien odnosić się do przedmiotu zgłoszenia jako całości, a nie wyłącznie do jego arbitralnie wybranych części. Zdaniem skarżącej nieprawidłowe jest dokonanie oceny tego, czy zgłoszone rozwiązanie jest wynalazkiem, przeprowadzone wyłącznie w oparciu o badanie charakteru pojedynczych cech, przy pominięciu ich związku z pozostałymi cechami tworzącymi wynalazek jako kompletne rozwiązanie problemu. Skarżąca wywodziła, że Urząd Patentowy RP za przedmiot zgłoszenia przyjął tylko specyficznie pojmowane cechy znamiennie zastrzeżenia patentowego, wobec czego określany przez Urząd Patentowy RP przedmiot zgłoszenia różni się od przedmiotu zgłoszenia zdefiniowanego przez wszystkie cechy znajdujące się w zastrzeżeniu.

Zdaniem skarżącej sformułowanie zarzutu wobec braku ujawnienia materialnej konstrukcji terminalu nie znajduje uzasadnienia w treści obowiązujących przepisów prawa. Ustawodawca bowiem wyraźnie reguluje formę i treść dokumentacji patentowej, która zgodnie z art. 26 uow, winna ujawniać istotę wynalazku, a zgodnie z treścią art. 33 ust. 3 pwp zastrzeżenia patentowe powinny ujawniać wynalazek za pomocą cech technicznych. Z przepisów ustawy nie wynika bowiem wymóg ujawniania konstrukcji urządzenia. Cechami technicznymi, o których mowa w ustawie pwp, są bowiem takie cechy, które dla znawcy z danej dziedziny techniki stanowią wystarczającą instrukcję dotyczącą procedury technicznej, którą należy przeprowadzić, aby uzyskać zakładany rezultat. Taka instrukcja może mieć charakter bezpośredni lub funkcjonalny, tj. może być zdefiniowana przez uzyskiwany rezultat.

Uzasadniając zawarty w skardze wniosek o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego skarżąca podniosła, że zakres regulacji określony w § 32 Rozporządzenia nie mieści się w dyspozycji wynikającej z art. 93 pwp. Art. 93 pwp statuuje bowiem Rozporządzenie jako akt o charakterze wykonawczym, którego celem jest określenie warunków oraz trybu badania zgłoszenia patentowego. Podnosiła, iż treść § 32 ust. 1 pkt 1 ustanawia dodatkowy względem art. 28 pwp, katalog przedmiotów, których Urząd Patentowy nie uznaje za wynalazki. Regulacja ta ma więc zdaniem skarżącej charakter materialno-prawny, ponieważ odnosi się do przedmiotu, którego dotyczy zgłoszenie patentowe, a nie trybu badania samego zgłoszenia, dlatego też jako taka znajduje się poza delegacją art. 93 pwp.

Skarżąca przedstawiała także prawidłową jej zdaniem wykładnię pojęcia "rozwiązanie o charakterze technicznym", wskazując, iż wykładnia tego pojęcia powinna też być wykładnią dynamiczną w związku z postępem technicznym.

Ostatecznie skarżąca podnosiła, że wszystkie cechy rozwiązania są cechami technicznymi, ponieważ istnieje pomiędzy nimi związek skutkujący rozwiązaniem problemu związanego z uzyskaniem określonego efektu technicznego (terminal jest w stanie ustalić samodzielnie właściwe dla karty płatniczej dane, odzyskać je i doprowadzić do ...). Efektem jest pożądane działanie urządzenia odtwarzającego nośnik danych.

W odpowiedzi na skargę odnosząc się do zarzutów skargi, organ uznał je za niezasadne, podtrzymując stanowisko prezentowane w zaskarżonej decyzji, wnosił o jej oddalenie. Wobec zarzutu strony, iż doszło do naruszenia przepisu art. 107 § 3 k.p.a., organ podkreślił, iż uzasadnienia obu zaskarżonych decyzji były spójne z powołaną podstawą prawną, gdyż dokonano uzasadnienia braku technicznego charakteru zgłoszenia [...], w kontekście powoływanego przez organ art. 10 uow.

Organ wskazał także, iż nie była możliwa jakakolwiek analiza decyzji EPO, o udzieleniu patentu, gdyż decyzje takie nie wymagają uzasadnienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym ta kontrola stosownie do § 2 powołanego artykułu sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Sąd w ramach swojej właściwości dokonuje zatem kontroli aktów z zakresu administracji publicznej z punktu widzenia ich zgodności z prawem materialnymi jak i prawem procesowym.

Sąd rozstrzyga przy tym w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zw. dalej p.p.s.a. - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Stosownie do art. 145 § 1 p.p.s.a. Sąd uwzględnia skargę tylko wówczas, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (1a), naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (1b), inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (1c), a także wówczas, gdy stwierdza nieważność decyzji (postanowienia) z przyczyn określanych w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach bądź z tych przyczyn stwierdza wydanie decyzji (postanowienia) z naruszeniem prawa.

Badając skargę wg powyższych kryteriów Sąd uznał, iż nie zasługuje ona na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja i decyzja utrzymana nią w mocy nie naruszają prawa w sposób uzasadniający ich uchylenie.

Zgłoszenie obejmujące przedmiotowy wynalazek zostało dokonane w dniu [...] września 1999r., a zatem pod rządami ustawy z dnia 19 października 1972r. o wynalazczości.

22 sierpnia 2001 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. - Prawo własności przemysłowej (art.327pwp.).

Zgodnie z art.315 ust.3 pwp. ustawowe warunki wymagane do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji ocenia się według przepisów obowiązujących w dniu zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego albo topografii układów scalonych w Urzędzie Patentowym. Jednakże do zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych, nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepis art. 37 ust. 2.

Zgodnie z art.316 ust.4 pwp. postępowanie związane ze zgłoszeniem wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego i topografii układów scalonych w Urzędzie Patentowym toczy się od dnia wejścia w życie ustawy według jej przepisów.

Zatem postępowanie w sprawie udzielenia ochrony na ww. rozwiązanie od dnia 22 sierpnia 2001 r. toczyć się winno wg. przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej, natomiast ocena pod względem ustawowych warunków wymaganych do uzyskania patentu wymagała uwzględnienia przepisów ustawy o wynalazczości i Urząd Patentowy RP takie też przepisy w sprawie zastosował.

Zgodnie z art. 10 ustawy o wynalazczości wynalazkiem podlegającym opatentowaniu jest nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki i mogące się nadawać do stosowania. Zaś art. 26 ust 1 tejże ustawy stanowi, iż zgłoszenia wynalazku w celu uzyskania patentu dokonuje się przez wniesienie do Urzędu Patentowego podania wraz z opisem wynalazku ujawniającym jego istotę, zastrzeżeniami patentowymi, skrótem opisu i w razie potrzeby rysunkami.

W niniejszej sprawie ostatecznie przedmiotem zgłoszenia był wynalazek w kategorii "urządzenie" pt.: "Terminal obsługujący elektroniczne transakcje".

Na wstępie wskazać trzeba, że spór między organem a skarżącym sprowadza się w istocie do zasadniczej kwestii, czym jest "rozwiązanie o charakterze technicznym", o którym mowa w art. 10 uow. W sprawie odmówiono bowiem udzielenia prawa ochronnego gdyż przedmiot zgłoszenia został oceniony jako rozwiązanie nie mające charakteru technicznego.

Art. 10 ust. uow. stanowi, że "wynalazkiem podlegającym opatentowaniu jest nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki i mogące się nadawać do stosowania."

Zgodnie z "Komentarzem do prawa wynalazczego" S. Sołtysiński, A. Szajkowski, T. Szymanek (Instytut Prawa Przedsiębiorstw S.A. W.Pr. Warszawa 1990 s. 33 i 34) w art. 10 uow. chodzi o rozwiązanie przez wynalazcę pewnego problemu o charakterze technicznym. "Technika" zaś, to ogół znanych metod i sposobów oddziaływania na materię służących zaspokojeniu praktycznych potrzeb człowieka. Wynalazek polega na znalezieniu nowego sposobu wykorzystania materii.

Jak piszą komentatorzy sfera techniki nie wykracza poza domenę mechaniki, fizyki i chemii, a jej przedmiotem jest wykorzystanie materii nieożywionej. Nie są rozwiązaniami o charakterze technicznym pomysły o charakterze abstrakcyjno -myślowym. Kategoria ta obejmuje projekty, których przedmiotem jest przede wszystkim rozwiązanie problemu intelektualnego, a nie zwiększenie arsenału sposobów wykorzystania materii. Typowym przykładem pomysłów należących do tej klasy są algorytmy, szyfry, sztuczne języki itp. Ich wspólną cechą jest okoliczność, że rozwiązanie problemu może nastąpić w zasadzie bez oddziaływania na materię.

W ocenie Sądu przytoczone poglądy są ciągle aktualne, nie tylko gdy chodzi o wykładnię przepisów uow., ale także w świetle art. 24 i 25 p.w.p. Wynalazek, w świetle prawa polskiego, musi wiązać się z oddziaływaniem na materię poprzez jej nowe techniczne wykorzystanie, a rezultatem wynalazku musi być wytwór materialny o nowej budowie lub składzie albo nowy sposób technicznego oddziaływania na materię. Wynalazki mogą być dokonywane we wszystkich dziedzinach techniki, ale jednak ciągle muszą mieć charakter techniczny (por. Aurelia Nowicka "Programy komputerowe w systemie prawa patentowego" wykład na Konferencji Jubileuszowej "Polski i Europejski system ochrony własności przemysłowej" 3 października 2008 r. publikowany na stronie internetowej Urzędu Patentowego RP). Wynalazek to jest rozwiązanie techniczne, które oczywiście jest poprzedzone przez pomysł, ale istotą wynalazku jest przedstawienie precyzyjnego sposobu realizacji tego pomysłu przy pomocy oddziaływania na materię, tak aby znawca mógł go w sposób powtarzalny realizować i otrzymać określony w wynalazku rezultat.

Przechodząc na grunt sprawy niniejszej przypomnieć należy, że przedmiotem rozpoznawanego zgłoszenia jest wynalazek w kategorii "urządzenie" pt. "Terminal obsługujący elektroniczne transakcje" określony zastrzeżeniami nr 1-6.

Zgodnie z "Uniwersalnym Słownikiem języka polskiego" PWN 2006 s .275 "urządzenie w znaczeniu technicznym to mechanizm lub zespół mechanizmów służący do wykonania określonych czynności, ułatwiający pracę; przyrząd, maszyna". Zasadny jest więc pogląd, iż w zastrzeżeniach patentowych w kategorii "urządzenia" należy podawać strukturę wewnętrzną urządzenia określoną przez wzajemne usytuowanie i połączenie części lub podzespołów tworzących łącznie zwartą całość przestrzennie ukształtowaną zdolną do osiągnięcia ustalonego z góry przeznaczenia wynalazku. Jak jednak wynika z opisu oraz powołanych zastrzeżeń, nie zostały wykazane żadne cechy konstrukcyjne zgłoszonego do opatentowania urządzenia.

Jak wynika z zastrzeżeń i opisu patentowego, treści obu decyzji, a także z treści skargi, w istocie rzeczy, żadnych nowych urządzeń nie ma, natomiast skarżąca wywodzi, iż to co przedstawiła w zastrzeżeniach patentowych, stanowi wystarczającą instrukcję dotyczącą procedury technicznej, którą należy przeprowadzić, aby uzyskać zakładany rezultat. Takie stanowisko zaprezentował też pełnomocnik skarżącej na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym wskazując, iż "zgłaszający nie ogranicza wynalazku do konkretnych fizycznych przykładów wykonania ponieważ dla specjalisty są one jasne i mogą być one realizowane w różny sposób, również w formie programu komputerowego i towarzyszącego mu mikroprocesora". W ocenie Sądu instrukcja dotycząca procedury technicznej, nawet jeżeli jest precyzyjna, nie może być przedmiotem patentu w kategorii "urządzenie" i stanowisko Urzędu jest w tej kwestii trafne. Skoro nie ma urządzenia (nawet szeroko rozumianego), nie można uzyskać na nie patentu.

Nie budzi zastrzeżeń stanowisko Urzędu, iż zaproponowane rozwiązanie nie spełnia wymogów uow. ani jako urządzenie, ani jako sposób oddziaływania na materię w celu uzyskania w sposób powtarzalny pożądanego rezultatu. Opisane w zastrzeżeniach cechy rozwiązania, nie mają opisanego wyżej technicznego charakteru urządzenia.

Zatem Sąd uznał za trafne stanowisko Urzędu Patentowego, że zgłoszone do opatentowania rozwiązanie nie jest rozwiązaniem o charakterze technicznym.

Uzasadnienie skargi stanowi polemikę z oceną przedmiotowego zgłoszenia dokonaną przez Urząd Patentowy RP, która jednak zdaniem Sądu nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów zakreślone przepisami p.w.p. i k.p.a. W szczególności niezasadne są zarzuty dotyczące badania tylko wybranych części zgłoszenia. W ocenie Sądu Urząd szczegółowo i wnikliwie ocenił całość zgłoszenia, zasadnie natomiast badając cechy techniczne zgłoszonego rozwiązania odniósł się przede wszystkim do jego części znamiennej. Nie można bowiem uzyskać prawa wyłącznego definiując w zastrzeżeniach patentowych jedynie końcowy rezultat jaki chce się uzyskać. Ochroną patentową objęte jest ujawnienie rozwiązania technicznego. Organ prawidłowo rozpatrywał przedmiot zgłoszenia oceniając przede wszystkim część znamienną zastrzeżeń, gdyż pojęcie "zakres żądanej ochrony" pokrywa się z pojęciem "część znamienna zastrzeżenia".

W tym stanie rzeczy zarzuty skargi dotyczące błędnej wykładni art. 10 uow. i błędnego uznania, że przedstawione rozwiązanie nie jest rozwiązaniem o charakterze technicznym w kategorii "urządzenie" Sąd uznał za nieusprawiedliwione.

Nie są też uzasadnione zarzuty naruszenia art. 7 i art. 77 k.p.a. poprzez brak wszechstronnego zbadania sprawy. Urząd szczegółowo przeanalizował treść wszystkich zastrzeżeń patentowych i nie tylko w rozbiciu na poszczególne zastrzeżenia, ale także jako całość rozwiązania, bowiem poszukiwał w zgłoszonym rozwiązaniu "urządzenia" o charakterze technicznym.

Być może skarżąca ma rację twierdząc, że jej pomysł, jako całość, stanowi rozwiązanie problemu, ale nie jest to rozwiązanie o charakterze technicznym problemu o charakterze technicznym.

W ocenie Sądu nie są usprawiedliwione zarzuty stawiane uzasadnieniu decyzji. Z uzasadnienia wynika jasno, że organ nie dlatego odmówił udzielenia patentu, że wynalazek nie został wystarczająco ujawniony, tylko dlatego, że w świetle ujawnionych cech zgłoszonego rozwiązania, nie jest ono rozwiązaniem o charakterze technicznym. Skoro wnioskodawca nie wykazał cech technicznych swego rozwiązania, nie mógł uzyskać na nie ochrony patentowej, gdyż patentu udziela się na nowe, nieoczywiste rozwiązania o charakterze technicznym. Organ nie tyle wskazywał, że niedostatecznie ujawniono to, co powinno być ujawnione, tylko, że z tego, co ujawniono nie wynika, iż rozwiązanie jest patentowalne. Uzasadnienie decyzji, zważywszy niezwykle skomplikowany charakter zagadnień, będących jej przedmiotem, jest przekonywujące i gdy chodzi o przedstawienie faktów i gdy chodzi o zastosowanie prawa do ustalonego stanu faktycznego, zatem odpowiada wymogom z art. 107 § 3 k.p.a. Urząd Patentowy odniósł się także do podnoszonego przez skarżącą faktu udzielenia na przedmiotowe rozwiązania patentu europejskiego, wskazując iż patent ten w wyniku postępowania wywołanego wniesieniem sprzeciwu został unieważniony. Skarżąca podnosi, iż orzeczenie to nie jest prawomocne. Zważyć jednak należy, iż fakt udzielenia patentu europejskiego przez Europejski Urząd Patentowy nie skutkuje po stronie krajowych Urzędów Patentowych związaniem taką decyzją Europejskiego Urzędu Patentowego ani też dokonaną przez ten organ oceną zgłoszonego rozwiązania. Taki stan rzeczy oznacza, że Urząd Patentowy RP w postępowaniu o udzielenie ochrony na ww. zgłoszenie związany jest ustawodawstwem krajowym w tym przypadku przepisami ustawy o wynalazczości i p.w.p. Zaś odnoszenie się do decyzji o unieważnieniu patentu jest bezcelowe.

Odnośnie wniosku o zadanie pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu wskazać należy, że zgodnie z art. 193 Konstytucji RP, każdy Sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnie sprawy toczącej się przed sądem. Możliwość zadania pytania prawnego jest zatem uprawnieniem Sądu, z którego powinien on skorzystać w sytuacji, gdy poweźmie wątpliwość, co do istnienia wskazanej wyżej zgodności, a rozwianie tej wątpliwości jest niezbędne dla rozstrzygnięcia. W sprawie niniejszej Sąd nie uznał za uzasadnione przedstawienie pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu, co do zgodności § 32 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 r. z art. 93 ustawy p.w.p. z następujących powodów. Z treści obu decyzji wynika, że § 32 rozporządzenia nie stanowił ich podstawy prawnej, a w ocenie Sądu rozstrzygnięcie sprawy nie zależy od odpowiedzi na wskazane pytanie. Istotny dla sprawy problem "technicznego charakteru rozwiązania" wynika z art. 10 ust. wyn. i może zostać rozwiązany, bez odwoływania się do treści § 32 rozporządzenia. W tym stanie rzeczy wniosku skarżącego Sąd nie uwzględnił.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd stanął na stanowisku, że organ wydając zaskarżoną decyzję nie dopuścił się naruszeń prawa materialnego, które miałyby wpływ na wynik sprawy, ani uchybień formalnoprawnych w stopniu, w jakim mogłoby to mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji wyroku.