drukuj    zapisz    Powrót do listy

6146 Sprawy uczniów 658, Prawo pomocy, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Oddalono zażalenie, I OZ 150/12 - Postanowienie NSA z 2012-03-15, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I OZ 150/12 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2012-03-15 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2012-03-05
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Anna Łukaszewska - Macioch /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6146 Sprawy uczniów
658
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
I SAB/Wa 31/06 - Postanowienie WSA w Warszawie z 2009-09-23
I OZ 396/11 - Postanowienie NSA z 2011-07-06
I OZ 397/11 - Postanowienie NSA z 2011-07-06
I OZ 720/12 - Postanowienie NSA z 2012-10-02
Skarżony organ
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Treść wyniku
Oddalono zażalenie
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 246 § 1 pkt. 2
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Anna Łukaszewska - Macioch po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. C. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2012 r. sygn. akt I SAB/Wa 31/06 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. C. na bezczynność Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w przedmiocie skreślenia K. C. z listy uczniów postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2012 r. sygn. akt I SAB/Wa 31/06 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. C. na bezczynność Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w przedmiocie skreślenia K. C. z listy uczniów.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że M. C. wnioskiem z dnia 23 września 2011 r., złożonym na urzędowym formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy, wystąpiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem dnia 21 grudnia 2011 r. sygn. akt. I SAB/Wa 31/06 referendarz sądowy Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego odmówił przyznania prawa pomocy.

W dniu 19 stycznia 2012 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wpłynął sprzeciw M. C. od postanowienia z dnia 21 grudnia 2011 r.

W uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 stycznia 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, iż we wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżąca podała, że prowadzi wspólne gospodarstwo z mężem K. i córką E.. Źródłem utrzymania rodziny są prace dorywcze męża, z których dochód wynosi 500 zł oraz umowa o dzieło córki, z której dochód wynosi 2000 zł miesięcznie. Skarżąca dochodu nie uzyskuje, bowiem zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej. Posiadany majątek to mieszkanie lokatorskie o powierzchni 64 m². Skarżąca podała, iż znajduje się w niedostatku, bez zabezpieczenia zdrowia i podstawowych potrzeb, dlatego też nie może ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Skarżąca oświadczyła ponadto, że nie posiada z mężem konta w banku oraz nadesłała ostatni wyciąg z konta córki. Wskazała jednocześnie, że pierwsza pensja córki z umowy o dzieło widoczna będzie dopiero na następnym wyciągu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że wniosek skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych nie zasługuje na uwzględnienie. Oceniając sytuację majątkową skarżącej Sąd uznał, że nie wykazała ona, iż nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, tym bardziej że w niniejszej sprawie jedynym zobowiązaniem ciążącym na skarżącej jest wpis sądowy w wysokości 100 złotych od wniesionego zażalenia na postanowienie z dnia 6 sierpnia 2009 r., a dochody uzyskiwane przez rodzinę wnioskodawczyni wynosiły 2500 złotych. Ponadto zdaniem Sądu, M. C. nie przedstawiła pełnej informacji pozwalającej na ocenę jej rzeczywistej sytuacji materialnej, w tym nie przedstawiła wyciągów z wszystkich posiadanych przez członków rodziny rachunków bankowych, mimo że do ich przedłożenia zobowiązana została wezwaniem Sądu z dnia 3 października 2011 r. Skarżąca oświadczyła, że nie posiada wraz z mężem konta bankowego i jednocześnie nadesłała wyciąg z konta córki. Z historii operacji bankowych wykonywanych na tym koncie wynika jednak, że zasilane jest ono nie tylko wynagrodzeniem uzyskiwanym przez E. C., ale także wpłatami realizowanymi z innego jej własnego rachunku (przelewy z dnia 29 czerwca 2011 r., czy z dnia 28 i 30 lipca 2011 r.).

W ocenie Sądu pierwszej instancji, z przedłożonych dokumentów wynika, że nie ma usprawiedliwionych podstaw do uznania, iż poniesienie przez skarżącą choćby części należnych w sprawie kosztów (obejmujących obecnie wyłącznie wpis w kwocie 100 złotych) stanowić może zagrożenie dla ekonomicznego bytu jej rodziny. Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy ocenia się jedynie wykazaną we wniosku sytuację materialną wnioskodawcy. Instytucja prawa pomocy ma natomiast na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom najuboższym, które z przyczyn od siebie niezależnych nie są w stanie zdobyć środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym. W ocenie Sądu pierwszej instancji, wnioskodawczyni do takiej kategorii osób nie należy i tym samym nie zaistniała przesłanka uzasadniająca uwzględnienie złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy.

W zażaleniu na powyższe postanowienie M. C. wskazała, iż nie jest w stanie uiścić kosztów sądowych bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie i rodziny. Na skutek wydania wadliwych decyzji oraz naruszenia prawa w związku z niewydaniem decyzji o skreśleniu z listy uczniów syna, poniosła dotkliwe straty, a dodatkowo została obciążona bezpodstawnymi zarzutami. Ponadto jej córka nie jest zobowiązana do partycypowania w kosztach prowadzonych postępowań sądowych, a środki które widnieją na jej koncie bankowym pochodzą z kredytu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma uzasadnionych podstaw, zatem nie może odnieść zamierzonego skutku.

Celem występującej w postępowaniu sądowoadministracyjnym instytucji prawa pomocy jest zapewnienie realizacji prawa do sądu i możliwości obrony swoich racji stronie, która ze względu na stan finansowy, majątkowy i rodzinny nie może ponieść kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie. Podkreślenia wymaga jednak, że instytucja ta stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej "P.p.s.a.", zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Natomiast przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.). Przesłankę określoną w tym przepisie należy badać w kontekście art. 245 § 3 i § 4 P.p.s.a. określającego, co obejmuje prawo pomocy w zakresie częściowym.

Sąd pierwszej instancji ocenił sytuację skarżącej w kontekście spełnienia przez nią przesłanek zwolnienia od kosztów sądowych. Oparł się przy tym zarówno na oświadczeniu majątkowym, jak i dodatkowych dokumentach przedłożonych w toku niniejszego postępowania wpadkowego. Nie ulega wątpliwości, że okoliczności przedstawione przez M. C. nie dawały podstaw do zwolnienia od kosztów sądowych. Zwolnienie takie byłoby usprawiedliwione w sytuacji, w której strona nie byłaby w stanie ponieść pełnych opłat czy wydatków związanych z postępowaniem sądowoadministracyjnym. W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że zwolnienie od kosztów sądowych jest możliwe wyjątkowo w przypadku osób żyjących w ubóstwie, które są pozbawione środków do życia, a pozyskanie przez nie kwot na sfinansowanie kosztów udziału w sporze sądowym jest obiektywnie niemożliwe (por. M. Niezgódka - Medek [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka - Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., Warszawa 2009, str. 696 i n. i powołane tam orzeczenia). W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w sprawie niniejszej taka sytuacja nie ma miejsca. Należy bowiem mieć na uwadze, że łączny dochód gospodarstwa wynosi 2500 złotych, który przy racjonalnym gospodarowaniu pozwala na poniesienie kosztów sądowych. Słusznie również Sąd pierwszej instancji decydując o przyznaniu prawa pomocy w zakresie częściowym dla wnioskodawczyni nie osiągającej dochodów, wziął pod uwagę nie tylko sytuację majątkową wnioskodawczyni, ale również możliwości finansowe współmałżonka oraz innych osób z rodziny zobowiązanych do alimentacji. Małżonkowie mają obowiązek – wynikający z art. 23 ustawy z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) – wzajemnej pomocy w ponoszeniu kosztów sądowych, a obowiązek ten istnieje niezależnie od łączącego małżonków ustroju majątkowego, bowiem pozostawanie wnioskodawcy we wspólnym gospodarstwie domowym ze współmałżonkiem usprawiedliwia ocenę możliwości płatniczych w odniesieniu do sytuacji majątkowej całej rodziny. Z kolei z art. 87 i 91 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika obowiązek dzieci, zwłaszcza zamieszkujących z rodzicami i uzyskujących własne dochody, w zakresie pomocy rodzicom, w szczególności ponoszenia kosztów związanych ze wspólnym zamieszkiwaniem.

Mając na uwadze wszystkie wyżej opisane okoliczności faktyczne i argumenty prawne Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.



Powered by SoftProdukt