Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Monika Rudzka po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2007 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Stowarzyszenia Klub "[....]" w K. o zwolnienie od kosztów sądowych powyżej 1 zł w sprawie skargi na bezczynność Prokuratora Okręgowego w K. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej p o s t a n a w i a oddalić wniosek Stowarzyszenia Klub "[....] " w K. o zwolnienie od kosztów sądowych

W dniu ......... sierpnia 2007 roku do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wpłynął wniosek Stowarzyszenia Klub "[.....]" w K. o zwolnienie od kosztów sądowych powyżej 1 zł w sprawie ze skargi na bezczynność Prokuratora Okręgowego w K. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

We wniosku Przewodniczący Stowarzyszenia, P.B. , oświadczył, że Stowarzyszenie nie posiada nieruchomości. Nie posiada także dłużników. Stan gotówki w kasie wynosi .... zł. Stowarzyszenie prowadzi działalność dzięki doraźnym wpłatom przewodniczącego. Stan w konta w banku wynosi – .... zł (na dzień ..... lutego 2003 roku). Stowarzyszenie posiada zobowiązania pieniężne wobec elektrowni w wysokości około .... zł i telekomunikacji w wysokości około ..... zł. Stowarzyszenie nie może podać niektórych informacji, o których mowa w pkt 7 i 8 formularza wniosku (tj. dotyczących wartości środków trwałych oraz wysokości zysku lub strat za ostatni rok obrotowy według bilansu), gdyż nie posiada dostępu do dokumentów księgowych od ponad czterech lat (dokumentacja księgowa Stowarzyszenia była przechowywana w Prokuraturze Rejonowej dla ........) i w związku z tym nie prowadzi księgowości.

Jak wynika z danych zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy majątek Stowarzyszenia stanowi wyposażenie klubu dla młodzieży (dwa stare komputery, telewizor, atlas, ksero, 4 stoły, 2 szafy, barek). Stowarzyszenie nie prowadzi działalności gospodarczej i nie otrzymuje od czterech lat dotacji i darowizn. Stowarzyszenie prowadzi swoją działalność dzięki pracy społecznej członków i finansowaniu działalności przez przewodniczącego (głównie opłaty pocztowe lub w niewielkiej części opłaty sądowe) i nie posiada środków finansowych, które mogłoby przeznaczyć na opłaty sądowe.

Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:

Przyznanie osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawa pomocy w zakresie częściowym, zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) następuje w przypadku, gdy podmiot ten wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści art. 246 § 2 ustawy wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy w związku z tym, zgodnie z art. 252 § 1 ustawy wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony, obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach.

Stosownie do treści art. 199 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zasadą jest ponoszenie przez strony kosztów postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie. Oznacza to, iż podmiot wnoszący skargę winien partycypować w kosztach związanych z prowadzeniem postępowania sądowego. Instytucja prawa pomocy jest zaś wyjątkiem od tej zasady.

Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r. (sygn. akt FZ 478/04, niepublik.), stwierdził, iż opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 ustawy zasadniczej. Dlatego też muszą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby, czy osób, na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia strony skarżącej z obowiązku ich ponoszenia. Strona musi zatem wykazać, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż uzasadnia poczynienie odstępstwa od tej generalnej reguły.

Zdaniem orzekającego Stowarzyszenie Klub "[......] " nie wykazało, iż spełnia przesłanki, o których mowa w art. 246 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, od których zaistnienia zależy przyznanie podmiotowi prawa pomocy. Istotne dla niniejszego postępowania okoliczności znane są sądowi na zasadzie notorii urzędowej, gdyż niniejsze postępowanie nie jest jedynym postępowaniem sądowoadministracyjnym, w którym Stowarzyszenie bierze udział. Z protokołu rozprawy sądowej z dnia ...... sierpnia 2007 roku w sprawie o sygn. II SAB/Kr 28/07 wynika, że Stowarzyszenie Klub "[......]" w K. liczy około 24 członków. Statut stowarzyszenia przewiduje obciążenie członków składkami, ale nie zostały one do tej pory ustalone, gdyż członkowie nie są osobami zamożnymi, a koszty egzekwowania składek są wysokie.

W tym miejscu należy podkreślić, iż niewykorzystanie przewidzianych w statucie stowarzyszenia możliwości (składki członkowskie, dobrowolne datki, działalność gospodarcza, darowizny, dotacje, zapisy) pozwalających na zgromadzenie środków finansowych niezbędnych do prowadzenia działalności statutowej, jest przesłanką odmowy przyznania prawa pomocy. Taki pogląd wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie o sygn. II OZ 1361/05 i jest on w aprobowany przez orzekającego w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) majątek stowarzyszenia powstaje m. in. ze składek członkowskich. Podkreślić przy tym należy, że opłacanie składek członkowskich jest jednym z obowiązków członków stowarzyszenia. Składki opłacane przez członków z racji przynależności do stowarzyszenia tworzą majątek, który służy realizacji celów statutowych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że skoro Stowarzyszenie Klub "[......]" nie wykorzystuje przewidzianych w statucie możliwości zgromadzenia środków finansowych, nie może zatem skutecznie domagać się przyznania prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. Podmiot ubiegający się o zastosowanie wobec niego tej szczególnej instytucji w każdym przypadku powinien poczynić wszelkie możliwe czynności, które pozwolą mu na uiszczenie kosztów sądowych i dopiero wtedy, gdy przedsięwzięte starania okazałyby się niewystarczające – może zwrócić się o pomoc państwa. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest bowiem formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie zachodzi. Skoro bowiem w założeniach statutowych Stowarzyszenie posiada źródło finansowania ze składek członkowskich - nie można przyjąć, że skoro składek takich nie pobiera – to ciężar prowadzonego postępowania sądowego winien zostać przejęty przez Skarb Państwa.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 245 § 3, art. 246 § 2 pkt 2 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).