Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Sędziowie sędzia WSA Marek Leszczyński, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Anna Makal, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 3 września 2013 r. sprawy ze skargi E. K. na postanowienie P. Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w B. z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie uznania za nieuzasadnione zarzutów w sprawie egzekwowania obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym 1. stwierdza nieważność zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego jego wydanie postanowienia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w B. z dnia [...] stycznia 2013 roku, nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżone postanowienia nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

II SA/Bk 247/13

U Z A S A D N I E N I E

W dniu 12 października 2012 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w B. (dalej jako PPIS) wystosował do E. K. upomnienie nr [...] wzywające do poddania dziecka – małoletniej J. K. (urodzonej w dniu 29 grudnia 2010 r.) obowiązkowym szczepieniom ochronnym (szczegółowo w upomnieniu wymienionym), przewidzianym w Narodowym Programie Szczepień Ochronnych. Organ wskazał, że obowiązek ten wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.), powoływanej dalej jako "ustawa o zapobieganiu" oraz z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 182, poz. 1086), powoływanego dalej jako rozporządzenie.

Wobec niezastosowania się wezwanej do upomnienia (w piśmie z dnia 17 października 2012 r. ojciec dziecka M. K. wskazał, że w jego ocenie obowiązek wymieniony w upomnieniu nie podlega konkretyzacji w decyzji administracyjnej) – organ w dniu [...] grudnia 2012 r. wystawił wobec E. K. tytuł wykonawczy nr [...] formułując treść obowiązku jak w upomnieniu, pouczając zobowiązaną o możliwości zastosowania przez organ grzywny w celu przymuszenia oraz o prawie zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Tytuł wykonawczy doręczono zobowiązanej w dniu 20 grudnia 2012 r.

W dniu 24 grudnia 2012 r. zobowiązana złożyła zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Wywodziła, że wykonanie obowiązku szczepienia zabezpieczone jest możliwością wydania decyzji administracyjnej tylko i wyłącznie w przypadku podejrzenia rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej (art. 33 i art. 36 ustawy o zapobieganiu). Jeżeli nie występuje podejrzenie choroby zakaźnej, brak jest podstaw do stosowania, w jej ocenie, środka przymusu.

Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2013 r. znak [...] PPIS orzekając na podstawie art. 34 § 1 i 2 w związku z art. 18 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 z późn. zm.), powoływanej dalej jako u.p.e.a., uznał zarzuty za nieuzasadnione. Powołując się na wyroki sądów administracyjnych w sprawach II SA/Go 61/12 i II SA/Bk 723/10 (dostępnych w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl, powoływanej dalej w skrócie jako CBOSA), organ stwierdził że obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, określonym w rozporządzeniu, wynika wprost z art. 5 ust. 1 pkt 1 "b" i 5 ust. 2 ustawy zapobieganiu i ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się tych chorób u osób przebywających na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Profilaktyka przed chorobami epidemicznymi jest konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych. W ramach realizacji tego obowiązku państwo opracowuje Narodowy Program Szczepień Ochronnych, który rokrocznie jest modyfikowany stosownie do aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Zaniechanie poddania się obowiązkowemu szczepieniu rodzi odpowiedzialność karnoadministracyjną, której podlega też ten, kto sprawując pieczę nad osobą małoletnią, zaniedbuje obowiązek. Przestrzeganie obowiązku zabezpieczone zostało przymusem administracyjnym. Do egzekwowania obowiązku szczepień ochronnych, który wynika z ustawy i nie wymaga konkretyzacji w drodze decyzji administracyjnej, powołane zostały organy inspekcji sanitarnej. Podkreślono, że organ egzekucyjny nie ma obowiązku dołączania do tytułu wykonawczego dowodu doręczenia upomnienia, bowiem wystarczające jest jedynie wskazanie w tytule, że takie doręczenie miało miejsce.

E. K. złożyła zażalenie na powyższe postanowienie zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 33 i art. 36 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, poprzez ich błędną wykładnię oraz naruszenie art. 160 Kodeksu karnego. W ocenie żalącej powyższe uchybienia świadczą o nieważności wydanego postanowienia (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.). Wywiodła, że nie wystąpiła w sprawie sytuacja podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną, zatem brak jest podstaw do stosowania przymusu administracyjnego. Nadto wykonanie szczepienia może spowodować powstanie u dziecka znacznego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wystąpienia tzw. niepożądanych odczynów poszczepiennych. Poddanie dziecka szczepieniu może doprowadzić do narażenia go na śmierć lub uszczerbek na zdrowiu, a to stanowi czyn przestępczy.

Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2013 r. znak [...] P. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w B. (powoływany dalej jako PPWIS) utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy. Wskazał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy o zapobieganiu osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mają obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom. Za wypełnienie tego obowiązku przez osobę małoletnią odpowiedzialność ponosi osoba sprawująca pieczę. W § 2 rozporządzenia wymieniono choroby zakaźne objęte obowiązkiem szczepień ochronnych, a w § 3 określono wiek oraz grupy osób objęte obowiązkiem szczepień. Organ II instancji powtórzył za organem pierwszoinstancyjnym, że obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym wynika wprost z ustawy, zaś przestrzeganie zabezpieczone zostało przymusem administracyjnym. Obowiązek ten nie wymaga konkretyzacji w formie decyzji administracyjnej. Wskazano, że szczepienia ochronne są bezpieczną metodą profilaktyki, chroniącą przed zachorowaniami i zgonami z powodu chorób zakaźnych. Obawa strony o powikłania jest nieuzasadniona. Występują one często u osób, które utraciły naturalną odporność uzyskaną od matki, a które tej odporności nie nabyły w wyniku szczepień. Wyjaśniono, że szczepienia chronią nie tylko indywidualnie, ale stanowią zabezpieczenie populacji przed epidemiami i ich konsekwencjami. Mimo że działania medyczne, w tym i szczepienia, mogą powodować wystąpienie efektów niepożądanych, to jednak są to zazwyczaj reakcje łagodne i kompensowane korzyściami płynącymi z faktu zabezpieczenia przed chorobami zakaźnymi.

W skardze wywiedzionej do sądu administracyjnego E. K. zarzuciła wydanie postanowienia o nieuwzględnieniu zarzutów z naruszeniem następujących przepisów:

1. art. 20 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poprzez jego wadliwe zastosowanie. Zdaniem skarżącej organ Inspekcji Sanitarnej tylko w przypadkach określonych przepisami szczególnymi może występować jako organ egzekucyjny. Przepisu ustanawiającego taki szczególny przypadek nie zawiera, w ocenie skarżącej, ustawa o zapobieganiu;

2. art. 5 ust. 1, art. 33 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy o zapobieganiu poprzez przymuszanie osoby zdrowej, bez podstawy prawnej, do dokonania szczepienia;

3. art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta poprzez przymuszanie pacjenta do wykonania szczepienia, podczas gdy wskazany przepis przewiduje dobrowolność decyzji co do otrzymania świadczeń zdrowotnych;

4. art. 10 § 1 k.p.a. poprzez błędne wskazanie w tytule wykonawczym jednego z rodziców, w sytuacji gdy stronami postępowania są obydwoje.

Uzasadniając skargę wywodzono, że brak było w sprawie podstaw do stosowania przymusu administracyjnego, skoro nie wykryto podejrzenia lub zachorowania na chorobę zakaźną, a tylko w takich przypadkach - jak o tym stanowi art. 33 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy o zapobieganiu – możliwe jest przymuszanie do wykonania szczepień ochronnych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia.

W piśmie procesowym z dnia 30 sierpnia 2013 r. skarżąca sprecyzowała zarzuty wskazując na naruszenie w postępowaniu administracyjnym szeregu przepisów, w tym norm ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.), powoływanej dalej jako p.p.s.a., tj.

art. 174 pkt 1 p.p.s.a. i art. 2, 31 ust. 1 i 2 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o zapobieganiu i w związku z art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – poprzez bezpodstawne przyjęcie, że skarżąca miała prawny obowiązek poddania dziecka szczepieniu ochronnemu i nie było ono uzależnione od jej zgody;

art. 156 pkt 5 k.p.a. poprzez uznanie za zgodne z prawem postanowienia organu I instancji, mimo że jest ono dotknięte wadą nieważności;

art. 174 pkt 2 p.p.s.a., art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, art. 3 § 1 i § 2 pkt 1, art. 151, art. 145 § 1 pkt 1 lit. "b" i "c" p.p.s.a. poprzez nieuchylenie zaskarżonego postanowienia, mimo że zostało wydane z naruszeniem przepisów postępowania, a mianowicie: art. 20 § 2 w związku z art. 2 i 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i art. 6 k.p.a. poprzez uznanie kompetencji organów inspekcji sanitarnej do egzekucji obowiązku szczepień ochronnych; art. 7, 77 i art. 80 k.p.a. poprzez nieustalenie, że córka skarżącej nie miała przeprowadzonych aktualnych badań kwalifikacyjnych; art. 28 w związku z art. 10 i 81 k.p.a. poprzez pozbawienie ojca małoletniej prawa do udziału w postępowaniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżone postanowienie oraz postanowienie pierwszoinstancyjne są dotknięte wadą nieważności, a zgodnie z art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie, stwierdza ich nieważność w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

Przedmiotem kontroli w sprawie niniejszej są wydane przez organy Inspekcji Sanitarnej postanowienia o nieuwzględnieniu zarzutów w sprawie prowadzonego postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.), powoływanej dalej jako "ustawa o zapobieganiu", osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. Również zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o zapobieganiu, osoby określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym wskazanym na podstawie ust. 10 pkt 1, zwanym dalej "obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi". Wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepienia ochronnego oraz osoby lub grupy osób obowiązane do poddania się takim obowiązkowym szczepieniom określa aktualnie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 182, poz. 1086).

Zdaniem składu orzekającego w sprawie niniejszej powyższe regulacje uprawniają do wniosku, że obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym wynika bezpośrednio z mocy prawa, jest zatem bezpośrednio wykonalny pod rygorem wszczęcia postępowania egzekucyjnego (wdrożenia przymusu administracyjnego) w sytuacji niedostosowania się do tego obowiązku. Takie też stanowisko, wbrew twierdzeniom skarżącej, prezentowały organy Inspekcji Sanitarnej w sprawie niniejszej trafnie wskazując, że brak jest podstaw prawnych do wydania decyzji administracyjnej w zakresie nałożenia obowiązku poddania osoby obowiązkowym szczepieniom.

Przesądzenie administracyjnej egzekwowalności spornego obowiązku zobowiązuje do ustalenia organu właściwego do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego mającego na celu spowodowanie wykonania obowiązkowego szczepienia.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wystąpiła w tym zakresie rozbieżność. WSA w Białymstoku w wyrokach z dnia 6 czerwca 2013 r. (sprawy II SA/Bk 277/13 i II SA/Bk 278/13) oraz z dnia 16 kwietnia 2013 r. (sprawy II SA/Bk 18/13 i II SA/Bk 89/13) – wszystkie dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl, powoływanej dalej w skrócie jako CBOSA), nie kwestionował właściwości organów Inspekcji Sanitarnej do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Odmienne stanowisko zajmował przykładowo WSA w Poznaniu, który w sprawach IV SA/Po 215/13 (wyrok z dnia 28 maja 2013 r.) oraz II SA/Po 96/13 zakwestionował właściwość Inspekcji Sanitarnej, wskazując że uprawnionym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie przedmiotowego obowiązku jest wojewoda (wyroki dostępne w CBOSA). W powyższej kwestii wypowiedział się także NSA w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 sierpnia 2013 r. w sprawie II OSK 745/12 – podzielając w całości stanowisko prezentowane przez WSA w Poznaniu.

Skład orzekający w sprawie niniejszej, po przeanalizowaniu treści przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 z późn. zm.), powoływanej dalej jako u.p.e.a., mających zastosowanie do rozpoznawanego przypadku, ocenił że należy odstąpić od stanowiska zajętego przez składy orzekające tutejszego sądu w sprawach II SA/Bk 277/13, II SA/Bk 278/13, II SA/Bk 18/13 i II SA/Bk 89/13 oraz podzielić w całości pogląd o braku właściwości organów Inspekcji Sanitarnej do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie obowiązku poddania obowiązkowym szczepieniom ochronnym wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o zapobieganiu. Wynika to z następującej argumentacji.

Zgodnie z art. 20 § 1 pkt 1 – 4 u.p.e.a. organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest: wojewoda; właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne; kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień; kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień. Treść cytowanego przepisu uprawnia do wniosku, że kierownicy wojewódzkich (i powiatowych) służb, inspekcji i straży – do których należy zaliczyć organy Inspekcji Sanitarnej szczebla wojewódzkiego i powiatowego – są organami egzekucyjnymi tylko w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydanych przez te organy decyzji i postanowień. Przedmiotowe ograniczenie nie dotyczy wojewody, który jest organem ogólnie właściwym do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym, wynikających zarówno z wydanych przezeń rozstrzygnięć indywidualnych (decyzji, postanowień), jak i wprost z mocy przepisów prawa.

Powyższe stanowisko prezentowane jest również w doktrynie. Wskazuje się, że: przepis art. 20 u.p.e.a. wprowadza "ogólną zasadę właściwości rzeczowej wojewody do prowadzenia postępowania egzekucyjnego zarówno w przypadku obowiązków wynikających z aktów indywidualnych, jak i obowiązków wynikających wprost z aktów normatywnych" (W. Piątek, A. Skoczylas [w:] Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, pod red. R. Hausera i A. Skoczylasa, Warszawa 2012, uwagi do art. 20) oraz przepis ten stwarza "domniemanie właściwości wojewody do prowadzenia egzekucji" w opisanym wyżej zakresie (tak P. Przybysz [w:] Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011, uwagi do art. 20).

Powyższe oznacza, że możliwość prowadzenia postępowania egzekucyjnego co do określonego obowiązku o charakterze niepieniężnym przez organy Inspekcji Sanitarnej musiałaby wynikać bezpośrednio z przepisów szczególnych. Zdaniem składu orzekającego, podzielającego w tym zakresie w całości stanowisko NSA ze sprawy II OSK 745/12, takich przepisów szczególnych nie można wskazać.

Zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.), powoływaną dalej jako ustawa o P.I.S., organy tej Inspekcji zostały powołane do: sprawowania kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne (art. 4 ust. 1), wydawania zarządzeń i decyzji lub występowania do innych organów o ich wydanie – w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych (art. 5 pkt 4). Z kolei stosownie do treści ustawy o zapobieganiu, powiatowy inspektor sanitarny jest uprawniony do wydania decyzji nakładającej obowiązki na osobę zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną albo osobę podejrzaną o zakażenie lub chorobę zakaźną, lub osobę, która miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego (art. 33 ust. 1), natomiast nie jest uprawniony do wydania decyzji dotyczących szczepień ochronnych, bowiem obowiązek wykonania takich szczepień, co wyżej wykazano, jest bezpośrednio wykonalny i wynika wprost z przepisów prawa. Wobec zatem braku podstaw do władczego rozstrzygania przez organ Inspekcji Sanitarnej o nakazaniu poddania małoletniego dziecka szczepieniu ochronnemu - brak jest też podstaw do uznania organów Inspekcji Sanitarnej jako właściwych do prowadzenia egzekucji powyższego obowiązku niepieniężnego w rozumieniu art. 20 § 1 u.p.e.a.

Jak wskazał NSA w wyroku w sprawie II OSK 745/12 "z określenia zadań danego organu nie wynika automatycznie dlań upoważnienie (kompetencja) do podejmowania określonych czynności lub aktów. Również samo określenie zakresu działania organu nie może stanowić podstawy do działań władczych organu administracji. Działanie organu administracji publicznej musi mieć bowiem konkretną podstawę prawną (normę kompetencyjną, określającą formy prawne, jakimi może się posługiwać organ administracji). Norma kompetencyjna, upoważniająca organ do podejmowania rozstrzygnięcia, powinna co najmniej określać czynność organu, która jest przedmiotem kompetencji". Oznacza to, że podstawą do wywiedzenia właściwości organów Inspekcji Sanitarnej do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w sprawie obowiązku poddania obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie mogą być przepisy art. 2, 3 lub 4 ustawy P.I.S., bowiem dotyczą one ogólnie zadań i zakresu działania Inspekcji, ani art. 33 czy art. 36 ustawy o zapobieganiu, bowiem dotyczą one kompetencji tych organów w innej sytuacji (wykrycia zakażenia chorobą) niż sporna w sprawie niniejszej.

Powyższe oznacza, że w przypadku spornego obowiązku poddania obowiązkowemu szczepieniu obowiązuje zasada ogólna z art. 20 § 1 pkt 1 u.p.e.a., w myśl której to wojewoda jest właściwy do przeprowadzenia egzekucji tego obowiązku. W konsekwencji prowadzenie egzekucji przez organy Inspekcji Sanitarnej w sprawie niniejszej nastąpiło z naruszeniem przepisów o właściwości, co prowadzi do stwierdzenia nieważności rozstrzygnięć zaskarżonych. Zgodnie bowiem z art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. decyzja wydana z naruszeniem przepisów o właściwości podlega stwierdzeniu nieważności.

Dodać należy, że z uwagi na treść art. 18 u.p.e.a., zgodnie z którą jeżeli przepisy u.p.e.a. nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy k.p.a., przyjąć należy że w ramach postępowania egzekucyjnego ustawodawca pozwala na wykorzystanie instytucji stwierdzenia nieważności decyzji, a na zasadzie "odpowiedniego stosowania", także stwierdzenia nieważności postanowień wydanych w toku postępowania egzekucyjnego (tak samo NSA w wyroku w sprawie II OSK 745/12).

Mimo że stwierdzone uchybienie w zakresie właściwości organów stanowiło wystarczającą podstawę do wyeliminowania zakwestionowanych postanowień z obrotu prawnego i zwalniało sąd z obowiązku ustosunkowania się do pozostałych zarzutów skargi, skład orzekający uznał za niezbędne wskazanie, że trafny jest również zarzut sformułowany w pkt 4 skargi, dotyczący nieprawidłowego ustalenia stron postępowania i wykluczenia z kręgu tych stron męża skarżącej a ojca małoletniej J. K. Faktycznie analiza akt potwierdza, że nie skierowano do niego upomnienia, tytułu wykonawczego oraz zaskarżonych w sprawie postanowień, kierując je wyłącznie do skarżącej jako matki małoletniej. Zgodzić się należy ze stanowiskiem, że wyłączenie drugiego z rodziców z postępowania, które miało w sprawie niniejszej miejsce, ogranicza działanie drugiego z rodziców w zakresie realizacji obowiązku sprawowania władzy rodzicielskiej oraz narusza przepisy art. 93 § 1 i art. 97 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r., poz. 788 z późn. zm.). Z istoty władzy rodzicielskiej wynika bowiem zasada jej wspólnego, dwuosobowego wykonywania przez równouprawnionych rodziców. Mają oni obowiązek i kompetencje do wspólnego rozstrzygania wszystkich istotnych spraw dziecka, w tym niewątpliwie o ewentualnym niestosowaniu się do obowiązkowego szczepienia własnych dzieci. W tym zakresie decyzja rodziców jako istotna dla dziecka powinna być wspólna, podobnie jak wspólna jest odpowiedzialność za tę decyzję. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Także w istotnych sprawach dziecka każdy z przedstawicieli ustawowych jest umocowany do złożenia oświadczenia woli odnośnie małoletniego. Czym innym jest jednak prawo działania w charakterze przedstawiciela ustawowego w relacjach z osobami, urzędami itp., a czym innym podejmowanie merytorycznego stanowiska w istotnej sprawie dziecka. W tym zakresie musi być uzgodniona wola rodziców, którą oczywiście władny jest następnie skutecznie przedstawić każdy z nich. Jednak zawsze odpowiedzialność z uzgodnionej decyzji (stanowiska) rodzice będą ponosić wspólnie. W związku z tym także postępowanie administracyjne (egzekucyjne) wywołane taką wspólną decyzją musi się toczyć w stosunku do obojga rodziców. Niewątpliwie w sprawie takiej, jak niniejsza, osobami odpowiedzialnymi za poddanie dzieci obowiązkowym szczepieniom ochronnym są oboje rodzice (por. wyrok NSA w sprawie II OSK 745/12).

Zgodzić się również należy ze skarżącą, że z akt postępowania administracyjnego nie wynika - wbrew treści art. 17 ust. 3 ustawy o zapobieganiu - aby organ je prowadzący ustalił posiadanie przez dziecko aktualnych badań kwalifikacyjnych.

W zakresie pozostałych zarzutów (w tym wskazanych w piśmie precyzującym skargę z dnia 30 sierpnia 2013 r.) skład orzekający z uwagi na powody wyeliminowania zaskarżonych postanowień z obrotu prawnego nie był zobowiązany do oceny ich zasadności.

Skutkiem niniejszego wyroku Powiatowy Inspektor Sanitarny jako organ I instancji przekaże sprawę egzekucji obowiązku szczepień ochronnych właściwemu organowi, który ponownie przeprowadzi postępowanie egzekucyjne z zachowaniem wszelkich wymagań ustawowych, w tym ustali prawidłowo krąg stron tego postępowania uwzględniając zalecenia sformułowane przez skład orzekający w przedmiotowej sprawie.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 w związku z art. 135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.

W punkcie 2. wyroku orzeczono na podstawie art. 152 p.p.s.a. o niemożności wykonania zaskarżonych postanowień do chwili uprawomocnienia się wyroku.