Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska (spr.) sędzia del. WSA Marcin Kamiński Protokolant asystent sędziego Anna Armińska po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Stowarzyszenia [...] w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. akt IV SAB/Wr 266/15 w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] w W. na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w B. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 grudnia 2015 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia [...] w W. na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w B. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, w punkcie I. zobowiązał Prezesa Sądu Rejonowego w B. do rozpoznania wniosku skarżącego z dnia [...] sierpnia 2015 r. w terminie 14 dni od dnia doręczenia organowi zobowiązanemu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; w punkcie II. stwierdził, że bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w B. w rozpatrzeniu wniosku skarżącego nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; w punkcie III. oddalił wniosek skarżącego o wymierzenie organowi grzywny.

Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Stowarzyszenie pismem z dnia [...] sierpnia 2015 r. zwróciła się do Prezesa Sądu Rejonowego w B. o udostępnienie informacji publicznej w zakresie:

1. skanów wyroków i postanowień wydanych w latach 2012, 2013, 2014, 2015 w związku z postępowaniami, które zostały wszczęte przed nowelizacją ustawy o dostępie do informacji publicznej wprowadzoną ustawą o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz niektórych innych ustaw z dnia 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 204, poz. 1195), dotyczących przesłanek odmowy udostępnienia informacji publicznej w uchylonym w/w zmianami art. 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

2. skanów wyroków i postanowień wydanych w latach 2012, 2013, 2014, 2015 w związku z postępowaniami dotyczącymi postępowań z powództwa o zapłatę, której podstawą do wyliczenia stanowi art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej,

3. skanów wyroków i postanowień wydanych w latach 2012, 2013, 2014, 2015 w związku postępowaniami dotyczącymi przestępstwa wskazanego w art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Prezes Sądu Rejonowego w B. w piśmie z [...] sierpnia 2015 r. poinformował, że w jego opinii, w zakresie informacji publicznej nie mieści się przesłanie skanów wyroków i postanowień określonych we wniosku.

W skardze na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w B. Stowarzyszenie podniosło, że jedną z podstawowych zasad wymiaru sprawiedliwości jest zasada jawności, która przejawia się w publicznym procedowaniu posiedzeń sądowych z udziałem publiczności. Zasada ta pozwala na społeczną kontrolę wymiaru sprawiedliwości. W pkt. 4 lit. c) ust. 1 art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej wprost stwierdzono, iż informacją publiczną jest w szczególności treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu. W związku z tym nie ulega wątpliwości, iż wbrew twierdzeniom Prezesa Sądu Rejonowego w B., wyroki i postanowienia określone we wniosku stanowią informację publiczną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał skargę za uzasadnioną.

W pierwszej kolejności Sąd uwzględniając treść art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2014 r., poz. 782 ze zm., dalej: u.d.i.p.) wskazał, że Prezes Sądu - jako organ sądu - w rozumieniu art. 21 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2015 r. poz.133 ze zm.) jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej.

Przechodząc do istoty sporu pomiędzy stronami jaką jest kwestia, czy orzeczenia sądowe podlegają udostępnieniu w trybie przepisów u.d.i.p. Sąd wskazał, że w orzecznictwie dominuje pogląd, w myśl którego orzeczenie sądu stanowi zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy informację o sprawach publicznych, oraz stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy będąc rodzajem informacji dotyczącej treści i postaci dokumentu urzędowego podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach w niej określonych. Dodatkowo Sąd zaznaczył, że na mocy art. 13 ustawy z dnia 7 listopada 2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz. U. poz. 1662) do art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. dodano tiret trzecie, w którym jako dokumenty urzędowe podlegające udostępnieniu w drodze przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej wymieniono treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu. Zdaniem Sądu zmiana ta nie skutkuje jednak tym, że od dnia jej wejścia w życie udostępnieniu podlegają wszystkie orzeczenia sądów i trybunałów bez względu na ich treść. Przeciwnie, dokumenty urzędowe, w tym orzeczenia sądowe, podlegają obowiązkowi udostępnienia jako informacje publiczne tylko w takim zakresie, w jakim zawierają one dane publiczne. Zakres udostępnienia dokumentu urzędowego, w szczególności wyroku sądu, uzależniony jest więc od tego, w jakiej części dokument ten obrazuje dane publiczne. W związku z powyższym, adresat wniosku powinien dokonać oceny przedmiotu żądania skarżącego, co pozwoli na dokonanie kontroli, czy organ pozostaje bezczynny w zakresie dostępu do informacji publicznej, tzn. nie udziela informacji wskazanej w konkretny sposób we wniosku strony, czy też rzecz dotyczy informacji niemających publicznego charakteru.

W sprawie jest bezsporne, że Prezes Sądu Rejonowego w B. nie udzielił skarżącemu żądanej informacji, a stan taki trwa nadal. Organ nie podjął także innych czynności, o których stanowią przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej. Sąd uznał jednak, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Zachowanie adresata wniosku w kontrolowanej sprawie nie miało cech lekceważącego traktowania obowiązków nakładanych na niego mocą ustawy o dostępie do informacji publicznej, lecz wynikało z odmiennej wykładni prawa.

Sąd nie uznał za zasadne wymierzenia organowi grzywny na podstawie art. 149 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm., dalej: p.p.s.a.) a to z tego względu, że bezczynność organu jak wskazano wyżej, nie była wynikiem lekceważącego traktowania przez organ obowiązków nakładanych przez ustawę o dostępie do informacji publicznej, ani też celowym działaniem skierowanym przeciwko skarżącemu. Nieudostępnienie żądanych informacji wynikało z błędnego założenia, że wyroki i postanowienia sądowe w ogólności, bez względu na ich stosunek do danych o charakterze publicznym, nie mogą, w świetle obowiązujących przepisów, zostać skarżącemu udostępnione. Z tego względu w tym zakresie, na podstawie art. 151 p.p.s.a., Sąd skargę oddalił.

W skardze kasacyjnej wniesionej od powyższego wyroku Stowarzyszenie [...], reprezentowane przez adwokata, podniosło następujące zarzuty:

I. naruszenia przepisów postępowania:

1. art. 149 § 1a p.p.s.a. poprzez uznanie, że nie zachodzą przesłanki do stwierdzenia rażącego naruszenia prawa,

2. art. 149 § 2 p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie zasadności wymierzenia organowi grzywny,

3. art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie całego materiału zebranego w sprawie w szczególności nierozważenie twierdzeń w nim zawartych w szczególności pominięcie kwestii podnoszonych przez wnioskodawcę;

II. naruszenia prawa materialnego:

1. art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP w związku z art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności przez jego niewłaściwe zastosowanie przez dokonanie zawężającej interpretacji prawa do informacji publicznej naruszającej tym samym istotę tego prawa,

2. art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a w zw. z art. 1 ust. 1 u.d.i.p. przez jego niewłaściwe zastosowanie poprzez uznanie, że wyroki sądów podlegają udostępnieniu tylko w części dotyczącej spraw publicznych.

Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto wniesiono o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, zaskarżony bowiem wyrok pomimo częściowo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

Jak stanowi art. 1 ust. 1 u.d.i.p. informacją publiczną w rozumieniu tej ustawy jest "każda informacja o sprawach publicznych". Ustawodawca nie definiuje pojęcia "sprawy publicznej", niewątpliwie jednak są to sprawy związane z istnieniem i funkcjonowaniem określonej wspólnoty publicznoprawnej. Określenie sprawy jako "publicznej" wskazuje, że jest to sprawa ogółu i koresponduje w znacznym stopniu z pojęciem dobra wspólnego (dobra ogółu).

Jak zasadnie zauważył Sąd I instancji, ugruntowane stanowisko sądów administracyjnych wypracowane na tle analizy art. 1 ust. 1, jak i precyzującego go art. 6 ust. 1 i 2 w związku z art. 4 u.d.i.p., przyjmuje, że informacją taką jest każda informacja wytworzona lub odnoszona do władz publicznych, a także wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa. Status informacji publicznej uzyskuje przy tym taka informacja, która związana jest z funkcjonowaniem wspólnoty publicznoprawnej (państwa). Nie budzi przy tym wątpliwości, że wyroki sądowe są jawne i wraz z uzasadnieniami (jako integralną ich częścią) stanowią informację publiczną. Podkreślenia przy tym wymaga, że taka informacja będzie miała charakter informacji publicznej przetworzonej. Specyfika wyroków sądowych wraz z uzasadnieniami jest bowiem tego rodzaju, że częstokroć zawierają one nie tylko dane stron postępowań, lecz również innych osób, w tym biegłych czy świadków.

Wskazać również należy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p., prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Treść orzeczenia sądu nie tylko stanowi - zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.i.p. - informację publiczną o sprawach publicznych, ale stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy będąc rodzajem informacji dotyczącej treści i postaci dokumentu urzędowego, podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach określonych w tej ustawie. Jak słusznie podnosi skarga kasacyjna orzeczenia sądowe z uzasadnieniami, jako wydane w sprawie przez sąd, w ramach jego działalności orzeczniczej opartej na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, są danymi publicznymi i podlegają udostępnieniu w trybie i na zasadach określonych w omawianej ustawie. W świetle powyższego stwierdzić należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku w zakresie, w jakim formułuje ocenę, iż orzeczenia sądowe podlegają obowiązkowi udostępnienia jako informacja publiczna tylko w takim zakresie, w jakim zawierają dane publiczne, jest wadliwe. Powyższe stwierdzenie nie przeczy jednak prawidłowo wyprowadzonej przez Sąd I instancji tezie, że Prezes Sądu Rejonowego w B. zobowiązany był rozpoznać skierowany do niego wniosek o udostępnienie informacji publicznej z dnia [...] sierpnia 2015 r.

Odmawiając słuszności zarzutom naruszenia przepisów postępowania stwierdzić należy, że Sąd I instancji - stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. - rozstrzygnął sprawę w jej granicach, nie będąc związany zarzutami, ani wnioskami zawartymi w skardze. Pominięcie w uzasadnieniu wyroku niektórych podnoszonych w skardze zarzutów, nie może świadczyć o nieuprawnionym zawężeniu granic rozpoznania sprawy. Twierdzenia i zarzuty skargi nie stanowią dla Sądu wytycznych w zakresie granic, w jakich rozpoznawana jest sprawa.

Nie sposób również przyjąć, by warunki, w jakich doszło do bezczynności organu miały charakter rażący (art. 149 § 1a p.p.s.a.), a także czyniły koniecznym wymierzenie grzywny na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w B. wynikała z odmiennej wykładni przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, nie była zaś rezultatem lekceważenia ustawowych obowiązków. Powyższe świadczy o prawidłowości stwierdzenia, że bezczynność organu nie miała charakteru rażącego. Okoliczności te pozwalały również uznać za usprawiedliwione odstąpienie przez Sąd od wymierzenia grzywny, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a. Z prewencyjnego charakteru grzywny, akcentowanego w skardze kasacyjnej, nie sposób wyprowadzić twierdzenia o nieuzasadnionym oddaleniu wniosku o wymierzenie organowi grzywny.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skoro skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, to podlega ona oddaleniu na podstawie art. 184 p.p.s.a.