Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożenna Blitek ( spr.) Sędziowie WSA Janusz Bociąga WSA Janusz Kasprzycki Protokolant sekretarz sądowy Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lipca 2019 r. sprawy ze skargi L. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 26 marca 2019 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego z tytułu niepełnosprawności skargę oddala

Decyzją z dnia 14 lutego 2019 r. nr [...] Wójt Gminy przyznał L. M. zasiłek okresowy z powodu niepełnosprawności w wysokości 56 zł miesięcznie na okres od 1 stycznia do 30 kwietnia 2019 r. Z ustaleń organu I instancji wynika, że L. M. jest osobą samotnie gospodarującą, a jego dochód wynosi 645 zł miesięcznie i nie przekracza kryterium dochodowego ustalonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto pozostaje w leczeniu poradni specjalistycznych.

W odwołaniu od powyższej decyzji organu I instancji L. M. zarzucił, że odmówiono mu pomocy za styczeń (wypłata 25 lutego 2019 r.) mimo, że złożył wniosek w dniu 25 stycznia 2019 r., a decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzją z dnia 26 marca 2019 r. nr [...], wydaną na podstawie art. 7, art. 38, art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508) oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm.), Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy z dnia 14 lutego 2019 r. nr [...]. W uzasadnieniu organ II instancji wskazał, że L. M. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, a jego dochodem jest zasiłek stały w wysokości 645 zł. Kolegium wyjaśniło, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (art. 38 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej) wysokość zasiłku okresowego ustala się w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej, a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy. Organ II instancji wskazał, że wysokość zasiłku okresowego musi być obliczona na podstawie art. 38 ust. 3 ww. ustawy to jest w wysokości nie niższej niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej (701 zł) a dochodem tej osoby (645 zł). Różnica ta wynosi 56 zł, a 50% z tej kwoty wynosi 28 zł. Kolegium podkreśliło, że organ I instancji zdecydował po zbadaniu okoliczności sprawy, iż strona otrzyma zasiłek okresowy podwyższony o dodatkową, fakultatywną kwotę 28 zł. W ocenie organu odwoławczego, decyzja w tym zakresie wydana została zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i w granicach uznania administracyjnego, jakie pozostawia organowi I instancji ustawa o pomocy społecznej. W rezultacie wysokość zasiłku okresowego przyznana została w maksymalnej wysokości, tj. 56 zł. W ocenie Kolegium, organ I instancji nie przekroczył również granic uznania administracyjnego przyznając świadczenie jedynie na okres 4 miesięcy, gdyż odwołujący, w przypadku dalszego spełniania przesłanek ustawowych uprawniony będzie do złożenia kolejnego wniosku o przyznanie zasiłku okresowego. Odnosząc się do kwestii terminu wypłaty świadczenia za styczeń 2019 r. dopiero w dniu 25 lutego 2019 r., Kolegium podniosło, że decyzja przyznająca zasiłek okresowy wydana została w dniu 14 lutego 2019 r., a doręczona L. M. w dniu 20 lutego 2019 r. Organ I instancji, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, w tym także niezbędny czas na doręczenie decyzji, zdecydował o ustaleniu terminu wypłaty zasiłku okresowego za styczeń 2019 r. na dzień 25 lutego 2019 r. Zdaniem Kolegium, powyższy termin nie został ustalony z naruszeniem prawa, gdyż organ I instancji zrealizował swój ustawowy obowiązek związany z udzieleniem pomocy mając na uwadze sytuację osobistą odwołującego oraz jego potrzeby, a także własne możliwości finansowe oraz organizacyjne związane z faktyczną wypłatą tego świadczenia. Kolegium dodało, że z akt sprawy wynika, że odwołujący jest objęty szeroką pomocą GOPS i korzysta z różnych form pomocy społecznej (zasiłki celowe, okresowe i zasiłek stały), a jego sytuacja faktyczna jest dobrze znana organowi I instancji. Nie ulega zatem wątpliwości, że organ I instancji nie pozostawia odwołującego się bez pomocy, lecz aktywnie reaguje na jego potrzeby i udziela mu pomocy w niezbędnym zakresie, zaspokającej jego niezbędne potrzeby bytowe, ale przy wykorzystaniu posiadanych środków. Mając powyższe na uwadze SKO uznało, że nie można zarzucić organowi I instancji naruszenia art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Z powyższą decyzją SKO nie zgodził się L. M. i pismem z dnia 12 kwietnia 2019 r. wniósł na nią skargę, w której zarzucił, że decyzja pozostaje w sprzeczności z decyzją SKO z dnia 19 października 2018 r. nr [...] oraz wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 lutego 2018 r.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniosło o oddalenie skargi.

Na rozprawie w dniu 23 lipca 2019 r. skarżący oświadczył, że ma wypracowaną emeryturę w kwocie 3.158 zł netto.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 z późn. zm., zwanej dalej p.p.s.a.), sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej i stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2107 z późn. zm.), kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

W ocenie Sądu, skarga L. M. nie zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508 z późn. zm., zwanej dalej u.p.s.), a w szczególności jej art. 38, który stanowi:

"Art. 38. 1. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;

2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.

2. Zasiłek okresowy ustala się:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

2) w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.

3. Kwota zasiłku okresowego ustalona zgodnie z ust. 2 nie może być niższa niż 50% różnicy między:

1) kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;

2) kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.

4. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie. (...)

5. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy."

Z treści zacytowanych przepisów wynika, że o ile samo przyznanie świadczenia w postaci zasiłku okresowego ma charakter związany - jeżeli tylko wnioskodawca ubiegający się o tego rodzaju pomoc spełnia przesłanki określone w art. 38 ust. 2 pkt 1 u.p.s., to już samo rozstrzygnięcie o wysokości zasiłku okresowego - w ustawowo określonych granicach - oraz o okresie, na jaki jest przyznawany ustawodawca pozostawił do uznania organu. O tym, w jakim rozmiarze i na jaki okres zasiłek okresowy zostanie przyznany decyduje więc organ, kierując się ogólnymi zasadami przyznawania pomocy społecznej wyrażonymi w art. 3 ust. 3 i ust. 4 u.p.s. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być zatem odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy, a także potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Fakt spełnienia kryteriów ustawowych dla przyznania zasiłku okresowego nie powoduje po stronie organu obowiązku przyznania go w maksymalnej wysokości. Należy podkreślić, że zakres uznania administracyjnego w zakresie wysokości zasiłku okresowego został ograniczony jedynie kryteriami określającymi jego maksymalną i minimalną wysokość, które to wielkości wynikają wprost z art. 38 ust. 2 pkt 1, ust. 3 i ust. 4 u.p.s.

Podkreślić przy tym należy, że określenie przez ustawodawcę maksymalnej i minimalnej wysokości zasiłku okresowego oznacza, że organ nie może przyznać stronie świadczenia w kwocie ani niższej, ani wyższej, niż to zostało określone w ustawie o pomocy społecznej. W ustalonych w ten sposób "widełkach" organ poruszać się może jednak swobodnie, przy czym powinien ustalić to świadczenie w wysokości adekwatnej do sytuacji wnioskodawcy, jego potrzeb i możliwości zaspokojenia swoich potrzeb we własnym zakresie oraz posiadanych przez organ środków finansowych na realizacją zadań pomocowych, co też w niniejszej sprawie uczynił.

Jak wynika z akt sprawy, skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Na dochód skarżącego składa się zasiłek stały w wysokości 645 zł. Prawidłowo zatem organy obu instancji obliczyły wysokość przyznanego zasiłku okresowego jako kwotę nie niższą niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej (701 zł – art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.s.) a dochodem skarżącego (645 zł). W rezultacie organy otrzymały kwotę 28 zł (50% różnicy), którą następnie podwyższyły do kwoty 56 zł. Przyznana kwota zasiłku okresowego mieści się zatem w ustalonych przez ustawodawcę "widełkach".

Stwierdzić również należy, że ustalając wysokość świadczenia organy miały na względzie nie tylko sytuację skarżącego oraz jego potrzeby, ale także własne możliwości finansowe (art. 3 ust. 4 ustawy). Wskazać należy, że pomoc społeczna w swej istocie ma charakter subsydiarny, uzupełniający, a więc nie zaspakajający całkowicie potrzeb jej beneficjentów, którzy powinni wykorzystywać własne środki i możliwości (art. 2 ust. 1 ustawy). Co więcej, ośrodki pomocy dysponują ograniczonymi środkami finansowymi, a posiadane fundusze muszą być rozdzielane pomiędzy wszystkie osoby wymagające wsparcia. Wymaga to oceny nie tylko niezbędnych potrzeb życiowych osób uprawnionych do tych świadczeń, ale także własnych środków finansowych. Organy pomocy społecznej są zatem upoważnione do limitowania rozmiaru przyznawanych świadczeń z uwagi na ograniczone środki finansowe, a posiadane fundusze muszą rozdzielać pomiędzy wszystkie osoby wymagające wsparcia. Obowiązkiem organu jest zatem rozważenie nie tylko interesu osoby starającej się o świadczenie, ale interesu publicznego, przejawiającego się jako obowiązek właściwego rozdzielenia posiadanych środków, w taki sposób, aby zrealizować wsparcie dla wszystkich potrzebujących.

W związku z powyższym Sąd uznał, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa. Sądowa kontrola legalności decyzji uznaniowych obejmuje zbadanie, czy wydanie decyzji poprzedzone zostało prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem, tzn. czy organy w sposób wyczerpujący zebrały materiał dowodowy i rozważyły okoliczności mogące mieć wpływ na wybór rozstrzygnięcia. Te wymogi, w ocenie Sądu, zostały przez organy orzekające w niniejszej sprawie spełnione. Ustalenia faktyczne zostały poczynione m.in. w oparciu o wywiad środowiskowy przeprowadzony w miejscu zamieszkania skarżącego. Na tej podstawie organy ustaliły jego sytuację mieszkaniową, rodzinną oraz dochodową. Poczyniły też istotne w ocenie Sądu ustalenie, że skarżący jest objęty szeroką pomocą i korzysta z różnych form pomocy społecznej.

Za bezzasadny należy uznać podniesiony przez skarżącego zarzut, że zaskarżona decyzja jest sprzeczna z decyzją SKO z dnia 19 października 2018 r. nr [...] oraz wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 lutego 2018 r. (w treści skargi nie została wprawdzie podana sygnatura akt tego wyroku, jednak z ustaleń Sądu wynika, że w tym dniu wydano tylko jeden wyrok dotyczący skarżącego – III SA/Kr 1473/17). Po pierwsze, skarżący nie wyjaśnił, na czym ta sprzeczność miałaby polegać. Po drugie, wymieniony wyżej wyrok Sądu z dnia 6 lutego 2018 r. sygn. akt III SA/Kr 1473/17 dotyczył przyznania skarżącemu zasiłku celowego, a zatem dotyczył zupełnie innego świadczenia niż będący przedmiotem zaskarżonej decyzji zasiłek okresowy. Poza tym stanowisko zaprezentowane przez Sąd w wyroku z dnia 6 lutego 2018 r. było wiążące jedynie w tamtej konkretnej sprawie, tj. przyznania skarżącemu zasiłku celowego. W niniejszej sprawie ani organy ani Sąd nie byli związani tym wyrokiem.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. – orzekł jak w sentencji.