Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Donata Starosta Sędziowie WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska WSA Tomasz Grossmann (spr.) Protokolant st.sekr.sąd. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2014 r. sprawy ze skargi M. S. na bezczynność [...] Towarzystwa [...] w przedmiocie informacji publicznej 1. umarza postępowanie sądowoadministracyjne w zakresie zobowiązania [...] Towarzystwa [...] do załatwienia wniosku; 2. określa, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 3. przyznaje radcy prawnemu E. B. od Skarbu Państwa (Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu) wynagrodzenie w kwocie 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) podwyższone o kwotę 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych i 20/100) stanowiącą podatek od towarów i usług – łącznie 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych i 20/100) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej

Pismem z [...] czerwca 2014 r. [opatrzonym błędną datą: "[...].05.3014 r." – uw. Sądu] M. S. (dalej: "Wnioskodawca" lub "Skarżący") zwrócił się do [...] Towarzystwa [...] (dalej: "Towarzystwo" lub "WTG") z żądaniem m.in. udostępnienia "jemu osobiście" kopii uchwał Rady Państwa oraz kopii wniosków o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego (dalej też w skrócie: "WKP") uzyskanych w Archiwum Kancelarii Prezydenta RP – powołując w tym zakresie, jako podstawę prawną, ustawę z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.; obecnie: Dz. U. z 2014 r. poz. 782; w skrócie: "u.d.i.p."). Następnie Wnioskodawca ponowił swe żądanie, występując do WTG z formalnym "Wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej" z 15 czerwca 2014 r., w zakresie:

1) kopii uchwał Rady Państwa odnośnie nadanych w okresie 1957–1989 Wielkopolskich Krzyży Powstańczych, uzyskanych na podstawie zezwolenia wystawionego w Kancelarii Prezydenta RP z dnia [...] stycznia 2014 r.;

2) kopii wniosków o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego, uzyskanych na podstawie ww. zezwolenia

– w formie plików komputerowych lub innej, na płycie CD albo poprzez pobranie plików z serwera ftp.

Złożenie powyższych wniosków poprzedziła korespondencja pomiędzy Wnioskodawcą a Towarzystwem, w której strony zgodnie wskazywały, że to Wnioskodawca był pomysłodawcą i inicjatorem projektu digitalizacji i indeksacji listy osób odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, a także miał wkład w uzyskaniu przez WTG dostępu do ww. dokumentów z Archiwum Kancelarii Prezydenta RP oraz pozyskanie finansowania projektu i ustalenie jego ram merytorycznych (k. 7–12 akt sądowych).

Pismem z [...] czerwca 2014 r. M. S. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargę na bezczynność Towarzystwa w udostępnianiu informacji publicznej (data wpływu do WTG, według odpowiedzi na skargę: 09 lipca 2014 r.), wnosząc o: (1) zobowiązanie Towarzystwa do udzielenia żądanej informacji publicznej w terminie 14 dni od daty doręczenia akt organowi, (2) zobowiązanie Towarzystwa do ukarania dyscyplinarnego pracownika winnego nie załatwienia sprawy w terminie oraz o (3) zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu Skarżący wskazał, że do dnia wniesienia skargi Towarzystwo nie udostępniło informacji zażądanych wnioskiem z "[...].05.2014 r." dotyczącym udostępnienia fotokopii uchwał Rady Państwa o przyznaniu Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego oraz fotokopii wniosków o odznaczenie tym Krzyżem uzyskanych w Archiwum Kancelarii Prezydenta RP, ani też nie wydało decyzji odmownej – czym naruszyło czternastodniowy termin określony w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. Podkreślił, że Towarzystwo jest dysponentem ww. fotokopii, będących fotokopiami dokumentów zawierających informację publiczną, gdyż fotokopie te zostały uzyskane w ramach zadania publicznego zrealizowanego przy pomocy finansowania ze środków publicznych (umowa z Urzędem Miasta [...] nr [...]), a w związku z tym "podlegają pod ustawę o dostępie do informacji publicznej".

W obszernej odpowiedzi na skargę Towarzystwo wniosło o oddalenie skargi w całości. Stwierdziło, że uchwały Rady Państwa w przedmiocie nadawania WKP z lat 1957–1989 oraz wnioski o te odznaczenia stanowią materiały archiwalne Archiwum Prezydenta RP. W związku z tym podlegają szczególnemu reżimowi ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2011 r. Nr 123 poz. 698 z późn. zm.; dalej w skrócie: "u.n.z.a.a."), która określa podstawowe zasady postępowania w przedmiocie udostępniania takich materiałów, a uszczegółowienie procedury następuje w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych (Dz. U. Nr 196, poz. 1161). Jest to tożsame z wyłączeniem możliwości stosowania do przedmiotowych danych procedury udostępniania informacji określonej w ustawie o dostępie do informacji publicznej – zgodnie z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. Wobec tego, jak podkreśliło Towarzystwo, Skarżący uchybił przepisom proceduralnym zarówno co do trybu postępowania, jak i co do podmiotu legitymowanego, gdyż WTG nie jest dysponentem zasobu archiwalnego, a jedynie adresatem skonkretyzowanego zezwolenia na wgląd do materiałów wchodzących w skład zasobu. Tym samym wnioski Skarżącego o udostępnienie przywoływanych materiałów, nie mając oparcia w ustawie o dostępie do informacji publicznej, nie podlegają rozpatrzeniu w trybie w niej przewidzianym. Implikuje to konieczność uznania, iż ewentualny brak udostępnienia informacji zgodnie z art. 13 u.d.i.p. albo niewydanie decyzji odmownej – w terminie 14 dni – nie mogą być kwalifikowane jako bezczynność, uprawniająca do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Dalej Towarzystwo zaznaczyło, że zgodnie z warunkami dostępu do ww. dokumentów, określonymi w uzyskanej zgodzie ("zezwoleniu") Szefa Kancelarii Prezydenta RP z [...] stycznia 2014 r., WTG nie przyznano prawa do wykorzystania udostępnionych materiałów w całości. Zezwolenie objęło jedynie prawo do udostępnienia imion, nazwisk, imion ojców oraz dat i miejsc urodzenia osób odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym – wyłącznie w sposób określony we wniosku, tj. poprzez stworzenie strony internetowej poświęconej odznaczonym powstańcom. Strona taka funkcjonuje, co oznacza, zgodne z zapisami zezwolenia, udostępnienie wskazanych w nim danych. Inny sposób wykorzystania uzyskanych materiałów stanowiłby naruszenie zezwolenia. Tym samym, zdaniem WTG, nawet gdyby przedmiotowe informacje podlegały przepisom u.d.i.p., wniosek o udostępnienie posiadanych kopii w całości nie mógłby zostać zrealizowany, jako naruszający ograniczenia wynikające z Zezwolenia. Towarzystwo zaznaczyło przy tym, że za właściwy wniosek w sprawie należy uznać nie ten wskazany w skardze: z "[...] maja 2014 r." (w istocie: z [...] czerwca 2014 r.), lecz wcześniejsze, analogiczne postulaty wzglądu do informacji, a w szczególności żądanie wystosowane w dniu [...] maja 2014 r., na które Wnioskodawca otrzymał od WTG wyczerpującą odpowiedź. W ocenie Towarzystwa, Wnioskodawca ma bezpośredni dostęp do żądanych informacji – jako ogólnodostępnych na warunkach określonych w zezwoleniu – za pośrednictwem ww. strony internetowej, co wyłącza wnioskowe udostępnienie indywidualne.

Do odpowiedzi na skargę Towarzystwo załączyło m.in. kopię odpowiedzi WTG na wniosek Skarżącego, opatrzonej tą samą datą co odpowiedź na skargę ([...] lipca 2014 r.) i zawierającą analogiczną do niej argumentację.

Na rozprawie w dniu 20 listopada 2014 r. pełnomocnik Skarżącego, r.pr. E. B., oświadczyła, że podtrzymuje żądanie skargi dotyczące zobowiązania WTG do udzielenia żądanej informacji publicznej (pkt 1 skargi), a cofa wniosek o zobowiązanie WTG do ukarania dyscyplinarnego pracownika (pkt 2 skargi). Podkreśliła, że odpowiedź na wniosek sporządzona przez WTG dnia 14 lipca 2014 r. była spóźniona. Ponadto złożyła do akt pismo procesowe z 19 listopada 2014 r., w którym zarzuciła WTG naruszenie przepisów art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a–c i art. 16 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 1 u.d.i.p.

Z kolei Prezes Zarządu Towarzystwa podtrzymał na rozprawie w całości wnioski oraz argumentację przedstawione w odpowiedzi na skargę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.; dalej w skrócie: "p.p.s.a.") kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a., tj. mających za przedmiot: (1) decyzje administracyjne; (2) postanowienia w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; (3) postanowienia w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; (4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, a także (4a) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego w indywidualnych sprawach. Stosownie do generalnej reguły z art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze.

W przypadku skarg na bezczynność kontroli sądu poddawany jest brak aktu lub czynności w sytuacji, gdy organ miał obowiązek podjąć działanie w danej formie i w określonym przez prawo terminie. Dla dopuszczalności skargi na bezczynność nie mają znaczenia powody, dla jakich akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, jak również to, czy bezczynność organu spowodowana została zawinioną lub niezawinioną opieszałością organu. W sprawach o udostępnienie informacji publicznej skarga na bezczynność przysługuje nie tylko w przypadku faktycznego "milczenia" (bierności) podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji, ale również w sytuacji, gdy podmiot ten stwierdza, że żądana informacja nie stanowi informacji publicznej lub nie podlega udostępnieniu. Wówczas sąd zobligowany jest do rozpoznania skargi i rozstrzygnięcia, czy żądana informacja jest informacją publiczną, i czy rzeczywiście wnioskodawca mógł skutecznie domagać się jej udostępnienia. Od razu należy w tym miejscu podkreślić, że aby można było uznać, iż nie zachodzi bezczynność w zakresie udzielenia informacji publicznej – także tej, której organ faktycznie nie posiada – podmiot zobowiązany do jej udzielenia w formie uregulowanej ustawą o dostępie do informacji publicznej powinien wypowiedzieć się w tym przedmiocie "zwykłym" pismem. Tylko w takim przypadku uwolni się od zarzutu bezczynności w sprawie. Identycznie powinien postąpić w sytuacji, gdy posiada żądane informacje, lecz z uwagi na ograniczenia dostępu nie może ich udostępnić (zob. wyrok NSA z 17.04.2013 r., I OSK 3109/12 – Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej w skrócie: "CBOSA"), albo gdy podlegają one udostępnieniu w innym, niż przewidziany ustawą o dostępie do informacji publicznej, trybie.

W myśl art. 21 in principio u.d.i.p. do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą sądów administracyjnych, dla dopuszczalności skargi na bezczynność w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej nie jest wymagane poprzedzenie jej jakimkolwiek środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej, ani wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, o jakim mowa w art. 52 § 3 p.p.s.a. (por. np. wyrok NSA z 24.05.2006 r., I OSK 601/05, CBOSA).

Mając wszystko to na uwadze Sąd uznał skargę wniesioną w niniejszej sprawie za dopuszczalną.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania tej skargi należy stwierdzić, że jej przedmiotem uczyniono bezczynność [...] w udostępnieniu Skarżącemu informacji (fotokopii dokumentów) określonych we wniosku opatrzonym datą [...] maja 2014 r., a w rzeczywistości sporządzonym [...] czerwca 2014 r., na co wskazuje sam Skarżący w piśmie z [...] czerwca 2014 r. (k. 14 akt sądowych), a co dodatkowo uprawdopodabnia data jego doręczenia Towarzystwu: [...] czerwca 2014 r. Sąd podziela stanowisko Skarżącego, że spośród korespondencji wymienianej w przedmiotowej sprawie pomiędzy Skarżącym i WTG, właśnie to pismo Wnioskodawcy – opatrzone datą [...] maja 2014 r. – a nie żadne z pism wcześniejszych czy późniejszych, należy traktować jako właściwy wniosek o udostępnienie informacji publicznej (zwany dalej "Wnioskiem"). Wbrew twierdzeniom WTG, dopiero bowiem to pismo zawierało dostatecznie precyzyjnie i kategorycznie sformułowane żądanie udostępnienia określonych informacji (kopii dokumentów), z jednoczesnym wyraźnym wskazaniem przez Wnioskodawcę podstawy prawnej tego żądania (a tym samym zasad i trybu jego realizacji), jaką miała stanowić ustawa o dostępie do informacji publicznej. Z kolei późniejsze pismo Wnioskodawcy, z [...] czerwca 2014 r., choć zatytułowane "Wniosek o udostępnienie informacji publicznej", to w istocie jedynie dookreślało oczekiwane przez Wnioskodawcę sposób i formę udostępnienia zażądanych wcześniej informacji.

W związku z powyższym dla prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy niezbędne jest wstępne ustalenie, czy żądana przez Wnioskodawcę informacja rzeczywiście stanowi informację publiczną, a także, czy Towarzystwo należy do kręgu podmiotów zobowiązanych do udzielania informacji publicznej. Wprawdzie w niniejszej sprawie strony nie uznawały tych okoliczności za sporne, ale Sąd w granicach swej kognicji był zobligowany z urzędu przeprowadzić w tym zakresie własne rozważania.

Wobec tego należy wskazać, że prawo dostępu do informacji publicznej wywodzi się z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.; dalej: "Konstytucja"), która w art. 61 ust. 1 stanowi, iż obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a ponadto o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu (art. 61 ust. 2 Konstytucji). Ograniczenie tego prawa może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa (art. 61 ust. 3 Konstytucji).

Tryb udzielania informacji, o jakich mowa w art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji, określają ustawy (art. 61 ust. 4 ab initio Konstytucji). Rudymentarnym aktem prawnym regulującym tę problematykę jest ustawa o dostępie do informacji publicznej, która normuje podstawowe zasady oraz tryby udostępniania tego rodzaju informacji. Jednocześnie ustawa ta wprowadziła definicję legalną "informacji publicznej", przez którą to informację należy rozumieć, zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.i.p., "każdą informację o sprawach publicznych". Przepis art. 6 ust. 1 u.d.i.p. zawiera przykładowe wyliczenie rodzajów informacji publicznej podlegających udostępnieniu, w którym znalazły się m.in. informacje o danych publicznych, w tym: treść i postać dokumentów urzędowych, stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej i przez funkcjonariuszy publicznych oraz treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej (zob. art. 6 ust. 1 pkt 4 litach u.d.i.p.). W doktrynie zasadnie wskazuje się, że informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do władz publicznych, a także wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa (zob. M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa NSA, Toruń 2002, s. 28–29).

Na tym tle normatywnym, żądane przez Wnioskodawcę informacje w postaci fotokopii uchwał Rady Państwa i kierowanych do tego organu wniosków dotyczących nadania Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego należało uznać za informacje publiczne w rozumieniu u.d.i.p. (inna sprawa, że obecnie o znaczeniu, w zasadzie, li tylko historycznym). Rada Państwa, jako ówczesny organ naczelny władzy państwowej, bezsprzecznie mieści się bowiem we współczesnym pojęciu "organu władzy publicznej", a rozpatrywane przez ten organ sprawy dotyczące nadania konkretnych odznaczeń (tu: WKP) – w zakresie "zadań władzy publicznej". W konsekwencji, nie tylko uchwały w przedmiocie nadania Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego – ustanowionego, notabene, dekretem Rady Państwa z dnia 1 lutego 1957 r. (Dz. U. Nr 10, poz. 43) – ale także wnioski o nadanie tego odznaczenia, mieszczą się w szerokim pojęciu danych dotyczących spraw publicznych. Tym bardziej, jeśli się zważy krąg podmiotów uprawnionych do składania takich wniosków, który tworzyły: naczelne władze organizacji politycznych i społecznych oraz prezydia wojewódzkich rad narodowych (zob.: § 2 ust. 1 uchwały Rady Państwa z dnia 1 lutego 1957 r. - Statut "Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego"; M.P. Nr 13, poz. 91) – a więc także podmioty (organy, zrzeszenia) wykonujące funkcje publiczne.

Wobec powyższego przedmiotowy wniosek Skarżącego musiał zostać uznany za wniosek o udostępnienie informacji publicznej w rozumieniu u.d.i.p. Inna sprawa, czy wniosek ten podlega rozpoznaniu na zasadach określonych w u.d.i.p. – w tym zakresie nie ma bowiem żadnego automatyzmu (o czym niżej).

Rozważając z kolei podmiotowy aspekt sprawy należy zauważyć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.i.p. adresatami obowiązku udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w tym m.in. "podmioty reprezentujące inne [niż wymienione w pkt 1–4 tego przepisu – uw. Sądu] osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym". Do grona takich osób i jednostek organizacyjnych zalicza się m.in. stowarzyszenia, które realizują cele i zadania o charakterze publicznym (zob. wyrok NSA z 12.09.2003 r., II SAB 91/03, CBOSA), prowadzą działalność pożytku publicznego (por. wyrok WSA z 16.07.2014 r., II SAB/Wa 302/14, CBOSA) lub dysponują środkami publicznymi, np. uzyskanymi w ramach dofinansowania określonego projektu (por. wyrok WSA z 04.03.2014 r., II SAB/Wa 634/13, CBOSA).

W ocenie Sądu, Towarzystwo, działające w formie stowarzyszenia rejestrowego wyposażonego w osobowość prawną, wszystkie te przesłanki spełnia. Realizuje bowiem cele i zadania o charakterze publicznym – do jakich należy zaliczyć m.in. takie cele i zadania spośród wymienionych w statucie WTG (dalej: "Statut"; k. 61–65 akt sądowych), jak: upowszechnianie i popularyzacja wiedzy historycznej i genealogicznej w społeczeństwie; działalność edukacyjna (doskonalenie i pogłębianie wiedzy genealogicznej, historycznej, geograficznej i kulturowej wśród młodzieży oraz dorosłych); współudział Towarzystwa w inicjowanych przez jednostki organizacji rządowych, samorządowych i Unii Europejskiej programach skierowanych do organizacji pozarządowych; współpraca w zakresie swej działalności z instytucjami naukowymi, religijnymi, i archiwami; wyrażanie opinii w sprawach publicznych oraz czynne uczestnictwo w życiu publicznym i kulturalnym (zob. § 10 i 11 Statutu) – a ponadto prowadzi działalność pożytku publicznego (zob.: § 11a Statutu; odpis KRS, k. 58) oraz korzysta z dofinansowania ze środków publicznych przy realizacji przynajmniej niektórych ze swych projektów (w tym projektu związanego z WKP – bezsporne). Tym samym, w ocenie Sądu, należy do kręgu osób i jednostek organizacyjnych określonych w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p., zobowiązanych w konkretnych przypadkach do udostępniania informacji publicznej.

Udostępnienie informacji publicznej następuje w formie czynności materialno-technicznej. Natomiast powiadomienie o tym, że żądana informacja nie jest informacją publiczną – "zwykłym" pismem. Zastosowanie w takim przypadku formy decyzji byłoby równoznaczne z jej wydaniem bez podstawy prawnej w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. (zob. np. wyrok WSA z 10.07.2013 r., II SA/Gd 295/13, CBOSA). Obowiązek wydania decyzji administracyjnej ustawodawca przewidział natomiast w takich przypadkach (i tylko w takich), gdy żądana informacja jest informacją publiczną, lecz organ odmawia jej udostępnienia bądź zachodzą przesłanki do umorzenia postępowania (zob. art. 16 ust. 1 u.d.i.p.) – tj. gdy istnieją ustawowe podstawy do odmowy udostępnienia informacji publicznej (art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p), bądź przeszkody do jej udostępnienia w określony sposób lub w określonej formie (zob. art. 14 ust. 2 u.d.i.p.).

Informacja publiczna może podlegać udostępnianiu nie tylko na zasadach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej – która normuje podstawowe tryby dostępu – ale także na zasadach i w trybach szczególnych, unormowanych w odrębnych ustawach. Takie sytuacje przewiduje wyraźnie art. 1 ust. 2 u.d.i.p., zgodnie z którym przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi (pod warunkiem, że nie ograniczają obowiązków przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium informacji publicznej, o którym mowa w art. 9b ust. 1 u.d.i.p. – które to zastrzeżenie nie ma znaczenia w niniejszej sprawie). Cytowany art. 1 ust. 2 u.d.i.p. wyraża normę kolizyjną, wyłączającą stosowanie unormowań u.d.i.p. w sytuacji, w której inna ustawa odmiennie reguluje ten sam zakres. Należy przy tym podkreślić, że wyłączenie stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej na podstawie art. 1 ust. 2 u.d.i.p. dotyczy całej ustawy, a nie tylko jej rozdziałów 1 i 2, gdyż norma kolizyjna ujęta w art. 1 ust. 2 u.d.i.p. – inaczej niż ta zawarta w art. 23a ust. 5 u.d.i.p. – ma charakter ogólny (por. wyrok NSA z 05.04.2013 r., I OSK 175/13, CBOSA).

Szczególne unormowania, o jakich mowa w art. 1 ust. 2 u.d.i.p., zawiera m.in. ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz wydane na jej podstawie akty wykonawcze, w zakresie, w jakim normują dostęp do informacji (dokumentów, innych materiałów) przechowywanych w archiwach państwowych lub tzw. archiwach wyodrębnionych (por.: wyrok NSA z 06.03.2013 r., I OSK 2984/12; wyrok WSA z 18.09.2006 r., IV SA/Wa 1090/08; por. też wyrok WSA z 11.04.2007 r., II SAB/Kr 10/06 – orzeczenia dostępne w CBOSA).

Regulacja art. 1 ust. 2 u.d.i.p. uzasadnia więc de facto wyodrębnienie dwóch zbiorów informacji publicznych: (i) podlegających udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej oraz (ii) udostępnianych w oparciu o przepisy ustaw szczególnych. Jeżeli adresat wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie może jej udostępnić na podstawie u.d.i.p. ze względu na konieczność zastosowania odrębnych zasad i trybu z ustawy szczególnej, to powinien o tym fakcie powiadomić wnioskodawcę "zwykłym" pismem, wskazując jednocześnie właściwe przepisy oraz, w niezbędnym zakresie, zasady i tryb dostępu do żądanych informacji wynikające z tych przepisów (por.: I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, uw. 7 do art. 1, s. 28; M. Chmaj [w:] M. Bidziński i in., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2010, art. 1 Nb 11; M. Jabłoński, Udostępnienie informacji publicznej w trybie wnioskowym, Wrocław 2009, s. 29; P. Sitniewski, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wrocław 2011, uw. 3 do art. 1 ust. 2).

W niniejszej sprawie Skarżący ubiegał się o udostępnienie przez WTG informacji publicznej w postaci fotokopii dokumentów pochodzących z archiwum Prezydenta RP, a udostępnionych Towarzystwu na podstawie indywidualnej zgody dysponenta zasobów tego archiwum (zob. pismo Dyrektora Archiwum Prezydenta RP z 29 stycznia 2014 r.; k. 6 akt sądowych). Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 3 u.n.z.a.a. archiwum Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej stanowi tzw. archiwum wyodrębnione, z którego materiały są udostępniane w szczególnym trybie i na szczególnych zasadach unormowanych w art. 17 u.n.z.a.a. oraz w wydanym na podstawie art. 17 ust. 3 u.n.z.a.a. rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych. W odniesieniu do informacji publicznych znajdujących się w takich archiwach, wskazane unormowania szczególne mają pierwszeństwo przed ogólnymi regulacjami ustawy o dostępie do informacji publicznej – co wynika z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. Należy podkreślić, że owo pierwszeństwo stosowania dotyczy także kwestii ewentualnego dalszego udostępniania materiałów pozyskanych z archiwum wyodrębnionego. W szczególności nie znajdują w tym przypadku zastosowania przepisy u.d.i.p. dotyczące tzw. ponownego wykorzystania informacji publicznej, zamieszczone w rozdziale 2a u.d.i.p. Jak to już bowiem wyżej wskazano, wyłączenie stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej na podstawie normy kolizyjnej z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. dotyczy całej ustawy – a więc także jej rozdziału 2a.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że fakt, iż Towarzystwo znalazło się w posiadaniu informacji (fotokopii dokumentów) pozyskanych z zasobów archiwalnych Kancelarii Prezydenta RP na szczególnych zasadach określonych w przepisach o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, nie obligowało Towarzystwa do dalszego ich udostępnienia Wnioskodawcy na ogólnych zasadach wynikających z ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wskazywane przez stronę skarżącą: szczególne relacje łączące Wnioskodawcę z WTG, w tym fakt udziału Wnioskodawcy w pozyskaniu przez Towarzystwo żądanych fotokopii z Archiwum Prezydenta RP, ani nawet fakt realizacji tego projektu z wykorzystaniem środków publicznych, pozbawione są w tym przypadku doniosłości prawnej. W odniesieniu do tych materiałów przez cały czas aktualny pozostaje bowiem szczególny reżim prawny właściwy dla materiałów archiwalnych – o czym Towarzystwo, dla uniknięcia zarzutu bezczynności w załatwieniu wniosku o udostępnienie informacji publicznej, powinno poinformować Wnioskodawcę w terminie określonym w art. 13 u.d.i.p., czyli, co do zasady, w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wniosku (art. 13 ust. 1 u.d.i.p.).

Z akt sprawy i oświadczeń stron wynika, że Towarzystwo otrzymało wniosek Skarżącego (opatrzony datą "[...].05.2014 r.") w dniu 04 czerwca 2014 r. (k. 14 akt sądowych), a więc ww. czternastodniowy termin upływał [...] czerwca 2014 r. Tymczasem odpowiedź na ów wniosek (z błędnym wskazaniem, iż jest to odpowiedź na wniosek Skarżącego z [...] czerwca 2014 r.) – zawierającą wymagane, prawidłowe powiadomienie o niemożności udostępnienia Wnioskodawcy żądanych fotokopii w trybie u.d.i.p. z uwagi na odrębny tryb udostępniania takich informacji – Towarzystwo sporządziło dopiero wraz z odpowiedzią na skargę, tj. w dniu [...] lipca 2014 r. (k. 15), i najwcześniej w tym dniu wystosowało ją do Wnioskodawcy.

Oznacza to, że w dniu wniesienia skargi przez Wnioskodawcę, Towarzystwo pozostawało w bezczynności – rozumianej ogólnie jako niezałatwienie sprawy w przepisanym terminie – w załatwieniu wniosku Skarżącego o udostępnienie informacji publicznej, ale przed dniem wydania wyroku przez Sąd ów stan bezczynności ustał. W rezultacie postępowanie sądowoadministracyjne w sprawie ze skargi na bezczynność WTG stało się bezprzedmiotowe w zakresie orzekania o zobowiązaniu tego podmiotu do załatwienia ww. wniosku. Skoro bowiem organ załatwił wniosek, co do rozpatrzenia którego pozostawał w bezczynności, to tym samym zarzucany stan bezczynności ustał. W takiej sytuacji nie było jednak podstaw do oddalenia skargi, gdyż powodem oddalenia skargi może być tylko jej bezzasadność. Tymczasem w niniejszej sprawie podmiot zobowiązany (WTG) pozostawał w bezczynności w dacie wniesienia skargi – a więc skarga była zasadna. Zarazem jednak, skoro przed wydaniem wyroku przestał być bezczynny, to przestała istnieć sprawa sądowoadministracyjna – rozumiana tu jako ustalenie, czy istnieje potrzeba zobowiązania organu do podjęcia nakazanych prawem aktów lub czynności – a co za tym idzie: postępowanie w tym zakresie stało się bezprzedmiotowe. W takim przypadku już samo wniesienie skargi na bezczynność wywołało pożądany skutek w postaci likwidacji bezczynności adresata wniosku.

Zgodnie z art. 149 § 1 p.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W myśl art. 149 § 2 p.p.s.a. sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a.

W sytuacji, gdy – tak jak w niniejszej sprawie – zarzucany stan bezczynności ustał po dniu wniesienia skargi, ale przed jej rozpoznaniem i rozstrzygnięciem przez Sąd, to postępowanie sądowoadministracyjne, w części obejmującej zobowiązanie do załatwienia sprawy, o jakim mowa w art. 149 § 1 zdanie pierwsze p.p.s.a., podlega umorzeniu na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. (por. uchwała NSA z 26.11.2008 r., I OPS 6/08, ONSAiWSA 2009, nr 4, poz. 63). W świetle dominującego aktualnie orzecznictwa sadowoadministracyjnego nie zwalnia to jednak sądu od podjęcia pozostałych rozstrzygnięć właściwych dla tego typu skargi – przewidzianych w art. 149 § 1 zd. drugie p.p.s.a. oraz (ewentualnie) w art. 149 § 2 p.p.s.a., tj. orzeczenia w kwestii charakteru (rażącego / nierażącego) bezczynności oraz (ewentualnie) w przedmiocie wymierzenia organowi grzywny (zob. np. postanowienie NSA z 26.07.2012 r., II OSK 1360/12; wyrok NSA z 15.01.2013 r., II OSK 2390/12 – CBOSA).

Mając wszystko to na uwadze Sąd, na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a., umorzył postępowanie sądowoadministracyjne w zakresie zobowiązania WTG do załatwienia wniosku (pkt 1 sentencji wyroku).

Z kolei oceniając zaistniałą w sprawie bezczynność, Sąd uznał, że nie miała ona miejsca z rażącym naruszeniem prawa (pkt 2 sentencji wyroku). W tym zakresie Sąd wziął w szczególności pod uwagę okoliczność, że WTG nie zachowywało się w tej sprawie biernie, lecz cały czas prowadziło z Wnioskodawcą korespondencję i ostatecznie udzieliło jemu prawidłowej odpowiedzi na wniosek, przed dniem wyrokowania. Sąd uwzględnił także fakt, że, wobec wielości kierowanych przez Wnioskodawcę pism, ustalenie, które z nich stanowi właściwy wniosek o udostępnienie informacji publicznej, mogło nastręczać niejakich trudności, i że Towarzystwo, bez złej woli, mogło błędnie uznać, iż stanowiło go dopiero sformalizowane pismo z [...] czerwca 2014 r. (zatytułowane właśnie: "Wniosek o udostępnienie informacji publicznej"), a nie pismo opatrzone datą "[...].05.2014 r." (w istocie sporządzone 03 czerwca 2014 .). Sąd miał na względzie również rozmiar zwłoki w udzieleniu odpowiedzi na ten wniosek – wprawdzie względnie duży (bo ponaddwukrotnie przekraczający czternastodniowy termin z art. 13 ust. 1 u.d.i.p.), ale jednak obiektywnie nie-rażący, bo wynoszący nieco ponad miesiąc od wpływu wniosku. Z tych samych względów Sąd nie uznał za zasadne wymierzenia WTG grzywny przewidzianej w art. 149 §2 p.p.s.a.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej (pkt 3 sentencji wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 15 pkt 1 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490), przyznając pełnomocnikowi Skarżącego wynagrodzenie (opłatę) w wysokości 240 zł podwyższone o kwotę podatku od towarów i usług (55,20 zł) – łącznie 295,20 zł.