Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie asesor sądowy WSA Marta Joanna Czubkowska, sędzia WSA Elżbieta Lemańska (spr.), Protokolant st. sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 marca 2023 r. sprawy ze skargi Z. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] listopada 2022 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z [...]listopada 2022 r. nr [...]Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z [...] października 2022 r. nr [...], którą odmówiono Z. N. przyznania zasiłku celowego na zakup żywności, opłaty mieszkaniowe i zakup środków czystości.

Decyzje wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

W dniu [...] września 2022 r. Z. N. (dalej: wnioskodawca, skarżący) złożył do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w B. wniosek o treści: "Proszę o pomoc".

W oświadczeniu z [...]września 2022 r. wnioskodawca wskazał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną i 11-letnim synem. Oboje z żoną nie pracują, są zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotne, bez prawa do zasiłku. Rodzina utrzymuje się z zasiłku rodzinnego na dziecko, pomocy rodziny w formie żywności. Skarżący oświadczył, że w sierpniu 2022 r. otrzymał pomoc od rodziny i znajomych w wysokości 300 zł, innych dochodów nie posiada. Otrzymywane świadczenie 500+ przeznaczane jest na bieżące potrzeby syna. Wskazał, że żona posiada kolekcję obrazów, jednak nie sprzedaje jej, ponieważ status prawny kolekcji jest nieuregulowany, a sprzedaż kończy się mandatami i naliczeniami przez Urząd Skarbowy 100% podatku od sprzedaży.

Żona wnioskodawcy w oświadczeniu z [...]września 2022 r. wskazała, że posiada kolekcję obrazów około 200 sztuk o wartości około 100 000 zł.

Z wywiadu środowiskowego przeprowadzonego [...]września 2022 r. wynika, że wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną i synem. Rodzina wynajmuje mieszkanie od osoby obcej, za wynajem płaci 1000 zł, rachunki za prąd wynoszą 390 zł, za wodę około 100 zł, za gaz około 100 zł, na leki wydaje około 200 zł. Dochodem rodziny w sierpniu 2022 r. był zasiłek rodzinny wysokości 124 zł oraz pomoc od rodziny i znajomych w kwocie 300 zł. Łączna kwota dochodu w sierpniu 2022 r. wyniosła 424 zł, co dało 141,33 zł dochodu na osobę w rodzinie. Żadne z małżonków nie posiada pracy stałej ani dorywczej, są zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku. Wnioskodawca do maja 2020 r. prowadził działalność gospodarczą, którą musiał zamknąć z powodu braku dochodu. Małżonkowie zgłaszają choroby przewlekłe, na które nie przedstawili zaświadczeń lekarskich.

W trakcie wywiadu środowiskowego Z. N. sprecyzował prośbę zgłoszoną [...] września 2022 r. w ten sposób, że zawnioskował o zasiłek celowy na zakup żywności, opłaty mieszkaniowe oraz zakup środków czystości.

W dniu [...] października 2022 r. wnioskodawca przedłożył kolejne oświadczenie. Wskazał, że posiada rozłączność majątkową z żoną, zawartą jeszcze przez ślubem. W jego ocenie, nieuregulowany status dzieł sztuki posiadanych przez żonę "oznacza, że toczy się sprawa przed sądem odnośnie ustalenia kuratora dla syna w związku z przepisaniem na niego przez żonę skarżącego dzieł sztuki".

W dniu [...] października 2022 r., podczas wizyty strony w organie, pracownik socjalny sporządził uzupełnienie wywiadu środowiskowego. Wynika z niego - według oświadczenia wnioskodawcy - że nie sprzedał żadnego obrazu w 2022 r. Przedstawił wyciąg z konta bankowego, z którego wynika, że w roku 2022 na jego konto na A. oznaczone "A." wpłynęły następujące kwoty: w styczniu – 745,49 zł, w lutym – 1513,49 zł, w marcu - 410,31 zł, w kwietniu - 273,50 zł, w maju - 228,50 zł, w czerwcu - 288,50 zł, w lipcu - 856,99 zł, w sierpniu - 921,50 zł. Dochód ten nie został wykazany w oświadczeniu z [...]września 2022 r. Wnioskodawca miał oświadczyć, że utrzymanie konta na A. kosztuje miesięcznie 352,43 zł. W trakcie uzupełnienia wywiadu środowiskowego strona przedłożyła trzy decyzje Dyrektora Izby Skarbowej oraz odpis złożonej od nich skargi. Z ww. decyzji wynika, że żona wnioskodawcy za pośrednictwem portalu aukcyjnego A. w 2013 r. uzyskała przychód w wysokości 24 840,56 zł i powinna była odprowadzić podatek w wysokości 3041 zł, w 2014 r. był to przychód w wysokości 18 840,56 zł i powinna była odprowadzić podatek w wysokości 2487 zł, a w 2015 r. przychód wyniósł 22 701,21 zł i powinna była odprowadzić podatek w wysokości 3093 zł. Podatki nie zostały uiszczone. Urząd Skarbowy uznał, że żona wnioskodawcy prowadziła niezgłoszoną i nieopodatkowaną działalność gospodarczą, nie prowadząc przy tym żadnej ewidencji dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Z przedłożonych dokumentów również wynika, że sporządzono protokół zajęcia i odbioru ruchomości – kontroler skarbowy zabezpieczył w mieszkaniu wnioskodawcy i jego żony dwa obrazy na poczet niezapłaconych podatków ze sprzedaży obrazów. Strona przedstawiła także mandat karny na kwotę 5200 zł z października 2020 r., którym nałożono karę grzywny za popełnienie wykroczenia skarbowego. Nie wyjaśnił jednak pracownikowi socjalnemu czego dotyczy ww. mandat. Wnioskodawca złożył pismo żony o zwolnienie z kosztów sądowych z informacją, że ma grupę inwalidzką i otrzyma 6 października 2022 r. decyzję z pomocy społecznej. Stwierdził, że złożył wniosek do ZUS o przyznanie renty inwalidzkiej, ale lekarz orzecznik ZUS nie zaliczył go do osób niezdolnych do pracy.

W aktach sprawy znajduje się także "Diagnoza sytuacji rodziny. Wnioski pracownika socjalnego" z której wynika, że żona wnioskodawcy w oświadczeniu majątkowym z [...] lutego 2021 r. posiadaną kolekcję obrazów wyceniła na 1 000 000 zł, a różnicę w podawanych wartościach kolekcji tłumaczyła brakiem potwierdzenia autentyczności jednego z obrazów.

Decyzją z [...] października 2022 r. nr [...] Prezydent Miasta B. odmówił pomocy w formie zasiłku celowego na zakup żywności, opłaty mieszkaniowe oraz zakup środków czystości. Organ stwierdził, że wprawdzie zostały spełnione warunki do przyznania pomocy na zasadach ogólnych, jednakże zasiłek celowy nie jest świadczeniem o charakterze obligatoryjnym. W sytuacji gdy zachodzą przesłanki do udzielenia tego świadczenia, organ pomocy społecznej bierze pod uwagę szczegółowe warunki funkcjonowania osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc na tle sytuacji innych osób i rodzin, a także musi uwzględniać realne możliwości finansowe ośrodka w zakresie przyznawania tej formy pomocy. O przyznaniu przedmiotowego świadczenia decydują więc nie tylko potrzeby podopiecznych, ale i fundusz, jakim dysponuje, aby realizować zadania określone ustawą. Organ pomocy społecznej, administrujący funduszami pomocy społecznej, mając rozeznanie co do potrzeb społeczności gminnej, tak musi gospodarować środkami, aby skierować pomoc do jak najszerszego kręgu osób i rodzin potrzebujących wsparcia. Dalej organ wskazał, że zasiłek celowy jest realizowany w ramach zadań własnych, zaś z posiadanego budżetu w pierwszej kolejności finansowane są świadczenia o charakterze obowiązkowym, tj. obiady dzieciom w szkole, usługi opiekuńcze, zasiłki okresowe, a dopiero w dalszej kolejności świadczenia o charakterze fakultatywnym, tj. zasiłki celowe. Zdaniem organu pierwszej instancji, uwzględniając ilość składanych wniosków o przyznania zasiłków celowych (przeciętnie około 1100 miesięcznie) oraz miesięczny budżet na ten cel, w kwocie około 320 000 zł w 2022 r., są to środki finansowe zdecydowanie niewystarczające na zaspokojenie potrzeb wszystkich podopiecznych. Poza tym, celem pomocy społecznej jest wspieranie a nie wyręczanie czy zastępowanie działań osób i rodzin, które własnym staraniem mogą podejmować określone czynności celem poprawy swojej sytuacji życiowej. Pomoc państwa ma charakter wspierający.

Powyższe mając na uwadze Prezydent Miasta B. wywiódł, że zasoby posiadane przez żonę wnioskodawcy - kolekcja obrazów, której wartość oceniła na kwotę około 100 000 zł, powinny być wykorzystane w pierwszej kolejności na zaspokojenie niezbędnych potrzeb przed uzyskaniem świadczeń z pomocy społecznej. Rodzina sama pozbawiła się jednak tej możliwości przepisując dzieła sztuki na małoletniego syna. Zdaniem organu, w tej sytuacji zgłoszenie się z prośbą o pomoc w formie zasiłków celowych na podstawowe potrzeby to jest: żywność, opłaty mieszkaniowe i środki czystości, jest działaniem niezrozumiałym i niedopuszczalnym. Celem pomocy społecznej nie jest bowiem zapewnienie świadczeniobiorcy stałego źródła dochodu, w szczególności, gdy rodzina posiadała możliwości zabezpieczenia niezbędnych potrzeb we własnym zakresie.

Odwołanie od tej decyzji wniósł Z. N. Zarzucił błędne ustalenie wysokości dochodu jego rodziny, przez przyjęcie za dochód rodziny dochodu z marca 2022 r., podczas gdy wniosek o pomoc został złożony we wrześniu 2022 r., a więc uwzględnionym dochodem rodziny powinien być dochód z sierpnia 2022 r.

Zaskarżoną decyzją z [...]listopada 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Ustaliło, że wnioskodawca i jego żona są osobami bezrobotnymi, a dochód ich rodziny (1345,50 zł) nie przekracza ustawowego kryterium dla rodziny trzyosobowej (1800 zł). Prawidłowo też, zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.), ustalono wysokość dochodu z sierpnia 2022 r. mając na uwadze złożenie wniosku o pomoc we wrześniu 2022 r. Dochód ten wyniósł 1345,50 zł według deklaracji wnioskodawcy złożonej w trakcie wywiadu środowiskowego 20 września 2022 r. Zdaniem SKO, wnioskodawca spełnia formalne warunki uprawniające do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej (art. 8 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 7 pkt 4 u.p.s.), jednak samo spełnienie ustawowych przesłanek nie obliguje do przyznania świadczenia.

SKO wskazało, że zarówno wnioskodawca, jak i jego żona są osobami bezrobotnymi, jednak ani ich wiek (odpowiednio 59 i 45 lat), ani stan zdrowia nie uniemożliwiają podjęcia pracy. Wprawdzie zgłaszają choroby przewlekłe, jednak nie przedstawili na tę okoliczność żadnych dowodów. W tej sytuacji powinni w pierwszej kolejności podejmować starania o uzyskanie zatrudnienia czy o podjęcie innej pracy zarobkowej.

W ocenie Kolegium, znaczenie w sprawie ma fakt posiadania przez rodzinę wnioskodawcy mienia o znacznej wartości, czyli kolekcji obrazów, której wartość żona strony oceniła na 100 000 zł. Wprawdzie wnioskodawca twierdzi, iż nie można obecnie obrazów sprzedać z uwagi na ich nieuregulowany status (przekazanie na rzecz nieletniego syna), jednak zdaniem SKO zachowanie to jest przejawem niewykorzystywania własnych możliwości w pokonywaniu trudnej sytuacji życiowej. Darując majątek, którego sprzedaż pomogłaby w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej rodziny, małoletniemu niemogącemu samodzielnie dysponować majątkiem, rodzina świadomie pozbawiła się możliwości pokonania trudności. Końcowo SKO zaznaczyło, że wskazane okoliczności świadczą o tym, iż rodzina wnioskodawcy nie wyczerpała własnych możliwości w pokonywaniu trudnej sytuacji życiowej. Zatem, chociaż spełnia formalne warunki określone w art. 8 ust. 1 pkt 3 u.p.s., to z uwagi na okoliczność, iż nie podejmuje wystarczających działań mających na celu samodzielne przezwyciężenie trudnej sytuacji, brak jest podstaw do przyznania wnioskowanego świadczenia z pomocy społecznej.

Skargę od powyższej decyzji Kolegium złożył do sądu administracyjnego Z. N. Oświadczył, że nie zgadza się z jej uzasadnieniem. Podkreślił, że oboje z żoną są bezrobotni i do tej pory nie mieli ofert pracy, którą mogliby wykonywać, z uwagi na stan zdrowia. Wywiad środowiskowy został przeprowadzony w sposób nierzetelny, a w sierpniu 2022 r. nie mieli z żoną dochodu, na dowód czego zostały przedstawione wyciągi z kont bankowych. Skarżący okazał pracownikom dokumenty medyczne oraz przyznanie grupy inwalidzkiej, jednak nikt nie prosił o doniesienie kserokopii, nikt nie chciał zrobić zdjęć. Odnosząc się do kolekcji obrazów skarżący stwierdził, że ich wartość jest zależna od kupującego, którego w obecnym czasie nie ma. Wskazał, że ma nieopłacony rachunek za prąd, nie ma za co wykupić leków neurologicznych, co powoduje pogorszenie jego stanu zdrowia. Podkreślił, że jego żona leczy się neurologicznie z powodu przewlekłych migren i urazu kręgosłupa szyjnego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

W trakcie rozprawy w dniu 9 marca 2023 r. skarżący okazał postanowienie Sądu Okręgowego w B. z [...] lutego 2023 r. o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych lekarzy na okoliczność stanu zdrowia skarżącego w sprawie o rentę. Oświadczył, że obrazy są cały czas wystawione na portalach internetowych do sprzedaży.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga podlega oddaleniu.

Przedmiotem kontroli sądowej w sprawie niniejszej jest decyzja SKO w B. z [...]listopada 2022 r. utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z [...]października 2022 r., którą odmówiono przyznania skarżącemu zasiłku celowego na zakup żywności, opłaty mieszkaniowe i zakup środków czystości.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 ze zm., dalej: u.p.s.), określające przesłanki przyznawania poszczególnych świadczeń z pomocy społecznej oraz wskazujące cele polityki społecznej państwa. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i 2 u.p.s., pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwianie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Ma ona wspierać wysiłki zmierzające do zaspokojenia niezbędnych potrzeb, a przez to umożliwić życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Głównym zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu takich sytuacji poprzez pomoc rodzinom i osobom w ich usamodzielnianiu się i integracji ze środowiskiem. Celem pomocy społecznej nie jest więc wyręczanie osób w pozyskiwaniu źródeł dochodów. Pomoc ta może zostać przyznana dopiero w momencie, gdy strona po wykorzystaniu swoich uprawnień, możliwości i zasobów nadal pozostaje w trudnej sytuacji życiowej. Odmienna interpretacja pozostawałaby w sprzeczności z intencją ustawodawcy, który nadał pomocy społecznej charakter subsydiarny. Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 4 u.p.s., ewentualne potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny być uwzględnione tylko wówczas, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Jak wynika natomiast z treści art. 8 ust. 1 pkt 2 i 3 u.p.s., prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł, zwanej dalej "kryterium dochodowym na osobę w rodzinie", lub rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej "kryterium dochodowym rodziny", przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej (długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, niepełnosprawność itp.). Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na źródło i tytuł ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o należności ściśle określone i wymienione w punktach 1 – 3 art. 8 ust. 3 ustawy, w tym o składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach (art. 8 ust. 3 pkt 2 u.p.s.).

Z treści przepisu art. 39 ust. 1 u.p.s. wynika, że zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. W świetle regulacji art. 39 ust. 2 u.p.s., zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Użycie terminu "może" oznacza uznaniowość (nie obowiązek) w zakresie przyznania zasiłku i konieczność ważenia interesu strony i interesu publicznego. To ważenie i ocena interesów następuje, gdy spełnione są pozostałe kryteria uzyskania świadczeń z pomocy społecznej, do których należą m.in. kryterium dochodowe, a także ubóstwo, bezdomność, bezrobocie, długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność, zdarzenia losowe czy sytuacja kryzysowa lub inne uzasadniające przyznanie świadczenia z pomocy społecznej.

Z konstrukcji omawianych przepisów wynika, że decyzja podejmowana przez organ administracji na ich podstawie zależy od uznania administracyjnego, co oznacza, że nawet w sytuacji spełnienia przez wnioskodawcę warunków do otrzymania wnioskowanej pomocy, organ nie jest zobowiązany do jej przyznania. Zasiłek ten jest bowiem świadczeniem nieobowiązkowym i przy jego przyznawaniu organy muszą uwzględniać fakt, że w sytuacji posiadania ograniczonych środków finansowych na ten cel, środki te powinny trafić do jak największej liczby osób potrzebujących. Za nieprawidłowe należałoby więc uznać działania organu polegające na finansowaniu potrzeb tylko jednej lub kilku rodzin, z pominięciem pozostałych uprawnionych rodzin, chociażby sytuacja materialna albo zdrowotna tej rodziny lub tych rodzin była najtrudniejsza. Organ ma obowiązek dokonywać każdorazowo oceny nie tylko sytuacji materialnej wnioskodawcy, analizować ilość i rodzaj skierowanych do niego form pomocy, ale także przestrzegać dyscypliny finansowej pozwalającej zabezpieczyć realizację potrzeb wszystkich osób uprawnionych w okresie rozliczeniowym.

W ocenie sądu, w zaskarżonej decyzji bez naruszenia prawa zinterpretowano oraz zastosowano ww. przepisy.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że wnioskowaną w niniejszej sprawie formę pomocy - przyznanie środków pieniężnych na zakup żywności, opłaty mieszkaniowe i zakup środków czystości, należy zakwalifikować jako zasiłek celowy, o którym mowa w art. 39 u.p.s. Organy prawidłowo, mając na uwadze datę złożenia wniosku (6 września 2022 r.), ustaliły dochód skarżącego i jego rodziny (żony i małoletniego syna) za sierpień 2022 r., tj. za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku (art. 8 ust. 3 u.p.s.) oraz prawidłowo ustaliły wysokość tego dochodu. Uwzględniając wywiad środowiskowy oraz pozostałe dokumenty znajdujące się w aktach sprawy organy wywiodły, że w sierpniu 2022 r. wnioskodawca pobrał zasiłek rodzinny wysokości 124 zł (co wynika także z wyciągu z konta k. 53 akt administracyjnych) oraz uzyskał od rodziny i znajomych pomoc w kwocie 300 zł. Z przedstawionego przez skarżącego wyciągu z konta bankowego (k. 56 akt administracyjnych) wynika z kolei, że w sierpniu 2022 r. skarżący otrzymał siedem przelewów ze sprzedaży rzeczy na portalu aukcyjnym A. na łączną kwotę 921,50 zł. Zatem łączny dochód rodziny w tym miesiącu został prawidłowo ustalony na kwotę 1345,50 zł i nie przekroczył ustawowego kryterium dla trzyosobowej rodziny wynoszącego 1800 zł. Zdaniem sądu, niezasadnie zarzuca skarżący nierzetelność wywiadu środowiskowego przejawiającą się w tym, że jego rodzina w sierpniu 2022 r. nie uzyskała dochodu. Trudno ten zarzut podzielić wobec przedstawienia przez stronę wyciągu z konta bankowego potwierdzającego kwotę deklarowaną w trakcie uzupełnienia wywiadu środowiskowego [...] października 2022 r.

Nie ulega więc wątpliwości, że z formalnego punktu widzenia skarżący jest w trudnej sytuacji finansowej, bowiem spełnione jest ustawowe kryterium dochodowe uprawniające do uzyskania świadczenia z pomocy społecznej w postaci zasiłku celowego. Ustalenie to nie jest jednak wystarczające do uzyskania zasiłku. Jak trafnie podkreślił w szczególności organ pierwszej instancji, rodzina skarżącego posiada własne zasoby świadczące o istnieniu dysproporcji między wysokością dochodu a faktyczną sytuacją majątkową, co wyklucza przyznanie zasiłku w tej konkretnej sprawie. O powyższym świadczy deklaracja o pozostawaniu w dyspozycji strony kolekcji obrazów, która mogłaby zostać wykorzystana na poprawę sytuacji rodziny a mimo to takie wykorzystanie nie następuje.

Zgodnie z art. 12 u.p.s., w przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

W niniejszej sprawie taka sytuacja wystąpiła. Skarżący bowiem wskazał, że kolekcja około 200 obrazów, którą posiada jego żona, ma wartość około 100 000 zł, a to stanowi mienie o znacznej wartości. Skarżący w toku postępowania administracyjnego twierdził, że obrazy nie mogą zostać sprzedane z uwagi na ich nieuregulowany status, związany z przekazaniem obrazów przez żonę skarżącego na nieletniego syna. Zgodzić się należy z organem pierwszej i drugiej instancji, że wskazanej wartości mienie stanowi o dysproporcji wskazanej w art. 12 u.p.s., a jednocześnie sposób postąpienia z tą kolekcją należy ocenić jako przejaw niewykorzystania własnych możliwości w pokonaniu trudnej sytuacji życiowej. Sprzedaż nawet części kolekcji zapewniłaby bowiem rodzinie dodatkowy dochód, a darowanie majątku małoletniemu, który nie może samodzielnie nim dysponować, jest świadomym pozbawianiem się tej możliwości.

Podczas rozprawy przed sądem skarżący wskazał, że obrazy są cały czas wystawione na portalach internetowych do sprzedaży. Nie przedstawił jednak na tę okoliczność dowodu, a nie na organie ciążył obowiązek dowiedzenia tej okoliczności w sprawie niniejszej. Jeśli skarżący chciałby z tego faktu wywodzić skutki prawne w postaci wykazania podejmowania prób poprawienia swojej sytuacji majątkowej, powinien był to uczynić, co jednak nie nastąpiło.

Skarżący w skardze wskazał, że wartość kolekcji obrazów jest zależna od kupującego, którego w obecnych czasach nie ma. Skarżący zdaje się więc podważać wartość posiadanych zbiorów, jednak wartość ta została wskazana przez jego żonę w kilku odrębnych postępowaniach, a w niniejszym została ustalona na podstawie oświadczenia o stanie majątkowym J. N. z [...]września 2022 r. Wartość kolekcji nie była także podważana przez skarżącego na wcześniejszych etapach postępowania. Sąd nie widzi podstaw, aby kwestionować wartość tej kolekcji. Podnoszona przez skarżącego kwestia rozdzielności majątkowej z żoną także nie może mieć w sprawie znaczenia, bowiem brak jakichkolwiek dowodów, które mogłyby potwierdzić tę okoliczność, a nadto bezspornym jest fakt prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego przez skarżącego z żoną i małoletnim synem.

Skarżący wskazywał także na zły stan zdrowia swój oraz żony, z powodu którego nie mogą podjąć pracy. Twierdził, że podczas czynności w siedzibie organu okazał pracownikom dokumenty medyczne oraz przyznanie grupy inwalidzkiej, jednak nikt go nie prosił o doniesienie kserokopii, nikt nie chciał zrobić zdjęć. W uzupełnieniu wywiadu środowiskowego z [...] października 2022 r. oświadczył, że złożył wniosek do ZUS o przyznanie renty inwalidzkiej, ale lekarz orzecznik ZUS nie zaliczył go do osób niezdolnych do pracy. Skarżący miał wnieść sprzeciw do Komisji Lekarskiej ZUS. W aktach administracyjnych i sądowych brak jest jednak jakichkolwiek dowodów na poparcie powyższych twierdzeń, a to skarżący winien w tym zakresie wykazać inicjatywę i dostarczyć dokumenty poświadczające prawdziwość tych twierdzeń. Tymczasem ani na etapie postępowania administracyjnego, ani sądowego skarżący nie przedstawił dokumentów obrazujących stan jego zdrowia, choćby nawet zaświadczeń lekarskich. Okazane sądowi podczas rozprawy postanowienie dowodowe ze sprawy ubezpieczeniowej dowodzi jedynie ubiegania się o przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego, natomiast nie dowodzi stanu zdrowia skarżącego. Dowodem na tę okoliczność mogą być orzeczenia lekarskie bądź decyzje kwalifikujące do określonego stopnia niepełnosprawności, jednak takich dokumentów nie przedłożono. Organ słusznie wiec wskazał, że skarżący i jego żona powinni w pierwszej kolejności podjąć starania o uzyskanie zatrudnienia czy podjęcie innej pracy zarobkowej. Skarżący ma doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej, a z akt sprawy nie wynika, aby istniały przeciwskazania do podjęcia przez niego pracy (przeciwwskazań tych nie udowodniono).

Zdaniem sądu, Kolegium zrealizowało wymaganie zbadania całokształtu materiału dowodowego i jego oceny w granicach swobody a nie arbitralności (art. 7, art. 80 K.p.a.). Dokonało analizy okoliczności faktycznych i zebranego materiału dowodowego, a jej wyniki zawarło w uzasadnieniu wydanej decyzji i nie budzą one zastrzeżeń. Zaskarżonej decyzji nie można zarzucić przekroczenia granic uznania administracyjnego, decyzja nie nosi cech dowolności, gdyż organ wskazał, czym kierował się przy podejmowaniu rozstrzygnięcia i argumentacja ta zasługuje na akceptację. Zdaniem sądu, to skarżący nie wykazał, aby jego sytuacja cechowała się szczególnością uprawniającą do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Sytuacja życiowa skarżącego została opisana i wnikliwie przeanalizowana, wskazano z jakich form pomocy skarżący korzysta i jakimi możliwościami zapewnienia sobie dodatkowego dochodu dysponuje. Sąd nie neguje trudnej sytuacji skarżącego, jednak wskazuje, że rodzina skarżącego nie wyczerpała jeszcze własnych możliwości w pokonaniu trudnej sytuacji życiowej. Za stanowiskiem skarżącego bynajmniej nie przemawia przywołana już wcześniej regulacja art. 2 ust. 1 u.p.s., zgodnie z którą pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Należy też mieć na uwadze, że organy pomocowe udzielają pomocy w oparciu o ograniczone środki finansowe. Są zatem upoważnione i niejako zmuszone do limitowania rozmiaru przyznawanych świadczeń. Posiadane fundusze trzeba bowiem rozdzielać pomiędzy liczbę osób wymagających wsparcia, a nie tylko w oparciu o żądania wnioskodawców. W ramach pomocy społecznej nie jest zatem możliwe zaspokojenie wszystkich potrzeb. Przypomnieć należy, że celem pomocy społecznej nie jest stałe dostarczanie środków utrzymania i zaspakajanie wszystkich potrzeb jej beneficjentów, lecz pomoc ta ma stanowić wsparcie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb oraz umożliwić im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka, jak to wynika z art. 3 ust. 1 u.p.s. Rozpatrując zatem wniosek o przyznanie pomocy społecznej, organ musi wziąć pod uwagę swoje możliwości finansowe. Powszechnie wiadomym jest, że organy pomocowe, dysponując ograniczoną pulą środków finansowych, mają obowiązek zapewnienia realizacji zadań nie tylko fakultatywnych, ale i obligatoryjnych, w czasie trwania całego roku budżetowego. Wielkość środków, którymi dysponują wskazuje, że nie jest możliwe zaspokojenie wszystkich, nawet uzasadnionych potrzeb osób uprawnionych do świadczeń (zob. wyroki NSA z: 19 czerwca 2007 r., sygn. akt I OSK 1464/06,; 25 stycznia 2008 r., sygn. akt I OSK 624/07; 25 maja 2016 r., sygn. akt I OSK 698/16, orzeczenia.nsa.gov.pl).

Reasumując, organy dokonały wystarczających ustaleń co do stanu faktycznego oraz trafnie oceniły zebrany w sprawie materiał dowodowy, zgodnie z zasadami postępowania administracyjnego, a więc zgodnie z art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. Na tej podstawie bez naruszenia prawa uznały, że ustalone i uwzględnione okoliczności, mające wpływ na podjęte rozstrzygnięcie, uzasadniały wydanie rozstrzygnięcia o zaskarżonej treści. Zaskarżone decyzje znajdują oparcie w materiale dowodowym sprawy, a uzasadnienie decyzji odpowiada wymogom określonym w art. 107 § 3 K.p.a.

W tym stanie rzeczy skarga podlega oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.), o czym orzeczono jak w sentencji wyroku.