Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Janeczko (spr.), , Sędzia WSA Monika Kramek, Sędzia WSA Wojciech Sawczuk, , Protokolant st. sekr. sąd. Magdalena Banaszek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2019 r. sprawy ze skargi [...] Szpitala Wojewódzkiego im. [...] w [...] sp. z o.o. na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] października 2018 r. znak [...] w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjentów i nakazu ich zaniechania oddala skargę

Rzecznik Praw Pacjenta decyzją z dnia [...] października 2018 r. [...], na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1-4, art. 65 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r., poz. 1318, z późn. zm.), dalej: "ustawa", oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca1960 r. – Kodeks postepowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r, poz. 1257, z późn. zm.), dalej : "k.p.a.":

I. uznał praktyki stosowane przez [...] Szpital Wojewódzki Sp. z o.o. w [...], zwany dalej "Szpitalem" lub "podmiotem leczniczym", polegające na:

1) pobieraniu od pacjentów wyższych niż maksymalne opłat za jedną stronę kopii, wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej oraz za udostępnianie jej na informatycznym nośniku danych - w wyniku doliczania do ww. opłat kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą;

2) udostępnianiu dokumentacji medycznej osobie upoważnionej przez pacjenta na podstawie pisemnego upoważnienia (tak: pkt 5.11.10 Instrukcji: "Ogólne zasady prowadzenia, kompletowania, zabezpieczania, przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej" (dalej: Instrukcja), obowiązującej od 16 sierpnia 2017 r.)

- za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do dokumentacji medycznej, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 26 ust. 1 i 2 w związku z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy, i nakazał ich zaniechanie;

II. zobowiązał podmiot leczniczy do:

1 ) usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów poprzez:

a) zwrot kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą wszystkim pacjentom, przedstawicielom ustawowym pacjentów bądź osobom upoważnionym przez pacjentów, w ten sposób, że każda osoba, która uiściła ww. opłatę do dnia doręczenia niniejszej decyzji, będzie mogła zwrócić się do Szpitala o jej zwrot i taki zwrot otrzyma,

b) złożenie oświadczenia o następującej treści: "[...] Szpital Wojewódzki Sp. z o.o. w [...] przeprasza pacjentów za stosowanie niezgodnych z prawem zasad udostępnienia dokumentacji medycznej, informując, że:

• osoba upoważniona przez pacjenta nie ma obowiązku przedstawiania pisemnego upoważnienia,

• udostępnienie dokumentacji medycznej połączone z wysyłką tej dokumentacji drogą pocztową nie może przekraczać opłat maksymalnych określonych w art. 28 ust. 1 i 4 ustawy (opłata za przesyłkę dokumentacji medycznej mieści się w ww. opłacie maksymalnej).

Jednocześnie uprzejmie informuję, że każda osoba, która uiściła opłatę za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą, może zwrócić się do Szpitala o jej zwrot"

- w formie pozwalającej na identyfikację autora tego oświadczenia, tj. osób działających w imieniu podmiotu leczniczego, poprzez jego umieszczenie:

• w formie pisemnej w lokalu należącym do podmiotu leczniczego, w miejscu ogólnodostępnym dla pacjentów na okres stu osiemdziesięciu dni (180 dni) od dnia otrzymania niniejszej decyzji oraz

• na oficjalnej stronie internetowej podmiotu leczniczego, tj. na dzień wydania decyzji, w ten sposób, że powyższe informacje zostaną umieszczone na stronie głównej oraz będą utrzymywane na niej przez okres stu osiemdziesięciu dni (180 dni) od dnia otrzymania niniejszej decyzji;

2) złożenia Rzecznikowi Praw Pacjenta w nieprzekraczalnym trzydziestodniowym terminie, licząc od dnia otrzymania niniejszej decyzji, informacji o stopniu realizacji działań polegających na zmianie zasad udostępnienia dokumentacji medycznej, o których mowa w pkt I sentencji niniejszej decyzji, które to działania są niezbędne do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;

3) złożenia Rzecznikowi Praw Pacjenta w nieprzekraczalnym trzydziestodniowym terminie, licząc od dnia otrzymania niniejszej decyzji, informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów;

III. decyzji w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności;

IV. uznał praktyki stosowane przez Szpital polegające na:

1) udostępnianiu dokumentacji medycznej podmiotom uprawnionym na podstawie wyłącznie pisemnego wniosku (pkt 5.11.1, 5.11.2 oraz 5.11.3 Instrukcji obowiązującej od 11 kwietnia 2016 r. oraz informacje dostępne na stronie internetowej Szpitala w zakładce "Dla Pacjenta" w wersji do dnia 19 kwietnia 2018 r.);

2) udostępnianiu dokumentacji medycznej w terminie od 4 do 7 dni (pkt 5.11.7 Instrukcji obowiązującej od 11 kwietnia 2016 r. oraz informacje dostępne na stronie internetowej Szpitala w zakładce "Dla Pacjenta" w wersji do dnia 19 kwietnia 2018 r.)

- za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do dokumentacji medycznej, o których mowa w art. 23 ust. 1 i art. 26 ust. 1 i 2 ustawy w związku z § 78 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, zwanego dalej "Rozporządzeniem", oraz stwierdził zaniechanie ich stosowania od dnia 19 kwietnia 2018 r.

Organ wskazał, że Szpital prowadzi działalność leczniczą będąc zarejestrowanym w Rejestrze podmiotów leczniczych prowadzonym przez Wojewodę [...] pod numerem księgi: [...], co wynika z księgi rejestrowej. Zgodnie z informacją zawartą w księdze rejestrowej, Szpital prowadzi stronę internetową (stan na dzień 24 września 2018 r.).

Zgodnie z uprzednio obowiązującą instrukcją pn. "ogólne zasady prowadzenia, kompletowania, zabezpieczania, przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej", (obowiązującą od 11 kwietnia 2016 r.), zwaną dalej "Instrukcją" (pkt 5.11.1.): "podstawą udostępnienia dokumentacji medycznej jest pisemny wniosek złożony przez wnioskodawcę (pacjent, przedstawiciel ustawowy, osoba upoważniona przez pacjenta)".

Punkt 5.11.2 Instrukcji stanowił, że "formularze wniosków dostępne są w Punkcie informacyjnym dla Pacjenta funkcjonującym w Dziale Obsługi Pacjenta oraz na stronie internetowej szpitala.

Punkt 5.11.3 Instrukcji stanowił, że "wykaz obowiązujących wniosków w Szpitalu:

a) wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej,

b) wniosek o wypożyczenie wyników badań".

Zgodnie z pkt 5.11.7 Instrukcji "dokumentacja udostępnianie jest pacjentowi w trybie:

a) pilnym - na bieżąco bezzwłocznie,

b) planowym - od 4 do 7 dni".

Jednocześnie na stronie internetowej Szpitala, w zakładce "dla pacjenta" widniał zapis, że "W celu udostępnienia dokumentacji medycznej należy złożyć pisemny wniosek w Punkcie Informacyjnym dla Pacjenta (hol główny Szpitala) lub pobrać ze strony (formularz poniżej)". Na stronie internetowej Szpitala wskazana była również informacja w jakim czasie następuje realizacja przedmiotowego wniosku, tj.:

"Termin realizacji wniosku:

• w trybie planowym - 4-7 dni od daty złożenia wniosku

• w trybie pilnym - na bieżąco niezwłocznie".

Zgodnie z informacją umieszczoną uprzednio na stronie internetowej Szpitala: "Dokumentację medyczną można odebrać osobiście, za pośrednictwem osoby upoważnionej przez pacjenta lub na życzenie wnioskodawcy przesłać przesyłką pocztową na koszt wnioskodawcy". Po dokonaniu przez podmiot leczniczy zmiany powyższego zapisu na stronie internetowej, obecnie brzmi: "Dokumentację medyczną można odebrać osobiście, za pośrednictwem osoby upoważnionej przez pacjenta lub na życzenie wnioskodawcy przesłać przesyłką pocztową.".

Obecnie, na stronie internetowej Szpitala od 19 kwietnia 2018 r. w zakładce "Dla pacjenta" umieszczony jest zapis:

• "Podstawą udostępnienia dokumentacji medycznej pacjentowi/przedstawicielowi ustawowemu/osobie upoważnionej przez pacjenta jest złożony wniosek (pisemny, ustny) w Punkcie Informacyjnym dla Pacjenta (hol główny Szpitala). Istnieje możliwość przesłania wniosku pocztą, e-mailem na adres poczty mailowej szpitala lub faxem na wskazany numer telefonu

Wzór wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej można pobrać poniżej":

• "Dokumentacja medyczna udostępniana jest bez zbędnej zwłoki".

• "Dokumentację medyczną można odebrać osobiście, za pośrednictwem osoby upoważnionej przez pacjenta lub na życzenie wnioskodawcy przesłać przesyłką pocztową".

Obecnie obowiązuje również regulacja pn. "Ogólne zasady prowadzenia, kompletowania, zabezpieczania, przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej" (wersja 5. obowiązująca od 16 sierpnia 2017 r.).

Zgodnie z powyższą Instrukcją:

- "Podstawą udostępnienia dokumentacji medycznej jest wniosek złożony pisemnie lub ustnie przez wnioskodawcę (pacjent, przedstawiciel ustawowy, osoba upoważniona przez pacjenta)" (pkt 5.11.1),

- "Formularze wniosków dostępne są w Punkcie Informacyjnym Szpitala oraz do pobrania na stronie internetowej szpitala.(pkt 5.11.3),

- "Dokumentacja udostępniana jest pacjentowi bez zbędnej zwłoki" (pkt 5.11.6),

- "Kopię dokumentacji medycznej można odebrać osobiście bądź na życzenie wnioskodawcy przesłać przesyłką poleconą za pokwitowaniem odbioru" (pkt 5.11.9),

- "W przypadku braku możliwości osobistego odebrania wnioskowanej dokumentacji, pacjent do jej odebrania może upoważnić inną osobę. Wydanie przygotowanej dokumentacji następuje na podstawie Upoważnienia do pobrania dokumentacji" (pkt 5.11.10).

Przy wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej zamieszczonym na stronie internetowej dodano oświadczenie o treści: "W przypadku nieodebrania zleconej do kopiowania dokumentacji medycznej w ciągu 14 dni od wyznaczonej daty odbioru, zobowiązuję się do pokrycia kosztów sporządzonej kopii oraz kosztów przesyłki. Jednocześnie wyrażam zgodę na wystawienie faktury bez mojego podpisu".

Opłata za przesłanie dokumentacji medycznej pocztą doliczana jest do opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej, o której mowa w art. 28 ust. 4 ustawy. Opłata za przesłanie dokumentacji medycznej pocztą pobierana jest na podstawie Umowy z Pocztą Polską (ID nr [...]) zawartej w dniu [...] grudnia 2014 r. Powyższe wynika z pisma Szpitala z dnia 27 lipca 2018 r.

Rzecznik Praw Pacjenta wskazał, że podstawę prawną decyzji w pkt I-III jej sentencji, stanowi przepis art. 64 ust. 1 i 2 ustawy, zgodnie z którym, w przypadku wydania przez Rzecznika Praw Pacjenta decyzji o uznaniu za naruszające zbiorowe prawa pacjentów nakazuje on jej zaniechanie i wskazuje działania niezbędne do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów, wyznaczając terminy podjęcia tych działań. Decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. W rzeczonej decyzji, Rzecznik Praw Pacjenta może nałożyć na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo organizatora strajku obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do zaniechania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów lub usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów.

Natomiast podstawę materialnoprawną decyzji w pkt IV sentencji stanowi art. 64 ust. 3 i 4 ustawy, zgodnie z którym nie wydaje się decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów i nakazującej jej zaniechanie, jeżeli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo organizator strajku zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 59 ust. 1 ww. ustawy. W tym przypadku wydaje się decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

Następnie Rzecznik powołując się na orzecznictwo i literaturę wyjaśnił, pojęcie naruszenia zbiorowych praw pacjentów.

Organ wskazał, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy, pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Zgodnie zaś z art. 26 ust. 1 ustawy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym (art. 26 ust. 2 ustawy). Dostęp do dokumentacji medycznej jest więc prawem pacjenta a jego realizacja regulowana jest przez przepisy rozdziału 7 ustawy. Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy dokumentacja medyczna może być udostępniona:

1) do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych, z wyłączeniem medycznych czynności ratunkowych, albo w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem pacjentowi lub innym uprawnionym organom lub podmiotom możliwości sporządzenia notatek lub zdjęć;

2) przez sporządzenie jej wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku;

3) przez wydanie oryginału za potwierdzeniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, na żądanie organów władzy publicznej albo sądów powszechnych, a także w przypadku gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta;

4) za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej;

5) na informatycznym nośniku danych;

Ponadto w myśl przepisu § 78 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, podmiot udostępnia dokumentację medyczną podmiotom i organom uprawnionym bez zbędnej zwłoki.

Wyjaśniając powody rozstrzygnięcia zawartego w pkt I ppkt 1 sentencji decyzji, organ wskazał, że za niezasadne i naruszające prawa pacjentów uznać należy procedury pobierania od pacjentów wyższych niż maksymalne opłat za jedną stronę kopii, wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej oraz za udostępnianie jej na informatycznym nośniku danych - w wyniku doliczania do ww. opłat kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą.

Wysokość maksymalnych opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej została określona w art. 28 ust. 4 ustawy. Stosownie do tego przepisu (w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania przedmiotowej decyzji) maksymalna wysokość opłaty za:

1) jedną stronę wyciągu albo odpisu dokumentacji medycznej - nie może przekraczać 0,002;

2) jedną stronę kopii albo wydruku dokumentacji medycznej - nie może przekraczać 0,00007;

3) udostępnienie dokumentacji medycznej na informatycznym nośniku danych - nie może przekraczać 0,0004

- przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ogłoszenie.

Rzecznik podkreślił, że opłaty za wydanie jednej strony wyciągu, odpisu i kopii dokumentacji medycznej oraz za sporządzenie wyciągów, odpisów i kopii dokumentacji medycznej na nośniku elektronicznym nie mogą przekroczyć limitów określonych w art. 28 ust. 4 ustawy. Oznacza to, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nie może do ww. opłat doliczać dodatkowych opłat. Wobec tego maksymalne opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej są określone w wysokości brutto. Zdaniem organu, ustawa nie przewiduje jakichkolwiek dodatkowych opłat jakie podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może żądać od pacjentów za udostępnienie dokumentacji medycznej. Oznacza to, że wszelkie opłaty za wysyłkę dokumentacji medycznej bądź za realizację tej wysyłki doliczane do opłat określonych w wysokości maksymalnej są niedopuszczalne, gdyż są niezgodne z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy.

W ocenie organu, ze sformułowania "za udostępnienie dokumentacji medycznej", o którym mowa w art. 28 ust. 1 ustawy wynika, że mieszczą się w nim wszelkie czynności jakie podejmuje podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych w celu udostępnienia tej dokumentacji. Tym samym będą to takie czynności jak odszukanie dokumentacji, sporządzenie jej kopii z wykorzystaniem urządzeń kopiujących (np. xero) oraz przekazanie bądź wysłanie tej dokumentacji pacjentowi. Na poparcie swojego stanowiska, przywołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Uzasadniając rozstrzygnięcie zawarte w pkt I ppkt 2 sentencji decyzji:, organ wskazał , że za niezasadne i naruszające prawa pacjentów uznać należy procedury ustanawiające wymóg pisemnego upoważnienia do udostępnienia dokumentacji medycznej. W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy, pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Zgodnie zaś z art. 26 ust. 1 ustawy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym (art. 26 ust. 2 ustawy).

Dostęp do dokumentacji medycznej jest więc prawem pacjenta a jego realizacja regulowana jest przez przepisy rozdziału 7 ustawy. Zgodnie z art. 27 ustawy dokumentacja medyczna może być udostępniona:

1) do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych, z wyłączeniem medycznych czynności ratunkowych, albo w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem pacjentowi lub innym uprawnionym organom lub podmiotom możliwości sporządzenia notatek lub zdjęć;

2) przez sporządzenie jej wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku;

3) przez wydanie oryginału za potwierdzeniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, na żądanie organów władzy publicznej albo sądów powszechnych, a także w przypadku gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta;

4) za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej;

5) na informatycznym nośniku danych.

Ponadto w myśl przepisu § 79 Rozporządzenia w przypadku gdy udostępnienie dokumentacji nie jest możliwe, odmowę przekazuje się w postaci papierowej lub elektronicznej, zgodnie z żądaniem uprawnionego organu lub podmiotu. W każdym przypadku wymagane jest podanie przyczyny odmowy.

Organ podkreślił, że przepisy ustawy nie określają szczególnej formy upoważnienia, o którym mowa w art. 26 ust. 1 bądź ust. 2 ustawy. Zgodnie z § 8 pkt 2 Rozporządzenia, w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej. Przepisy milczą również o formie, w jakiej takie upoważnienie ma być wyrażone. W związku z tym, organ przywołując orzecznictwo wskazał, że żaden przepis nie nakazuje aby upoważnienie zostało udzielone w formie pisemnej należy przyjąć, że możliwa jest także forma ustna.

Jednocześnie organ nie dał wiary wyjaśnieniom Szpitala, że pacjent w celu upoważnienia wybranej osoby do dokumentacji medycznej nie ma obowiązku złożenia upoważnienia na opracowanym przez Szpital formularzu zamieszczonym na stronie internetowej. Zdaniem organu, umieszczone na stronie internetowej Szpitala "upoważnienie do pobrania dokumentacji medycznej" wyraźnie sugeruje pacjentom, że w celu upoważnienia do odbioru dokumentacji medycznej, należy wypełnić przedmiotowy formularz. Organ podkreślił także, że zarówno na stronie internetowej Szpitala jak i w "Instrukcji" brak jest informacji, że jest to tylko przykładowy wzór i pacjent nie ma obowiązku z niego skorzystać.

Odnośnie do powodów rozstrzygnięcia zawartego w pkt II sentencji jego decyzji, organ wskazał, że w związku z okolicznością, iż w podmiocie leczniczym złożono wnioski o udostępnienie dokumentacji medycznej zasadne jest w ocenie Rzecznika Praw Pacjenta, nałożenie na podmiot leczniczy, w trybie art. 64 ust. 1 ustawy, działań mających na celu usunięcie skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów. W ocenie Rzecznika Praw Pacjenta skutki naruszeń prawa pacjentów uwidocznione są przy naruszeniu prawa do dokumentacji medycznej. Samo zaniechanie stosowanie praktyk w postaci podjęcia działań, do których podmiot leczniczy jest zobowiązany, nie przyczyni się do usunięcia skutków, które już nastąpiły. Podmiot leczniczy będzie więc zobowiązany do złożenia stosownego oświadczenia, w którym przeprosi pacjentów za stosowanie niezgodnych z prawem zasad udostępnienia dokumentacji medycznej oraz poinformuje o prawidłowych regułach udostępniania tej dokumentacji. Rzecznik wskazał, że dodatkowo Szpital każdej osobie, która uiściła opłatę za usługę przesłania dokumentacji medycznej pocztą, i która zgłosi się w tym zakresie do Szpitala, zwróci pobraną opłatę za ww. usługę. W oświadczeniu, o którym mowa wyżej, Szpital poinformuje pacjentów, że przysługuje im zwrot przedmiotowych kwot pieniężnych i w celu ich uzyskania muszą oni zgłosić się do Szpitala.

Z uwagi na to, że zgodnie z art. 64 ust. 2 ustawy, Rzecznik Praw Pacjenta może nałożyć na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo organizatora strajku, obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do zaniechania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów lub usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów, zobowiązano podmiot leczniczy do złożenia informacji o stopniu realizacji działań niezbędnych do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk, które naruszają zbiorowe prawa pacjentów oraz usunięcia skutków naruszenia tych praw, w terminie 30 dni, od dnia otrzymania niniejszego pisma.

Wyjaśniając powody rozstrzygnięcia zawartego w pkt IV ppkt 1 i 2 sentencji decyzji, organ wskazał, że za niezasadne i naruszające prawa pacjentów uznać należy procedury ustanawiające udostępnianie dokumentacji medycznej pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej na podstawie tylko pisemnego wniosku.

Organ podkreślił, że art. 23, art. 26 ust. 1 oraz art. 27 ustawy nie daje podstaw do wyprowadzenia ograniczenia formy żądania udostępnienia dokumentacji medycznej. W celu udostępnienia tej dokumentacji pacjent powinien złożyć stosowne żądanie do podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Niemniej jednak zdaniem Rzecznika przepisy prawa nie określają w jaki sposób pacjent ma skierować powyższy wniosek. W ocenie Rzecznika należy zatem uznać, że może być to dowolny sposób, w szczególności pacjent może udać się do podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych i ustnie zażądać udostępnienia dokumentacji medycznej. Przy tym podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nie może ograniczać sposobu przyjmowania wniosków o udostępnienie tej dokumentacji jedynie do formy pisemnej bądź elektronicznej.

Ponadto Rzecznik wskazał, że żaden przepis prawa nie przewiduje udostępniania dokumentacji medycznej pod warunkiem złożenia przez pacjenta wniosku na określonym formularzu opracowanym przez podmiot leczniczy. W związku z tym należy przyjąć, iż wniosek o udostępnianie dokumentacji medycznej, zawierający dane umożliwiające udostępnienie przedmiotowej dokumentacji powinien być zrealizowany zgodnie z wolą wnioskodawcy w każdym czasie, niezależnie od okoliczności. Realizacja prawa do dostępu do dokumentacji medycznej nie może bowiem być w żaden sposób pacjentom ograniczana, czy utrudniana przez podmiot leczniczy. Jak już wyżej wspomniano prawo to służy ochronie zdrowia i życia. Wobec powyższego określenie ww. zasad udostępniania dokumentacji medycznej ogranicza prawo pacjenta do dokumentacji medycznej.

Za niezasadne i naruszające prawa pacjentów należy zdaniem Rzecznika uznać procedury ustanawiające termin od 4 do 7 dni na realizację złożonego przez pacjenta wniosku.

Zdaniem organu, ustanowienie jakiegokolwiek terminu, który wyznacza granice czasowe na realizację wniosku nie wypełnia przesłanki "bez zbędnej zwłoki". Takie postanowienie w ocenie Rzecznika, nie znajduje bowiem uzasadnienia w przepisach prawa. Realizacja prawa pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej służy nie tylko ochronie zdrowia, ale nierzadko decyduje o ochronie życia (nagła operacja, konieczność kontynuowania ściśle określonego leczenia opisanego w dokumentacji medycznej).

Ponadto, jak wskazał organ w myśl przepisu § 78 ust. 1 Rozporządzenia podmiot udostępnia dokumentację medyczną podmiotom i organom uprawnionym bez zbędnej zwłoki. Organ powołując się na orzecznictwo wskazał, że nie można przyjąć, iż nałożenie obowiązku udostępnienia dokumentacji medycznej "bez zbędnej zwłoki" dopuszcza zwłokę w działaniu, tym bardziej, że udostępnienie dokumentacji medycznej jest czynnością techniczną, nie wymagającą skomplikowanych procedur. Tym samym zdaniem organu, jakiekolwiek inne terminy udostępnienia dokumentacji medycznej niż "bez zbędnej zwłoki" są bezprawne.

Zdaniem Rzecznika w przedmiotowej sprawie podmiot leczniczy nie mógł zatem uzależnić realizacji wniosku od tego, czy jest to tryb "planowy" czy "pilny". Ustanowienie przedmiotowych regulacji w akcie wewnętrznym przemawia za zorganizowanym charakterem zachowania podmiotu leczniczego.

Organ wskazał, że podmiot leczniczy dokonał stosownej korekty na swojej stronie internetowej poprzez wskazanie, że podstawą udostępnienia dokumentacji medycznej jest wniosek zarówno pisemny jak i ustny. Usunięto również zapis, że dokumentacja medyczna udostępniana jest pacjentowi w trybie planowym - od 4 do 7 dni. Z uwagi na fakt, że informacja w nowym brzmieniu została zaktualizowana dopiero w dniu 19 kwietnia 2018 r., uznano, że z tą datą doszło do zaniechania stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów w tym zakresie.

Skargę na powyższą decyzję, w części dotyczącej pkt I ppkt 1 i pkt II ppkt 1, złożył Szpital zarzucając jej:

1) naruszenie prawa materialnego - art. 23 ust. 1 oraz art. 26 ust. 1 i 2 w zw. z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy poprzez błędne zastosowanie oraz wykładnię przepisu, podczas gdy Skarżący stosował opłaty zgodne z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy, bowiem ustawa literalnie mówi o opłacie za udostępnienie dokumentacji medycznej, a nie o kosztach wydania, powstałych po sporządzeniu wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku dokumentacji medycznej, w związku z czym należy wskazać, iż limit opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej nie został przez skarżącego przekroczony, z uwagi na fakt, że opłata nie obejmuje kosztów związanych z doręczeniem przesyłką listową dokumentacji,

2) naruszenie przepisów postępowania - art. 7a k.p.a. poprzez nie rozstrzygnięcie wątpliwości w zakresie normy prawnej na korzyść skarżącego, gdy tymczasem w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, tj. definicji udostępnienia dokumentacji medycznej, a brak jest przepisów, które zobowiązują podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych do wydania dokumentacji w formie przesyłki listowej, co stwarza domniemanie, iż czynność ta nie mieści się w pojęciu udostępnienia dokumentacji medycznej, tym bardziej, że usługi świadczone przez podmiot leczniczy udzielane są bezpośrednio i wyłącznie pod adresem jego siedziby lub pod adresami zakładów leczniczych, a skarżący nie będąc organem administracji, nie ma obowiązku stosowania przepisów k.p.a, w szczególności również w zakresie art. 39 - 49b k.p.a.

Wskazując na powyższe uchybienie, skarżący wniósł o:

1) uchylenie zaskarżonej decyzji Rzecznika Praw Pacjenta w zaskarżonej części dotyczącej pkt. I ppkt. 1 i pkt. II ppkt. 1,

2) zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Skarżący zakwestionował uznanie przez Rzecznika Praw Pacjenta, za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do dokumentacji medycznej, praktyki stosowane przez szpital, polegające na pobieraniu od pacjentów wyższych niż maksymalne opłat za jedną stronę kopii, wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej oraz za udostępnianie jej na nośniku informatycznym danych - w wyniku doliczania do ww. opłat kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą.

Zakwestionował także nałożone przez organ zobowiązanie szpitala do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów poprzez zwrot kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą wszystkim pacjentom, przedstawicielom ustawowym pacjentów bądź osobom upoważnionym przez pacjentów, oraz do przeproszenia pacjentów za stosowanie niezgodnych z prawem zasad udostępniania dokumentacji medycznej i poinformowania o możliwości zwrotu opłaty za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą, za pomocą stosownego oświadczenia.

Zdaniem skarżącego, uszło uwadze organu, iż opłata za udostępnienie dokumentacji medycznej " nie jest podatkiem, gdyż me ma cech podatku zdefiniowanych w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa ..., który stanowi, że "Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej". Przede wszystkim jej źródłem nie jest ustawa podatkowa i nie jest ona bezzwrotnym świadczeniem pieniężnym na rzecz podmiotów wskazanych w cytowanym przepisie ordynacji podatkowej. Nie ma ona także charakteru daniny publicznej ani innego dochodu uzyskiwanego przez jednostki sektora finansów publicznych, nie zalicza się bowiem do świadczeń pieniężnych, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw (art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2 ustany z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych ...). W zamian za poniesienie tej opłaty uprawniony podmiot otrzymuje swoistą usługę zakładu opieki zdrowotnej polegającą na konkretnej czynności technicznej: sporządzeniu odpisu, wyciągu, kopii. Opłata za udostępnienie dokumentacji medycznej ma zatem pewne cechy ceny. Za usługę, tzn. w przeciwieństwie do świadczenia o charakterze daninowym, wysokość opłaty ma ścisły związek z kosztem faktycznie świadczonej usługi. W związku z tym uprawniony podmiot winien otrzymywać od zakładu opieki zdrowotnej w zamian za wniesioną opłatę świadczenie wzajemne, które nie ma mniejszej wartości niż jego świadczenie pieniężne ... Konsekwencją tego, że opłata za udostępnienie dokumentacji medycznej nie ma charakteru daniny publicznej, musi być uznanie, że nie odnoszą do niej tak surowe rygory jak konieczność szczegółowego określenia jej stawek na poziomie ustawy (wymogi art. 217 Konstytucji)." (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dn. 28 listopada 2005 r. sygn. akt K 22/05).

Powołując się na powyższe rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego, skarżący stanął na stanowisku, że będąc podmiotem udzielającym świadczeń zdrowotnych, posiada uprawnienie do pobierania opłaty uregulowanej w cenniku, w oparciu o art. 28 ust. 1 i 4 ustawy, za udostępnienie dokumentacji medycznej, za które uznaje sporządzenie kopii, wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej lub na nośniku informatycznym danych. Czynności te zdaniem skarżącego, stanowiące realizację praw pacjenta, powinny być wycenione do górnej granicy regulacji ustawowej w sposób ekwiwalentny do kosztu świadczonej usługi i pobierane jednakowo od wszystkich uprawnionych.

Zdaniem skarżącego, nie można potwierdzić, że koszt wydania bezpośrednio pacjentowi zgłaszającemu się po odbiór kopii dokumentacji medycznej jest taki sam jak koszt przesłania tejże dokumentacji przesyłką listową.

Skarżący wskazał, że skoro opłata za czynności udostępnienia dokumentacji medycznej nie ma charakteru daninowego, natomiast jest ustaloną ceną za wykonanie usługi, trudno uznać, iż realizacja przesyłki pocztowej, która w obowiązującej obecnie cenie usług Poczty Polskiej S.A. wynosi 5,20 zł, jest ekwiwalentna do przyjętej stawki 0,32 zł za jedną stronę kopii lub wydruku dokumentacji medycznej. Skarżący podkreślił, że nadanie przesyłki pocztowej nie jest jedynym kosztem, ponieważ na udostępnienie dokumentacji medycznej składa się wiele innych czynności, m.in odszukanie dokumentacji, transport wewnętrzny, czynność skopiowania, koszty eksploatacyjne związane z pracą maszyny kopiującej, koszt papieru kserograficznego, koperty na list, zaadresowanie koperty, dostarczenie przesyłki do placówki pocztowej.

Trudno zdaniem skarżącego uznać, że sporządzenie kopii wielu kart dokumentacji medycznej, zniweluje te koszty, skoro nie ma możliwości przyrównania kosztu udostępnienia bezpośredniego do kosztu udostępnienia listownego. Zatem nie są to te same koszty i nie mieszczą się w pojęciu "opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej". Skarżący wskazał również, że w żadnym przepisie ustawy nie nałożono na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, obowiązku udostępniania dokumentacji medycznej przesyłką listową, zatem nieusprawiedliwione jest obarczenie skarżącego kosztem wykonania usługi nadania przesyłki pocztowej zawierającej kopię dokumentacji medycznej, na dodatkowe zlecenie pacjenta. Skoro zatem art. 28 ust. 4 ustawy mówi literalnie o "opłacie" za udostępnienie dokumentacji medycznej, a nie o "kosztach" wydania, powstałych po sporządzeniu wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku dokumentacji medycznej, zdaniem skarżącego limit opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej nie został przekroczony, ponieważ opłata nie obejmuje kosztów związanych z doręczeniem dokumentacji t.j. przesyłki listowej.

W oceni skarżącego Rzecznik Praw Pacjenta wbrew dyspozycji art. 7a § 1 k.p.a., nie rozstrzygnął wątpliwości interpretacyjnych przepisu art. 28 ust. 1 ustawy na korzyść strony skarżącej, wbrew zasadzie in dubio pro libertate. Wątpliwości te zdaniem skarżącego, dotyczą definicji udostępnienia dokumentacji medycznej, a brak jest przepisów, które zobowiązują podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych do wydania dokumentacji w formie przesyłki listowej, co stwarza domniemanie, iż czynność ta nie mieści się w pojęciu udostępnienia dokumentacji medycznej, tym bardziej, że usługi świadczone przez podmiot leczniczy udzielane są bezpośrednio i wyłącznie pod adresem jego siedziby lub pod adresami zakładów leczniczych, a skarżący nie będąc organem administracji, nie ma obowiązku stosowania przepisów k.p.a, w szczególności również w zakresie art. 39 - 49b k.p.a.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał przedstawioną argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Stosownie do dyspozycji art 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 2107), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, a więc prawidłowości zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafności ich wykładni. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku stwierdzenia przez Sąd naruszenia przepisów prawa materialnego lub istotnych wad w prowadzonym postępowaniu (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tekst. jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302), dalej: "P.p.s.a.".

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju wady i uchybienia nie wystąpiły, wobec czego skargę należało oddalić.

Przedmiotem kontroli Sądu była decyzja Rzecznika Praw Pacjenta z [...] października 2018 r. wydana na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1-4 oraz art. 65 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, uznająca opisane w pkt I sentencji praktyki stosowane przez szpital za naruszające zbiorowe prawa pacjenta poprzez pobieranie od pacjentów wyższych niż maksymalne opłat za jedną stronę kopii, wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej oraz za udostępnianie jej na informatycznym nośniku danych - w wyniku doliczania do ww. opłat kosztów za usługę wysłania dokumentacji medycznej pocztą, zobowiązująca podmiot leczniczy do ich usunięcia w sposób opisany w pkt II ppkt 1.

Okoliczności sprawy w tym fakt pobierania przez szpital kwestionowanych opłat, nie są sporne.

Spór dotyczy natomiast interpretacji przepisów regulujących opłaty za udostępnianie dokumentacji medycznej, art. 23 ust. 1, art. 26 ust 1 i 2 w zw. z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Skarżący stoi bowiem na stanowisku, że przepis ustawy reguluje jedynie wysokość opłaty za udostępnianie dokumentacji, nie mówi natomiast nic o kosztach jej wydania powstałych po sporządzeniu wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku dokumentacji medycznej. Opłata zdaniem skarżącego, nie obejmuje kosztów związanych z doręczeniem dokumentacji przesyłką pocztową.

Z powyższą argumentacją nie można zdaniem Sądu się zgodzić.

Należy podkreślić, że prawo pacjenta do dokumentacji medycznej stanowi jedno z podstawowych praw pacjentów. Zostało ono zagwarantowane w art. 23 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym pacjent ma prawo do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.

W ocenie Sądu organ zasadnie, w prawidłowo ustalonych, jednoznacznych i niespornych okolicznościach faktycznych, ustalił naruszenie prawa pacjentów do dokumentacji medycznej i zastosował art. 64 ust. 1 i 2 ustawy o prawach pacjentów i Rzeczniku Prawa Pacjenta (Dz. U. z 2017 r. poz. 1318, z późn. zm.),

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 64 ust. 1 i 2 cyt. ustawy w przypadku wydania decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów Rzecznik nakazuje jej zaniechanie lub wskazuje działania niezbędne do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów, wyznaczając terminy podjęcia tych działań. Decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

Stosownie zaś do treści art. 59 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne, zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, mające na celu pozbawienie pacjentów praw lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej. Pojęcie "zbiorowe" prawa pacjentów odnosi się do tych praw, o których mowa w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz w przepisach szczególnych. Używając terminu "zbiorowych praw pacjentów" ustawodawca objął ochroną administracyjnoprawną prawa aktualnych, a także potencjalnych pacjentów, traktowanych jako zbiorowość - grupę zasługującą na szczególną ochronę (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2826/12, opublikowany w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych – dalej: "CBOSA").

O naruszeniu zbiorowych praw pacjentów można mówić, gdy skutki działań mogą zagrażać lub realizować się wobec każdego potencjalnego pacjenta znajdującego się w podobnej sytuacji. Istotne jest zatem ustalenie, czy działanie podmiotu leczniczego nie ma ściśle określonego adresata, lecz jest kierowane do nieoznaczonego z góry kręgu podmiotów. W konsekwencji nie ilość potwierdzonych naruszeń, ale ich charakter, a w związku z tym możliwość wywołania negatywnych skutków wobec określonej grupy, przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu. Dodać trzeba, że w kontekście art. 59 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, nie są oceniane wyłącznie działania, ale i zaniechania skutkujące naruszeniem zbiorowych praw pacjenta (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2014 r., sygn. akt II OSK 61/13, opublikowany w CBOSA). Treść przepisu wskazuje na zorganizowany charakter działania lub zaniechania podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w celu pozbawienia praw pacjentów. Zachowanie zorganizowane polega na zaplanowaniu i przeprowadzeniu działania lub zaniechania działania. Przy czym do uznania "celowości" działania lub zaniechania wystarczy, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych co najmniej przewiduje, że jego zachowanie doprowadzi do naruszenia praw pacjentów i na to się godzi.

Podkreślić trzeba, że zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów ma charakter bezwzględny (art. 59 ust. 2 ww. ustawy).

W ustawie, dostęp do dokumentacji medycznej realizowany jest m.in. w art. 27 ust. 1 ustawy w pięciu formach: 1. do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych, z wyłączeniem medycznych czynności ratunkowych, albo w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem pacjentowi lub innym uprawnionym organom lub podmiotom możliwości sporządzenia notatek lub zdjęć; 2. przez sporządzenie jej wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku; 3. przez wydanie oryginału za potwierdzeniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, na żądanie organów władzy publicznej albo sądów powszechnych, a także w przypadku gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta; 4. za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej; 5. na informatycznym nośniku danych. Pacjent powinien wyrazić żądanie udostępnienia ww. dokumentacji w wybranej przez siebie formie określonej w art. 27 ust. 1 ustawy.

Dokumentacja medyczna w postaci papierowej może być udostępniona przez sporządzenie kopii w formie odwzorowania cyfrowego (skanu) i przekazanie w sposób określony w ust. 1 pkt 4 i 5, na żądanie pacjenta lub innych uprawnionych organów lub podmiotów, jeżeli przewiduje to regulamin organizacyjny podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych (art. 27 ust. 3 ustawy).

Wprawdzie, jak stanowi art. 28 ust. 3 ustawy, opłatę za udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób określony w art. 27 pkt 2 i 5 ustala podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, niemniej maksymalne granice wysokości tej opłaty określa art. 28 ust. 4 ustawy. Nie można zatem z regulacji maksymalnej wysokości opłat za czynności sporządzenia wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej, jednej kopii dokumentacji medycznej, udostępnienie dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych wywodzić, że nie obejmuje ona kosztów udostępnienia, w tym wypadku przez przesłanie za pośrednictwem operatora pocztowego.

Trafność przedstawionego stanowiska w odniesieniu do dodatkowych opłat za przesłanie dokumentacji medycznej opłat pocztowych, znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Dopuszczalność pobierania opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej i ich wysokość reguluje art. 28 ust. 1 u.p.p., przy czym, jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny ( wyrok z dnia 17 października 2018 r., sygn. akt II OSK 1342/18, opublikowany w CBOSA) "granice swobody wyznacza art. 28 ust. 4 ustawy przez wyznaczenie maksymalnej wysokości opłat". Wskazać również należy, iż ustawodawca posłużył się określeniem "maksymalny", co w literalnym brzmieniu oznacza "możliwie najwyższy" lub "największy". Zatem z interpretacji tej wynika, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nie może do opłat wynikających z ustawy doliczać dodatkowych kwot.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 maja 2017 r., sygn. akt II OSK 311/17,( opublikowany w CBOSA) "przyjęta w art. 28 ust. 1 ustawy z 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta reguła prawa podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych do pobierania opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób określony w art. 27 pkt 2 i 5 wymaga określenia zakresu przedmiotowego składającego się na czynność udostępnienia. Nie można z regulacji maksymalnej wysokości opłat za czynności sporządzenia wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej, jednej kopii dokumentacji medycznej, udostępnienie dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, wyprowadzić, że jest to zamknięta regulacja. Udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób określony w art. 27 pkt 2 i 5 tej ustawy to tej koszty udostępnienia np. przez przesłanie za pośrednictwem operatora.

W wyroku z dnia 4 grudnia 2018 r, sygn. akt II OSK 3024/18, (opublikowany w CBOSA), Naczelny Sąd Administracyjny, wskazał, że "swoboda podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych w ustaleniu wysokości opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej jest ograniczona: - po pierwsze, przez dopuszczalność ustalenia opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej do sposobów określonych w art. 28 ust. 1 w związku z art. 27 ust. 1 pkt 2 i 5 oraz art. 27 ust. 3 powołanej ustawy; - po drugie, przez regulację maksymalnej wysokości opłat, uregulowanych w art. 28 ust. 4 tej ustawy."

Należy zdaniem Sądu w pełni zgodzić się z poglądem organu, że ustawodawca celowo w art. 28 ust. 1 i 3 ustawy, użył sformułowania "za udostępnienie dokumentacji medycznej, gdyż jego zamiarem było, aby ustalona opłata za dokumentację medyczną obejmowała wszystkie czynności, jakie dokonuje podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych w celu jej udostępnienia. Udostępnianie dokumentacji medycznej jest czynnością techniczną. Tym samym na proces ten składać się będą takie czynności, jak odszukanie dokumentacji pacjenta, sporządzenie jej kopii z wykorzystaniem urządzeń kopiujących oraz przekazanie bądź wysłanie tej dokumentacji pacjentowi. Nie sposób w tej sytuacji zaakceptować odrębnych opłat za poszczególne czynności, które muszą zostać wykonane, aby dokonano wysyłki dokumentacji. Wysyłka dokumentacji, jak również wszystkie powiązane z nią działania, mieści się w pojęciu udostępniania dokumentacji medycznej i nie może być traktowana jako odrębna, dodatkowo płatna usługa.

Z uwagi na powyższe, nie zdaniem Sądu zasadny zarzut naruszenia art. 23 ust. 1, art. 26 ust. 1 i 2 w zw. z art. 28 ust. 1 i 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Odnosząc się do zawartej w skardze argumentacji opartej na cytowanym wyroku Trybunału Konstytucyjnego, wskazać należy, że został on wydany w zupełnie innym stanie prawnym, zanim weszła w życie ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Biorąc także pod uwagę, że organ nigdy nie twierdził, że opłata za udostępnienie dokumentacji medycznej jest formą podatku, należy w pełni podzielić jego stanowisko, że powoływanie się przez skarżącego na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2005 r., jest chybione.

Organ nie naruszył także zasady rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych określonej w art. 7a § 1 k.p.a. Ma ona bowiem zastosowanie tylko wówczas, gdy w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej. Nie znajduje natomiast zastosowania w sytuacji gdy przepisowi prawnemu stanowiącemu podstawę prawną decyzji, tak jak w rozpoznawanej sprawie, nadano jednoznaczne znaczenie w utrwalonym orzecznictwie sądów administracyjnych. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.