Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Ewa Dzbeńska (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia del. NSA Janusz Furmanek Protokolant Maciej Kozłowski po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 744/08 w sprawie ze skargi B. G. na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] marca 2008 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego oddala skargę kasacyjną

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2009 r., sygn. akt II SA/Wa 744/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę B. G. na postanowienie Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] marca 2008 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego.

Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Dyrektor Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Bydgoszczy, wnioskiem z dnia 23 sierpnia 2005 r., wystąpił do Wojewody Kujawsko - Pomorskiego o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego wykwaterowania J. B., męża skarżącej, wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami oraz rzeczami ruchomymi, z powyższej osobnej kwatery stałej położonej w I. przy ul. [...]. Do wniosku załączono tytuł wykonawczy z dnia [...] sierpnia 2005 r. nr [...]. Z uwagi na powyższe, Wojewoda postanowieniem z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...], wezwał J. B. wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami do opróżnienia, opuszczenia i wydania na rzecz wierzyciela - Oddziału Regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Bydgoszczy - zajmowanej osobnej kwatery stałej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania postanowienia, pod rygorem opróżnienia zajmowanej kwatery stałej wraz ze znajdującymi się tam ruchomościami i wezwania osób tam przebywających do opuszczenia przedmiotowej kwatery stałej.

W dniu 22 lipca 2006 r. zażalenie na powyższe postanowienie złożyła B. G. Podała, iż wie, że w niniejszej sprawie nie przysługują jej prawa strony, uważa jednak, iż jej obowiązkiem jest zadbanie o godne życie dla siebie oraz dla synów. Dlatego też w tej sprawie zwracała się już wielokrotnie do różnych organów o zrozumienie jej sytuacji, jednakże nie otrzymała znikąd pomocy. Wyjaśniła ponadto, że mieszkanie ma status kwatery stałej, którą jej były mąż J. B. nabył na podstawie decyzji z dnia [...] sierpnia 1998 r. nr [...]. W roku 2002 okazało się, że jej były mąż nie płaci należności - czynszu za lokal, zgodnie z ugodą sądową z 1995 r. Powyższy fakt spowodował zadłużenie, jednakże ona sama dobrowolnie spłaciła powyższe zadłużenie, a od tego czasu jej były mąż nadal nie uiszcza należności za czynsz. W tej sytuacji nakazanie jej opuszczenia przedmiotowego lokalu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tym bardziej, że w lokalu tym prowadzi ona działalność gospodarczą.

Minister Obrony Narodowej postanowieniem z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] utrzymał w mocy zaskarżone postanowienia z dnia [...] czerwca 2006 r.

Powyższe postanowienie stało się przedmiotem skargi B. G. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 17 października 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 648/07 stwierdził nieważność zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż B. G. nie posiadała legitymacji procesowej do wniesienia zażalenia na postanowienie Wojewody Kujawsko - Pomorskiego. Prawo to przysługiwało bowiem, zgodnie z art. 143 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zobowiązanemu, którym w niniejszej sprawie jest J. B.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Minister Obrony Narodowej, kierując się wytycznymi Sądu, postanowieniem z dnia [...] marca 2008 r. nr [...] umorzył postępowanie odwoławcze. W uzasadnieniu organ stwierdził, iż B. G. nie jest zobowiązaną w rozumieniu art. 1a pkt 20 w zw. z art. 141 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Oznacza to, iż nie mogła ona skutecznie skorzystać z prawa, przysługującego zobowiązanemu, do wniesienia zażalenia.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, B. G. nie zgodziła się z zaskarżonym postanowieniem. Zarzuciła organowi naruszenie art. 105 § 1 kpa. Stwierdziła, iż organ błędnie umorzył postępowanie, z tego powodu, iż nie uznano jej za stronę w postępowaniu zażaleniowym. Organ winien, zdaniem skarżącej, umorzyć postępowanie uznając, iż nie jest ona stroną w całym postępowaniu, a tym samym nie jest zobowiązaną do opuszczenia lokalu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę na powyższe postanowienie wskazał, że iż organ kierując się dyspozycją art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz wytycznymi zawartymi w treści wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 października 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 648/07, słusznie umorzył postępowanie z wniosku skarżącej, podnosząc w uzasadnieniu, że nie ma ona przymiotu strony w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym przymusowego wykwaterowania J. B., męża skarżącej, wraz ze wszystkimi wspólnie zamieszkałymi z nim osobami oraz rzeczami ruchomymi z powyższej osobnej kwatery stałej położonej w I. przy ul. [...].

Skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia wniosła B. G. Zaskarżając orzeczenie w całości wniosła o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, ewentualnie;

2) o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i rozpoznanie skargi.

Wnosząca skargę kasacyjną zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.:

1) art. 28 kpa w zw. z art. 1a 20) ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i w zw. z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) przez błędną wykładnię i uznanie, iż prowadzone postępowanie egzekucyjne w administracji nie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku skarżącej, a więc że nie przysługuje jej przymiot strony postępowania;

2) art. 7, 8 i 9 kpa w zw. z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych poprzez niewłaściwe zastosowanie i nie poddanie kontroli postanowienia Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] marca 2008 r., nr [...] pod względem jego zgodności z prawem;

oraz naruszenie przepisów postępowania, których uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 106 § 3 i 5 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędną ocenę stanu faktycznego.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Minister Obrony Narodowej wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, podnosząc iż pełnomocnik wnoszącej skargę kasacyjną całkowicie pominął regulację zawartą w art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje: w myśl art. art. 183 § Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania. Skarga kasacyjna oparta na zarzucie naruszenia prawa materialnego jak i prawa procesowego nie znajduje uzasadnionych podstaw.

Na wstępie należy zauważyć, że wyłącznym trybem weryfikacji nieostatecznej decyzji przewidzianym w kodeksie postępowania administracyjnego jest postępowanie odwoławcze, które oparte jest w pełni na zasadzie skargowości. Może ono być uruchomione tylko w wyniku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej - wniesienia odwołania w terminie określonym w art. 129 k.p.a., albo wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 127 § 3 k.p.a.

Obowiązkiem organu jest wówczas należyte zbadanie w postępowaniu wstępnym, czy odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zostało wniesione przez stronę postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 28 k.p.a., stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Wskazać należy, iż pojęcie strony postępowania administracyjnego jakim posługuje się przywołany przepis oraz pozostałe przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego może być wyprowadzone tylko z administracyjnego prawa materialnego, to jest z konkretnej normy prawnej, która może stanowić podstawę do sformułowania interesu lub obowiązku prawnego. Interes prawny w postępowaniu administracyjnym oznacza ustalenie przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby. Od tak pojmowanego interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, kiedy to jednostka jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak wskazać przepisu prawa powszechnie obowiązującego, który stanowiłby podstawę jej roszczenia i w konsekwencji uprawniał ją do żądania stosownych czynności organu administracji. Jednoznaczne brzmienie art. 28 k.p.a. - jak słusznie zauważył organ II instancji - nie pozwala na jego dowolną interpretację. Posiadanie przez dany podmiot statusu strony nie zależy więc od subiektywnej oceny tego podmiotu w tym zakresie, zaś okoliczności występujące w danej sprawie muszą w sposób nie budzący wątpliwości wskazywać na przesłanki określone w art. 28 k.p.a.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że stroną (zobowiązanym) postępowania egzekucyjnego jest J. B. Zgodnie z art. 143 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tylko zobowiązanemu przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego w tym wypadku Wojewody Kujawsko - Pomorskiego. Przepis ten nie daje zatem skarżącej, która nie jest zobowiązana, legitymacji do wniesienia odwołania. Skoro zażalenie nie pochodzi od zobowiązanego organ odwoławczy zasadnie umorzył postępowanie odwoławcze. Wobec powyższego zarzut naruszenia art. 28 kpa jest nieuzasadniony.

Skarga kasacyjna zarzuca naruszenie art. 1 § 1 i § 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Zarzut nie jest prawidłowo sformułowany już z tego powodu, że art. 1 Prawa o ustroju sądów administracyjnych jest przepisem ustrojowym bliższym przepisom prawa materialnego niż procesowego. Naruszenie tego przepisu można podnosić w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej naruszenia prawa materialnego (szerzej: B. Gruszczyński, [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Zakamycze 2005 r., s. 410-411). , zaś kasator powiązał naruszenie tego przepisu z przepisami procedury administracyjnej t.j. z art. 7, 8 i 9 kpa. przy czym nie wskazał na czym miałoby polegać naruszenie przez Sąd I instancji tych przepisów. Niezależnie od powyższego zarzut ten nie może odnieść zamierzonego skutku, gdyż Sąd I instancji dokonał kontroli zaskarżonego aktu, zaś NSA poddał ocenie argumentację przedstawioną w zaskarżonym wyroku, która choć sprzeczna z opinią skarżącej jest prawidłowa.

Rolą sądu administracyjnego jest kontrola zgodności wydanego aktu administracyjnego z prawem (art. 1 § 2 i art. 2 p.u.s.a.). Dlatego sąd administracyjny może prowadzić postępowanie dowodowe w bardzo ograniczonym zakresie i tylko w szczególnych warunkach wskazanych w art. 106 § 3 p.p.s.a., a jego celem jest wyjaśnienie wątpliwości związanych z prawidłowością zaskarżonej decyzji, innego aktu lub czynności organu administracyjnego. Sąd I instancji nie naruszył art. 106 §3 i 5 p.p.s.a. gdyż okoliczność braku przymiotu zobowiązanej w postępowaniu egzekucyjnym po stronie skarżącej nie wymagała przeprowadzenia dodatkowych dowodów. Z tego względu zarzut naruszenia przepisu art. 106 §3 i 5 jest nieuzasadniony.

Świetle powyższych rozważań skarga kasacyjna podlega oddaleniu na podstawie art. 184 p.p.s.a.