Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Joanna Banasiewicz, Sędzia NSA Monika Nowicka (spr.), Sędzia del. NSA Jerzy Krupiński, Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Krakowiecka, po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej "D" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 października 2010 r. sygn. akt II SA/Go 309/10 w sprawie ze skargi "D" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G z dnia [...] lutego 2010 r. nr [...] w przedmiocie zarzutów dotyczących prowadzonego postępowania egzekucyjnego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od "D." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. kwotę 120 /sto dwadzieścia/ złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2009 r. (sygn. akt II SA/Go 309/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę "D." Spółka z o. o. w G. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia [...] lutego 2010 r., nr [...], w przedmiocie zarzutów zgłoszonych w postępowaniu egzekucyjnym.

Wyrok został wydany w następujących okolicznościach sprawy:

W oparciu o tytuły wykonawcze nr [...], [...] oraz [...] – [...] wydane w przedmiocie opłat dodatkowych za nieuiszczenie opłat parkingowych zostało wszczęte przeciwko D. Spółka z o.o. z siedzibą w G. postępowanie egzekucyjne, w którym w dniu [...] grudnia 2008 r. zobowiązany wniósł zarzuty. Podniósł w nich, że organ egzekucyjny nie uwzględnił przedawnienia obowiązku w zakresie opłat za parkowanie pojazdu w okresie od dnia [...] stycznia 2004 r. do dnia [...] października 2005 r. Ponadto wskazywał na błąd, co do osoby zobowiązanego akcentując, że w latach 2004 - 2005 Spółka była właścicielem i użytkownikiem bardzo wielu samochodów i nie miała przy tym prawnego obowiązku prowadzenia ewidencji: komu i kiedy je użycza. Podkreślono także, iż zobowiązana nie jest obecnie w stanie ustalić, kto korzystał z jej samochodów, za których parkowanie naliczono opłaty, objęte wspomnianymi wyżej tytułami wykonawczymi.

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2009 r., nr [...], rozpatrując sprawę po raz kolejny, Prezydent Miasta G. oddalił powyższe zarzuty. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia organ podkreślił, że w oparciu o notatki sporządzone przez pracownika podmiotu prowadzącego kontrolę Strefy Płatnego Parkowania, które zawierały: numer rejestracyjny pojazdu, datę, godzinę i miejsce zaparkowania a także numer kontrolera dokonującego zapisu elektronicznego oraz na podstawie informacji uzyskanej z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (pisma z [...] sierpnia 2009 r. i [...] października 2009 r.) ustalono, że pojazdy te - na dzień wystąpienia przypadków nieopłaconego postoju - stanowiły własność D. Spółki z o.o. z siedzibą w G.

Rozpatrując sprawę w trybie instancji odwoławczej, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. postanowieniem z dnia [...] lutego 2001 r. uchyliło postanowienie Prezydenta Miasta G. w całości i - uwzględniając zarzut przedawnienia należności z tytułu opłat dodatkowych za parkowanie w Strefie Płatnego Parkowania za rok 2004 - w tym zakresie umorzyło postępowanie egzekucyjne, w pozostałym zaś zakresie (pkt 2 postanowienia) - uznało zarzuty na nieuzasadnione.

W motywach swego postanowienia Kolegium wskazało na treść art. 33 i 34 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.), zwanej dalej: "u.p.e.a." stwierdzając, iż zobowiązanie skarżącej do uiszczenia zaległych opłat za parkowanie za rok 2004, a objętych przedmiotowymi tytułami wykonawczymi, uległo przedawnieniu z mocy art. 40d ust. 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838 ze zm.). Zatem z dniem 1 stycznia 2010 r. upłynął termin przedawnienia wymierzonych skarżącej opłat dodatkowych za parkowanie w Strefie Płatnego Parkowania (SPP) za rok 2004. W związku z tym w w/w zakresie postępowanie egzekucyjne - na podstawie art. 34 § 4 u.p.e.a. - podlegało umorzeniu.

Ustosunkowując się natomiast do zarzutu błędu, co do osoby zobowiązanego organ wskazał, iż do nieprzedawnionych opłat zastosowanie mają przepisy art. 13 ust. 1 pkt 1 i art. 13b ust. 1 - 5 ustawy o drogach publicznych oraz uchwała Nr XX/214/2003 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 26 listopada 2003 r. w sprawie pobierania opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w Gorzowie Wlkp.

W myśl § 7 w/w uchwały podlegała ona rozplakatowaniu w miejscach publicznych. Zgodnie zaś z treścią załącznika nr 2 do wspomnianej uchwały, opłata dodatkowa za nieuiszczenie opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych wynosi 50 zł.

Wskazano też, że załącznik nr 3 do omawianej uchwały stanowi Regulamin Strefy Płatnego Parkowania w Gorzowie Wlkp., zgodnie z którym (rozdział II - Przepisy ogólne - pkt 2) parkujący na obszarze Strefy Płatnego Parkowania na drogach publicznych zobowiązani są do uiszczenia z tego tytułu opłaty. Parkujący zatem w tej Strefie zobowiązani są do wniesienia opłaty za parkowanie poprzez wykupienie biletu parkingowego za kwotę odpowiadającą przewidywanemu czasowi parkowania lub wykupienia abonamentu.

Dowód stwierdzający uiszczenie opłaty za parkowanie kierujący winien umieścić za przednią szybą pojazdu w widocznym miejscu, w sposób niebudzący wątpliwości i umożliwiający jego odczytanie (pkt 2 i 3 rozdział III Regulaminu). W myśl natomiast przepisów rozdziału IV regulaminu, w przypadku stwierdzenia przez służbę parkingową parkowania bez wniesionej opłaty, kierujący pojazdem zobowiązany jest na podstawie wezwania pozostawionego przez kontrolera SPP do wniesienia opłaty dodatkowej w wysokości 50 zł., której nieuiszczenie spowoduje ściągnięcie należności w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

W ocenie organu odwoławczego zatem, ten kto parkuje pojazd w strefie płatnego parkowania bez ważnego biletu parkingowego winien mieć pełną świadomość, że narusza obowiązujące prawo, choć otrzymuje jedynie zawiadomienie stwierdzające jedynie fakt nieuiszczenia opłaty z tytułu parkowania pojazdu w strefie płatnego parkowania.

Zobowiązany, powołując się więc na zarzut nieistnienia zobowiązania lub błędu, co do osoby zobowiązanej winien okazać dowody potwierdzające ten fakt. D. Spółka z o.o., pomimo natomiast wezwania do wskazania osób, które kierowały jej pojazdami w dniach wskazanych w tytułach wykonawczych, ograniczyła się jedynie do stwierdzenia, że nie jest w stanie wskazać konkretnie tego rodzaju osób.

W tej sytuacji zatem należało – zdaniem Kolegium - przyjąć, że osobą odpowiedzialną za poniesienie wspomnianych opłat jest właściciel samochodu. Jest on bowiem na ogół korzystającym z drogi, chyba że udowodni, że pojazd użyczył innej osobie.

Na wyżej przedstawione postanowienie, w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt 2, D. Spółka z o.o. z siedzibą w G. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp., zarzucając organowi naruszenie prawa materialnego to jest art. 34 § 4 w zw. z art. 33 pkt 4 u.p.e.a. oraz przepisu prawa procesowego to jest art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. przez błędne ich zastosowanie i oddalenie zarzutów, zamiast umorzenia postępowania egzekucyjnego w sytuacji błędu, co do osoby zobowiązanego.

W uzasadnieniu skargi podkreślono, że z ustawy o drogach publicznych nie wynika, iż za korzystającego z drogi uważa się właściciela pojazdu, a to dlatego, że ustawa nie zawiera ustawowej definicji "korzystającego z drogi publicznej". W konsekwencji, w opinii skarżącej, w tym wypadku zachodzi jedynie domniemanie faktyczne (nie zaś prawne), iż kierującym jest właściciel pojazdu. Domniemanie to zaś mogło – wg skarżącej – dodatkowo występować tylko w ograniczonym zakresie ponieważ, o ile można było je stosować w odniesieniu do osób fizycznych, będących właścicielami pojazdów, o tyle nie było to możliwe - w odniesieniu do osób prawnych. Powyższe wynikało - jak podkreślano - z faktu, iż osoba prawna "nie może siedzieć za kierownicą, kierować i parkować pojazdem".

Odpowiadając na skargę, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. wnosiło o jej oddalenie i podtrzymało stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Oddalając skargę – na zasadzie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej: "P.p.s.a." - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. stwierdził, że nie była ona zasadna.

Sąd wyjaśnił, że zgodnie z przepisami ustawy o drogach publicznych, z tego rodzaju drogi, zgodnie z jej przeznaczeniem, może korzystać każdy, chyba, że dostępność do drogi zostanie prawnie ograniczona. Jedno z takich ograniczeń wprowadza przepis art. 13 ust. 1 rozważanej ustawy. Przewiduje on możliwość uzależnienia, w pewnych przypadkach, korzystania z drogi publicznej od wniesienia opłaty za parkowanie. Stosownie bowiem do art. 13b ust. 1 tej ustawy opłatę, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, pobiera się za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo.

W myśl natomiast art. 13b ust. 2 i 3 i 4 ustawy, strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej. Rada gminy (rada miasta) na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach, może ustalić strefę płatnego parkowania.

Opłatę, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy, pobiera zarząd drogi, a w przypadku jego braku - zarządca drogi (art. 13b ust. 7).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że w omawianym przypadku Rada Miasta Gorzowa Wlkp. podjęła w dniu 26 listopada 2003 r. uchwałę Nr XX/214/2003 w sprawie pobierania opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w Gorzowie Wlkp., która stanowiła podstawę prawną wydania przedmiotowych tytułów wykonawczych.

W myśl natomiast art. 2 § 1 pkt 1d u.p.e.a., egzekucji administracyjnej podlegają należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw. Takim aktem prawnym jest ustawa o drogach publicznych (art. 40d ust. 2 tej ustawy). Obowiązek uiszczenia opłaty za parkowanie wynikał w tym przypadku zatem bezpośrednio z przepisów prawa i nie wymagał wydania decyzji administracyjnej.

Oceniając legalność zaskarżonego postanowienia Sąd Wojewódzki uznał, że stanowisko wierzyciela było uzasadnione bowiem obowiązek, wskazany w tytule wykonawczym istniał i podlegał egzekucji administracyjnej, tytuły wykonawcze zaś zostały wystawione prawidłowo.

Odnosząc się do kwestii podmiotu odpowiedzialnego za postój pojazdów w strefie płatnego parkowania Sąd pierwszej instancji podniósł, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, korzystający z dróg publicznych są zobowiązani do ponoszenia, między innymi, opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. Z zasady przy tym korzystającym z pojazdu samochodowego jest jego właściciel i to on ma obowiązek uiszczenia opłaty wymienionej we wskazanym przepisie. W sytuacji natomiast, gdy właściciel lub posiadacz takiego pojazdu powierzył go do używania w oznaczonym czasie innej osobie, ma on obowiązek, na żądanie uprawnionego organu, wskazać tę osobę (art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908).

W związku z powyższym Sąd Wojewódzki, powołując się w tym miejscu na orzecznictwo, jak i w literaturę przedmiotu, stwierdził, że w razie nieuiszczenia opłaty za parkowanie, obowiązek jej zapłaty - co do zasady - obciąża właściciela pojazdu. Kierowanie w tym momencie bowiem egzekucji w stosunku do niego opiera się zwykle na dwóch powiązanych elementach. Pierwszym z nich jest domniemanie faktyczne, że to właściciel samochodu jest korzystającym z dróg publicznych. Do przyjęcia zaś tego domniemania uprawniają – zdaniem Sądu - zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania (jeśli bowiem ktoś jest właścicielem samochodu, to przede wszystkim z niego korzysta). Drugim elementem natomiast jest założenie, że jeśli właściciel samochodu w danym dniu nie korzystał z niego, to wie, kto to czynił i może udowodnić, iż swój pojazd użyczył innej osobie. Uznaje się przy tym, że organ egzekucyjny nie jest zobowiązany do prowadzenia specjalnego postępowania wyjaśniającego, dążącego do precyzyjnego ustalenia osoby korzystającej z drogi publicznej przez zaparkowanie samochodu, ponieważ na prowadzenie tego postępowania nie pozwala mu art. 29 § 1 u.p.e.a., zakazujący organowi badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Z tego powodu organ egzekucyjny (także będący jednocześnie wierzycielem dochodzonej należności) ma prawo domniemywać, co do zasady, że korzystającym z dróg publicznych był właściciel pojazdu, a ten ostatni może dochodzić swych racji (w przypadku, gdy wskazuje na istnienie innego podmiotu korzystającego z samochodu) przez podniesienie w toku postępowania egzekucyjnego zarzutu błędu, co do osoby zobowiązanego (art. 33 pkt. 4 u.p.e.a.).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Wojewódzki zauważył, że organ egzekucyjny był uprawniony do stosowania domniemania faktycznego, zgodnie z którym za zobowiązanego do zapłaty kwoty, objętej wspomnianymi tytułami wykonawczymi, uważa się właściciela pojazdu aż do chwili, gdy ten zwolni się z obowiązku, wskazując faktycznego użytkownika samochodu. Powyższy dowód musi przy tym polegać na wskazaniu konkretnej osoby i jej danych tak, aby było możliwe skuteczne wyegzekwowanie od niej należnych opłat.

Jednocześnie Sąd nadmienił, że pogląd skarżącej Spółki, dotyczący nieadekwatności zaprezentowanego wyżej stanowiska w odniesieniu do osoby prawnej, był obarczony niezrozumieniem istoty statusu prawnego tego podmiotu. Oczywistym bowiem był fakt, iż osoba prawna działa poprzez swoje organy, będące osobami fizycznymi zaś określone czynności, dokonywane wobec lub z użyciem jej majątku, wykonywane są również przez inne osoby fizyczne, którym - w ramach wewnętrznej organizacji tego podmiotu (w tym stosunków pracy) - powierzane są określone zadania, m. in. związane z korzystaniem z pojazdów samochodowych Spółki. Tym samym, jak wywodził Sąd, w przypadku osoby prawnej owo domniemanie, ulega istotnemu wzmocnieniu. Mianowicie korzystanie z pojazdu samochodowego, stanowiącego własność osoby prawnej (spółki z o.o.) przez osobę fizyczną, będącą jej pracownikiem lub wykonującej na rzecz osoby prawnej jakieś czynności na podstawie stosunku cywilnoprawnego, następuje w imieniu lub na rzecz osoby prawnej, która pojazd ten powierzyła. Obalenie tego domniemania jest możliwe zatem tylko w przypadku wykazania, iż do takiego powierzenia nie doszło albo też korzystanie z pojazdu samochodowego zostało dokonane ponad jego zakres. Obowiązek wykazania takich "egzoneracyjnych" okoliczności obarcza przy tym osobę prawną (jej zarząd lub umocowanych pełnomocników bądź prokurentów).

W skardze kasacyjnej D. Spółka z o.o. z siedzibą w G., zaskarżając powyższy wyrok w całości, zarzuciła Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim:

1. naruszenie przepisów postępowania to jest: art. 145 § 1 P.p.s.a. poprzez błędne jego zastosowanie i oddalenie skargi, mimo jej zasadności, co wpłynęło na wynik postępowania;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego to jest: art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, poprzez błędne ich zastosowanie i uznanie, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako osoba prawna, może być "korzystającym z drogi publicznej", zobowiązanym do uiszczenia opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania, w stosunku do której - jako właściciela pojazdu działa domniemania korzystania z pojazdu, i do której ma mieć zastosowanie obowiązek wskazania osoby, której powierzono pojazd do korzystania, mimo że przepis art. 78 ust. 4 prawa o ruchu drogowym mówi o żądaniu "uprawnionego organu", do których gmina działająca w celu dochodzenia swych należności pieniężnych za parkowanie - a nie dotyczących popełnienia przestępstwa lub wykroczenia z udziałem pojazdu, się nie zalicza, w wyniku czego właściciel pojazdu nie ma obowiązku wskazania w takiej sprawie danych osoby kierującej, i brak takiego wskazania też nie może stanowić podstawy do wyciągania wobec niego jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w postaci obciążenia go obowiązkiem uiszczenia opłaty dodatkowej za parkowanie.

Wskazując na powyższe podstawy kasacyjne D. Spółka z o.o. z siedzibą w G. wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim do ponownego rozpoznania wraz z zasądzeniem zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej twierdzono, że nie wynika z ustawy o drogach publicznych (a na pewno nie wprost), że za korzystającego z drogi uważa się właściciela pojazdu, a to dlatego, że ustawa ta nie zawiera żadnej, własnej ustawowej definicji "korzystającego z drogi publicznej". Skarżąca kasacyjnie podkreślała przy tym, iż gdyby rzeczywiście było tak, że w świetle w/w ustawy, korzystającym jest właściciel pojazdu, to wszystkie opłaty powinien wobec właściciela drogi ponosić właściciel pojazdu, a wszelkich dalszych rozliczeń z faktycznymi użytkownikami pojazdów, z jakichkolwiek tytułów prawnych (leasingobiorcy, najemcy pojazdów, pracownicy właściciela pojazdu, korzystający nieodpłatnie na podstawie użyczenia, itp.), właściciel pojazdu powinien dochodzić na drodze cywilnej. Tak jednak nie jest i gminy prowadzące na swoim terenie strefy płatnego parkowania, w tym także Miasto G., kierują swoje roszczenia wprost m.in. do użytkowników pojazdów z tytułu umów leasingu.

Twierdzono, że ustawa o drogach publicznych bynajmniej nie nakazuje uznawać za korzystającego z drogi publicznej właściciela pojazdu i nie zawiera w tym zakresie żadnych domniemań prawnych. W konsekwencji, można w tym wypadku mówić tylko i wyłącznie o domniemaniu faktycznym, ale i to domniemanie może działać tylko w ograniczonym zakresie, ponieważ - o ile można tak ewentualnie przyjmować w odniesieniu do osób fizycznych, będących właścicielami pojazdów - o tyle jest to niemożliwe, w odniesieniu do osób prawnych. W stosunku do tego rodzaju osób, nie może mieć bowiem zastosowania domniemanie faktyczne, iż skoro samochód jest zarejestrowany na np. spółkę z o.o., to spółka ta jest korzystającym z drogi publicznej. Faktycznie, korzystającym jest bowiem w każdym wypadku tylko i wyłącznie kierujący pojazdem kierowca i jego ewentualni pasażerowie, a tymi mogą być tylko osoby fizyczne.

W rezultacie - zdaniem skarżącej kasacyjnie - istotą przepisu art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych jest to, iż obowiązanym do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania, tak w zakresie opłat za samo parkowanie, jak i opłat o charakterze quasi-karnym (za brak uiszczenia należnej opłaty za parkowanie), ustalanej uchwałami rady właściwej gminy, jest "korzystający z dróg publicznych", co oznacza osobę kierującego - kierowcę pojazdu. Przenoszenie odpowiedzialności za te opłaty na właściciela pojazdu, bez wyraźnego oparcia w przepisach ustawy o drogach publicznych, tylko na zasadzie domniemania faktycznego, było więc niedopuszczalną formą odpowiedzialności zbiorowej. Jeśli więc wierzyciel nie posiadał danych, co do personaliów osób kierujących samochodami o numerach rejestracyjnych: [...], [...] i [...] (których dotyczyły sporne opłaty parkingowe) w okresie 2005 r., które miałyby pozostawiać samochody bez uiszczania należnych opłat za parkowanie, nie było żadnych podstaw do przyjęcia, iż tą osobą jest Spółka, i że to Spółka powinna dokonać opłaty.

Odnosząc się do treści art. 78 ust. 4 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, skarżąca Spółka stała na stanowisku, że przepis ten nie może stanowić żadnej podstawy, tak w stosunku do osoby prawnej jak i osoby fizycznej, obowiązku wskazania osoby korzystającej z pojazdu. Przepis ten bowiem mówi o obowiązku właściciela wskazania osoby, której powierzono pojazd do kierowania lub używania w określonym czasie, "na żądanie uprawnionego organu". Ponieważ przepisy Prawa o ruchu drogowym dotyczą zasad poruszania się w ruchu drogowym, naruszeń tych zasad i odpowiedzialności za te naruszenia, przepis ten może dotyczyć tylko takich sytuacji, gdy wskutek poruszania się w ruchu drogowym, w tym na drodze publicznej, doszło do naruszenia przepisów o ruchu drogowym, stanowiących czyn o charakterze przestępstwa lub wykroczenia. Korzystanie z drogi publicznej w postaci parkowania w miejscu do tego wyznaczonym, tylko bez uiszczenia należnej opłaty z tego tytułu, nie stanowi zaś ani przestępstwa ani wykroczenia, stąd przepis ten nie dotyczył tych sytuacji.

Wywodzono również, że ponieważ opłaty dodatkowe za parkowanie mają charakter daniny administracyjnej, przy rozstrzyganiu o obowiązkach właściciela pojazdu należy brać pod uwagę sytuację strony i zakres jej obowiązków określony w przepisach regulujących kwestie korzystania z dróg publicznych. Tymczasem ani w przepisach ustawy o drogach publicznych, ani w przepisach wykonawczych do tej ustawy, ani też w jakichkolwiek innych, nie sposób znaleźć przepisu, który by zobowiązywał właściciela pojazdu do ścisłego ewidencjonowania, jakiej osobie fizycznej (zwłaszcza swojemu pracownikowi, z imienia i nazwiska), powierzył dany pojazd, na jaki dokładny okres, i gdzie ten pojazd w tym czasie się poruszał.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 P.p.s.a., zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej, które w niniejszej sprawie nie były usprawiedliwione.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że skarga kasacyjna jako sformalizowany środek zaskarżenia musi precyzyjnie i konkretnie wskazywać przepisy, które zdaniem skarżącego kasacyjnie, zostały naruszone kwestionowanym orzeczeniem. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że przedmiotowa powinność musi być zrealizowana przez wskazanie, w przypadku przepisów wieloczłonowych, składających się z ustępów, paragrafów i punktów, właściwej jednostki redakcyjnej.

Obowiązek realizacji wspomnianych wyżej wymogów, na gruncie przedmiotowej sprawy skutkuje uznaniem, że sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut dotyczący naruszenia art. 145 § 1 P.p.s.a. nie może podlegać rozpoznaniu. Strona bowiem powołując przytoczony przepis nie wskazała, która to konkretnie norma w paragrafie 1 wskazanego przepisu została naruszona. Sąd Kasacyjny nie ma uprawnień do uzupełniania lub poprawiania skargi kasacyjnej, gdyż w ten sposób wyszedłby poza granice zaskarżenia.

Chybionym jest również zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego. Zdaniem skarżącej kasacyjnie naruszenie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w związku z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, polegać miało na błędnym uznaniu, iż spółka z o.o., jako osoba prawna, może być uznana za "korzystającego z drogi publicznej" i w związku z tym zobowiązana do uiszczenia opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania, jako właściciel.

Skarżąca kasacyjnie kwestionowała zatem w tym przypadku i fakt możliwości korzystania przez osobę prawną z drogi publicznej, jak również przyjęcie domniemania, że z reguły korzystającym z drogi jest właściciel pojazdu.

Z zarzutami tymi nie można się jednak zgodzić.

Osoba prawna jest instytucją prawną, której istota polega na tym, że określona jednostka organizacyjna mocą normy prawnej zostaje wyposażona w atrybuty przysługujące osobom fizycznym, tj. w zdolność prawną i zdolność do czynności prawych.

Z tym ostatnim pojęciem wiąże się ściśle kwestia faktycznego wykonywania czynności, które – jak słusznie zauważył Sąd Wojewódzki – wykonują osoby fizyczne, będące pracownikami osoby prawnej, osobami działającymi na jej zlecenie, czy w jej imieniu.

Przyjęcie stanowiska prezentowanego przez skarżąca kasacyjnie, iż spółka z o.o. nie może być uznana za korzystającą z drogi publicznej, bo nie jest możliwe by mogła ona kierować pojazdem, prowadziłoby tym samym w istocie rzeczy do absurdalnego poglądu, że jest niemożliwe by tego rodzaju podmiot, np. posiadał rzecz, władał nią, czy pobierał z niej pożytki. W rezultacie zatem akceptacja powyższego poglądu oznaczałby zaprzeczenie zasad funkcjonowania osób prawnych w obrocie.

Odnosząc się do zagadnienia domniemania, iż to właściciel pojazdu jest korzystającym z drogi publicznej należy podnieść, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, obowiązek ponoszenia opłaty drogowej obciąża korzystającego z drogi.

Zgodzić się w tym miejscu należy ze skarżącą kasacyjnie, że korzystającym z drogi publicznej niekoniecznie musi być właściciel samochodu. Tym niemniej, ponieważ to nie organ egzekucyjny nakłada na korzystającego z drogi publicznej obowiązek uiszczenia należnej opłaty, bo jest to obowiązek wynikający z mocy samego prawa, organ nie jest zobligowany, a nawet nie ma możliwości by prowadzić postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie osoby korzystającej (faktycznie) z drogi publicznej.

W tej sytuacji organ egzekucyjny ma prawo domniemywać, że korzystającym z dróg publicznych był właściciel samochodu. Ten ostatni zaś może dochodzić swych racji, podnosząc w toku postępowania egzekucyjnego zarzut błędu, co do osoby zobowiązanego (art. 33 pkt 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Bezspornym w niniejszej sprawie było, iż właścicielem przedmiotowych pojazdów samochodowych, parkowanych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania, bez uiszczenia stosownych opłat, była "D." sp. z o.o. w G. W przypadku zatem zaparkowania samochodu w strefie płatnego parkowania, to właśnie skarżąca kasacyjnie - jako właściciel pojazdu - korzystała z drogi publicznej, gdyż to jej pojazd znajdował się w tej strefie.

W prawdzie zgodzić się trzeba ze skarżącą kasacyjnie, że w zaistniałej sytuacji nie była ona zobligowana – na podstawie art. 78 ust. 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym – do wskazania osób, które faktycznie zaparkowały pojazdy skarżącej w strefie płatnego parkowania, nieuiszczając z tego tytułu należnych opłat, ale – pomimo takiego stanowiska Sądu Wojewódzkiemu, zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Naczelny Sąd Administracyjny – na mocy art. 184 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego oparto na przepisie art. 204 pkt 1 P.p.s.a.