Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Szustakiewicz (spr.), Sędziowie WSA Janusz Walawski, Adam Lipiński, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 20 kwietnia 2017 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia [...] z siedzibą w W. na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego dla [...] W. w przedmiocie dostępu do informacji publicznej 1. zobowiązuje Prezesa Sądu Rejonowego dla [...] w W. do rozpoznania wniosku Stowarzyszenia [...] z siedzibą w W. z dnia [...] października 2016 r. o udostępnienie informacji publicznej, w terminie 14 dni od daty doręczenia prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; 2. stwierdza, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 3. nakazuje ściągnąć od Prezesa Sądu Rejonowego dla [...] w W. na rzecz Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie kwotę 100 (słownie: sto) złotych tytułem zwrotu nieuiszczonych przez stronę skarżącą kosztów postępowania; 4. zasądza od Prezesa Sądu Rejonowego dla [...] w W. na rzecz Stowarzyszenia [...] z siedzibą w W. kwotę 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W dniu [...] grudnia 2016 r. skargę na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego [...] wniosło Stowarzyszenie [...] z siedzibą w W. (dalej: Stowarzyszenie). W skardze wskazano, że w dniu [...] października 2016 r. skarżąca zwróciła się do Prezesa Sądu Rejonowego [...] w W. o udzielenie informacji publicznej, poprzez udostępnienie drogą elektroniczną skanu postanowienia Sądu (albo jego wersji elektronicznej) w sprawie rozpoznania zażalenia na postanowienie Prokuratury Okręgowej [...] w W. z dnia [...] kwietnia 2016 r., sygn. akt [...]. Pismem z dnia 14 listopada 2016 r., znak [...], organ poinformował skarżącą, że brak jest podstaw do udzielenia informacji w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Wskazał przy tym, że zgodnie z art. 1 ust. 2 ww. ustawy, jej przepisy nie naruszają przepisów ustaw w sposób odmienny regulujących zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Skoro zatem istnieją podstawy do zastosowania przepisów regulujących szczególny dostęp do informacji, to stosowanie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej jest wyłączone. Organ powołał się na treść art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego, który reguluje kwestie dostępu do akt sprawy w postępowaniu przygotowawczym i jest przepisem szczególnym w stosunku do ustawy o dostępie do informacji publicznej, a tym samym wyłącza jej zastosowanie. Postępowanie przygotowawcze we wskazanej sprawie jest w toku, co wynika z pisma prokuratora z dnia 10 listopada 2016 r., a zatem wgląd do akt sprawy musi się odbywać w trybie określonym w art. 156 § 5 k.p.k. Ponadto Prezes Sądu Rejonowego podniósł, iż sprawa była rozpatrywana na posiedzeniu z wyłączeniem jawności na zasadzie art. 95b k.p.k. Zdaniem skarżącego, takie działanie organu jest bezprawne i narusza art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 1 ust. 1, art. 3 ust. 1 pkt 2, art. 13 ust. 1 i 2, art. 6 ust. 1 pkt 4a, art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1764).

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Rejonowego [...] wniósł o jej oddalenie podnosząc, że pismem z dnia 14 listopada 2016 r. Prezes Sądu Rejonowego [...] w W. poinformował wnioskodawcę, że brak jest podstaw do udostępnienia żądanych informacji w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zdaniem organu, ustawa o dostępie do informacji publicznej wskazuje w jakich przypadkach dostęp do informacji podlega ograniczeniu i z jakich przyczyn żądane przez wnioskodawcę informacje nie mogą zostać udostępnione. Przy czym pełnomocnik zdaje się nie dostrzegać, iż wymieniony akt prawny już w art. 1 ust. 2 stanowi, że przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmiennie zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Co oznacza tyle, że jeżeli istnieją przepisy regulujące w sposób szczególny (odmienny) dostęp do informacji, to stosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej jest wyłączone. W tym miejscu powiedzieć też trzeba, że sprawa wymieniona na wstępie cały czas znajduje się na etapie postępowania przygotowawczego, Sąd zaś podejmował w niej jedynie czynności przewidziane w art. 329 § 1 k.p.k. zgodnie, z którym przewidzianych w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym dokonuje na posiedzeniu sąd powołany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Doprecyzowuje to art. 465 § 2 k.p.k. stanowiąc, iż na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu, właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej. Nie ulega wątpliwości, że w rzeczonym postanowieniu Sądu przywołane zostały okoliczności z postępowania przygotowawczego, co więcej uchylając decyzję prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub o odmowie jego wszczęcia, stosownie do treści art. 330 § 2 k.p.k., sąd wskazuje w miarę potrzeby okoliczności, które należy wyjaśnić lub czynności, które należy przeprowadzić a wskazania te są dla organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze wiążące. Dodatkowo wyjaśnić trzeba, iż charakterystyczną cechą postępowania przygotowawczego jest poszukiwanie dowodów i weryfikacja poszczególnych wersji zdarzeń, zatem nawet strony mają ograniczony dostęp do akt sprawy. Nadto fakt pochodzenia informacji z postępowania przygotowawczego w toku, uzasadnia objęcie tych informacji ochroną ze względu na dobro prowadzonego postępowania. Nie bez znaczenia jest tutaj też okoliczność, iż gospodarzem postępowania przygotowawczego jest prokurator i to ten organ, zdaniem Prezesa Sądu, winien decydować o udostępnieniu określonych danych z postępowania przygotowawczego, które nie zostało prawomocnie zakończone (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt II AKz 246/08, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 1 października 2015 r., sygn. akt II SA/Bk 519/15 ). Dodatkowo w piśmiennictwie podkreśla się, że immamentną cechą postępowań przygotowawczych, istotną z punktu widzenia efektywności tych postępowań, jest ich ograniczona jawność (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 lutego 2014 r., sygn. akt I OSK 1769/13). Zatem udostępnienie wnioskodawcy przedmiotowego postanowienia w istocie doprowadziłoby do naruszenia tajemnicy postępowania przygotowawczego. Nie bez przyczyny bowiem ustawodawca, nowelizując w ostatnim czasie procedurę karną, wprowadził do k.p.k. art. 95b, który jednoznacznie precyzuje w jakich sytuacjach na posiedzeniach Sąd proceduje z wyłączeniem jawności, a w jakich posiedzenia są jawne (por. również uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt I KZP 26/11). Skoro zatem Sąd nie upublicznił tegoż orzeczenia na podstawie kodeksu postępowania karnego, organ - Prezes Sądu, nie jest uprawniony, aby w oparciu o przepisy innych ustaw, nadawać mu inny charakter. Nadto art. 241 § 2 k.k. przewiduje odpowiedzialność karną z ujawnianie okoliczności z rozprawy prowadzonej z wyłączeniem jawności. Oczywistym jest natomiast, że postanowienie, o którym mowa nie jest opatrzone żadną klauzulą, niemniej ogłoszone zostało na posiedzeniu bez udziału publiczności, z wyłączeniem jawności w oparciu o stosowne przepisy k.p.k. Udostępnienie natomiast tak wydanego postanowienia w istocie doprowadziłoby do obejścia przepisów procedury karnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Z bezczynnością organu mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku, nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu, lub nie podjął stosownej czynności (por. T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2005, s. 86).

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1764, dalej u.d.i.p.), będąca rozwinięciem konstytucyjnego prawa do informacji publicznej zawartej w art. 61 Konstytucji RP, reguluje zasady i tryb dostępu do informacji, mających walor informacji publicznych, wskazuje, w jakich przypadkach dostęp do informacji publicznej podlega ograniczeniu, i z jakich przyczyn żądane przez wnioskodawcę informacje nie mogą zostać udostępnione.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w niniejszej sprawie jest oczywiste, iż żądana wnioskiem z dnia [...] października 2016 r., informacja w postaci postanowienia sądu, stanowi informację publiczną, co wynika wprost z treści art. 1 ust. 1 i art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a tiret trzeci u.d.i.p., zaś Prezes Sądu Rejonowego [...] należy do kręgu podmiotów zobowiązanych do udostępniania żądanej informacji publicznej, zgodnie z art. 4 ust. 1 tej u.d.i.p. i nadto nie budzi wątpliwości, że Prezes Sądu jest podmiotem tę informację posiadającym.

Żądany przez skarżącego dokument – skan postanowienia Sadu w konkretnie określonej sprawie jest dokumentem stanowiącym informację publiczną, albowiem stanowi o rozstrzygnięciu przez organ państwowy konkretnej sprawy, wyraża zatem pogląd tego organu w materii tej sprawy. W tym zakresie rzeczone postanowienie ma ten sam walor, co orzeczenia ostateczne innych organów, jak np. decyzje organów państwowych czy wyroki sądów.

W sprawie nie będzie miało zastosowania stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w uchwale z dnia 9 grudnia 2013 r., sygn. akt I OPS 7/13, dotyczy całkowicie innej sytuacji. W uchwale tej ostatecznie rozstrzygnięto problem dostępu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej do całych akt postępowania, wskazując, iż tak pojmowane akta sprawy – jako zbiór materiałów zakończonego postępowania – nie mogą być objęte wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej. W ocenie powyższej uchwały, materiały te w ogóle nie mają przymiotu informacji publicznej. Tymczasem przedmiotem niniejszej sprawy nie jest dostęp do akt całego postępowania – czyli zbioru materiałów z tego postępowania, czy też jakiś konkretny dokument należący do tego zbioru, ale uzyskanie w trybie dostępu do informacji publicznej orzeczenia wydanego we wskazanej we wniosku Stowarzyszenia z dnia [...] października 2016 r. - sprawie.

Dlatego w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Prezes Sądu Rejonowego [...] nie zasadnie wyłączył wniosek skarżącego z kręgu zbioru informacji publicznej, naruszając tym samym art. 1 ust. 1, art. 3 ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Organ bezzasadnie przywołuje treść art. 95b k.p.k., uważając, że jest on przepisem szczególnym w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przepis ten jest przepisem procesowym, określającym sposób działania sądu w przypadku odbywania posiedzeń. Wedle jego brzemienia posiedzenia odbywają się bez udziału publiczności, co jednak nie oznacza, że w ten sposób został wprowadzony specjalny rodzaj "tajemnicy posiedzeń". Przepis ten ogranicza jawność zewnętrzną postępowania, dotyczącą udziału w posiedzeniu publiczności. Przywołany wyżej przepis procedury karnej odnosi się zatem do formy działania sądu i nie może być uznany jako norma szczególna, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, traktowana rozszerzająco. Taka wykładnia normy szczególnej jest niedopuszczalna.

Zatem rozpatrując niniejszą sprawę, Prezes Sądu Rejonowego [...] powinien procedować w ramach przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. Skoro tego nie uczynił, uznać należy, iż nie podjął stosownych, prawem przewidzianych czynności.

Jednak z samej okoliczności, iż przedmiot żądania należy do kategorii informacji publicznej, w rozumieniu przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, nie oznacza, iż musi być on wprost udostępniony zainteresowanemu przez podmiot zobowiązany. Ustawa o dostępie do informacji publicznej w art. 5 zawiera szereg ograniczeń w zakresie udostępniania żądanej informacji, jednakże zastosowanie tych ograniczeń wymaga wydania stosownej decyzji, określonej w art. 16 ustawy. Jednym z takich ograniczeń może być np. ochrona danych osobowych, przewidziana w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 922). Wskazać tu także należy, iż zazwyczaj udostępnienie tego typu informacji, jak przedmiotowa informacja, to jest orzeczenia kończącego dane postępowanie (np. wyrok sądu administracyjnego, wyrok sądu cywilnego, decyzja ostateczna organu administracji) wymaga zastosowania przez podmiot zobowiązany do udostępnienia, stosownej anonimizacji, aby nie naruszyć praw wynikających z ochrony danych osobowych. Dlatego rzeczą podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji, jest dokonanie takiej anonimizacji, która uniemożliwi identyfikację osób objętych danym orzeczeniem (porównaj wyrok WSA w Poznaniu z dnia 5 czerwca 2013 r., sygn. akt IV SA/Po 23/13 oraz wyrok WSA w Łodzi z dnia 25 września 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 699/14). Zaznaczyć tu jednak należy, iż sama anonimizacja może być w pewnych sytuacjach środkiem niewystarczającym dla zastosowanie prawa do prywatności uczestników danego postępowania karnego, co z kolei może uzasadniać wydanie decyzji o odmowie udostępnienia żądanej informacji publicznej.

Reasumując, brak właściwego działania organu w niniejszej sprawie uzasadnia zobowiązanie go do rozpatrzenia przedmiotowego wniosku w oparciu o przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Ponieważ organ w ramach przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej ani nie udostępnił żądanej informacji, ani nie wydał decyzji przewidzianej w art. 16 tej ustawy, to pozostawał w bezczynności.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, stwierdzona wyżej bezczynność nie miała charakteru rażącego, albowiem odpowiedź, jakkolwiek wadliwa, została skarżącemu udzielona niezwłocznie, zaś wada organu tkwiła jedynie w nieprawidłowej ocenie stanu prawnego sprawy.

Dlatego mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 149 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), a w zakresie kosztów postępowania – art. 223 § 1 tej ustawy, orzekł jak w sentencji wyroku.