Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Góraj, Sędziowie WSA Sławomir Antoniuk, Przemysław Szustakiewicz (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Aneta Duszyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2017 r. sprawy ze skargi A. B. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych oddala skargę.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2016 r. poz. 23 z późn. zm.) oraz art. 43 ust. 2 w zw. z art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 922), decyzją z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] uchylił swoją decyzję z dnia [...] września 2015 r. (nr [...]) oraz umorzył postępowanie w całości.

W uzasadnieniu organ wskazał, że do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wpłynęła skarga A.B. na przetwarzanie jej danych osobowych przez Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...], z siedzibą w [...] przy ul. [...], zwanego dalej Proboszczem Parafii.

Skarżąca zarzuciła Proboszczowi Parafii, iż mimo złożenia przez nią oświadczenia woli o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego nie została o tym fakcie zamieszczona stosowna adnotacja w księdze chrztów, w związku z czym wniosła do Generalnego Inspektora o nakazanie Proboszczowi ww. Parafii, w drodze decyzji administracyjnej, aktualizacji jej danych osobowych i przesłania jej odpisu aktu chrztu z adnotacją o jej wystąpieniu z Kościoła.

W toku przeprowadzonego postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych ustalił, co następuje.

Skarżąca pismem z dnia[...] czerwca 2014 r. poinformowała Proboszcza Parafii, iż cyt.: "na podstawie art. 60 Kodeksu cywilnego, korzystając ze swoich praw zawartych w art. 2 pkt 2a Ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (...), z dniem dzisiejszym występuję z Kościoła Katolickiego, tj. wycofuję zgodę na podleganie jego doktrynie (Katechizm Kościoła Katolickiego) i prawu (Kodeks Prawa Kanonicznego). Oświadczam, że w oparciu o jej art. 2 pkt 5 nie zamierzam tej decyzji uzasadniać, poza tym, że nie chcę do niego należeć. Ponadto nie wyrażam zgody na przekazywanie informacji o tej decyzji osobom trzecim. Na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 Ustawy ochronie danych osobowych (...) proszę Księdza, jako administratora moich danych osobowych o ich uaktualnienie w Księdze Chrztów (rok 1989, nr aktu [...]), przez naniesienie adnotacji o treści »Dnia [...].06.2014. formalnym aktem wystąpiła z Kościoła katolickiego« oraz o przesłanie jako potwierdzenia odpisu aktu chrztu z powyższym sprostowaniem".

W odpowiedzi na powyższe oświadczenie woli Skarżącej Proboszcz Parafii, pismem z dnia [...] czerwca 2014 r., poinformował Skarżącą o procedurze formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego (kopia znajduje się w aktach sprawy).

W toku prowadzonego postępowania do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wpłynęły wyjaśnienia Proboszcza Parafii, iż cyt. dane osobowe zawarte w księgach parafialnych są przetwarzane wyłącznie na potrzeby działalności duszpasterskiej, tzn. do wykonywania statutowych zadań Kościoła Rzymskokatolickiego (w szczególności w związku z udzieleniem sakramentów), na podstawie przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego. Ponadto Proboszcz wskazał, że do Parafii wpłynęło "Oświadczenie woli" Skarżącej, na które udzielił odpowiedzi pismem z dnia [...] czerwca 2014 r.

Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w dniu [...] września 2015 r. wydał decyzję administracyjną (znak: [...]), mocą której nakazał Proboszczowi ww. Parafii Rzymskokatolickiej przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez sprostowanie danych osobowych Skarżącej, polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z żądaniem Skarżącej, zawartym w jej oświadczeniu woli z dnia [...] czerwca 2014 r.

Proboszcz Parafii wniósł o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej ww. decyzją.

Po powtórnym rozpatrzeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych stwierdził, że wniosek Proboszcza Parafii zasługuje na uwzględnienie w całości.

Organ podniósł, że zgodnie z art. 43 ust. 2 u.o.d.o. w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 - 5 oraz art. 15 - 18. W myśl zaś art. 43 ust. 1 pkt 3 u.o.d.o., z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego.

Nadto Kościół Rzymskokatolicki jest instytucją o uregulowanej sytuacji prawnej, unormowanej m.in. w Konstytucji RP w umowie międzynarodowej, jaką jest Konkordat, oraz w ustawach. W szczególności wskazać należy na przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 z późn. zm.), która w art. 25 stanowi, iż Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (art. 25 ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (art. 25 ust. 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (art. 25 ust. 3). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (art. 25 ust. 4). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (art. 25 ust. 5). Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze zm.), Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 października 2013 r. w sprawie o sygn. akt I OSK 1520/13 "punktem wyjścia do zajęcia przez GIODO stanowiska, co do przynależności Skarżącej do Kościoła Katolickiego, powinno być prawo wewnętrzne Kościoła. Wynika to wprost z art. 5 Konkordatu oraz z zasady autonomii kościołów przewidzianej w art. 25 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 9 Europejskiej Konwencji, a także z normy ustrojowej zawartej w art. 25 ust. 4 Konstytucji RP". Ponadto w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II SA/Wa 847/14) podkreślono, iż cyt.: "(...) w sytuacji, gdy zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest jedną z przesłanek wykonywania kompetencji przez organ administracji publicznej, to organ ten ustala przynależność do Kościoła wyłącznie w oparciu o dowody przedstawione przez stronę kościelną, w tym przede wszystkim na podstawie aktu chrztu z dokonaną adnotacją o wystąpieniu z Kościoła. Ustalanie tego faktu z powołaniem się na inne dowody jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia danej osoby o woli wystąpienia z Kościoła, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne". Dodatkowo ten sam Sąd w wyroku z dnia 24 listopada 2015 r. (sygn. akt: II SA/Wa 324/15) podniósł, że: "do czasu wyczerpania procedur kościelnych w zakresie apostazji, prawo świeckie doznaje «swoistego czasowego zawieszenia». Prawo kościelne w zakresie wystąpienia z Kościoła Katolickiego stanowi bowiem lex specialis i znajduje w tym przedmiocie pierwszeństwo w zastosowaniu".

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych stwierdził, że w sprawie nie mogą być zastosowane przepisy ustawy o ochronie danych osobowych. Zgodnie bowiem z art. 43 ust. 2 u.o.d.o., organowi nie przysługują uprawnienia do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w ramach art. 18 u.o.d.o. w stosunku do osób należących do kościołów i związków wyznaniowych. W związku z brakiem możliwości zastosowania art. 18 u.o.d.o. w zaistniałym stanie faktycznym należy umorzyć postępowanie. GIODO nie ma podstaw do weryfikacji procedury występowania z Kościoła Katolickiego, ponieważ przepisy powszechnie obowiązujące nie dają mu tego rodzaju kompetencji, na co wskazuje przywołany powyżej art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do postanowień art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23 z późn. zm.), zwanej dalej: K.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Przedmiot postępowania wiąże się ze stosowaniem przez organ publiczny przepisów materialnego prawa administracyjnego. W doktrynie wskazuje się, że cyt.: "bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 kpa, oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Przesłanka umorzenia postępowania może istnieć jeszcze przed wszczęciem postępowania, co zostanie ujawnione dopiero w toczącym się postępowaniu, a może ona powstać także w czasie trwania postępowania, a więc w sprawie już zawisłej przed organem administracyjnym." (B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H.Beck, Warszawa 2006, s. 489). Ustalenie przez organ publiczny zaistnienia przesłanki, o której mowa w art. 105 § 1 K.p.a., zobowiązuje go, jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, do umorzenia postępowania, nie ma bowiem w sytuacji zaistnienia tej przesłanki podstaw do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty, a dalsze prowadzenie postępowania w takim przypadku stanowiłoby o jego wadliwości, mającej istotny wpływ na wynik sprawy.

W niniejszej sprawie organ, po ponownym przeanalizowaniu materiału dowodowego stwierdził, że jego działanie miało miejsce bez podstawy prawnej, jako że nie był on uprawniony do wydania w niniejszej sprawie merytorycznego rozstrzygnięcia. Z tego też powodu Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych uchylił wydaną decyzję z dnia [...] września 2015 r. (znak: [...]) oraz umarzył postępowanie prowadzone z wniosku Skarżącej o nakazanie Proboszczowi Parafii aktualizacji jej danych osobowych w księdze chrztów.

W dniu 7 lutego 2017 r. skargę na powyższą decyzję złożyła A.B. Wskazała ona, że w przypadku sprawy nierozstrzyganej w drodze decyzji administracyjnej obowiązkiem właściwego organu jest wydanie postanowienia na podstawie art. 61a § 1 Kpa, a nie decyzji na podstawie art. 105 § 1 K.p.a. Kwestie te nie stanowią przedmiotu skargi lecz ramy postępowania, w obrębie których Generalny Inspektor podejmuje i uzasadnia decyzje w sprawie konkretnej skargi (w tym przypadku na Parafię rzymskokatolicką pw. [...] w [...].). Jeśli więc Generalny Inspektor twierdzi iż konsekwencją "i 3" jest brak podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym to winien był zastosować art. 61a § 1 K.p.a., jeśli zaś twierdzi, że skarga podlega umorzeniu to nie może jednocześnie twierdzić iż "nie ma kompetencji do wydawania decyzji związanych z rozpatrywaniem skarg w zakresie danych obie te kwestie z których wynikają odmienne konsekwencje prawne. Wyraźnie wskazuje bowiem na brak podstawy materialnoprawnej do wydania decyzji (i tu pozostaje w zgodzie z trzecią linią orzeczniczą NSA iż "wyłączenie uprawnień decyzyjnych GIODO, dokonane przez ustawodawcę w [i 3] jest prawem powszechnie obowiązującym i organy administracji oraz sądy administracyjne są obowiązane do jego przestrzegania i stosowania) i jednocześnie zaprzecza jej, "ustaliwszy zaistnienie przesłanki o której mowa w art. i 05 § 1 Kpa" z czego wywodzi zasadność umorzenia postępowania.

Zdaniem skarżącej uzasadnienie decyzji jest wewnętrznie sprzeczne i nie ma możliwości "merytorycznego" zaskarżenia go, gdyż nie wiadomo, czy wnieść skargę na decyzję, czy zażalenie na podstawie art. 61a § 2 K.p.a. Kwestii tej Generalny Inspektor w żaden sposób nie wyjaśnił. Ewidentne niezdecydowanie organu, jak dokonać subsumpcji w demokratycznym państwie prawnym nie może powodować ujemnych następstw dla skarżących. Z tych powodów , w ocenie skarżącej, decyzja w części umorzenia postępowania rażąco narusza prawo poprzez uniemożliwienie jej merytorycznej oceny.

W dniu [...] marca 2017 r. skarżąca złożyła wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego. Pismem z dnia [...] marca 2017 r. organ uznał wniosek za bezzasadny.

W dniu 25 września 2017 r. skarżąca uzupełniła skargę poprzez wskazanie, że w jej przekonaniu art. 43 ust. 2 w zakresie, w którym dodaje frazę "i 3" jest sprzeczny z Konstytucją, ponieważ narusza zasady poprawnej legislacji oraz jest sprzeczny z art. 95 ust. 4 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę zgodności z prawem działalności administracji publicznej, która w myśl art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), dalej zwana P.p.s.a., odbywa się na zasadach określonych w przepisach tej ustawy. W ramach kontroli działalności administracji publicznej przewidzianej w art. 3 P.p.s.a., sąd uprawniony jest do badania, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania, nie będąc przy tym związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.).

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania sprawy należy stwierdzić, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalony w sprawie stan faktyczny nie budzi wątpliwości, bowiem skarżąca pismem z dnia [...] czerwca 2014 r. poinformowała Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w [...]., że.: "na podstawie art. 60 Kodeksu cywilnego, korzystając ze swoich praw zawartych w art. 2 pkt 2a Ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (...), z dniem dzisiejszym występuję z Kościoła Katolickiego, tj. wycofuję zgodę na podleganie jego doktrynie (Katechizm Kościoła Katolickiego) i prawu (Kodeks Prawa Kanonicznego). Oświadczam, że w oparciu o jej art. 2 pkt 5 nie zamierzam tej decyzji uzasadniać, poza tym, że nie chcę do niego należeć. Ponadto nie wyrażam zgody na przekazywanie informacji o tej decyzji osobom trzecim. Na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 Ustawy ochronie danych osobowych (...) proszę Księdza, jako administratora moich danych osobowych o ich uaktualnienie w Księdze Chrztów (rok 1989, nr aktu [...]), przez naniesienie adnotacji o treści »Dnia [...].06.2014. formalnym aktem wystąpiła z Kościoła katolickiego« oraz o przesłanie jako potwierdzenia odpisu aktu chrztu z powyższym sprostowaniem".

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy oceny skuteczności oświadczenia woli skarżącej o wystąpieniu z Kościoła Rzymskokatolickiego oraz relacji wewnętrznych przepisów Kościoła z przepisami prawa powszechnie obowiązującego zapewniających wolność sumienia i wyznania oraz kompetencji nadzorczych Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w kontekście konstytucyjnych gwarancji autonomii i wzajemnej niezależności stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

Przede wszystkim wskazać należy na istniejące w polskim prawodawstwie gwarancje autonomii Kościoła Katolickiego i jego niezależności od państwa. Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, lecz również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Natomiast w myśl ust. 4 powołanego przepisu, stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zasadę autonomii i niezależności w odniesieniu do Kościoła Katolickiego wyrażają postanowienia, w szczególności art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanego 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1169), a szczególnie jej art. 2 stanowiący, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

Z powołanych przepisów wynika, że Kościół Katolicki (podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe), ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m.in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych, a w ich stanowieniu i stosowaniu jest wolny od ingerencji władz państwowych. Oznacza to, że określenie przesłanek przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Stanowisko to potwierdzają pośrednio także przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Obligują one do tego, aby określenie sposobu nabywania i utraty członkostwa w grupie religijnej, która ma być wpisana do rejestru Kościołów i innych związków wyznaniowych, zostało dokonane w statucie tej grupy (art. 32 ust. 2 pkt 8), a więc w sposób niezależny od jakichkolwiek władz państwowych.

Wskazać też należy, że podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS75: 1983, pars. II, z późn. zm.), zaś organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska ("Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r. (AAS 80: 1988, s. 841-912, z późn. zm.) (art. 154 i 155). Z uwagi na powyższe, podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 751), stanowi Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Zawiera ono przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek dokumentu zarówno o charakterze wykonawczym, jak i duszpasterskim, i stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. Zostały w nim określone elementy materialne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, tj. wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji, przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną oraz formalne, tj. wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny, w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawnionym do wydania osądu, dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego wystąpienia.

Dokumentem zawierającym przepisy wykonawcze, jednakże jedynie o charakterze duszpasterskim, dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce, są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ("Akta KEP" 14: 2008, s. 89 – 91).

Wspomniany kan. 751 KPK stanowi zaś, że aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 KPK), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124 – 126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków.

Z powyższego wynika, iż wewnętrzne przepisy kościelne zastrzegły dla aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego formę szczególną, co nie jest niczym nadzwyczajnym także na gruncie polskiego prawa powszechnie obowiązującego. Przykładem takiej szczególnej formy dokonania czynności prawnej jest np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości, co nie oznacza przecież ograniczenia konstytucyjnego prawa własności.

Analogicznie wskazana forma szczególna aktu apostazji nie może być postrzegana jako ograniczenie wolności sumienia i religii, w tym w szczególności wolności wystąpienia z kościoła lub innego związku wyznaniowego. Podkreślić należy, że Kościół Katolicki nie tylko nie wyklucza dopuszczalności wystąpienia z Kościoła, ani tej możliwości nie czyni złudną lub iluzoryczną, ale uznaje tę instytucję i poddaje ją zracjonalizowanej procedurze, w której nie sposób uznać, by przedstawione regulacje wewnętrzne naruszały konstytucyjnie zagwarantowaną w art. 53 pkt 1 i 6 oraz w art. 9 pkt 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wolność sumienia i religii. O takim naruszeniu można by było mówić wtedy, gdyby przepisy Kościoła Katolickiego ustanowiły zakaz apostazji lub w inny sposób uniemożliwiały lub znacznie utrudniały realizowanie konstytucyjnego prawa do zmiany wyznania.

Skoro zatem skarżąca nie dokonała aktu apostazji w formie przewidzianej przez wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego, to prawidłowe jest przyjęcie przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, iż nie ma on uprawnienia do wydawania decyzji nakazujących jakąkolwiek aktualizację danych zawartych w Księdze Chrztu. Stosownie bowiem do treści art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 922), w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3-5 oraz art. 15-18, zaś w myśl cytowanego w tym przepisie ust. 1 pkt 3, z obowiązku rejestracji danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego, a według art. 12 ust. 2 ustawy, do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych.

Zatem państwo w żaden sposób nie może ingerować w sferę przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego, bowiem naruszałoby to nie tylko wspomnianą chronioną konstytucyjnie autonomię Kościoła Katolickiego, ale wkraczałoby w sferę wolności religii i wyznania. Nie sposób zaakceptować sytuacji, w której o przynależności do kościoła, lub jej braku, rozstrzygałby organ państwowy, jakim jest Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia woli skarżącej, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne.

W tym zakresie, wobec treści art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych należy wskazać, że Sąd nie dostrzega jego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten jest prawidłowo zbudowany i zastrzega brak ingerencji organu państwowego w autonomiczne funkcjonowanie związku wyznaniowego, który sam określa zasady swojego postępowania - art. 25 ust. 3 Konstytucji RP. W tym zakresie zasadę nieingerencji Generalnego Inspektora w zasady związane z przynależnością do związku wyznaniowego należy także łączyć z, zagwarantowaną w art. 53 ust. 1 Konstytucji RP, zasadą swobody wyznania oznaczająca również brak kontroli Państwa nad zasadami przynależności do wspólnot religijnych – chyba że zostaną spełnione przesłanki, o których mowa w art. 53 ust. 5 Konstytucji RP.

Dokonując ustaleń w zakresie przynależności skarżącej do Kościoła Katolickiego w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiązującego i wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie przetwarzania jej danych osobowych przez Proboszcza Parafii, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wkroczyłby w sferę autonomii Kościoła Katolickiego, czym niewątpliwie dopuściłby się naruszenia art. 6, art. 7 i art. 19 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz.1257), jak również wskazanych przepisów Konstytucji RP, Konkordatu, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

Stwierdzić należy, że jeśli postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w myśl art. 105 § 1 K.p.a., bowiem bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Stąd też przesłanka umorzenia postępowania może istnieć jeszcze przed wszczęciem postępowania, co zostanie ujawnione dopiero w toczącym się postępowaniu, a może ona powstać także w czasie trwania postępowania, a więc w sprawie już zawisłej przed organem administracyjnym. Wobec powyższego zasadnym było, i to w świetle poczynionych powyżej rozważań prawnych, umorzenie postępowania na podstawie art. 138 §1 pkt 2 K.p.a. Zasadnie też GIODO uchylił swoją uprzednią decyzję z dnia [...] września 2015 r.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd uznał zarzuty skargi za nieuprawnione.

Sąd, mimo wniosku skarżącej, nie przeprowadził postępowania mediacyjnego. Wskazać bowiem należy, że wniosek strony o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego nie jest dla sądu wiążący i podlega ocenie, co do zasadności przeprowadzenia postępowania. Zdaniem Sądu, postępowanie mediacyjne, wobec zdecydowanego sprzeciwu organu, co do jego przeprowadzenia oraz charakteru sprawy, która nie pozwalała na skuteczne dokonanie mediacji, nie mogło zostać przeprowadzone. Dlatego też na rozprawie w dniu 16 października 2017 r. Sąd wydał postanowienie o oddaleniu wniosku skarżącej z dnia [...] marca 2017 r.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.