Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Grażyna Jarmasz, , , po rozpoznaniu w dniu 23 października 2008r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia W. M. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 sierpnia 2008r., sygn. akt III SA/Wa 2178/07 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi W. M. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 19 października 2007r. numer [...] w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych p o s t a n a w i a zażalenie oddalić.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2008r., sygn. akt III SA/Wa 2178/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyniku rozpatrzenia wniosku W. M., odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia go od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wskazano, że wnioskiem z dnia 2 lipca 2008r. złożonym na urzędowym formularzu PPF skarżący zwrócił się o przyznanie prawa pomocy. Skarżący poinformował, że jest osobą obłożnie chorą i nie posiada środków umożliwiających mu prowadzenie sporu sądowego. Stałe wydatki wynoszą 1950zł miesięcznie, wydatki na leki ponad 500zł. W ocenie skarżącego prowadzone w stosunku do niego postępowanie egzekucyjne uniemożliwia prowadzenie działalności gospodarczej i pozbawiło zakład płynności finansowej. Zredukowano liczbę osób zatrudnionych, działalność przynosi stratę. A więc z żoną utrzymują się z jej emerytury 1955zł miesięcznie brutto. Nadto wskazano, że skarżący nie ma domu, jako że budynek wybudowany przez niego nie ma uregulowanego stanu prawnego.

Jak chodzi o stan zdrowia skarżącego to wymaga on długotrwałej terapii – cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czasowy niedowład lewej połowy ciała, czasowe pogorszenie widzenia, z czego wynika zakaz prowadzenia samochodu. Skarżący został zaliczony do osób w umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, co wynika z zaświadczenia z dnia 30 czerwca 2008r.

WSA podał także, że postanowieniem z dnia 10 lipca 2008r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Na skutek wniesionego sprzeciwu sprawa została rozpoznana przez Sąd.

W uzasadnieniu zauważono także, że postanowieniem z dnia 21 lutego 2008r. WSA w Warszawie odrzucił skargę z uwagi na nieuiszczenie wpisu sądowego w wyznaczonym terminie.

Oceniając wniosek o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych, prezentując regulacje zawarte w art. 246 oraz 245 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej zwanej P.p.s.a. - stwierdził, że przyznanie prawa pomocy jest odstępstwem od zasady ponoszenia przez strony kosztów postępowania, a więc może mieć miejsce w sytuacjach wyjątkowych. Możliwość przyznania tego prawa uzależniona jest od oceny sytuacji materialnej wnioskodawcy wykazanej we wniosku. Zdaniem WSA skarżący nie wykazał, że jego sytuacja majątkowa uprawnia do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Skarżący nie wykazał, by utracił zdolności zarobkowe i wciąż prawdopodobne jest uzyskiwanie przez niego dochodu, zwłaszcza, że uzyskuje przychód w wysokości kilkuset tysięcy w skali roku, co wynika z przedłożonych zeznań podatkowych. WSA dostrzegając fakt osiągania przez małżonkę skarżącego, z którą prowadzi gospodarstwo domowe, dochodu z emerytury zauważył, że suma miesięcznych wydatków wykazana przez skarżącego przekracza wielkość posiadanych co miesiąc środków pieniężnych z tejże emerytury.

Sąd zauważył także, że stwierdzenie przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy wymaga zestawienia wysokości środków, jakimi strona dysponuje z wysokością kosztów, do których poniesienia jest zobowiązana na danym etapie postępowania. Nadto udzielenie pomocy w postaci dofinansowania z budżetu państwa powinno sprowadzać się do przypadków, kiedy zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe. W ocenie WSA okoliczność taka nie zachodzi w sytuacji, kiedy strona prowadząc działalność gospodarczą w zakresie profesjonalnych napraw lakierniczych i blacharskich samochodów Volvo i Seat w większych rozmiarach, co wynika z informacji zawartych w witrynie internetowej, uzyskuje miesięcznie przychód znacznie przekraczający wysokość wymaganych kosztów sądowych. Zestawienie środków do dyspozycji, wysokość wymaganych kosztów sądowych 500zł oraz analiza oświadczenia strony doprowadziły WSA do wniosku, że nieuzasadnione jest uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Dodano ponadto, że jednorazowa zapłata wpisu 500zł nie spowoduje uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i żony.

Na powyższe orzeczenie wniesiono w terminie zażalenie. W. M. wniósł o zmianę postanowienia przez przyznanie prawa pomocy polegającej na zwolnieniu od kosztów sądowych – opłaty od skargi. Zarzucił, że jednostronnie oceniono jego sytuacje materialną nie zauważając i nie uwzględniając, że cały dochód osiągany z działalności gospodarczej w całości trafia w trybie egzekucyjnym do wierzyciela tj. Urzędu Skarbowego W. Pominięto także całkowicie krytyczny stan zdrowia potwierdzony dokumentacją lekarską.

W ocenie żalącego się Sąd nie rozważył i nie wziął pod uwagę wydatków koniecznych, które przewyższają dochody, jakie pozostają po komorniczej egzekucji należności skarbowych. Do takich niezbędnych wydatków należą m.in. wynagrodzenie pracowników, bieżące należności podatkowe i składki ZUS.

Podsumowując stwierdził, ze odmowa udzielenia pomocy przez zwolnienie od kosztów sadowych w obecnej sytuacji pozbawia go gwarantowanego Konstytucją prawa do sprawiedliwego Sądu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 245 § 3 P.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym obejmuje m.in. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków. W przedmiotowej sprawie skarżący wniósł, wypełniając stosowny druk PPF, o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych. Z samego zaś wniosku z 7 kwietnia 2008r., jak i rozpatrywanego zażalenia wynika, że skarżący domagał się i nadal domaga, zwolnienia od opłaty od skargi, czyli od wpisu.

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym następuje, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy, co zauważył WSA w Warszawie, powinna być rozpatrywana zatem w dwóch aspektach – z uwzględnieniem, z jednej strony, wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony – jej możliwości finansowych (por. "Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowoadministracyjnych" S. Babiarz, B. Dauter, M. Niezgódka – Medek, LexisNexis Warszawa 2007, str. 257).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego słuszne jest stanowisko Sądu I instancji, iż Skarżący nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Oceniając bowiem aktualną sytuację materialną Skarżącego nie można zgodzić się z twierdzeniem zawartym we wniosku i w zażaleniu, iż nie jest on w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego na obecnym etapie postępowania. Podziela się argumentację WSA zaprezentowaną w zaskarżonym postanowieniu o osiąganiu co najmniej dochodu z emerytury żony w kwocie 1 955zł miesięcznie, jak i o potencjalnych możliwościach uzyskiwania dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej.

Ponadto wskazać należy, że przedmiotowe postępowanie wpadkowe (z wniosku o przyznanie prawa pomocy) trwa już kilka miesięcy (od dnia 8 kwietnia 2008r.), co, mając już tylko na względzie wysokość stałego dochodu miesięcznego w kwocie brutto 1 955zł, pozwala stwierdzić, iż skarżący powinien w tym czasie zgromadzić stosowne środki na opłacenie innych kosztów sądowych, które ewentualnie mogły, czy mogą wystąpić w sprawie. Jak uszło bowiem uwadze WSA, sąd ten postanowieniem z dnia 21 lutego 2008r. odrzucił wniesioną przez żalącego się skargę i pomimo doręczenia tego postanowienia w dniu 10 marca 2008r. (potwierdzenie odbioru w aktach sprawy) wraz z pouczeniem o prawie wniesienia skargi kasacyjnej, skarżący nie wniósł tego środka zaskarżenia. Nadto, jak wynika z akt sprawy, nie uwzględniono także wniosku skarżącego o przywrócenie terminu do uiszczenia wpisu odrzucając ten wniosek postanowieniem z dnia 3 czerwca 2008r.. I na to postanowienie skarżący nie wniósł przysługującego mu zażalenia, a o prawie takim także został pouczony ( doręczenie w dniu 25 czerwca 2008r.- w aktach sprawy).

Biorąc zatem pod uwagę, że na obecnym etapie postępowania sądowoadministracyjnego skarżącego nie może już obciążać obowiązek uiszczenia wpisu sądowego od odrzuconej skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 19 października 2007r. zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu I instancji dotyczącym bezzasadności wniosku skarżącego.

Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.