Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jakub Zieliński (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Elwira Brychcy Sędzia WSA Edyta Podrazik Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Rurarz - Kwietniewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2016 r. sprawy ze skargi M. K. i M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] sierpnia 2016 r. Nr [...] w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia oddala skargę

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2016 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej: Kolegium; organ II instancji; organ odwoławczy; skarżony organ), wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: K.p.a.), po rozpoznaniu odwołania M. i M. K. (dalej również: zainteresowani; skarżący; strona skarżąca), utrzymało w mocy decyzję Burmistrza M. z dnia [...] 2015 r. znak [...] (dalej: Burmistrz; organ I instancji; organ) o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie chlewni tuczników o obsadzie 123,2 DJP na działce nr [...], położonej w obrębie [...], gmina [...].

Przedmiotowe decyzje zostały wydane w następującym stanie sprawy.

W. L. (dalej również: inwestor) we wniosku z dnia 9 kwietnia 2015 r. (data wpływu wniosku do organu) wystąpił o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji polegającej na budowie chlewni tuczników o obsadzie 123,2 DJP [podana we wniosku wartość 132,2 DJP była pomyłką, którą inwestor skorygował w toku postępowania] na działce nr [...], położonej w obrębie [...], gmina [...]. Do wniosku inwestor dołączył raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (dalej również: raport).

W postępowaniu administracyjnym wszczętym w przedmiotowej sprawie Burmistrz, przeprowadzając ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, stosownie do treści art. 77 ust., 1 pkt 1 i 2 oraz art. 77 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2013 r., poz. 1235 [aktualnie: Dz.U. z 2016 r., poz. 353], z późn. zm. – dalej: ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie; ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku; ustawa środowiskowa) wystąpił do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w P. (dalej: RDOŚ w P.; RDOŚ) oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. (dalej: PPIS w R.; PPIS) odpowiednio o uzgodnienie (do RDOŚ) i zaopiniowanie (do PPIS) w zakresie wymagań ochrony środowiska i wymagań higieniczno-sanitarnych.

W toku postępowania, na różnych jej etapach, swoje protesty w stosunku do inwestycji wyrażali mieszkańcy i inne zainteresowane osoby. Zastrzeżenia społeczności lokalnej budziła przede wszystkim skala inwestycji i przewidywane z tym wystąpienie zagrożenia dla zdrowia ludzi (zanieczyszczenie powietrza) oraz uciążliwości odorowej (fetor). Kwestionowana była również legalność już istniejącego budynku chlewni na terenie objętym inwestycją i jego niewielka odległość od najbliższego budynku mieszkalnego sąsiada (60 m).

Po uzupełnieniu raportu, m.in. w zakresie kwestii, ze względu na które został wyrażony sprzeciw społeczności lokalnej, oraz następnie uzyskaniu pozytywniej opinii sanitarnej PPIS w R. z dnia [...] 2014 r. oraz pozytywnego uzgodnienia RDOŚ w P. z dnia [...] 2014 r. organ I instancji decyzją z dnia [...] 2014 r. ustalił środowiskowe uwarunkowania dla przedmiotowego przedsięwzięcia.

Decyzja z dnia [...] 2014 r. wskutek wniesienia odwołania przez M. i M. K. została w całości uchylona w toku instancyjnym przez Kolegium decyzją z dnia 14 maja 2015 r., a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji z powodu wad postępowania administracyjnego (ustalenia kręgu stron postępowania), a także niedostatków merytorycznych, m.in. w odniesieniu do zachowania standardów emisyjnych, zasięgów oddziaływań hałasu, odprowadzania wód opadowych i wyjaśnienia okoliczności związanych z występowaniem uciążliwości odorowej i jej wpływu na zdrowie i życie ludzi.

W toku ponownie prowadzonego postępowania organ I instancji uzyskał od inwestora kolejne uzupełnienia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, tj. w zakresie opisu planowanego przedsięwzięcia, uciążliwości akustycznej i odorowej, gospodarki wodno-ściekowej, zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, opisu analizowanych wariantów, analizy i możliwości konfliktów społecznych, jak również gospodarowania gnojowicą, legalności funkcjonowania istniejącej chlewni oraz obniżenia wartości nieruchomości sąsiednich.

Ostatecznie PPIS w R. w opinii sanitarnej z dnia 29 października 2015 r. (znak [...](8)15) pozytywnie ocenił planowane przedsięwzięcie pod kątem braku zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi. Również RDOŚ w P. postanowieniem z dnia [...] 2015 r. (znak [...]) uzgodnił warunki realizacji planowanego przedsięwzięcia, określając szereg wymogów, które powinna spełniać planowana inwestycja; w tym w zakresie ochrony przed hałasem i zanieczyszczeniami powietrza związanymi z emisją gazów w wyniku chowem świń, uciążliwości odorowej, gospodarowania gnojowicą i wpływu inwestycji na środowisko gruntowo-wodne. RDOŚ stwierdził zarazem, że teren inwestycji znajduje się poza obszarami chronionymi na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r., poz. 62, z późn. zm.) planowane przedsięwzięcie zlokalizowane będzie na terenie zagospodarowanej działki, w sąsiedztwie zabudowy zagrodowej; najbliższy obszar Natura 2000 jest oddalony od tego terenu o ok. 7 km i planowana inwestycja nie spowoduje negatywnego oddziaływania na gatunki i siedliska przyrodnicze chronione na tego rodzaju obszarach. Stanowisko to RDOŚ podtrzymał w piśmie informacyjnym z dnia 24 listopada 2015 r., skierowanym do [...] i M. K. (również do wiadomości organu I instancji).

Następnie decyzją z dnia [...] 2015 r. znak [...] Burmistrz [...] ponowienie ustalił środowiskowe uwarunkowania dla przedmiotowego przedsięwzięcia, polegającego na budowie chlewni tuczników o obsadzie 123,2 DJP.

W decyzji organ określił m.in.:

1) rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia wskazując, że planowana inwestycja polegać będzie na budowie chlewni tuczników o obsadzie 123,2 DJP na działce nr [...] obręb [...], gmina [...]; charakterystyka planowanego przedsięwzięcia została ujęta w załączniku do decyzji, z której wynika, iż projektowana chlewnia jest bezściółkowa, na rusztach; chlewnia została zlokalizowana od strony zachodniej chlewni istniejącej; budynek ma kształt nieregularny o wymiarach 46,8 x 21 m, wysokość 7 m w kalenicy 3,7 m w okapie; budynek zostanie zlokalizowany w odległości 5 m od południowej granicy działki; chlewnia będzie posiadała wentylację grawitacyjną, budynek nie będzie ogrzewany; w chlewni będzie prowadzony tucz warchlaków w wieku od ok. 12 tygodni (waga ok. 30 kg) do tucznika w wieku ok. 6,5 miesiąca o wadze około 110 kg; maksymalna obsada zwierząt będzie wynosi 880 tuczników (123,2 DJP); po realizacji projektowanego przedsięwzięcia w obiektach inwentarskich będzie się znajdowało maksymalnie 1 880 sztuk zwierząt; w projektowanej chlewni przewidziano podłogę rusztową na całej powierzchni budynku; w pomieszczeniu inwentarskim pod rusztami znajdować się będą kanały gromadzące gnojowicę; gnojowica z kanałów będzie wypompowywana przy pomocy wozów asenizacyjnych wywożona do rolniczego wykorzystania; przewiduje się również wykonanie studni gnojowicowych na zewnątrz chlewni połączonych z kanałami gnojowicowymi w celu usuwania gnojowicy z kanałów;

2) warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony cennych wartości przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów sąsiednich wskazując, że w planowanej chlewni prowadzić się będzie chów tuczników w liczbie nie większej niż 880 szt., tj. 123,2 DJP, nie wolno ogrzewać planowanego budynku i należy stosować pasze o zbilansowanej zawartości białka; zapewnić odbiór gnojowicy przy wykorzystaniu hermetycznego złącza, gnojowice z budynku inwentarskiego do studni gnojowicowych doprowadzać zamkniętymi, szczelnymi kanałami;

3) wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia podczas realizacji przedsięwzięcia, wskazując, że budynek ma posiadać maksymalną powierzchnię hodowlaną w rozmiarze 762 m˛; nie można instalować w chlewni wentylatorów systemu wentylacji mechanicznej, ruch pojazdów ograniczyć do pory dziennej.

Ponadto w zakresie przeciwdziałania skutkom awarii przemysłowych oraz ograniczenia transgranicznego oddziaływania na środowisko, organ stwierdził, że planowane przedsięwzięcie nie należy do przedsięwzięć o takim oddziaływaniu.

Od decyzji z dnia [...] 2015 r. odwołanie wnieśli [...] i M. K., podnosząc m.in. że Burmistrz ponownie wydał pozywaną decyzję, mimo że odziaływanie odorowe z działki inwestora już istnieje, a stanie się jeszcze bardziej dokuczliwe. Podnieśli, że zbyt bliska odległość od ich domostw paraliżuje całą wioskę już przy tysiącu świń, które inwestor aktualnie hoduje. Stwierdzili, że codzienne wdychanie biogazów z chlewni jest dla mieszkańców szkodliwe, zagrażając życiu i zdrowiu. W piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2016 r., uzupełniającym odwołanie, skarżący podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko. Podnieśli przy tym, że największy dla nich problem stanowi zbyt bliska odległość chlewni od domów, a co za tym idzie fetor wydostający się na zewnątrz. Ponadto stwierdzili, że inwestor już w tej chwili nie radzi sobie z nadmiarem gnojowicy, co też potwierdzili w kolejnym piśmie, które wpłynęło do organu w dniu 25 stycznia 2016 r.

Swój sprzeciw co do wydanej decyzji wniósł także S. G., który nie został uznany przez organ I instancji za stronę niniejszego postępowania. W swym piśmie z dnia 20 grudnia 2015 r., w którym stwierdził, że składa odwołanie, podniósł, że budowa chlewni w proponowanym miejscu, jeżeli dojdzie do skutku odbędzie się z pogwałceniem zasad współżycia społecznego, zmuszając mieszkańców do wegetacji w zwierzęcych warunkach, pozbawiając ich praw nabytych uzyskanych w drodze pierwszeństwa zamieszkania a skutkujących głównie pogorszeniem stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, stratą wartości nieruchomości. W piśmie uzupełniającym z dnia 25 stycznia 2016 r., odnosząc się negatywnie do planowanego przedsięwzięcia, przedstawił "wyjaśnienia co do [swojej] roli w przedmiotowej sprawie, nie kwestionując stanowiska organu I instancji, który nie uznał go za stronę postępowania administracyjnego.

Ponadto w sprawie, nie wnosząc formalnie odwołania, swoje stanowisko (obawy względem planowanej inwestycji) wyraziły dwie inne osoby zainteresowane w piśmie z dnia 12 stycznia 2016 r.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia z dnia [...] sierpnia 2016 r. Kolegium przedstawiło stan faktyczny sprawy, wskazując m.in. na to, że działka nr [...], na której planowane jest niniejsze przedsięwzięcie, zabudowana jest już chlewnią bezściółkową na rusztach z obsadą maksymalną 1 000 tuczników (140 DJP) wraz z częścią magazynową, dwoma silosami paszowymi, budynkami garażowymi, płytą gnojową przeznaczoną do rozbiórki oraz budynkiem mieszkalnym. Oceniając planowaną na tym samym terenie inwestycję względem już istniejącej, Kolegium wyjaśniło, że zgodnie z art. 71 ust. 2 pkt 1 ustawy środowiskowej oraz § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2010 r. nr 213, poz. 1397, z późn. zm. [aktualnie: Dz.U. z 2016 r., poz. 71] – dalej: rozporządzenie wykonawcze) przedmiotowa inwestycja zalicza się do przedsięwzięć, dla których przeprowadzanie oceny na środowisko jest obowiązkowe.

Odnosząc się do przedstawionego w tej sprawie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko warz z jego uzupełnieniami, organ II instancji stwierdził, że nie budzi on zastrzeżeń, nie zawiera nieścisłości i nieprawidłowości, wobec czego brak jest podstaw, aby odmówić mu wiarygodności. Kolegium stwierdziło, że z przedmiotowego raportu wynika, że planowana inwestycja – przy uwzględnieniu zaleceń zawartych w raporcie – nie spowoduje zagrożeń dla środowiska naturalnego oraz nie pogorszy warunków życia ludzi. Ponadto organ odwoławczy uznał, że zaskarżona decyzja zawiera wszystkie niezbędne elementy, o których mowa w art. 82 ust. 1 pkt 1-5 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie. W tym zakresie Kolegium zwróciło również uwagę na fakt, że organ I instancji uwzględnił również w decyzji wszystkie zalecenia wynikające z opinii PPIS, jak i postanowienia RDOŚ w P., a ponadto decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa szereg wymagań, które inwestor powinien spełnić przy realizacji przedsięwzięcia. Organ odwoławczy wypowiedział się również co do rozszerzenia kręgu stron postępowania przez organ I instancji, stwierdzając, że Burmistrz uczynił to w sposób prawidłowy na podstawie przedstawionych przez inwestora map stref zasięgu hałasu oraz map stref zasięgu substancji odorotwórczych, biorąc za strony postępowania wszystkich właścicieli nieruchomości położonych w sąsiedztwie mającego powstać obiektu i jednocześnie znajdujących się w zasięgu jakichkolwiek z oddziaływań. W tym zakresie Kolegium zwróciło uwagę na to, że organ I instancji nie ograniczył się jedynie do nieruchomości bezpośrednio sąsiadujących z planowanym przedsięwzięciem.

Stwierdzając, że zarówno wydana decyzja, jak i przeprowadzone postępowanie nie naruszają przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie, Kolegium zwróciło w szczególności uwagę na to, że stosownie do wymogu z art. 77 ust. 1 i 2 ustawy środowiskowej organ I instancji przesłał raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zarówno do RDOŚ w P., jak i do PPIS w R. celem uzgodnienia warunków realizacji tej inwestycji. Uwzględniając pozytywne stanowisko organów współdziałających przy wydaniu decyzji, Kolegium stwierdziło, że z danych zwartych w raporcie wynika, iż wielkość emisji nie będzie przekraczać dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dna 24 sierpnia 2012r, w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r., poz. 1031) oraz wartości odniesienia substancji w powietrzu, w tym dopuszczalnych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2010 r. nr 16, poz. 87) poza terenem, do którego inwestor posiada tytuł prawny.

W tym zakresie organ II instancji zwrócił uwagę na to, że w celu ograniczenia oddziaływania planowanej chlewni na stan jakości powietrza nałożone zostały w decyzji obowiązki utrzymywania budynku inwentarskiego w czystości i zapewnienia w nim odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza poprzez sprawny system wentylacji oraz prowadzenia bieżących zabiegów dezynfekcyjnych i dezynsekcyjnych pomieszczeń; w celu zminimalizowania emisji amoniaku do powietrza narzucono warunek stosowania pasz o zbilansowanej zawartości białka; ponadto zobowiązano inwestora, aby powstałą gnojowicę doprowadzać do studni gnojowicowych zamkniętymi, szczelnymi kanałami a jej odbiór zapewnić przy wykorzystaniu hermetycznego złącza celem ograniczenia emisji amoniaku i odorów do atmosfery.

W odniesieniu do kwestii uciążliwości zapachowym Kolegium wyjaśniło, że mimo wynikającego z art. 85 Prawa ochrony środowiska [ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (aktualnie: Dz.U. z 2016 r., poz. 672, z późn. zm.)] obowiązku ochrony powietrza ustawodawca nie przewidział w polskim porządku prawnym ochrony powietrza przed zapachami, a jedynie przed określonymi substancjami w powietrzu. Dalej wywodziło, że zapach, czy też odór, jest substancją niemierzalną, zaś jego odczuwanie w każdym przypadku ma charakter subiektywny. Odwołując się do stanowiska orzecznictwa, organ odwoławczy argumentował, że zapachy, pomimo że mogą być uciążliwe, nie mogą być badane, ponieważ w polskim systemie prawnym nie istnieją normy prawne, które odnosiłyby się do zapachów. Zarazem Kolegium wyjaśniło, że w celu ograniczenia emisji odorantów, w tym amoniaku, na inwestora nałożono szereg obowiązków miedzy innymi: stosowanie do żywienia pasz o zbilansowanej zawartości białka, zapewniania odbioru gnojowicy przy wykorzystaniu hermetycznego złącza, stosowania preparatów ograniczających emisje substancji zapachowych, magazynowania płynnych nawozów naturalnych, odprowadzania gnojowicy z budynku inwentarskiego do studni gnojowicowych zamkniętymi (szczelnymi) kanałami, wykonanie szczelnych i odpornych na agresywne działanie gnojowicy posadzki i kanałów gnojowicowych. Ponadto organ odwoławczy podniósł, że budynek planowanego przedsięwzięcia ma zostać usytuowany w większej odległości od innych budynków mieszkalnych, aniżeli obecnie funkcjonująca już chlewnia.

W skardze na decyzję Kolegium z dnia [...] sierpnia 2016 r., [uzupełnionej i sprecyzowanej] w pismach z dnia 19 września i 13 października 2016 r., [...] i M. K. zakwestionowali zgodność z prawem wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanego przedsięwzięcia. Argumentowali, problem stanowi zbyt bliska odległość budowy chlewni na skalę przemysłową od ich domostw. Sygnalizowali, że inwestor ma jedną chlewnię z tysiącem tuczników, co jest już ogromnym problemem [dla sąsiedztwa], a sytuację tę tylko pogorszy jej rozbudowa o obsadę następnego tysiąca tuczników. Podnieśli argument szkodliwości oparów i wyziewów z chlewni dla środowiska i ludzi, w szczególności narażenie na całodobowe wdychanie biogazów, amoniaku i siarkowodoru, które są dla człowieka toksycznymi związkami. Podkreślili szczególną uciążliwość inwestycji (fetoru) w upalne dni. W ich ocenie twierdzenia raportu o małej szkodliwości inwestycji nie są zgodne z prawdą. Ponadto podnieśli, że inwestor ma możliwość innej lokalizacji przedsięwzięcia (przeniesienia inwestycji na inny bardziej odległy teren), w związku z czym powinien kierować się ludzkimi uczuciami i zdrowym rozsądkiem. Zwrócili uwagę na prawo do ochrony zdrowia i godnego życia, podkreślając, że planowana inwestycja "skazuje [ich] na wegetację, bo już są oznaki chorób". W ocenie skarżących brak norm zapachowych nie powinien być powodem do wydania pozwoleń na tak tego rodzaju inwestycję w tak bliskim skupisku ludzi. Ponadto podnieśli, że nie wszyscy mieszkańcy miejscowości [...], posiadający posesje w zasięgu intensywnego fetoru generowanego przez już istniejącą i planowaną chlewnię, zostali uznani przez Kolegium za stronę postępowania, m.in. wskazali na sytuację S. G. zaangażowanego w sprawę.

W odpowiedzi na skargę Kolegium, odnosząc się do zarzutów skargi podtrzymało dotychczasowe stanowisko i wniosło o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga nie jest zasadna.

W wyniku przeprowadzenia – w zakresie wynikającym z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1647) oraz art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm. – dalej: P.p.s.a.) – kontroli zaskarżonej decyzji Kolegium z dnia 3 sierpnia 2016 r., wydanej w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla inwestycji polegającej na budowie chlewni tuczników o obsadzie 123,2 DJP na działce nr [...], położonej w obrębie [...], gmina [...], ustalonych dla tego przedsięwzięcia przez Burmistrza [...] w decyzji z dnia [...] 2015 r.

Sąd uznał, że decyzja ta nie jest dotknięta uchybieniami uzasadniającymi jej wyeliminowanie z obrotu prawnego.

Tytułem wstępu do dalszych rozważań merytorycznych warto wyjaśnić, że zasady i tryb postępowania w sprawach ocen oddziaływania na środowisko reguluje wyżej przywołana ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku oraz przywołane rozporządzenie wykonawcze.

Przepis art. 71 powołanej ustawy stanowi, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia (ust. 1), a jej uzyskanie jest wymagane dla planowanych: 1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko; 2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (ust. 2). Zarazem z art. 72 ust. 1 tej ustawy wynika, że wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje m.in. przed uzyskaniem: decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych – wydawanych na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (pkt 1), decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – wydawanej na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (pkt 3).

Z punktu widzenia art. 71 ust. 2 pkt 1 oraz 59 ust. 1 w zw. z art. 61 ust 1 pkt 1 ustawy środowiskowej istotne znaczenie w sprawie miało ustalenie, do jakiej kategorii przedsięwzięć zalicza się inwestycja, albowiem dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest obligatoryjne (art. 59 ust. 1 pkt 1), zaś dla przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 (art. 59 ust. 1 pkt 2). W tym zakresie stanowisko organów i inwestora było trafne z uwagi na brzmienie § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia wykonawczego, odniesionego odpowiednio do § 2 ust. 1 pkt 52 oraz § 3 ust. 1 pkt 102 tego rozporządzenia. Przedmiotowa inwestycja, ze względu na sumaryczny rozmiar produkcji zwierzęcej (ponad 260 DJP), uwzgledniający już istniejący chów tuczników w rozmiarze 140 DJP, wymagała obowiązkowo przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Nadto warto wspomnieć, że realizacja planowanego przedsięwzięcia innego niż określone w art. 59 ust. 1 powołanej ustawy wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli: 1) przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony; 2) obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 został stwierdzony na podstawie art. 96 ust. 1 (art. 59 ust. 2).

Wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach można odmówić jedynie w razie: 1) niezgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli plan ten został uchwalony (art. 80 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku), 2) odmowy uzgodnienia warunków realizacji bądź wydania negatywnej opinii, przez organy o których mowa w art. 77 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, 3) braku zgody wnioskodawcy na realizację przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany, jeżeli z oceny oddziaływania na środowisko wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w innym wariancie (art. 81 ust. 1), 4) gdy z oceny oddziaływania na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a za realizacją przedsięwzięcia nie przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym i brak jest rozwiązań alternatywnych (art. 81 ust. 2), 5) jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza (art. 81 ust. 3).

Sąd uznaje również za stosowne zastrzec na użytek niniejszego uzasadnienia, że nie przeprowadza w sprawie "rozważań merytorycznych". Jak bowiem trafnie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r. sygn. akt II OSK 85/12 (wyrok dostępny w bazie orzeczeń: http://orzeczenia.nsa.gov.pl), sąd I instancji kontroluje ustalenia stanu faktycznego dokonane przez właściwe organy, lecz sam nie może jego ustalać, tym bardziej kiedy wymaga to wiedzy specjalistycznej. W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że Sąd nie może samodzielnie dokonywać oceny merytorycznej treści stanowisk (opinii, uzgodnień) organów współdzielących w załatwieniu sprawy, gdyż co do zasady wymagałoby to od Sądu wiadomości specjalnych z poszczególnych gałęzi nauki związanych z kwestiami ochrony środowiska czy przyrody lub gospodarki wodami. Stąd też ocena stanowisk takich organów jak RDOŚ w P. i PPIS w R., a w konsekwencji również decyzji Burmistrza [...] dotyczy w szczególności takich kwestii jak to, czy dane rozstrzygnięcie (stanowisko) jest wyczerpujące (ewentualnie kompletne, jeżeli przepisy szczególne stawiają określone wymagania formalne danemu aktowi administracyjnemu) i spójne (osnowa i uzasadnienie), czyli spełnia ustawowe wymagania, przede wszystkim określone w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego i prawa materialnego. Niewątpliwe zatem nie może to być ocena merytoryczna. I w takim też zakresie Sąd może kontrolować prawidłowość oceny zgromadzonego materiału procesowego wyrażoną w decyzjach organów merytorycznie rozstrzygających sprawę. W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że Sąd I instancji, kontrolując stan faktyczny przyjęty przez właściwe organy, może jedynie sformułować w konkretnej sprawie wytyczne, zgodnie z dyspozycją z art. 141 § 4 P.p.s.a., w zakresie np. konieczności dokonania weryfikacji ustaleń faktycznych zaskarżonej decyzji lub uzgodnień takiej decyzji, lecz samodzielnie nie może prowadzić własnej merytorycznej analizy i oceny treści uzgodnień, opinii i stanowisk oraz wydanych na ich podstawie decyzji administracyjnych.

Przenosząc przedstawione rozważania ogóle na grunt niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że w kontekście przywołanych regulacji prawnych organy orzekające w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla przedsięwzięcia określonego we wniosku inwestora słusznie uznały, że zaistniały warunki do ustalania środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia. Zdaniem Sądu organy prawidłowo ustaliły istotne okoliczności faktyczne sprawy, procedując w zgodzie z przepisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku oraz Kodeksu postępowania administracyjnego, co doprowadziło do określania środowiskowych uwarunkowania dla przedmiotowego przedsięwzięcia. Ponadto skarżący nie zgłosili tego rodzaju zastrzeżeń, które mogłyby spowodować podważenie stanowisk wyspecjalizowanych organów – RDOŚ w P. i PPIS w R. pozytywnie ustosunkowujących się do przedmiotowej inwetsycji. Skarżący w całokształcie swoich twierdzeń nie zawarli takich argumentów, które przełamałyby podstawowe ustalenie organów orzekających w przedmiotowej sprawie.

W ocenie Sądu żadna z przesłanek skutkujących koniecznością odmowy wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie ziściła się w sprawie, a postępowanie administracyjne zostało przeprowadzone przez organy obydwu instancji należycie. Sama merytoryczna decyzja organu I instancji zawiera zaś wszystkie wymagane prawem elementy, o których mowa w art. 82 ust. 1 ustawy środowiskowej. W sprawie nie ma sytuacji, w której dla terenu inwestycji obowiązywałby plan miejscowy, zatem kwestia spełniania warunku, o którym mowa w art. 80 ust. 2 tej ustawy w ogóle nie zachodziła, podobnie jak zagrożenie możliwością znaczącego negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 (art. 81 ust. 2). Z oceny oddziaływania na środowisko nie wynikała też zasadność realizacji przedsięwzięcia w innym wariancie (art. 81 ust. 1) ani że przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza (art. 81 ust. 3).

Organy obydwu instancji, przy wsparciu wyspecjalizowanych organów z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej, które zajęły pozytywne stanowiska w sprawie, przeanalizowały przedstawiony przez inwestora raport wraz z jego uzupełnieniami. Żaden z tych organów nie stwierdził, że raport w swym ostatecznym kształcie nie spełniał wymogów określnych w art. 66 ust. 1 ustawy środowiskowej, co umożliwiałoby analizę kryteriów wymienionych w art. 62 ust. 1 tej ustawy, tj. oceny bezpośredniego i pośredniego wpływu danego przedsięwzięcia na środowisko. Również w zakresie opisu wariantów inwestycji (art. 66 ust. 1 pkt 5) raport został uzupełniony m.in. w piśmie z dnia 7 sierpnia 2015 r., a zatem przed zajęciem w sprawie ostatecznych stanowisk przez organy współdziałające w wydaniu decyzji (PPIS i RDOŚ).

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej raport powinien zawierać opis analizowanych wariantów, w tym: a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru (por. wyrok NSA z dnia 19 listopada 2013 r. sygn. akt II OSK 1376/12 – orzeczenie dostępne jw.). Raport wskazuje na podstawy wyboru wariantu głównego (inwestora). Zdaniem Sądu – odpowiadając zarazem na zarzut skarżących, że inwestor może przenieść planowaną chlewnię na inny teren – nie można przedstawionych w raporcie (i uzupełnieniach) wariantów dyskwalifikować tylko dlatego, że nie obejmują one przeniesie inwestycji w inne miejce, skoro takie wyspecjalizowane organy, jak PPIS i RDOŚ pozytywnie ustosunkowały się do tego wariantu, który zakłada lokalizację przedsięwzięcia właśnie na tej konkretnej nieruchomości, którą inwestor wskazał we wniosku. Przedstawienie wariantów odnoszących się do tej samej lokalizacji jest w ocenie Sądu wystarczające.

Idąc dalej, stwierdzić również należy, że organy trafnie uznały raport za odpowiadający wymogom z art. 66 powołanej ustawy, czyniąc go podstawą do określenia środowiskowych uwarunkowań dla zamierzonego przedsięwzięcia. Również zdaniem Sądu raport ten (w całokształcie wynikający z jego uzupełnień) zawiera m.in. jego podstawę opracowania; cel i zakres raportu; charakterystykę przedsięwzięcia, w ramach której określono lokalizację przedsięwzięcia; opisy wariantów przedsięwzięcia, w tym uzasadnienie wybranego wariantu; opisy przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko na: stan powietrza atmosferycznego, klimat akustyczny, gospodarkę wodno-ściekową, gospodarkę odpadami, środowisko gruntowo-wodne, obszary chronione, jak i wpływ przedsięwzięcia na ludzi; przewidywane działania mające na celu zapobieganie negatywnych oddziaływań przyrodniczych; oddziaływanie przedsięwzięcia na nieruchomości sąsiednie, jak i streszczenie w języku niespecjalistycznym. Nadto, jak już wskazano, przedmiotowy raport dokument został uzupełniony w zakresie m.in. ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, gospodarki wodno-ściekowej, problematyki związanej z tzw. konfliktami społecznymi, w tym zasięgu oddziaływania i sposobów zapobiegania uciążliwości zapachowej (odorom), jak i sposobów minimalizacji negatywnego oddziaływania chlewni.

Ponadto trzeba mieć na uwadze, że w sprawie nie miała miejsca odmowa uzgodnienia warunków realizacji bądź wydania negatywnej opinii, przez organy o których mowa w art. 77 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, tj. przez PPIS (opinia sanitarna) oraz RDOŚ (postanowienie uzgadniające). Organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, stosownie do treści art. 80 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, zasadnie zatem wziął pod uwagę wyniki uzgodnień i opinii, o których mowa w art. 77 ust. 1, jak i ustalenia zawarte w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a także wyniki postępowania z udziałem społeczeństwa. Co do ostatniej kwestii, warto także wskazać na to, że właśnie protesty i sprzeciwy stron postępowania oraz innych osób zaineresowanych doprowadziły m.in. do odpowiedniego uzupełnienia raportu (wielokrotne) w zakresie ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza, hałasem i uciążliwością wodorową. Dopiero tak uzupełniony raport został poddany ostatecznej ocenie przez organy współdziałające, tj. RDOŚ i PPIS, oraz przez same organy merytorycznie rozstrzygające sprawę główną.

W tym miejscu, odnieść się wreszcie należy odrębnie do kwestii uciążliwości odorowej, jaka towarzyszyć ma chowowi świń (tuczników), na którą wskazywali skarżący oraz inni mieszkańcy sąsiedztwa. W tym zakresie trzeba odkreślić, że przepisy środowiskowe nie wprowadziły odpowiedniej normy dotyczącej ochrony powietrza przed zapachami. Trafnie na ten aspekt sprawy zwrócił uwagę organ II instancji, gdyż pomimo wynikającego z art. 85 Prawa ochrony środowiska obowiązku ochrony powietrza ustawodawca nie przewidział w polskim porządku prawnym ochrony powietrza przed zapachami, a jedynie przed określonymi substancjami w powietrzu. Zapach, czy też odór jest substancją niemierzalną, zaś jego odczuwanie w każdym przypadku ma charakter subiektywny. Zapachy, pomimo że mogą być uciążliwe, nie mogą być badane, gdyż w polskim systemie prawnym nie obowiązują normy prawne, które odnosiłyby się do zapachów (por. wyrok NSA z dnia 2 lutego 2010 r. sygn. II OSK 223/09 i wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2014 r. sygn. akt VIII SA/Wa 911/13 – orzeczenia dostępne jw.). Skoro w aktualnym stanie prawnym zapach czy też odór jest substancją niemierzalną, na co zwracano uwagę w samym raporcie, jak i w zaskarżonej decyzji, to w świetle obowiązujących przepisów, z samej tylko uciążliwości zapachowej i spowodowanego nią sprzeciwu społeczności lokalnej, nie sposób wywodzić naruszenia zasady zrównoważonego rozwoju, o której mowa w art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trzeba mieć przy tym na względzie, że organy z uwagi na skądinąd zrozumiały, bo dotyczący kwestii związanych z komfortem życia, protest społeczności lokalnej, odpowiednio prowadziły postępowanie (które zostało ponowione) i uwzględniając konkretne zalecenia sformułowane przez RDOŚ w P. w postanowieniu uzgadniającym z dnia [...] 2015 r., wprowadziły w stosunku do inwestycji wymóg spełnienia szeregu warunków, w celu ograniczenia emisji odorów. Podobnie rzecz się ma w zakresie ochrony przed niedopuszczanymi stężeniami substancji szkodliwych w powietrzu, jak amoniak czy siarkowodór oraz przed ponadnormatywnym hałasem. Przywoływać tych rozwiązań w tym miejscu nie ma potrzeby, gdyż zostały opisane w części sprawozdawcze niniejszego uzasadnienia. Dość powiedzieć, że w sprawie została uwzględniona skala oraz możliwy do zastosowania zakres środków służących ograniczeniu tej uciążliwości, które nie przybrały natężenia, które zagrażałoby zdrowiu lub życiu ludzi (por. wyroki NSA z dnia 18 września 2012 r. sygn. akt II OSK 1459/12 i z dnia 14 listopada 2012 r. sygn. akt II OSK 1238/11 – dostępne jw.).

Reasumując dotychczasowe rozważania, Sąd stwierdza, że wszystkie istotne aspekty sprawy zostały przez organy wyjaśnione i ocenione w toku postępowania, pod kątem możliwości wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i nie można organom skutecznie zarzucić naruszenia przepisów art. 7-10, art. 77, art. 79, art. 81 oraz art. 107 § 1 i 3 K.p.a., jak również zarzucić Kolegium naruszenia art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. Warto też podkreślić, że skarżący nie zostali pozbawieni możliwości czynnego udziału w sprawie oraz nie uniemożliwiono im wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego, skoro przebieg postępowania w obydwu instancjach wskazuje na dużą aktywność tych stron postępowania tak przed wydaniem decyzji przez organ I instancji, jak i na etapie postępowania odwoławczego (wniesienie uzupełnienia odwołania).

Z kolei zarzut domniemanych uchybień organów w zakresie określenia kręgu stron postępowania jest niezasadny z dwóch powodów. Po pierwsze, Kolegium należycie wyjaśniło kwestię określenia szerszego kręgu stron postępowania w stosunku do postępowania, które poprzedzało wydanie w sprawie pierwszej decyzji przez Burmistrza w dniu [...] 2014 r., która to decyzja m.in. z powodu braków w tym zakresie została uchylona przez organ II instancji decyzją z dnia 14 maja 2015 r. Po drugie zarzut pominięcia innego podmiotu w postępowaniu administracyjnym, jak i w postępowaniu sądowym, mogłaby skutecznie zgłosić jedynie sama domniemana strona postępowania. Wniosek taki wynika z treści art. 145 § 1 pkt 4 i art. 147 K.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit b. P.p.s.a., bowiem wznowienie postępowania z przyczyny pominięcia strony następuje tylko na żądanie tej strony. Zasadą jest bowiem, że prawami procesowymi rozporządza strona. Takie rozwiązanie ustawowe powoduje, że tylko od woli strony, która została pominięta w postępowaniu, zależy, czy skorzysta z prawa do podniesienia zarzutu zaistnienia przesłanki wznowieniowej w skardze wniesionej do sądu administracyjnego. Inne podmioty – powołując się na to, że nie wszystkie podmioty, które powinny brać udział w postępowaniu, zostały do udziału w nim dopuszczone – nie mają prawa do zastępowania uprawnionej strony i korzystania z zarzutu wystąpienia tej podstawy wznowienia. Dlatego też, jeżeli domniemana strona, która została pozbawiona udziału w postępowaniu administracyjnym, nie wniesie skargi, nie można wbrew jej stanowisku uznać, że zaistniała w sprawie okoliczność uzasadniająca wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 K.p.a. i uwzględnić tę okoliczność na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. b P.p.s.a. (por. wyroki NSA z dnia 9 czerwca 2011 r. sygn. akt II OSK 990/10 i z dnia 10 lutego 2011 r. sygn. akt II OSK 277/10 – dostępne jw.).

Warto również wobec obaw skarżących podkreślić, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach nie daje podstaw do realizacji inwestycji, a co za tym idzie – tego rodzaju decyzja nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich. Wiąże ona jednak wiąże organ wydający decyzje, o których mowa w art. 72 ust. 1 (art. 86) ustawy środowiskowej. Zatem to w odrębnych postępowaniach w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy (dla terenu inwestycji brak jest planu miejscowego) oraz uzyskania pozwolenia na budowę skarżący będą mogli zgłaszać szereg swoich zastrzeżeń, w celu zapewnienia realizacji przedmiotowej inwestycji bez naruszenia warunków decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz naruszenia tych dóbr, które chronione są przepisami obydwu ustaw szczególnych, tj. m.in. wymienionych w art. 1 ust. 2 (oraz wspomnianych w art. 6 ust. 2) ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzenny (Dz.U. z 2016 r., poz. 778, z późn. zm.), jak i wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2016 r., poz. 290, z późn. zm.). Ostatni z powołanych przepisów wskazuje m. in. na potrzebę zachowania wymogów higieny, zdrowia i środowiska oraz ochrony przed hałasem (pkt 1 lit. c i lit. e); odpowiedniego usytuowanie na działce budowlanej (pkt 8); poszanowania występujących na obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienia dostępu do drogi publicznej (pkt 9). Ponadto warto wspomnieć, że przepis art. 5 ust. 2 tej ustawy stanowi, że obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7. Wobec powyższego szczegółowa ocena możliwości realizacji inwestycji, z uwagi na prawnie chroniony interes osób trzecich, będzie miała miejsce na kolejnych etapach postępowania (procesu inwestycyjnego), gdzie też skarżący powinni poszukiwać ochrony swoich interesów prawnych w związku z kolejnymi fazami procesu inwestycyjnego na działce sąsiadującej z ich nieruchomością, kiedy to planowane przedsięwzięcie przybierze swój ostateczny kształt projektowy, polegający m.in. na zastosowaniu określonych rozwiązań technicznych i procedur, w tym urządzeń zapewniających ochronę przed nadmierną emisją odorów do powietrza. Wtedy też skarżący będą mogli stosować przysługujące im uprawnienia procesowe – tak, by planowana inwestycja przybrała taki ostateczny kształt, który nie będzie wbrew przepisom prawa niekorzystanie oddziaływał na ich nieruchomość.

W tym stanie rzeczy, nie stwierdzając w ustalonych okolicznościach sprawy po stronie skarżonego organu naruszenia prawa uzasadniającego uchylenie zaskarżonej decyzji lub wyeliminowanie jej w inny sposób z obrotu prawnego, Sąd uznał za zasadne oddalenie skargi.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 151 P.p.s.a. orzekł, jak sentencji.