Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Pasternak Sędziowie WSA Elżbieta Kremer (spr.) NSA Grażyna Danielec Protokolant Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 lipca 2010 r. sprawy ze skargi R. Ż. na czynność Starosty z dnia 11 lutego 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu opłaty za kartę pojazdu I. uchyla zaskarżoną czynność II. zasądza od Starosty na rzecz skarżącego kwotę 457,- ( czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Skarżący R. Ż. pismem z dnia 05.02.2010r. wezwał do zapłaty Starostę kwoty 425 zł tytułem zwrotu nadpłaty za wydanie karty pojazdu marki Ford [...], zarejestrowanego w Starostwie Powiatowym w dniu 31.10.2005r. pod nr rej. [...]. Powołał się przy tym na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17.01.2006r. w sprawie o sygn. akt 6/04 (Dz. U. z 2006r., Nr 15, poz. 119), w którym zawarto stwierdzenie, że przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 137, poz. 1310) jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005r., Nr 108, poz. 908 ze zm.) oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji RP.

W odpowiedzi na wezwanie Starosta pismem z dnia 11.02.2010r. uznał, że pobrana od skarżącego opłata za wydanie karty pojazdu została pobrana w sposób prawidłowy i nie podlega zwrotowi. W uzasadnieniu przytoczył stanowisko prawne, które sprowadziło się do stwierdzenia, że w dacie rejestracji pojazdu skarżącego tj. w dniu 31.10.2005r. obowiązywało rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 28 lipca 2003r., które utraciło moc obowiązującą dopiero w dniu 01.05.2006r. Na podstawie tego rozporządzenia wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu wynosiła 500 zł i taką kwotę pobrano od skarżącego. Przywołany przez skarżącego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17.01.2006r. w istocie orzekł o niezgodności § 1 ust. 1 w/w rozporządzenia z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym i art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji jednakże odroczył w czasie wejście w życie skutków wyroku do dnia 01.05.2006r. Skoro z tą datą utracił moc przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia to nie ulega dla organu wątpliwości, że w dacie wydania decyzji o rejestracji pojazdu skarżącego przepis ten był obowiązujący a zatem istniała podstawa prawna do pobrania opłaty za wydanie karty pojazdu w wysokości 500 zł.

Pismem z dnia 01.03.2010r. (data wpływu do Starostwa Powiatowego: 04.03.2010r.) R. Ż. wniósł do Starosty wezwanie o usunięcie naruszenia prawa, wnosząc o stwierdzenie bezskuteczności czynności tj. odmowy zwrotu części opłaty za kartę pojazdu i o zwrot tej części opłaty. W uzasadnieniu wezwania skarżący przedstawił z kolei stanowisko, iż skoro opłata została pobrana na podstawie § 1 rozporządzenia uznanego za niekonstytucyjny oznacza to, że przepis był niekonstytucyjny od początku jego obowiązywania i to mimo tego, że utrata mocy obowiązującej przepisu została odroczona do dnia 01.05.2006r. Skarżący dodał również, że niezależnie od niekonstytucyjności w/w przepisu rozporządzenia rozstrzygnięcie wniosku o zwrot nadpłaconej opłaty za wydanie karty pojazdu powinno nastąpić przy uwzględnieniu orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 10.12.2007r. wydanego w trybie prejudycjalnym w sprawie C 134/07 P. K. v Gmina [...], w którym stwierdzono, że art. 90 akapit 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską sprzeciwia się takiej opłacie, jaką ustalono w § 1 w/w rozporządzenia. Artykuł ten wiąże organ administracyjny i zgodnie z zasadą pierwszeństwa powinien być zastosowany w miejsce przepisów przywołanych w piśmie organu z 11.02.2010r.

Odpowiedzią organu na wezwanie było pismo z dnia 08.03.2010r. znak [...] (doręczone skarżącemu w dniu 12.03.2010r.), w którym organ podtrzymał stanowisko o zasadności odmowy zwrotu skarżącemu części opłaty uiszczonej tytułem opłaty za wydanie karty pojazdu, precyzując rozważania prawne w ten sposób, że intencją Trybunału Konstytucyjnego w związku z odroczeniem terminu utraty mocy obowiązującej kwestionowanego przepisu było umożliwienie wprowadzenia nowej regulacji w zakresie wysokości opłaty jaką organ winien pobierać za wydanie karty pojazdu, natomiast nie było intencją Trybunału umożliwienie właścicielom pojazdów zwrotu opłat już poniesionych.

R. Ż. zaskarżył w dniu 12.04.2010r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego czynność Starosty stanowiącą pismo z dnia 11.02.2010r., zarzucając naruszenie art. 90 akapit 1 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską wyłożonego w zakresie istotnym dla sprawy w postanowieniu ETS z dnia 10.12.2007r. w sprawie C 134/07 oraz naruszenie art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym i art. 92 ust. 1 i 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez odmowę zwrotu pobranej opłaty w części, w jakiej przekracza koszt wytworzenia karty pojazdu i przybiera cechy podatku wprowadzonego na podstawie przepisu rangi podstawowej tj. rozporządzenia wydanego z naruszeniem granic upoważnienia wynikającego z powołanego art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym. We wnioskach skargi ujęto uchylenie zaskarżonej czynności, stwierdzenie, że skarżącemu służy uprawnienie do zwrotu części opłaty za kartę pojazdu w kwocie 425 zł i zasądzenie kosztów. Uzasadnienie skargi oparło się na tych samych motywach co wezwanie o usunięcie naruszenia prawa.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w sprawie, zaznaczając, że jako organ orzekający w sprawie rejestracji pojazdu nie mógł odmówić stosowania przepisu prawa powszechnie obowiązującego, niezależnie od tego czy jest to akt rangi ustawowej czy podustawowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 3 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art.1 p 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych – Dz. U. Nr 153, poz.1269).

W sprawowaniu tej kontroli pod względem zgodności z prawem, sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art.134 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Kierując się wskazanymi wyżej kryteriami, należy uznać, że skarga R. Ż. zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący R. Ż. uiścił w dniu 31.10.2005r. w Starostwie Powiatowym opłatę za kartę pojazdu w wysokości 500 zł w związku z pierwszą rejestracją na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej samochodu marki FORD [...] na podstawie § 1 ust. 1 obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz.U nr 137 poz.1310 ze zm.), który to przepis wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006r. sygn. akt U 6/04 (Dz.U nr 15 poz.119) został uznany za niezgodny z art. 77 ust.4 pkt 2 i ust. 5 Prawa o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust.1 i art. 217 Konstytucji. Trybunał uznał, że określona w tym przepisie wysokość opłaty (500 zł) za wydanie karty pojazdu nie uwzględnia ustawowych wytycznych co do wysokości tej opłaty i jest to opłata zbyt wysoka. Zgodnie bowiem z art. 77 ust. 5 w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4 tego przepisu, należy uwzględnić znaczenie tych dokumentów dla rejestracji pojazdu oraz wysokość kosztów związanych z drukiem i dystrybucją kart pojazdów. Obecnie wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynosi 75 zł (na podstawie rozporządzenia Ministra Transportu Budownictwa z dnia 28 marca 2006r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, Dz.U. Nr 59, poz. 421).

W kwestii żądania zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu, uiszczonej na podstawie § 1 ust.1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003r. zasadnicze znaczenie ma uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego 2008r. sygn. akt I OPS 3/07, która w tezie wyraziła pogląd, że skierowanie do organu żądania zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu uiszczonej na podstawie § 1 ust. 1 w/w rozporządzenia jest sprawą administracyjną, którą organ załatwia w drodze aktu lub czynności, na które przysługuje skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu uchwały, w przypadku żądania przez stronę zwrotu opłaty za kartę pojazdu w całości lub w części, bez względu na motywy żądania, przedmiotem sprawy jest to, czy strona miała obowiązek uiszczenia określonej opłaty wynikający z przepisu prawa. Nie ulega wątpliwości, że uiszczenie opłaty za kartę pojazdu jest wykonaniem przez stronę obowiązku wynikającego z przepisu prawa powszechnie obowiązującego, o którym organ nie rozstrzyga w drodze decyzji administracyjnej. Wobec tego żądanie zwrotu części opłaty za kartę pojazdu powoduje konieczność odniesienia się przez organ do takiego obowiązku w formie przewidzianej przepisem prawa, którą strona może poddać kontroli sądu administracyjnego. Odniesienie się przez organ dotyczy bowiem obowiązku wynikającego z przepisu prawa i następuje w sferze administracji publicznej. Spełnione są więc wszystkie przesłanki niezbędne dla uznania pisma Starosty z 11.02.2010r. za czynność materialno – techniczną unormowaną w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skargę na tego rodzaju czynność można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). R. Ż. wezwał Starostę zgodnie z tym przepisem, formułując wezwanie w piśmie z dnia 01.03.2010r. Skargę wniósł zgodnie z kolei z wymogiem art. 53 § 2 p.p.s.a. – w terminie 30 dni od otrzymania odpowiedzi na to wezwanie. Z akt wynika bowiem, że odpowiedź na wezwanie otrzymał w dniu 12.03.2010r. a skargę wniósł w dniu 12.04.2010r.

Pozostaje wobec tego ocena merytoryczna zaskarżonej czynności Starosty.

Zacząć należy od tego, że brak jest w orzecznictwie sądowym i doktrynie rozbieżności co do tego, że sąd może w toku rozpoznawania sprawy oceniać czy przepisy rozporządzenia są zgodne z przepisami ustawy. Potwierdza to zarówno orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w tym względzie najpełniej zostało wyrażone w postanowieniu z dnia 13 stycznia 1998 r., sygn. 2/978 (OTK 1998, nr 1, poz. 4), w którym Trybunał stwierdził, że ocena konstytucyjności i legalności przepisu rangi podustawowej może być dokonana przez sąd rozpatrujący sprawę indywidualną, w której przepis ten może być zastosowany. Jeśli chodzi o orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazać można choćby uchwałę NSA z dnia 30 października 2000 r., sygn. OPK 13/00, ONSA 2001, z. 2, poz. 63; czy wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2006 r., sygn. I OPS 4/05, niepubl.

Skarżący formułuje zarzuty skargi na podstawie tego, że Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w kwestii przepisu stanowiącego podstawę formułowania jego obowiązku uiszczenia opłaty w kwocie 500 zł za wydanie karty pojazdu, co zdaniem skarżącego winno mieć znaczenie dla oceny faktycznego jego obowiązku w zakresie pokrycia opłaty w w/w wysokości. Jednakże generalnie rzecz ujmując, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność przepisów rozporządzenia z Konstytucją i ustawą wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał. W sprawie opłaty za wydanie karty pojazdu zakwestionowany przepis rozporządzenia z 28 lipca 2003r. utracił moc w dniu 01.05.2006r. Rejestracja pojazdu skarżącego miała miejsce w dniu 31.10.2005r., co oznacza, że istotnie, jak zauważył organ w dacie rejestracji obowiązywało jeszcze rozporządzenie z 28 lipca 2003r. Skarżący nie może z tego względu z faktu przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego wywodzić żądań zawartych

w skardze.

Nie zmienia to istoty rzeczy w tym sensie, że niniejszy Sąd w ramach uprawnień, o których była mowa wyżej, tj. możliwości stwierdzenia niezgodności przepisu rozporządzenia z ustawą i Konstytucją w ramach rozpoznawanej sprawy uznaje, że Minister Infrastruktury określając w rozporządzeniu z 28 lipca 2008r. wysokość opłaty za kartę pojazdu przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na kwotę 500 zł wykroczył poza obszar regulacji ustawowej przewidzianej w art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Artykuł ten brzmi w ten sposób, że "minister właściwy do spraw transportu określi w drodze rozporządzenia wysokość opłat za kartę", przy czym w ust. 5 zapisano, że w rozporządzeniu tym należy uwzględnić znaczenie tych dokumentów dla rejestracji pojazdu oraz wysokość kosztów związanych z drukiem i dystrybucją kart pojazdów. W ocenie tut. Sądu upoważnienie zawarte w art. 77 ust. 6 w zw. z ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym nie uprawniało Ministra Infrastruktury do określenia wysokości opłaty za kartę pojazdu w wysokości przewyższającej koszt związany z drukiem i dystrybucją takiej karty. Kwota rzędu 500 zł zdecydowanie przewyższa te koszty, stając się nieproporcjonalna wobec znaczenia karty i kosztów jej produkcji czy kolportażu. Inaczej rzecz ujmując, kwota ta nie jest zgodna z treścią delegacji ustawowej, bowiem wykracza poza te ramy stosując zawyżoną stawkę opłaty za kartę pojazdu o koszty, które nie zostały wyszczególnione w przepisie ustawowym. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu cytowanego wyroku podkreślił - co też ma znaczenie dla oceny zasadności skargi R. Ż., że: "niezgodność rozporządzenia z 2003r. z ustawą polega na tym, że przez zawyżenie wysokości opłaty wykracza ono poza zakres upoważnienia zawartego w ustawie. Organ wydający rozporządzenie nie jest bowiem umocowany do działania poza granicami upoważnienia, dla realizacji celów w ustawie przemilczanych. Poza tym przedmiotowa opłata, w części wynikającej z jej podwyższenia stanowi daninę publiczną o charakterze podatkowym, która nie pozostaje w związku z kosztami świadczonej usługi".

Istotne jest, iż w momencie wydawania zaskarżonej czynności taki nowy akt prawny rangi podustawowej został wydany. Jest nim rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 59, poz. 421), w którym określono wysokość opłaty za kartę pojazdu w wysokości 75 zł, jako adekwatną do zapisanych w ust. 5 art. 77 ustawy Prawo o ruchu drogowym kosztów druku i dystrybucji tych kart pojazdu.

Z powyższych względów należy przyjąć, że kwota uiszczona przez skarżącego powyżej 75 zł była kwotą nienależnie uiszczoną. Organ zatem był zobowiązany zwrócić stronie tę kwotę.

Wymaga jeszcze raz podkreślenia, że ocena ta wynika z przyjęcia poglądu wyrażonego na wstępie uzasadnienia prawnego polegającego na tym, że sąd działając w ramach art. 178 ust. 1 Konstytucji RP miał możliwość dokonania samodzielnej oceny konstytucyjności przepisów przedmiotowego rozporządzenia oraz jego zgodności z ustawą i wobec tego uznał, że § 1 pkt 1 tego rozporządzenia został wydany z przekroczeniem upoważnienia ustawowego przez co odmówił jego zastosowania w sprawie. Dla skarżącego ma to znaczenie, że nie był zobowiązany do uiszczenia opłaty za kartę pojazdu w wysokości 500 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 146 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną czynność. Rozpoznając ponownie sprawę Starosta oceni zasadność żądania zwrotu przez R. Ż. kwoty 475 zł z uwzględnieniem dokonanej powyżej wykładni Sądu.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 cyt. ustawy.