Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Kazimierz Bandarzewski (spr.) Sędziowie WSA Barbara Pasternak WSA Hanna Knysiak-Sudyka Protokolant Małgorzata Krasowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 października 2016 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Wojewody z dnia 23 lutego 2016 r. nr [...] w przedmiocie statusu osoby bezrobotnej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; II. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - na rzecz adwokat M. K. Kancelaria Adwokacka ul. [...] w K kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

W dniu 21 grudnia 2015 r. do Grodzkiego Urzędu Pracy wpłynęło zaświadczenie z firmy T Sp. z o.o. w L z dnia 27 listopada 2015 r. potwierdzające, że w okresie od 29 września 2014 roku do 30 września 2014 r. J. S. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia.

Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] 2016 r. znak: [...] orzekł o pozbawieniu J. S. od dnia 29 września 2014 r. statusu bezrobotnego.

J. S. w ustawowym terminie złożyła odwołanie od powyższej decyzji w którym podniosła, że podjęcia zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia nie zgłosiła w terminie ponieważ była przekonana, że przy jednodniowym zatrudnieniu na czas próbny nie miała takiego obowiązku i nie wiedziała, że zleceniodawca odprowadził składki z tytułu zawarcia umowy zlecenia. Odwołująca się podniosła dalej, że decyzja ta pozbawia ją prawa do ubezpieczenia, a jest leczona psychiatrycznie, ma depresję i nie radzi sobie ze sprawami urzędowymi. Decyzję Grodzkiego Urzędu Pracy uważa za bardzo krzywdzącą i wnosi o uchylenie decyzji i pozytywne rozpatrzenie odwołania.

Decyzją z dnia 23 lutego 2016 r. znak: [...] Wojewoda, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., art. 33 ust. 4 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz pkt 11 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 z późn. zm.) utrzymał w mocy decyzję wydaną przez Prezydenta Miasta z dnia [...] 2016 r. znak: [...] orzekającą o pozbawieniu J. S. statusu bezrobotnego od dnia 29 września 2015 r.

Po przeanalizowaniu akt sprawy organ odwoławczy powołał się na definicję bezrobotnego zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nadto wskazał, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 11 powyższej ustawy poprzez podjęcie innej pracy zarobkowej należy rozumieć: "wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych".

Z akt sprawy jednoznacznie wynika, że J. S. została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego z tytułu umowy zlecenia od dnia 29 września 2014 r. do dnia 30 września 2014 r. co wyklucza możliwość posiadania statusu osoby bezrobotnej.

Podniesiono dalej, że fakt podjęcia zatrudnienia w czasie zarejestrowania w urzędzie, bez względu na okres trwania tego zatrudnienia, zawsze skutkuje utratą statusu osoby bezrobotnej. Nie jest bowiem dopuszczalne prawnie równoległe posiadanie statusu osoby bezrobotnej i wykonywanie innej pracy zarobkowej. W rozstrzyganym przypadku fakt świadczenia pracy został potwierdzony przez Raport ZUS U1 oraz zleceniodawcę.

Ponadto z akt sprawy wynika, że J. S. została poinformowana o konieczności powiadomienia w terminie 7 dnia Urzędu Pracy o okolicznościach mających wpływ na posiadanie statusu osoby bezrobotnej, w tym między innymi o podjęciu zatrudnienia (oświadczenie własnoręcznie podpisane w dniu rejestracji, tj. 21 września 2012 r.).

Biorąc to pod uwagę stwierdzono, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i znajduje oparcie w zacytowanych przepisach ustawy.

Powyższą decyzję J. S. zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie w ustawowym terminie wnosząc o jej uchylenie w całości oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. Zakwestionowanej decyzji zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe jego zastosowanie. W związku z tym, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy podjęcie pracy zarobkowej nastąpiło w dniu 29 września 2014 r., urząd pracy winien poinformować w myśl art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o pozbawieniu statusu bezrobotnego we wcześniejszym okresie ponieważ skarżąca korzystała wcześniej z publicznej opieki zdrowotnej w marcu 2015 r. w Szpitalu Uniwersyteckim. Informacja ta nie naraziłaby jej na wysokie koszty leczenia w szpitalu w okresie od czerwca do listopada 2015.

Skarżąca wskazała, że posiada jako dowód decyzje innych osób pozbawiające ich statusu osoby bezrobotnej w związku z podjęciem pracy, które także nie wyrejestrowały się z urzędu pracy. Decyzję takie zostały wysyłane maksymalnie do 30 dni od czasu podjęcia pracy.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie w pełni podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w ramach kontroli działalności administracji publicznej, przewidzianej w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718), zwanej dalej w skrócie "P.p.s.a." uprawniony jest do badania, czy przy wydaniu zaskarżonej decyzji nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania, nie będąc przy tym związanym granicami skargi (art. 134 P.p.s.a.). Sąd administracyjny ocenia jedynie legalność działania administracji, co oznacza, że zobowiązany jest zbadać, czy w czasie podejmowania danego aktu administracyjnego, organ administracji nie naruszył prawo.

Nie każde naruszenie prawa uzasadnia wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonego aktu administracyjnego. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję uchyla taki akt w przypadku, gdy stwierdzi: 1) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; 2) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego; 3) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd administracyjny stwierdza nieważność decyzji w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.) lub stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 3 P.p.s.a.).

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę wymienionych decyzji stanowiły przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w szczególności art. 33 ust. 4 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r., poz. 149 z późn. zm.) w wersji obowiązującej na datę wydania zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezrobotnym w rozumieniu tej ustawy jest osoba, która w szczególności bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej, a także mająca ukończone 18 lat, która nie nabyła prawa do emerytury lub renty. Jak z powołanej w skrócie definicji wynika, jedną z podstawowych przesłanek posiadania (nabycia lub zachowania) statusu osoby bezrobotnej jest niepozostawanie w zatrudnieniu oraz niewykonywanie innej pracy zarobkowej. Zgodnie z definicją zamieszczoną w art. 2 ust. 1 pkt 43 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zatrudnienie oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą. Zgodnie zaś z art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, pojęcie "innej pracy zarobkowej" oznacza wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło.

Jak wynika z akt sprawy, skarżąca w okresie od dnia 29 września 2014 r. do dnia 30 września 2014 r. była zatrudniona w Spółce T sp. z o.o. z wynagrodzeniem brutto wynoszącym 64,39 zł i za ten okres (jednego dnia) odprowadzona została składka na ubezpieczenie społeczne w wysokości 7,25 zł oraz składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 4,43 zł (akta administracyjne sprawy). Jak wyjaśniała sama skarżąca w złożonym odwołaniu, było to jednodniowe zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia na czas próbny.

Istotą sporu w tej sprawie jest ustalenie, czy z faktu zatrudnienia na okres jednego dnia skarżąca powinna być pozbawiona statusu osoby bezrobotnej na czas nieokreślonym począwszy od 29 września 2014 r., czy też pozbawienie statusu bezrobotnej powinno nastąpić w okresie objętym tylko czasem zatrudnienia skarżącej.

Mają racje organy administracji twierdząc, że podjęcie przez bezrobotnego w czasie posiadania statusu bezrobotnego pracy skutkuje z mocy ustawy utratą statusu osoby bezrobotnej, a organ zatrudnienia jest zobowiązany do wydania z urzędu decyzji w przedmiocie pozbawienia statusu bezrobotnego.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwie sądowoadministracyjnym warunkiem zastosowania sankcji w postaci pozbawienia statusu osoby bezrobotnej jest wcześniejsze właściwe pouczenie bezrobotnego o przesłankach warunkujących zachowanie (odpowiednio: skutkujących utratą) tego statusu (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I OSK 1483/11; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 11 marca 2014 r., sygn. akt II SA/Bd 40/14; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 19 września 2013 r., sygn. akt II SA/Sz 273/09; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 11 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Łd 163/07; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 13 maja 2015 r. sygn. akt IV SA/Po 1359/14). Zgodnie z art. 74 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, każdy bezrobotny jest zobowiązany zawiadomić w ciągu 7 dni grodzki (powiatowy) urząd pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub o złożeniu wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy można mieć wątpliwości, czy rzeczywiście pouczenia zawarte w aktach sprawy, dotyczące poinformowania skarżącej jako bezrobotnej o przyczynach powodujących pozbawienie jej statutu bezrobotnej były na tyle precyzyjne, że obejmowały również taką sytuację, z jaką organy wiążą utratę w tej sprawie przez skarżącą tego statusu. Zgodnie z oświadczeniem z dnia 21 września 2012 r. skarżąca została poinformowana o konieczności powiadomienia w terminie 7 dni Urzędu Pracy o okolicznościach mających wpływ na wypłatę zasiłku oraz posiadanie statusu osoby bezrobotnej i wśród takich okoliczności wskazano, między innymi, podjęcie pracy zarobkowej na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło oraz podleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu. Takie pouczenie skarżącej mogło budzić wątpliwości po stronie skarżącej co do tego, czy także wykonywanie czynności zarobkowych przez okres jednego dnia będzie skutkowało pozbawieniem statusu bezrobotnej. Pomiędzy zaistnieniem okoliczności, która ma wpływ na status danej osoby jako bezrobotnej a wyraźnym wskazaniem, że zaistnienie danej okoliczności będzie skutkowało pozbawieniem statutu osoby bezrobotnej – istnieje dość istotna różnica. Prawidłowe poinformowanie osoby bezrobotnej powinno polegać na tym, że taka osoba wie, jakie będą konsekwencje zaistnienia danego zdarzenia. Ponadto mogło budzić u skarżącej wątpliwości, czy zawarcie umowy zlecenia na okres próbny wynoszący tylko jeden dzień będzie traktowane jako podjęcie pracy zarobkowej. Nie byłoby wątpliwości, gdyby skarżąca złożyła oświadczenie zgodnie z którym podjęcie pracy zarobkowej na podstawie jakiejkolwiek umowy cywilnoprawnej niezależnie od okresu czasu, będzie skutkowało pozbawieniem statusu bezrobotnego. Takiego jednak oświadczenia w tej sprawie brakuje.

Sąd w tej sprawie podnosi, że przyczyną utraty statusu osoby bezrobotnej jest pozostawanie nie w jakimkolwiek stosunku cywilnoprawnym, ale tylko w takim, który koliduje z gotowością do podjęcia pracy. Ważnym elementem ustawowej definicji osoby bezrobotnej jest pozostawanie w pełnej i rzeczywistej gotowości do podjęcia zatrudnienia (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 14 lipca 2016 r. sygn. akt II SA/Ol 661/16, opub. w LEX nr 2083859).

Nawet przy przyjęciu, że umowa zawarta przez Spółkę T sp. z o.o. została rzeczywiście zawarta, to nie sposób pominąć i tego, że jej wykonywanie przez okres jednego dnia nie skutkowało utratą gotowości skarżącej do podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy będącym następstwem wykonywania takiej umowy.

Sądowi orzekającemu w tej sprawie znane jest orzecznictwo prezentujące rygorystyczne definiowanie pojęcia wykonywania pracy i okresu tej, zgodnie z którym niezależnie od podstawy prawnej wykonywania pracy zarobkowej i okresu tej pracy, fakt wykonywania pracy uzasadnia pozbawienie statusu osoby bezrobotnej na czas nieokreślony (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 16 czerwca 2016 r. sygn. akt II SA/Sz 66/16, opub. w LEX nr 211630). W tej jednak sprawie aż tak rygorystyczne postępowanie organów administracji nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu w tej sprawie organy administracji wydając zaskarżone decyzje naruszyły zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Zastosowana wobec skarżącej sankcja, polegająca na pozbawieniu jej za okres wsteczny wynoszący ponad 15 miesięcy statusu bezrobotnej w sytuacji, w której tylko przez jeden dzień świadczyła pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej i uzyskany dochód wynosił kilkadziesiąt złotych, jest nieadekwatna do celu, jaki powinien zostać osiągnięty w wyniku podjęcia decyzji na podstawie art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Celem ustawodawcy było uznanie za bezrobotną osoby, która jest niezatrudniona i nie wykonuje innej pracy zarobkowej oraz jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia. Taki cel wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Sąd w tej sprawie podziela pogląd zaprezentowany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który w wyroku z dnia 28 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV SA/Gl 809/15, opub. w LEX nr 2059270 stwierdził, że jedynie oczywisty stan "zatrudnienia" może spowodować to, że osoba bezrobotna przestała spełniać warunki do posiadania takiego statusu i takiej oczywistości można mówić tylko i wyłącznie wtedy, gdy bezrobotny uzyskał stałe zatrudnienie, a nie zatrudnienie "incydentalne". W okolicznościach tej sprawy organy zastosowały sankcję pozbawienia statusu bezrobotnego z datą wsteczną nie biorąc pod uwagę żadnych okoliczności. W tych okolicznościach faktycznych tej sprawy, organy powinny były rozważyć, czy z uwagi na słuszny interes strony w postępowaniu (skarżącej), nie należało orzec co najwyżej o utracie statusu bezrobotnej jedynie na okres jednego dnia (miedzy 29 a 30 września 2014 r.), w którym stwierdzono objęcie ubezpieczeniem społecznym. Organy miały wiedzę, że już najpóźniej od dnia 1 października 2014 r. przestała istnieć podstawa faktyczna pozbawiająca skarżącą statusu osoby bezrobotnej.

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie zawiera przepisu regulującego sposób określania terminu utraty statusu osoby bezrobotnej w sytuacji niespełnienia przesłanki z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. l tej ustawy. W związku z tym w orzecznictwie sądów administracyjnych zaprezentowano i taki pogląd, że wprawdzie brak jest uregulowania wskazującego na możliwość pozbawienia osoby objętej ubezpieczeniem społecznym statusu bezrobotnego tylko za dany okres, w którym osoba ta podlegała ubezpieczeniu, ale ustawa ta nie zawiera również przepisu z którego wynikałoby, aby jedynym możliwym sposobem określenia terminu zastosowania takiej sankcji stanowiła tylko i wyłącznie data powstania zdarzenia prawnego (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 19 września 2013 r. sygn. akt II SA/Sz 668/13, opub. w LEX nr 1371043; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 28 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV SA/Gl 809/15, opub. w LEX nr 2059270; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 czerwca 2016 r. sygn. akt III SA/Kr 1429/15, opub. w LEX nr 2085756).

Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy rejestracja osoby bezrobotnej następuje po przedstawieniu przez tę osobę dokumentów niezbędnych do ustalenia jej statusu i uprawnień. Zgodnie zaś z art. 33 ust. 4c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w przypadku pozbawienia danej osoby statusu bezrobotnej na wskazany okres, ponowne nabycie tego statusu może nastąpić w wyniku ponownej rejestracji po upływie tego okresu, przy spełnieniu warunków do zawartych w ustawie do ich nabycia.

Pozbawienie w tej sprawie skarżącej statusu bezrobotnej z datą wsteczną pozbawia ją nie tylko możliwości ponownej rejestracji z datą wsteczną, ale także zabezpieczenia społecznego, a w konsekwencji naraża na dalsze ujemne konsekwencji prawne. Taka sytuacja narusza cele ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jakimi są łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych. Jak wynika z art. art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) pozbawia statusu bezrobotnego tego, który "nie spełnia warunków", przez co należy rozumieć, że albo w ogóle dana osoba nie spełniała wymaganych prawem warunków, albo też taka osoba wcześniej spełniała warunki, a dopiero później przestała je spełniać. W tej sprawie skarżąca nie przestała spełniać definitywnie ww. warunków w dniu 1 października 2014 r., nie podjęła zatrudnienia i uczestniczyła w szkoleniu dla osób bezrobotnych po tej dacie.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że w tej sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, polegającego na błędnej wykładni art. 33 ust. 4 pkt 1 i art. 2 ust. 1 pkt 2 i pkt 2 lit. lit. l oraz art. 2 pkt pkt 11 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Uzasadnia to, zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. oraz art. 135 P.p.s.a. uchylenie wydanych w sprawie decyzji.

Zgodnie z art. 141 § 4 P.p.s.a. ponownie rozpoznając sprawę, organ I instancji winien, kierując się wskazówkami zawartymi w uzasadnieniu tego wyroku, ocenić materiał dowodowy zgodnie z przedstawionymi wskazaniami, a następnie w oparciu o całość zgromadzonego w sprawie materiału, w oparciu o powołane normy prawa materialnego, rozstrzygnąć sprawę a wyniki tego rozstrzygnięcia przedstawić w uzasadnieniu decyzji, spełniającym wymogi art. 107 § 3 K.p.a. W szczególności przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ I instancji winien ustalić, czy skarżąca została w sposób właściwy poinformowana o przyczynach pozbawienia jej statusu bezrobotnej oraz kierując się konstytucyjną zasadą proporcjonalności rozważyć pobawienie skarżącej statusu osoby bezrobotnej na określony czas, przy ustaleniu, że po dniu 30 września 2014 r. skarżąca spełniała warunki ustawowe do przyznania jej statusu bezrobotnej.

O kosztach postępowania, obejmujących koszty zastępstwa prawnego, Sąd orzekł na podstawie art. 200 P.p.s.a. w związku z art. 250 P.p.s.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800). Oświadczenie o nieopłaconej w całości lub w części pomocy prawnej zawarł pełnomocnik skarżącej w dołączonym do protokołu rozprawy piśmie (akta sądowe sprawy, karta nr 57).