drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono decyzję II i I instancji, III SA/Gd 889/16 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2019-02-07, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Gd 889/16 - Wyrok WSA w Gdańsku

Data orzeczenia
2019-02-07 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-10-06
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku
Sędziowie
Bartłomiej Adamczak
Jacek Hyla /przewodniczący sprawozdawca/
Paweł Mierzejewski
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono decyzję II i I instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2018 poz 2134 art. 4 ust. 1, 2, art 5 ust. 3
Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci - tekst jedn.
Dz.U. 2018 poz 1302 art. 134 par. 1, art. 145 par. 1 pkt. 1 lit. a w zw. z art. 135
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity
Tezy

Przepis art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci musi być interpretowany w ten sposób, że przekroczenie określonego w nim kryterium dochodowego o kwotę pozbawioną z punktu widzenia kosztów wychowania dzieci jakiegokolwiek ekonomicznego znaczenia - nie stoi na przeszkodzie przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko na podstawie powołanego przepisu. Odmowa przyznania świadczenia wychowawczego w takim przypadku pozostawałaby bowiem w rażącej sprzeczności zarówno z celem ustawy, jak i z urzeczywistnianymi przez Rzeczpospolitą Polską, zgodnie z art. 2 Konstytucji RP, zasadami sprawiedliwości społecznej.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Hyla (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Bartłomiej Adamczak, Sędzia WSA Paweł Mierzejewski, Protokolant Asystent sędziego Krzysztof Pobojewski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2019 r. sprawy ze skargi I. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 14 lipca 2016 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia 6 czerwca 2016 r. nr [...].

Uzasadnienie

III SA/Gd 889/16

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 6 czerwca 2016 r., nr [...] Prezydent powołując się na przepisy art. 5, art. 10, art. 13, art. 18, art. 48, ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r. poz. 195) powoływanej dalej jako ustawa, odmówił przyznania I. Z. świadczenia wychowawczego na córkę N. P. Z uzasadnienia decyzji wynika, że I. Z. wychowuje jedno dziecko. W 2014 roku dochód jej rodziny wyniósł 807,82 zł na osobę. Tym samym przekroczone zostało o 7,82 zł kryterium dochodowe przewidziane w art.5 ust. 3 ustawy. W konsekwencji, świadczenie wychowawcze nie mogło być skarżącej przyznane.

Decyzją z dnia 14 lipca 2016 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy powyższą decyzję – w pełni akceptując zarówno ustalenia faktyczne organu I instancji, jak i jego ocenę prawną.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wniosła I. Z. wskazując, iż w 2014r. przekroczyła kryterium dochodowe o 7,28 zł co było spowodowane tym, iż w grudniu otrzymała nagrodę roczną w wysokości 348,62 zł. Podkreśliła, że jej sytuacja rodzinna i majątkowa jest bardzo trudna, gdyż ojciec dziecka jest osobą chorą i nie jest w stanie łożyć alimentów w wysokości zasądzonej. Dochody, które osiąga nie pozwalają jej na godne utrzymanie i wykształcenie jej córki.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2016r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu następujące pytanie prawne: Czy przepisy art. 5 ust. 1 w związku z ust. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195) są zgodne z art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.) w zakresie w jakim uniemożliwiają nabycie prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko w każdym przypadku przekroczenia kryterium dochodowego w rodzinie osoby ubiegającej się o to świadczenie?

Sąd nie uzyskał odpowiedzi na powyższe pytanie, gdyż postanowieniem z dnia 7 listopada 2018r. sygn. akt P 6/17 Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje :

W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2107) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm., dalej jako "p.p.s.a."), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 2134 ze zm.), dalej powoływana jako ustawa, wprowadziła do polskiego systemu prawnego świadczenie wychowawcze jako nową formę wsparcia pochodzącego z środków publicznych skierowanego do rodzin wychowujących dzieci. Jak wynika z uzasadnienia jej rządowego projektu ma ona zmniejszyć obciążenia finansowe rodzin związane z wychowywaniem dzieci, a tym samym zachęcać do podejmowania decyzji o posiadaniu większej liczby dzieci. Pośredni cel regulacji, według jej uzasadnienia, to potrzeba wsparcia głównie rodzin z dwojgiem lub większą liczbą dzieci. Uzasadnienie to wskazuje, że "...rodziny posiadające na utrzymaniu jedynie jedno dziecko są w większości zdolne do poniesienia ciężaru ekonomicznego związanego z jego wychowaniem i wykształceniem, zaś rozszerzenie zakresu świadczenia wychowawczego również na te rodziny wiązałoby się z nadmiernym obciążeniem budżetu państwa ze względu na ilość potencjalnych beneficjentów". Założenia te realizują przepisy art. 5 ust. 1 i ust. 3 ustawy, zgodnie z którymi świadczenie wychowawcze przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie, lecz na pierwsze dziecko tylko wówczas, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł.

Przepisy ustawy dzielą krąg podmiotów, którym przysługuje świadczenie wychowawcze w zależności od dwóch zasadniczych kryteriów. Pierwszym z nich jest ilość dzieci w rodzinie. Prawo do świadczenia wychowawczego na drugie i kolejne dziecko nie jest uzależnione od żadnych dodatkowych przesłanek. Natomiast krąg osób wychowujących jedno dziecko, lub ubiegających się o świadczenie na pierwsze z większej liczby dzieci podlega dalszemu podziałowi w zależności od uzyskiwanego dochodu. Prawo do świadczenia na pierwsze dziecko uzyskują w tym przypadku jedynie te osoby, które posiadają dochód nie wyższy niż 800 zł na osobę w rodzinie (lub 1200 zł jeśli dziecko w rodzinie jest niepełnosprawne). Reasumując, podmioty wymienione w art. 4 ust. 2 ustawy (matka, ojciec, opiekun faktyczny lub prawny dziecka) w rodzinach, w których nie ma dzieci niepełnosprawnych podzielono na tych, których dochód w przeliczeniu na osobę nie przekracza 800 zł i tych, których dochód na osobę w rodzinie kwotę tę przekracza. Świadczenie wychowawcze przysługuje jedynie osobom należącym do pierwszej z wymienionych grup. Osoby należące do drugiej grupy uprawnienia tego nie mają. Świadczenie wychowawcze przysługuje w stałej wysokości 500 zł miesięcznie, niezależnie od uzyskiwanego przez rodzinę dochodu.

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem potrzeb życiowych.

Przepis art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), powoływanej dalej jako Konstytucja RP stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Art. 8 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, zaś zgodnie z art. 8 ust. 2 jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Z powyższych przepisów Konstytucji RP wywodzi się, że wykładnia prokonstytucyjna jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem każdego sądu. Wykładnia celowościowa nakazuje przy interpretacji przepisów ustawy uwzględniać jej cel.

Sąd administracyjny rozpoznając sprawę nie może poprzestać na wykładni językowej (gramatycznej) przepisu prawa, którego zastosowanie ocenia, jeśli mogłaby ona prowadzić do rezultatu niezgodnego z celem ustawy i regulacjami konstytucyjnymi. Rzeczą sądu administracyjnego jest dokonanie takiej interpretacji przepisów prawa, by wyinterpretowana z nich norma prawna dała się pogodzić zarówno z najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej w postaci Konstytucji jak i z celem danej regulacji.

W okolicznościach niniejszej sprawy podkreślenia wymaga, że kwota 7, 82 zł która odpowiada przekroczeniu przez skarżącą kryterium dochodowego stanowi mniej niż 1 % tego kryterium. Rzeczywista wartość nabywcza tej kwoty jest znikoma i odpowiada wartości 1 brulionu szkolnego lub 4 biletów ulgowych jednoprzejazdowych w mieście G. Przekroczenie kryterium dochodowego o taką wartość pozbawiło zaś skarżącą możliwości uzyskania materialnej pomocy Państwa w wychowaniu jej dziecka w wysokości ponad 60 – krotności tego przekroczenia. Świadczenie, którego nie otrzymała wskutek przekroczenia kryterium dochodowego o 7,82 zł odpowiadało około 1/3 wysokości całego uzyskiwanego przez nią dochodu. Roczna wartość świadczenia wychowawczego, które byłoby skarżącej przyznane, gdyby nie przekroczenie kryterium dochodowego o 7 zł 82 gr miesięcznie wynosiłaby 6 000 zł, a zatem pozwoliłaby w wysokim stopniu zaspokoić najistotniejsze potrzeby dziecka.

Sytuacji, w której nieznaczne przekroczenie kryterium dochodowego, arbitralnie i sztywno ustalonego przez ustawodawcę, uniemożliwia rodzinie nabycie prawa do pomocy Państwa mającej na celu pokrycie bardzo znaczącej części wydatków związanych z wychowaniem dziecka (z opieką nad nim i zaspokojeniem potrzeb życiowych) nie da się pogodzić ani z celem ustawy, ani z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej.

Reasumując, należy stwierdzić, że przepis art. 5 ust. 3 ustawy musi być interpretowany w ten sposób, że przekroczenie określonego w nim kryterium dochodowego o kwotę pozbawioną z punktu widzenia kosztów wychowania dzieci jakiegokolwiek ekonomicznego znaczenia - nie stoi na przeszkodzie przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko na podstawie powołanego przepisu. Odmowa przyznania świadczenia wychowawczego w takim przypadku pozostawałaby bowiem w rażącej sprzeczności zarówno z celem ustawy, jak i z urzeczywistnianymi przez Rzeczpospolitą Polską, zgodnie z art. 2 Konstytucji RP, zasadami sprawiedliwości społecznej.

W tym stanie sprawy Sąd orzekł na podstawie art. 145 §1 pk1 lit a p.p.s.a. w związku z art. 135 p.p.s.a. jak w sentencji wyroku.



Powered by SoftProdukt