Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przy uwzględnieniu kontekstu historycznego pojawienia się przepisu art.17 ust.5 pkt 1 lit.a u.ś.r. zdekodowanie w obecnych realiach znaczenia tegoż przepisu jako pozbawiającego w całości świadsczenia pielęgnacyjnego opiekuna otrzymującego świadczenie emerytalne znacznie niższe, pozostaje w sprzeczności z wynikami wykładni systemowej, funkcjonalnej oraz wykładni prokonstytucyjnej (wykładni "przyjaznej" Konstytucji).

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia WSA Bogumiła Kalinowska, Sędziowie: sędzia WSA Ewa Kamieniecka, sędzia NSA Mirosława Rozbicka-Ostrowska (spr.), Protokolant: starszy asystent sędziego Anna Rudzińska, po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 12 lutego 2020 r. sprawy ze skargi M. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] sierpnia 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji .

Postępowanie administracyjne w sprawie wszczęte zostało wnioskiem M. C. (dalej: strona , skarżąca ) z dnia [...] lipca 2019 r. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku opieką nad synem D. C.

Decyzją z dnia [...] lipca 2019 r. nr [...] , działający z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy w W., Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w W. odmówił przyznania stronie świadczenia pielęgnacyjnego, z tym uzasadnieniem ,że ma ona ustalone prawo do emerytury .

Strona odwołała się od decyzji pierwszo-instancyjnej , podnosząc, że od 41 lat sprawuje opiekę nad synem i ma wypracowaną emeryturę w wysokości [...] zł. Odwołująca się wniosła o przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego w wielkości różnicy między [...] zł, a kwotą przysługującej jej emerytury .

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2019 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W motywach decyzji ostatecznej organ II instancji przytoczył brzmienie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2220 ze zm.; zwanej dalej u.ś.r. ), określającego krąg osób, którym przysługuje świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz treść art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) tej ustawy, wskazującego na negatywne przesłanki uniemożliwiające przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Jako zasadną uznało Kolegium odmowę przyznania przez organ pierwszej instancji świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż strona ma ustalone prawo do emerytury. Wskazało ,że takie rozstrzygnięcie ma oparcie w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r. . W kontekście analizowanego przypadku organ II instancji powołał się na podzielany przez niego pogląd zawarty w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 22 maja 2019r. sygn. akt IV SA/Wr 105/19, którego obszerne fragmenty expressis verbis przytoczył w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji. W wspomnianym wyroku wyartykułowano między innymi dwie tezy . Według pierwszej tezy : " Zarówno przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych jak i przepisy ustawy emerytalnej nie przewidują możliwości przechodzenia z emerytury na świadczenie opiekuńcze. Odwrotna sytuacja jest możliwa. System świadczeń opiekuńczych ma więc charakter zamknięty. Brak jest zwłaszcza regulacji przewidującej zasadę przyznawania wnioskodawcy świadczenia o najwyższej kwotowo wysokości (świadczenia pielęgnacyjnego) z równoczesnym zawieszeniem prawa do niższego kwotowo świadczenia (emerytury), czy też wstrzymaniem wypłaty niższego kwotowo świadczenia oraz regulacji wskazującej, czy organ jest związany żądaniem strony w zakresie wnioskowanego świadczenia (jako najkorzystniejszego), czy też, że to organ z urzędu ocenia, które za świadczeń jest dla wnioskodawcy najbardziej korzystne". Z kolei w myśl drugiej tezy organ odwoławczy wskazał ,że "...celem świadczenia pielęgnacyjnego jest udzielenie materialnego wsparcia osobom, które rezygnują z aktywności zawodowej, by opiekować się osobą niepełnosprawną. Świadczenie pielęgnacyjne ma zatem zastąpić dochód wynikający ze świadczenia pracy, której nie może podjąć osoba pielęgnująca. Istotą świadczenia pielęgnacyjnego jest więc częściowe zrekompensowanie opiekunowi niepełnosprawnego strat finansowych spowodowanych niemożnością podjęcia pracy lub rezygnacją z niej w związku z koniecznością opieki nad osobą niepełnosprawną . Stąd też ustawodawca przyjął założenie, że osoba posiadająca już zabezpieczenie materialne w postaci dochodu z tytułu emerytury powinna być wyłączona z zakresu podmiotowego osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego. Nie jest możliwy zatem zbieg obu tych świadczeń ani ich wzajemna kompensata".

Końcowo Kolegium stwierdziło, że uwarunkowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego istnieniem obiektywnych kryteriów i zasad jego udzielania pozbawia organ administracji możliwości przyznawania tego świadczenia, czy nieuchylenia decyzji przyznającej takie świadczenie, z uwagi na zasady współżycia społecznego, czy słuszności, nawet w sytuacji wystąpienia trudnych sytuacji życiowych dotyczących rodziny wnioskodawcy. Żadne inne, niż określone w ustawie kryteria nie mogą decydować o przyznaniu (przysługiwaniu) prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Przepisy ustawy w sposób jednoznaczny określają przesłanki nabycia i posiadania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, nie pozostawiając organom administracji w tym zakresie żadnej uznaniowości. Przepisy prawa, a w szczególności art. 17 ust. 3 i 4 u.ś.r, uniemożliwiają przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w sposób opisany w odwołaniu.

Decyzja ostateczna stała się przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu , w której skarżąca podniosła zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości . W tym zakresie skarżąca wywodziła , że została ustanowiona opiekunem prawnym syna D. C., który jest osobą niepełnosprawną od urodzenia w stopniu znacznym i wymaga całodobowej opieki , jest on od niej uzależniony we wszystkich dziedzinach życia . Według skarżącej jest oczywistym, że jej nakład pracy związanej z pełnieniem funkcji opiekuna jest czasochłonny i znaczny, otrzymuje ona emeryturę w wysokości [...] zł na rękę ,podczas gdy świadczenie pielęgnacyjne wynosi [...] zł.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji . Dodatkowo organ podniósł ,że przyznanie skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości różnicy między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, a przysługującą jej emeryturą stanowiłoby rażące naruszenie art. 17 ust. 5 pkt 1 lit a oraz ust. 3 i ust. 4 u.ś.r., zaś w skardze nie sformułowano zarzutów i argumentacji, które pozwalałyby na stwierdzenie, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, zważył co następuje:

Identyfikując występujący w kontrolowanej sprawie problem prawny stwierdzić należy ,że spór koncentruje się wokół uznania czy w niespornych okolicznościach sprawy zasadnie organy uznały, że strona nie nabyła prawa do świadczenia pielęgnacyjnego . Natomiast osią sporu jest zasadniczo to, czy organy odmawiając stronie przyznania wnioskowanego przez nią świadczenia , prawidłowo uznały ,że pobieranie przez skarżącą emerytury wyklucza otrzymywanie w tym samym czasie świadczenia pielęgnacyjnego .

Kluczowym zatem zagadnieniem w sprawie jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy rodzic sprawujący opiekę nad niepełnosprawnym w znacznym stopniu od urodzenia dzieckiem jest uprawniony równocześnie do dwóch świadczeń finansowych z budżetu państwa .Przechodząc zatem do oceny kwestii spornej w punkcie wyjścia przytoczyć należy przepisy regulujące świadczenie pielęgnacyjne . Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) opiekunowi faktycznemu dziecka,

3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Przewidziane w cytowanym art. 17 ust. 1 u.r.ś. świadczenie pielęgnacyjne, przysługuje zatem w dwóch odrębnych sytuacjach , a mianowicie osobie , która nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności bądź takiej, która rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem lub osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Z analizowanego przepisu wynika, że podstawową przesłanką, jaką musi spełnić osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne, należąca do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji jest rezygnacja z pracy zarobkowej bądź jej niepodejmowanie spowodowane koniecznością sprawowania opieki nad osobą bliską o określonym stopniu niepełnosprawności. W istocie bowiem , jak trafnie wywodzi organ odwoławczy, celem świadczenia pielęgnacyjnego jest udzielenie materialnego wsparcia osobom, które rezygnują z aktywności zawodowej, by opiekować się osobą niepełnosprawną. Świadczenie pielęgnacyjne ma zatem zastąpić dochód wynikający ze świadczenia pracy, której nie może podjąć osoba pielęgnująca. Istotą świadczenia pielęgnacyjnego jest więc częściowe zrekompensowanie opiekunowi niepełnosprawnego strat finansowych spowodowanych niemożnością podjęcia pracy lub rezygnacją z niej w związku z koniecznością opieki nad osobą niepełnosprawną. Zarówno osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, jak też osoba opiekująca się innym członkiem rodziny, względem którego ciąży na niej obowiązek alimentacyjny, wypełniają zobowiązanie o charakterze prawnorodzinnym, którego źródłem są przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Obydwie te kategorie osób rezygnują, w związku z realizacją tego obowiązku, z podjęcia lub kontynuowania zatrudnienia.( por. Katarzyna Małysa- Sulińska, Ustawa o świadczeniach rodzinnych. Komentarz, LEX 2015).

W art. 17 ust. 5 u.ś.r. ustawodawca wskazał na zamknięty katalog negatywnych przesłanek , których zaistnienie wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, przy czym mogą to być okoliczności związane z sytuacją prawną i faktyczną zarówno osoby sprawującej opiekę , jak i osoby wymagającej opieki. Stosownie do art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

Z literalnego brzmienia cytowanego przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. wynika, że sam fakt posiadania przez osobę sprawującą opiekę prawa do emerytury wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W badanej sprawie organy obu instancji zastosowały wykładnię językową tegoż przepisu , poprzestając wyłącznie na jego literalnym brzmieniu . Orzecznictwo sądowoadministracyjne na tle omawianej regulacji było w zasadzie jednolite, akceptujące literalną wykładnię art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. , zaprezentowaną przez organy orzekające w niniejszej sprawie oraz przez tutejszy Sąd w wyroku z dnia 22 maja 2019r. sygn. akt IV SA/Wr 105/19 , na który powołało się Kolegium w zaskarżonej decyzji. Począwszy od 2019 r. ukształtował się drugi z nurtów orzeczniczych , w którym sądy administracyjne uznały ,że językowa jedynie wykładnia przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. nie prowadzi do rezultatu zgodnego z zasadami określonymi w przepisach Konstytucji RP. Zmianę dotychczasowej linii orzeczniczej - w kierunku pozytywnym dla opiekunów - zapoczątkował wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 lutego 2019 r. sygn. akt II SA/Go 833/18 , w którym sformułowano tezę , wedle której " (...) zastosowanie dyrektyw wykładni systemowej oraz dyrektyw wykładni funkcjonalnej i celowościowej prowadzi do takiego rozumienia tego przepisu, że wyłącza on prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osoby mającej ustalone prawo do emerytury nie w całości, ale do wysokości tej emerytury" . Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w całości aprobuje powyższy pogląd i zasadniczy tok rozważań zawartych w powołanym wyżej wyroku.

W ślad za powyższym wyrokiem powtórzyć więc należy ,że " (... ) chociaż proces wykładni zaczyna się zawsze od dyrektyw językowych, to nie może się do nich ograniczać. Dyrektywy wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej mają równorzędny charakter i nie można zakładać prymatu określonych reguł nad innymi. Nawet zatem jeżeli rezultat wykładni językowej wydaje się jasny, należy po pierwsze, kontynuować wykładnię i po drugie, w razie konfliktu dać pierwszeństwo rezultatowi otrzymanemu wedle dyrektyw funkcjonalnych, jeśli rezultat językowy burzy podstawowe założenia o racjonalności prawodawcy, zwłaszcza o jego spójnym systemie wartości, co wiąże się z dopuszczeniem w tej sytuacji wykładni rozszerzającej albo zwężającej (por. M. Zieliński: Wybrane zagadnienia wykładni prawa. PiP 2009 nr 6 s. 6 i nast., M. Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. W-wa 2012, s. 212 i nast.). Pogląd, że dyrektywy funkcjonalne i systemowe mogą prowadzić do odrzucenia rezultatów wykładni językowej nawet w tych sytuacjach, gdy wykładnia językowa prowadzi do rezultatów jednoznacznych jest obecnie dominujący w nauce prawa i orzecznictwie (por. np. uchwała NSA (7) z 10 grudnia 2009 r., I OPS 8/09, M. Zirk-Sadowski: Wykładnia w prawie administracyjnym, System Prawa Administracyjnego. Tom 4 s.204 i nast., M. Gutowski, P. Kardas: Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji. W-wa 2017 s. 275 i nast. i powołana w tych publikacjach literatura i orzecznictwo). Jasność przepisów może zależeć od wielu czynników i zmieniać się w czasie, a przepis jasny może okazać się wątpliwy w związku z wprowadzeniem nowych przepisów czy istotnej zmiany sytuacji społecznej czy ekonomicznej, mimo że jego brzmienie nie uległo żadnej zmianie (L. Morawski: Wykładnia prawa w orzecznictwie sądów. Komentarz. Toruń 2002 s. 65). W rozpoznawanej sprawie istotna zmiana sytuacji spowodowała konieczność weryfikacji jasnych wydawałoby się rezultatów wykładni językowej art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. w oparciu o reguły wykładni systemowej oraz celowościowej i funkcjonalnej. Wynikało to ze zmiany relacji między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a wysokością świadczeń, których pobieranie wyłącza prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Kiedy ustawodawca uchwalając w 2003 r. ustawę o świadczeniach rodzinnych wyłączył możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom, którzy mają prawo do określonych świadczeń, określił wysokość świadczenia pielęgnacyjnego na 420 zł miesięcznie i była to kwota niższa niż ówczesna wysokość najniższej emerytury i innych świadczeń wyłączających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Taka relacja utrzymywała się aż do [...] maja 2014 r. kiedy to świadczenie pielęgnacyjne wzrosło do [...] zł i stało się nieznacznie wyższe od najniższej emerytury, a następnie było waloryzowane i obecnie jest już niemal dwukrotnie wyższe od otrzymywanej przez skarżącą najniższej emerytury (wysokość świadczenia pielęgnacyjnego – [...] zł, wysokość najniższej emerytury – [...] zł). Niewątpliwie zatem intencją ustawodawcy wprowadzającego to wyłączenie było aby uprawniony opiekun nie pobierał świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, gdy otrzymuje świadczenie wyższe. Jednak odczytanie przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. w obecnych realiach jako pozbawiającego w całości świadczenia pielęgnacyjnego także opiekuna otrzymującego świadczenie znacznie niższe wymagałoby jednoznacznego potwierdzenia przez dyrektywy wykładni systemowej oraz funkcjonalnej i celowościowej".

Jak trafnie dalej wywiódł WSA w Gorzowie Wielkopolskim w powołanym wyżej wyroku, narusza zasadę równości taka wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit .a u.ś.r., która pozbawia w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osoby mające ustalone prawo do emerytury w wysokości niższej niż to świadczenie. W tym zakresie Sąd nie podzielił stanowiska wyrażanego w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych (vide wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego : z dnia 10 lipca 2018 sygn. I OSK 134/18, z dnia 6 kwietnia 2017 r. sygn.. I OSK 2950/15, z dnia 10 marca 2017 r. sygn. I OSK 2573/15 , z dnia 19 stycznia 2017 r. sygn. I OSK 1831/15).

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu orzekający w niniejszej sprawie w szczególności nie aprobuje zawartego w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 lipca 2018 sygn. I OSK 134/18 stwierdzenia, wedle którego osoba, której przysługuje prawo do emerytury ma zapewnioną częściową rekompensatę z tytułu rezygnacji przez nią z aktywności zawodowej i w związku z tym przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego spowodowałoby, że miałaby dwa świadczenia z tego samego tytułu i znajdowałaby się w korzystniejszej sytuacji niż osoby, które nie mają możliwości przejścia na emeryturę. Teza ta byłaby uprawniona wyłącznie w takiej sytuacji ,w której osoba mająca prawo do emerytury , otrzymywałaby świadczenie pielęgnacyjne w pełnej wysokości. Natomiast gdyby otrzymywała świadczenie pielęgnacyjne w wysokości różnicy pomiędzy jego wysokością a wysokością otrzymywanej emeryturą, to nie znajdowałaby się ani w korzystniejszej sytuacji niż osoby, które nie mają prawa do emerytury, ani też w mniej korzystnej sytuacji, w jakiej się znajduje, kiedy tak jak skarżąca, otrzymuje wyłącznie emeryturę znacznie niższą od świadczenia pielęgnacyjnego. Osoba taka będzie potraktowana także sprawiedliwie, gdyż w lepszej sytuacji znalazłby się opiekun, który nie podjąłby nigdy pracy zarobkowej w swoim życiu.

W tym miejscu przypomnieć należy na czym polega istota zasady równości , do której wielokrotnie w orzecznictwie odwoływał się Trybunał Konstytucyjny , wskazując ,że polega ona na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez różnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Jeżeli zatem prawodawca różnicuje podmioty prawa, które charakteryzują się wspólną cechą istotną, to wprowadza odstępstwo od zasady równości (vide wyroki Trybunału Konstytucyjnego : z dnia 9 marca 1988 r. sygn. U 7/87, z dnia 6 maja 1998 r. sygn. 37/97, z dnia 20 października 1998 r. sygn.. K 7/98, z dnia 17 maja 1999 r. sygn. P 6/98, z dnia 4 stycznia 2000 r. sygn. K 18/99, z dnia 18 grudnia 2000 r. sygn. K 10/00 , z dnia 21 maja 2002 r. sygn. K 30/01, z dnia 28 maja 2002 r. sygn. P 10/01, z dnia 18 marca 2014 r. sygn.SK 53/12).

W takim też kontekście należy odczytywać art. 17 ust.1 u.ś.r. , w świetle którego istotną cechą osób, którym przysługuje świadczenie pielęgnacyjne jest sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i związana z tym rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Sytuacja osób, których istotną cechą wspólną jest rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny została zróżnicowana w ten sposób, że tych którzy mają prawo do świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. pozbawił świadczenia pielęgnacyjnego, tym którzy mają prawo do świadczeń wymienionych w art. 27 ust. 5 u.ś.r. pozwolił wybrać świadczenie pielęgnacyjne i wreszcie przyznał prawo do świadczenia pielęgnacyjnego bez ograniczeń tym, którzy otrzymują inne dochody niż wymienione w tych dwóch przepisach. W związku z takim zróżnicowaniem należy stwierdzić , że wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących argumentach .

Na zróżnicowanie poziomu świadczeń pielęgnacyjnych dla opiekunów osób niepełnosprawnych zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2015 r. sygn. K 38/13 , w którym wskazał, że ustawodawca jest obowiązany precyzyjnie ustalić racjonalne przesłanki, od których uzależni zróżnicowany poziom świadczenia, przyjmując za punkt wyjścia jednakowe traktowanie takich opiekunów.

W realiach analizowanej sprawy Sąd nie znalazł racjonalnych argumentów uzasadniających zróżnicowanie sytuacji opiekunów osób niepełnosprawnych polegających na wyłączeniu w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tych opiekunów, którzy mają ustalone prawo do jednego ze świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. w sytuacji , gdy to świadczenie jest niższe niż świadczenie pielęgnacyjne. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 stycznia 2020r. sygn. I OSK 2392/19 , LEX nr 27677685 proces " wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. musi prowadzić do takiego zdekodowania jego treści, który nie jest sprzeczny nie tylko z zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust.1 Konstytucji), ale także z zasadami sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), czy udzielania szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji) i osobom niepełnosprawnym (art. 69 Konstytucji). Egzegeza tego przepisu musi być bowiem zgodna z innymi normami systemu prawa. Ustalenie jego znaczenia musi także uwzględniać jego cel i rolę społeczną, którą winien on pełnić. Wyłączenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób mających ustalone do emerytury w chwili wejścia w życie u.ś.r. było uzasadnione, gdyż ówczesna wysokość tego świadczenia była niższa od najniższej emerytury. Tym samym osoba pobierająca emeryturę nie ponosiła straty finansowej pobierając emeryturę. Odwrócenie relacji ekonomicznych świadczenia pielęgnacyjnego i emerytury musi wiązać się z realizacją celu tego przepisu i nie może stawiać osoby pobierającej emeryturę w sytuacji ekonomicznie gorszej niż byłaby wówczas, gdyby nie posiadała ustalonego prawa do emerytury".

Wobec tego spajając tę część rozważań , stwierdzić należy ,że przy uwzględnieniu kontekstu historycznego pojawienia się przepisu art. 17 ust.5 pkt 1 lit. a u.ś.r. zdekodowanie w obecnych realiach znaczenia tegoż przepisu jako pozbawiającego w całości świadczenia pielęgnacyjnego opiekuna otrzymującego świadczenie emerytalne znacznie niższe , pozostaje w sprzeczności z wynikami wykładni systemowej , funkcjonalnej oraz wykładni prokonstytucyjnej ( wykładni " przyjaznej" Konstytucji). Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyżej wyroku z dnia 8 stycznia 2020r. sygn. I OSK 2392/19 "( ...) narusza fundamenty aksjologiczne wyrażone w zasadach Konstytucji RP taka wykładnia art.17 ust.1 pkt 5 lit. a u.ś.r. , która pozbawia w całości prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osoby mającej ustalone prawo do emerytury ( renty) w wysokości niższej niż to świadczenie".

Analogiczną , prokonstytucyjną wykładnię art. 17 ust.1 pkt 5 lit. a u.ś.r. przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 czerwca 2019r. sygn. I OSK 757/19 oraz zaprezentowały ja również wojewódzkie sądy administracyjne : WSA w Gliwicach w wyrokach : z dnia 6 listopada 2019r. sygn. II SA/Gl 950/19 , LEX nr 2741508 , z dnia 27 listopada 2019r. sygn. II SA/Gl 1035/19 , LEX nr 2751701 i z dnia 13 grudnia 2019r. sygn. II SA/Gl 1234/19 , LEX nr 2759214 , WSA w Krakowie w wyroku z dnia 11 kwietnia 2019r. sygn. III SA/Kr 137/19 , WSA w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2019r. sygn. II SA/Łd 653/19, LEX nr 2759894, WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyrokach : z dnia 16 października 2019r. sygn. II SA/Go 521/19 , nr LEX 2733923 i z dnia 19 grudnia 2019r. sygn. II SA/Go 774/19, LEX nr 2759823 , WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 5 listopada 2019r. sygn. II SA/ Ol 714/19 LEX nr 2743741, WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 24 października 2019r. sygn. Po 810/19 , LEX nr 2748313 , WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 16 października 2019r. sygn. II SA / Rz 828/19 , LEX nr 27424445 ) . Można zatem stwierdzić ,że ukształtowała się już pozytywna dla opiekunów osób niepełnosprawnych lina orzecznicza, odwołująca się do zasady równości i zasady sprawiedliwości społecznej.

Argumentację tę dodatkowo wzmacnia i jest potwierdzeniem słuszności przyjaznej Konstytucji RP wykładni komentowanego przepisu jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 czerwca 2019 r. sygn. SK 2/17 ( Dz.U. 2019 poz. 1257 , OTK-A 2019/36 ) ,w którym stwierdzono, że " I. Art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (...) w zakresie, w jakim stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, jest niezgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. II Przepis wymieniony w części I, w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą po upływie 6 (sześciu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.". Wskazano w nim , że "(...) wyłączenie przez ustawodawcę możliwości uzyskania przez opiekuna-rencistę świadczenia pielęgnacyjnego, a przez to również obarczenie rodziny osoby niepełnosprawnej kosztami związanymi z opieką nad osobą niepełnosprawną oraz pozbawienie w tym zakresie niepełnosprawnego członka rodziny pomocy socjalnej, stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione różnicowanie. Brak jest podstaw do wykluczenia z pobierania świadczenia osób, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną z tego tylko względu, że mają one przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, (...)".

W przytoczonym wyżej orzeczeniu trybunalskim Trybunał Konstytucyjny dalej przyjął ,że " różnicowanie sytuacji prawnej osób rezygnujących z pracy w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym w oparciu o przyjęte przez ustawodawcę kryterium posiadania przez takie osoby prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest niedopuszczalne". Wprawdzie wskazane orzeczenie trybunalskie dotyczy nieco innej sytuacji faktycznej i nie ma bezpośredniego przełożenia na rozpatrywaną sprawę, ale zwraca ono uwagę na konieczność zapewnienia równych praw opiekunom osób niepełnosprawnych.

Mając powyższe na uwadze , a także uznając ,że organy obu instancji dokonały niewłaściwej wykładni art. 17 ust.5 pkt 1 lit. a u.ś.r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. wyeliminował z obrotu prawnego zaskarżoną decyzję oraz poprzedzające ją rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy powinny zastosować się do oceny prawnej wyrażonej w niniejszym orzeczeniu . W pierwszej kolejności organy powinny ustalić na jakiej podstawie prawnej i z jakich powodów skarżąca uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury i czy faktycznie powodem była opieka nad niepełnosprawnym dzieckiem. Po dokonaniu kompletnych ustaleń faktycznych organy powinny dokonać prokonstytucyjnej wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. pozwalającej na realizację zasad: równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) obowiązku udzielania szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji) i osobom niepełnosprawnym (art. 69 Konstytucji). W tym kontekście należy ocenić spełnienie przez skarżącą przesłanek otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości pomniejszonej o kwotę wcześniejszej emerytury. Organy powinny mieć na uwadze to, że prawidłowo zinterpretowany przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. znajduje zastosowanie do przypadku skarżącej w ten sposób, że pozbawia ją przysługującego z mocy art. 17 ust. 1 tej ustawy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tylko do wysokości otrzymywanej emerytury. Innymi słowy, organ przyjmie, że posiadanie przez skarżącą uprawnienia do emerytury nie stanowi przeszkody do ustalenia jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a jedynie uzasadnia przyznanie go w wysokości pomniejszonej o tę emeryturę.