Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Asesor WSA Dominik Dymitruk po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A.G. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 października 2022 r., nr 180000/71/299898/2022 w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek postanawia: poinformować Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o stwierdzonym istotnym naruszeniu prawa w zakresie stosowania przepisów postępowania administracyjnego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Krakowie.

Decyzją z dnia 4 października 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: organ) odmówił A. G. (dalej: skarżąca, strona) umorzenia należności z tytułu składek za osobę prowadzącą działalność gospodarczą w łącznej kwocie 22 599,15 zł.

Pismem z dnia 14 października 2022 r. skarżąca wystąpiła z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej wskazanej wyżej decyzją organu, który decyzją z dnia 14 listopada 2022 r. stwierdził uchybienie terminu do jego złożenia, wskazując, że wniosek ten został złożony w dniu 3 listopada 2022 r. (data wpływu do organu) za pośrednictwem firmy kurierskiej, czyli po upływie 14 dni od dnia otrzymania decyzji (12 października 2022 r.)

W dniu 28 grudnia 2022 r. do organu wpłynęła skarga strony na decyzję organu z dnia 4 października 2022 r.

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2023 r. (sygn. akt I SA/Kr 27/23) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, do którego przekazano skargę, stwierdził swą niewłaściwość i przekazał sprawę tutejszemu Sądowi jako sądowi właściwemu miejscowo do rozpoznania sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, rozpoznając sprawę w zakreślonym wyżej przedmiocie, postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2023 r. odrzucił skargę. W rozpoznawanej bowiem sprawie skarżąca została w pierwotnej decyzji z dnia 4 października 2022 r. pouczona o dwóch konkurencyjnych środkach zaskarżenia, tj. prawie do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy i skardze do sądu administracyjnego. Jako pierwszy chronologicznie środek zaskarżenia skarżąca wybrała wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (pismo z dnia 14 października 2022 r.). Uruchomione więc zostało postępowanie, które zakończyło się ostatecznie decyzją z dnia 14 listopada 2022 r. stwierdzającą uchybienie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Z akt sprawy nie wynika, aby skarżąca kwestionowała powyższe rozstrzygnięcie. Tym samym wywiedziona została skarga od pierwotnej decyzji organu wydanej w pierwszej instancji bez wyczerpania toku instancji administracyjnej. Za taką okoliczność nie sposób było uznać stwierdzenie przez organ uchybienia terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W toku rozpatrywania ww. sprawy Sąd uznał za konieczne poinformowanie Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o istotnym naruszeniu prawa, którego dopuszczono się w toku postępowania, a który uniemożliwił merytoryczną ocenę stanowiska strony w trybie instancji administracyjnej, a następnie w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

W pierwszej kolejności należy uwzględnić fakt, że w rozpoznawanej sprawie skarżąca uruchomiła postępowanie zmierzające do ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ, które zakończyło się ostatecznie decyzją z dnia 14 listopada 2022 r. stwierdzającą uchybienie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W ocenie Sądu organ dopuścił się jednak istotnego naruszenia przepisu art. 57 § 5 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm., dale jako: k.p.a.) błędnie przyjmując – po pierwsze – że przesyłka zawierająca wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy została nadana za pośrednictwem firmy kurierskiej, a po wtóre – iż w niniejszej sprawie dla zachowania terminu decydująca jest data wpływu tego wniosku do organu, co nastąpiło już po upływie ustawowego terminu. W konsekwencji, decyzją z dnia 14 listopada 2022 r. (nr 180000/71/466508/2022-RED-KA) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Krakowie stwierdził uchybienie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W zakresie pierwszej z podanych okoliczności Sąd wskazuje, że dokonując oceny charakteru skierowanej do organu przesyłki (przesyłka listowa, przesyłka kurierska) nie sposób poprzestać jedynie na warstwie wizualnej koperty, w której przesłano środek zaskarżenia. Przesyłka skarżącej została co prawda nadana w kopercie wskazującej na skorzystanie z usługi kurierskiej, jednakże znajdujące się na kopercie oznaczenia operatora pocztowego (symbol "R" wraz z numerem przesyłki oraz oznaczenie operatora "Deutsche Post") prowadzą do wniosku, że strona w rzeczywistości nadała swoją przesyłkę listem poleconym. Stan ten potwierdzają także wpisy w systemie śledzenia przesyłek polskiego operatora (Poczta Polska S.A.), który realizował usługę pocztową na terenie Polski, a w którym jako rodzaj przesyłki podano "list polecony priorytetowy".

W dalszej kolejności Sąd wskazuje, że organ zwrócił co prawda uwagę i przywołał w uzasadnieniu swojej decyzji obowiązujący od 3 lipca 2019 r. przepis art. 57 § 2 pkt 5 k.p.a., który stanowi, że termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe albo w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jednakże błędnie go zastosował w analizowanej sprawie.

Nie budzi wątpliwości, że nadanie przesyłki m.in. w placówce operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jak np. w Republice Federalnej Niemiec, odnosi ten sam skutek co nadanie przesyłki polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu Prawa pocztowego.

Mając zatem na względzie, że skarżąca w ostatnim dniu terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, tj. 26 października 2022 r., nadała ten wniosek w niemieckiej placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne (Deutsche Post AG), a co wynika z adnotacji na kopercie, uznać należało, iż stwierdzenie przez organ w decyzji z dnia 14 listopada 2022 r. uchybienia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nastąpiło z rażącym naruszeniem art. 134 w zw. z art. 129 § 2 i art. 57 § 5 pkt 2 k.p.a., co stanowi przesłanką stwierdzenia nieważności decyzji stosownie do treści art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.

Z podanych względów organ właściwy winien doprowadzić do wyeliminowania ww. decyzji z obrotu prawnego w odpowiedniej procedurze, umożliwiając skarżącej kontrolę instancyjna, a następnie ewentualnie sądowoadministracyjną rozstrzygnięcia organu w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek za osobę prowadzącą działalność gospodarczą.

Wobec braku zaskarżenia ww. decyzji organu, a tym samym wyłączenia kontroli jej legalności, Sąd stwierdził celowość dokonania sygnalizacji w trybie art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 259 z późn. zm.), dalej jako: p.p.s.a. Przepis ten stanowi, że w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach. Jest to tzw. postanowienie sygnalizacyjne, którego istotą jest poinformowanie organu administracji publicznej o nieprawidłowościach w jego funkcjonowaniu, które zostały ujawnione w toku postępowania sądowego.

Sąd informuje również, że stosownie do art. 155 § 2 p.p.s.a. organ, który otrzymał postanowienie wydane na podstawie § 1 tego przepisu, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku.

Z tych względów Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 155 § 1 p.p.s.a.