Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Ryszard Mikosz (spr.), Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Mendecka,, Asesor WSA Anna Tyszkiewicz-Ziętek, Protokolant Katarzyna Kot, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 czerwca 2008 r. sprawy ze skargi A S.A. w K. na bezczynność Wójta Gminy M. w przedmiocie podatku od nieruchomości 1. zobowiązuje Wójta Gminy M. do wyjaśnienia w drodze postanowienia wątpliwości podniesionych przez skarżącą w piśmie z dnia [...], nr [...] co do treści postanowienia z dnia [...], nr [...] w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się wyroku; 2. zasądza od Wójta Gminy M. na rzecz strony skarżącej kwotę [...] (słownie: [...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia [...], nr [...] Wójt Gminy M., działając na podstawie art. 165, art. 216 i art. 217 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), wszczął z urzędu postępowanie podatkowe wobec A S.A. z siedzibą w K. "w sprawie podatku od nieruchomości w zakresie budowli za rok 2006". Z kolei innym postanowieniem, z dnia [...], nr [...], organ ów, powołując się na tę samą podstawę prawną, wszczął z urzędu wobec tego podmiotu postępowanie podatkowe "w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego za rok 2006 r.", uściślając w uzasadnieniu, iż chodzi o podatek od nieruchomości od niektórych budowli.

Pismem z dnia [...], nr [...], A, powołując się m. in. na art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej, zwróciła się do Wójta Gminy M. o wyjaśnienie wątpliwości co do treści tego ostatniego postanowienia "w kwestii wpływu wszczętego postępowania na przebieg toczącego się już postępowania podatkowego w tej samej sprawie, wszczętego postanowieniem z dnia [...] Nr [...], a także wobec zaistniałych okoliczności, jakiego należy się spodziewać formalnego sposobu zakończenia obu postępowań w kontekście art. 247 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej". W uzasadnieniu podkreśliła, że w myśl art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej ewentualna decyzja kończąca postępowanie wszczęte postanowieniem z dnia [...] powinna określać całość zobowiązania w podatku od nieruchomości, a nie niejako jego kwotę cząstkową, odnoszącą się jedynie do poszczególnych składników majątkowych podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Jej zdaniem zatem kolejne postanowienie w sprawie wszczęcia postępowania, sprawia, iż w toku pozostają dwa postępowania odnoszące się do tego samego okresu, co jest niedopuszczalne w świetle przesłanki stwierdzenia nieważności uregulowanej w art. 247 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej.

Następnie postanowieniem "w sprawie połączenia postępowań (wszczętych z urzędu)" z dnia [...]., nr [...] Wójt Gminy M. na podstawie art. 166 i art. 217 Ordynacji podatkowej postanowił "prowadzić jedno postępowanie w sprawach" określenia wysokości zobowiązania za rok 2006 i podatku od nieruchomości w zakresie budowli za rok 2006". Postanowienie to zostało jednak uchylone postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...], nr [...]. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Kolegium wytknęło organowi pierwszej instancji, że "rozpoznanie jednej sprawy administracyjnej w kilku odrębnych postępowaniach albo potraktowanie jej jako sprawy odrębnej ze względu na wielość stron i tylko formalne łączne jej rozpoznanie zakończone kilkoma odrębnymi decyzjami jest rażącym naruszeniem prawa dającym podstawę do stwierdzenia nieważności".

Pismem z dnia [...], nr [...] Wójt Gminy M. poinformował A, że w związku z postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] "postępowanie wszczęte postanowieniem nr [...],[...],[...],[...]z dnia [...] w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego za 2003, 2004, 2005, 2006 uzupełniamy postępowaniem w sprawie podatku od nieruchomości w zakresie budowli za rok 2003, 2004, 2005, 2006 w związku z powyższym postępowania w obydwu sprawach będą prowadzone łącznie".

A, wobec niezałatwienia jej wniosku z dnia [...] o wyjaśnienie wątpliwości co do treści postanowienia z dnia [...], pismem z dnia 7 grudnia 2006 r. złożyła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. ponaglenie w trybie art. 141 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, wnosząc o wyznaczenie dodatkowego terminu załatwienia sprawy.

Postanowieniem z dnia [...], nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało wniosek za zasadny i wyznaczyło miesięczny termin załatwienia sprawy, "płynący od dnia doręczenia niniejszego postanowienia". W uzasadnieniu przedstawiło dotychczasowy przebieg postępowania w sprawie, podkreślając – odnośnie postanowień, którymi Wójt Gminy M. wszczął postępowania w zakresie podatku od nieruchomości za 2006 r. – że "aktualnie w obiegu prawnym znajdują się dwa wydane wcześniej postanowienia, przy czym na jedno z nich A nie otrzymała odpowiedzi (postanowienie z dnia [...], nr [...])".

Dnia [...] Wójt Gminy M. wystosował do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. pismo wyjaśniające nr [...], w którym stwierdził, że jego wspomniane wyżej pismo z dnia [...] "wyczerpało obowiązek załatwienia sprawy zgodnie z wnioskiem A S. A., tj. postanowień Wójta Gminy z dnia [...]" Wójt podniósł bowiem, że pismo to "określało dalsze kroki podjęte przez organ podatkowy w niniejszej sprawie", wobec czego wyraził pogląd, iż "uznać należy sprawę za wyjaśnioną, a postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] jako wydane w sprawie załatwionej przez organ I instancji na dzień 20.11.2006 r., jak wynika z daty doręczenia podatnikowi".

A S.A. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na bezczynność Wójta Gminy M. w zakresie załatwienia wniosku z dnia [...], nr [...] dotyczącego wyjaśnienia wątpliwości co do treści postanowienia z dnia [...], nr [...]. W uzasadnieniu przedstawiła najważniejsze zdarzenia, jakie miały miejsce w sprawie, konstatując, że pismo z dnia 14 listopada 2006 r. nie czyni zadość jej wnioskowi o wyjaśnienie wątpliwości w trybie art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej. W konsekwencji stwierdziła, że wniosek ów powinien być rozpatrzony w drodze postanowienia, na które przysługiwać jej powinno zażalenie.

Skarżąca zwróciła również uwagę na skutki materialnoprawne, jakie pociągnąć może za sobą fakt wydania dwóch postanowień w przedmiocie wszczęcia postępowania. Podniosła bowiem, że brak pewności co do tego, kiedy postępowanie wszczęto, utrudni ustalenie wysokości ewentualnych odsetek za zwłokę, w związku z regulacją zawartą w art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej.

Skarga zawierała wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy M. wniósł o jej oddalenie "jako bezzasadnej oraz wniesionej bez podstawy prawnej". Jego zdaniem skarżąca nie ma interesu prawnego we wniesieniu skargi w rozumieniu art. 50 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), ponieważ interes ów "łączy się z załatwieniem sprawy w postępowaniu administracyjnym, a postępowanie takie w sprawie korekty deklaracji oraz wymiaru podatku jest aktualnie w toku i strona skarżąca jest na bieżąco informowana o zmianach terminu do jej załatwienia, jak i o czynnościach Wójta Gminy podejmowanych w jej toku". Ponadto, w jego ocenie, "czynność polegająca na żądaniu wyjaśnienia wątpliwości co do treści postanowienia nie wyczerpuje treści pojęcia <>". Wójt Gminy konkludował zatem, że sformułowane w skardze "<> co do formy i treści przy brakującej odpowiedzi na <> również nie mieszczą się w treści wniesionej skargi, albowiem zmierzają one do jej merytorycznej i formalnej oceny, pomijają natomiast istotę, tzn. czy jest bezczynność organu, czy jej nie ma, a więc brak przesłanki działania, co powinno być przedmiotem skargi".

Do argumentacji tej nawiązał pełnomocnik organu, będący radcą prawnym, na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2007 r. Zaznaczył on, że brak podstaw prawnych do załatwienia kwestii postanowień o wszczęciu postępowań podatkowych, ponieważ są one niezaskarżalne.

Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2007 r., sygn. akt I SAB/Gl 5/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odrzucił skargę A, uznając, że "sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego", ponieważ "pismo w przedmiocie wyjaśnienia wątpliwości dotyczących postanowień o wszczęciu postępowań podatkowych nie jest sprawą sądowoadministracyjną w rozumieniu art. 1 w związku z art. 3 § 2 pkt 1-4" Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Postanowienie to, wskutek skargi kasacyjnej wniesionej od niego przez A, zostało uchylone postanowieniem Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt II FSK 1775/07, który zakwestionował poprawność ustaleń Sadu pierwszej instancji co do dopuszczalności skargi. W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny wyeksponował bowiem fakt, iż skarżąca zwróciła się do organu podatkowego o wyjaśnienie wątpliwości co do treści postanowienia z dnia [...] w trybie art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej. Jego zdaniem miała przy tym podstawy, aby tak uczynić, gdyż "wydanie dwóch postanowień o wszczęciu postępowania podatkowego w tym samym przedmiocie słusznie mogło rodzić u podatnika wątpliwości". Sąd stwierdził następnie, że od postanowienia, jakie należy wydać na podstawie art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej, służy skarga do sądu administracyjnego, co zgodnie z art. 3 § 2 pkt 8 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oznacza, że skargę taką można wnieść również na bezczynność w tym zakresie

W piśmie z dnia 28 maja 2008 r. pełnomocnik organu wniósł o oddalenie skargi z uwagi na jej bezprzedmiotowość. Według niego przyczynę bezprzedmiotowości stanowi okoliczność, iż została wydana "decyzja za rok 2003", która "załatwia treść przedmiotowego wniosku". Pełnomocnik zażądał również oddalenia zawartego w skardze wniosku o zasądzenie kosztów postępowania.

W piśmie z dnia 4 czerwca 2008 r. pełnomocnik strony skarżącej, będący radcą prawnym, wyraził pogląd, że decyzja w przedmiocie podatku od nieruchomości za

2003 r. nie pozostaje w jakimkolwiek związku z rozpatrywaną sprawą dotyczącą podatku za 2006 r. Podkreślił zarazem, że Wójt Gminy M. nie wydał jeszcze decyzji w tym ostatnim zakresie, mimo iż Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SAB/Gl 10/07 zobowiązał go do tego w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się wyroku.

Rozpatrując sprawę ponownie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona. Przystępując do rozpoznania sprawy, w pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, że skarżąca w piśmie z dnia [...] zwróciła się do organu podatkowego o wyjaśnienie wątpliwości co do treści postanowienia tego organu z dnia [...] w trybie art. 215 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), wskazanego zresztą we wniosku. Zgodnie zaś z tym przepisem, znajdującym zastosowanie do postanowień w związku z odesłaniem przewidzianym w art. 219 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy, który wydał decyzję, na żądanie strony lub organu egzekucyjnego wyjaśnia w drodze postanowienia wątpliwości co do treści decyzji, przy czym, stosownie do art. 215 § 3 Ordynacji podatkowej, na postanowienie w sprawie wyjaśnienia służy zażalenie. Tym samym postanowienie takie podlega kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne, ponieważ w myśl art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej przywoływanej jako P.p.s.a.) kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia, na które służy zażalenie. W konsekwencji dopuszczalna jest również skarga na bezczynność w rozpatrywanym zakresie, skoro według art. 3 § 2 pkt 8 P.p.s.a. skargę tę można wnieść na bezczynność organów w przypadkach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4 P.p.s.a. Przesądził to zresztą w sposób wiążący Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. akt II FSK 1775/07. W świetle bowiem art. 190 P.p.s.a. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny. Na marginesie odnotować przy tym wypada, że przepis ten stanowi także, iż nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Wniesiona skarga na bezczynność jest dopuszczalna także z uwagi na spełnienie przesłanki, o której mowa w art. 52 P.p.s.a. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia (§ 1), przez co należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. W przypadku skarg na bezczynność w sprawach podatkowych chodzi o ponaglenie uregulowane w art. 141 Ordynacji podatkowej (por. np. A. Kabat [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2006, s. 136). Skarżąca skorzystała zaś z tej instytucji, w wyniku czego Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. postanowieniem z dnia [...] wyznaczyło Wójtowi Gminy M. miesięczny termin do załatwienia sprawy, który upłynął jednak bezskutecznie.

Nie ulega wątpliwości, że analizowana sprawa może być załatwiona, jak to stanowi art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej, wyłącznie w drodze postanowienia, a nie pisma z dnia [...] "uznającego sprawę za wyjaśnioną" i to skierowanego do Kolegium, nie zaś do strony wnoszącej o wydanie takiego postanowienia. Skądinąd trudno przyjąć, że pismo to zawierało jakiekolwiek wyjaśnienia, których domagała się skarżąca. Zdumienie może budzić zwłaszcza to, iż w jego treści organ w gruncie rzeczy ograniczył się do swoistego odesłania do wcześniejszego pisma z dnia 14 listopada 2006 r., które, jego zdaniem, stanowiło dostateczną odpowiedź na wniosek strony. Samorządowe Kolegium Odwoławcze dysponowało wszak tym pismem, a mimo to zobowiązało Wójta Gminy do ustosunkowania się do wspomnianego wniosku. Co więcej pismo z dnia [...] nie dość, że zostało – podobnie jak inne pisma tego organu – sformułowane w sposób wysoce niezrozumiały, to jeszcze zawiera poglądy wyraźnie sprzeczne ze stanowiskiem wyrażonym w postanowieniu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...], którym uchylono postanowienie o połączeniu postępowań wszczętych przez Wójta Gminy M. W piśmie tym nadal przecież wspomina się – w odniesieniu do jednej sprawy w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2006 r. – o kilku postępowaniach czy kilku sprawach, choć takie rozumowanie zostało stanowczo zakwestionowane przez Kolegium. Pismo z dnia 14 listopada 2006 r. z pewnością nie wyjaśnia zatem przyczyn, dla których Wójt Gminy M. wszczął dwa postępowania w przedmiocie zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2006 r., co – jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia z [...]– może budzić uzasadnione wątpliwości, tym bardziej iż w obrocie – na co zwróciło uwagę Kolegium w postanowieniu z dnia [...]– nadal pozostają oba postanowienia wydane w tym zakresie.

Wątpliwości te Wójt Gminy M. ma obowiązek wyjaśnić w postanowieniu wydanym na podstawie art. 215 § 2 Ordynacji podatkowej w terminie zakreślonym w sentencji. Niepodobna przy tym dociec powodów, dla których zdaniem pełnomocnika organu wpływ na ten obowiązek mogłoby mieć wydanie decyzji w przedmiocie zobowiązania w podatku od nieruchomości za rok 2003, będący przecież innym rokiem podatkowym. Kwestia ta bowiem – jak słusznie stwierdził pełnomocnik skarżącej – nie pozostaje w jakimkolwiek związku z wszczęciem postępowania, czy w ogóle z postępowaniem odnoszącym się do takiego zobowiązania za rok 2006. Nie wiadomo więc, dlaczego miałaby ona sprawić, iż rozpatrywana skarga stałaby się bezprzedmiotowa.

Należy również wskazać organowi, iż należyta realizacja nałożonego nań obowiązku polegać winna nie tylko na wyjaśnieniu przyczyn wydania postanowienia z dnia [...] w kontekście wydania wcześniej postanowienia z dnia [...], ale i skutków, jakie zdarzenie to może wywołać dla skarżącej w zakresie zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2006 r., zwłaszcza jeśli chodzi o sposób naliczania odsetek podatkowych.

Mając na względzie wszystkie powyższe okoliczności, Sąd, działając na podstawie art. 149 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 P.p.s.a., mając na względzie § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).