Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 10 września 2020 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Agnieszka Grosińska-Grzymkowska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Sieniuć, Sędzia WSA Agnieszka Krawczyk, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 września 2020 roku sprawy ze skargi K. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] roku nr [...] w przedmiocie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta P. z dnia [...] r., nr [...]; 2. zwraca z funduszu Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi – na rzecz skarżącego K. D. kwotę 200 (dwieście) złotych, uiszczoną tytułem wpisu sądowego od skargi, zaksięgowaną w dniu 8 czerwca 2020 roku pod poz. [...]. A.B.

Decyzją z [...] r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 256) – w skrócie: "k.p.a" – oraz art. 8 ust. 3 i 4, art. 17 ust. 1 pkt 16, art. 36 pkt 2 lit. o), art. 59 ust. 1, art. 60, art. 61, art. 62, art. 63, art. 106 ust. 1, i ust. 4, art. 109 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) - zwanej dalej: "u.p.s." - utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta P. z [...] r., mocą której ustalono odpłatność K. D. w wysokości 526,30 zł miesięcznie za pobyt jego matki – Z. D. w Domu Pomocy Społecznej w P. od 1 marca

2020 r.

W pierwszej kolejności Kolegium wskazało, że w odwołaniu od ww. decyzji organu I instancji K. D. zarzucił błędne naliczenie opłaty, bowiem osobą zobowiązaną w świetle przepisów do ponoszenia opłaty za pobyt jego matki jest wyłącznie on sam. Jego dochód miesięczny po przeliczeniu na liczbę osób w rodzinie wynosi 1.847,15 zł i przewyższa 300% kryterium dochodowego. Różnica między dochodem a obliczonym kryterium dochodowym wynosi 263,15 zł i jest to kwota, którą jest ustawowo zobowiązany do zapłaty za pobyt mojej mamy w DPS. K.D. zaznaczył, że jego żona nie jest objęta obowiązkiem dopłaty dotyczącej jego matki, a z wyliczenia, które zostało ujęte w decyzji wynika, że podwojono kwotę 263,15 zł.

Dalej organ odwoławczy wyjaśnił, że Z. D. decyzją z [...] r., nr [...], została skierowana do Domu Pomocy Społecznej w P.

Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w P., zgodnie z zarządzeniem nr [...] Starosty [...] z 17 lutego 2020 r., ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Województwa [...] z 19 lutego 2020 r., poz. [...], wynosi obecnie 3.920 zł.

Kolegium wskazało, że K.D. jest synem Z.D., zatem jest osobą zobowiązaną do alimentacji, czyli do częściowego lub całkowitego pokrywania kosztów związanych z pobytem mamy w Domu Pomocy Społecznej w P. K. D. ma 64 lata, prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną D. D., rodzina zamieszkuje we własnościowym mieszkaniu. W tej sytuacji organ I instancji zasadnie przyjął, że rodzina dysponuje łącznym dochodem w postaci świadczeń emerytalnych obojga małżonków, który wynosi 3.694,30 zł (emerytura K. D. - 2.229,95 zł oraz emerytura D. D. - 1.464,35 zł) - co w przeliczeniu na osobę w rodzinie daje kwotę 1.847,15 zł miesięcznie. Kryterium dochodowe dla dwuosobowej rodziny wynosi 1056 zł (528 zł x 2 os.), zatem w oparciu o art. 61 pkt 1 u.p.s. 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie wynosi 3.168 zł. (1056 zł x 300%). Różnica między dochodem rodziny, a obliczonym kryterium na osobę w rodzinie wynosi więc 526,30 zł i jest to kwota, którą strona jest zobowiązana zapłacić za pobyt mamy w domu pomocy społecznej.

Organ II instancji wyjaśnił, że przepisy prawa rodzinnego nakładają na małżonków i członków najbliższej rodziny obowiązki w zakresie udzielania pomocy finansowej członkom rodziny. Stosownie do art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie są obowiązani, każdy według swych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. W myśl art. 23 ww. ustawy małżonkowie są obowiązani do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny. Z obowiązku tego nie zwalnia drugiego małżonka nawet rozdzielność majątkowa.

Jednocześnie Kolegium zaznaczyło, że art. 64 u.p.s. dopuszcza możliwość częściowego lub całkowitego zwolnienia osoby wnoszącej opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej na jej wniosek, w przypadku gdy występują uzasadnione okoliczności.

Na ostateczną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi złożył K.D., zarzucając zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów prawa, a w szczególności:

- art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. poprzez uznanie, że cała rodzina

zstępnego mieszkańca domu pomocy społecznej powinna być obciążona odpłatnością

za pobyt w domu pomocy społecznej, w sytuacji gdy obowiązek taki obciąża jedynie

zstępnego, a nie innych członków jego rodziny;

- art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b) u.p.s. poprzez uznanie, iż kwota

dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty powinna być ustalana w odniesieniu do

dochodu całej rodziny, w sytuacji gdy kwota ta winna być obliczana w odniesieniu do

dochodu członka rodziny zobowiązanego do ponoszenia opłaty;

- art. 6 i art. 8 k.p.a. poprzez wydanie decyzji rażąco sprzecznej z brzmieniem przepisów

ustawy o pomocy społecznej, jak również z naruszeniem art. 18 i 71 ust. 1 Konstytucji

RP;

- art. 7, art. 11 i art. 107 § 1 pkt 6 w zw. z art. 140 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu decyzji zgłoszonych w odwołaniu od decyzji organu I instancji zarzutów dotyczących błędnego sposobu obliczania 300% kryterium dochodowego i kwoty

pozostającej po wniesieniu opłaty, a skoncentrowaniu się na elementach, które nie

były przedmiotem zaskarżenia.

Mając powyższe zarzuty na uwadze skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Jednocześnie wraz ze skargą skarżący uiścił kwotę 200 zł tytułem wpisu sądowego od skargi.

Skarżący wniósł ponadto, w oparciu art. 119 pkt 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) - zwanej dalej: "p.p.s.a." - o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym.

W uzasadnieniu skargi skarżący podkreślił, że w art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 lit. b) u.p.s. odniesiono się do kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, a nie do kryterium dochodowego całej rodziny. Zatem w jego przypadku prawidłowy sposób ustalenia opłaty winien być następujący:

Dochód jego rodziny wynosi 3694,30 zł i ta okoliczność nie jest przez niego kwestionowana. Zatem dochód na osobę w jego rodzinie wynosi 1847,15 zł. Aby zatem obliczyć, czy i w jakiej wysokości skarżący jest zobowiązany do ponoszenia opłat za pobyt matki w DPS należy ustalić, czy jego dochód na osobę w rodzinie tj. 1847,15 zł przekracza 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Kryterium dochodowe na osobę w rodzinie zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z dnia 11 lipca

2018 r. (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1358 ze zm.) wynosi 528 zł. Jego trzykrotność wynosi zatem 1584 zł. Dochód na osobę w rodzinie skarżącego przewyższa zatem 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, a więc skarżący jest zobowiązany do ponoszenia opłaty. Aby ustalić wysokość opłaty należy od osiąganego przez niego dochodu na osobę w rodzinie odjąć trzykrotność kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Zatem w jego przypadku od kwoty 1847,15 zł należy odjąć kwotę 1584 zł. Otrzymana różnica - 263,15 zł stanowi zatem górną kwotę opłaty za pobyt matki w DPS, którą skarżący zobowiązany jest uiszczać.

Zdaniem skarżącego przyjęta przez organy administracji wykładnia jest rażąco sprzeczna z literalnym brzmieniem art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 lit. b) ustawy o pomocy społecznej, albowiem prowadzi do obciążenia opłatami osób, które nie są ustawowo zobowiązane do ich ponoszenia. Członkowie rodziny zstępnego nie są przecież wymienieni w katalogu osób zobowiązanych do uiszczenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej. Ich dochód nie powinien być zatem uwzględniany przy ustalaniu kwoty, która powinna pozostać zstępnemu po uiszczeniu opłaty za pobyt w DPS.

Skarżący podkreślił, że sposób obliczania górnej wysokości opłaty za pobyt w DPS opisany w odwołaniu od decyzji organu I instancji i wskazywany w skardze jest przyjęty w orzecznictwie. Decyzje organów I i II instancji, jako sprzeczne z literalnym brzmieniem przepisów, konstytucyjną zasadą ochrony rodziny i ugruntowanym sposobem ich rozumienia naruszają również podstawowe i ogólne zasady postępowania administracyjnego - zasadę praworządności i pogłębiania zaufania.

Ponadto skarżący podniósł, że zastrzeżenia budzi również uzasadnienie decyzji organu II instancji, bowiem zabrakło w niej szczegółowego odniesienia się do argumentacji i zarzutów zawartych w odwołaniu od decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. podtrzymało stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i w związku z tym wniosło o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2167) w związku z art. 3 § 1 p.p.s.a. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Stwierdzenie, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, obliguje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Stosownie zaś do art. 134 § 1 p.p.s.a. rozstrzygając daną sprawę sąd, co do zasady, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, a ponadto może zastosować przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi, sąd skargę oddala odpowiednio w całości albo w części (art. 151 p.p.s.a.).

Na wstępnie należy dodatkowo wskazać, że zgodnie z art. 119 pkt 2 oraz art. 120 p.p.s.a. sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.

W przedmiotowej sprawie skarżący zawarł wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym w skardze, natomiast organ w odpowiedzi na skargę nie zażądał przeprowadzenia rozprawy. Mając powyższe na uwadze sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy o pomocy społecznej. W niniejszej sprawie bezspornym jest to, że skarżący należy do kręgu osób, które wedle ww. ustawy obowiązane są partycypować w kosztach utrzymania członka rodziny w DPS. Poza sporem jest również to, że skarżący nie uchyla się od tego obowiązku. Kwestia sporna sprowadza się natomiast do sposobu ustalenia wysokości opłaty za pobyt matki skarżącego w domu pomocy społecznej.

Stosownie bowiem do art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b) u.p.s. opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą małżonek, zstępni przed wstępnymi - w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

W ocenie Sądu sposób obliczenia wysokości opłaty, o której mowa, prezentowany przez organy administracji jest nieprawidłowy. W orzecznictwie prezentowany jest bowiem pogląd, że prawidłowy sposób ustalenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej winien polegać na obliczeniu wysokości dochodu na osobę w rodzinie podmiotu zobowiązanego w sposób określony w art. 6 pkt 3 u.p.s., to jest poprzez podzielenie sumy dochodów członków rodziny przez ilość członków rodziny, a następnie odjęciu od tej kwoty sumy odpowiadającej 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Wynik powyższego działania matematycznego (o ile stanowi liczbę dodatnią) stanowić będzie górną granicę opłaty jaką obciążyć można daną osobę zobowiązaną (por. wyrok NSA z 10 maja 2017 r., sygn. akt I OSK 2820/16 – dostępny w CBOSA).

W przedmiotowej sprawie organy ustaliły, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowe z żoną. Dochód rodziny stanowi suma świadczeń emerytalnych skarżącego i jego żony i wynosi 3694,30 zł (art. 6 pkt 4 u.p.s.). Dochód na osobę w rodzinie wynosi więc 1847,15 zł (art. 6 pkt 3 u.p.s.). Z kolei obowiązujące w dacie wydania decyzji kryterium dochodowe, stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 2 u.p.s. w zw. z § 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U.2018.1358), wynosi 528 zł. Zatem 300 % kryterium dochodowego stanowi kwota 1584 zł.

W związku z powyższym, jeżeli dochód skarżącego (jako osoby zobowiązanej), obliczony na osobę w rodzinie, wynosi 1847,15 zł, to od tego dochodu należy odjąć kwotę stanowiącą 1584 zł (300 % kryterium dochodowego). Wynik tego działania stanowi kwota 263,15 zł, która jest górną granicą opłaty, jaką można obciążyć skarżącego.

Przedstawiony wyżej sposób obliczania opłaty osoby zobowiązanej za pobyt członka rodziny w DPS zgodny jest również z art. 7a § 1 k.p.a., zgodnie z którym jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzekł, jak w pkt 1 wyroku.

Zgodnie z art. 239 § 1 pkt 1a p.p.s.a. nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach z zakresu pomocy i opieki społecznej. Nie ulega wątpliwości, że ze względu na przedmiot sprawy skarżący nie miał obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi, w więc wpłacona przez niego kwota 200 złotych podlega zwrotowi, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 225 p.p.s.a.

Ponownie rozpoznając sprawę organ administracji uwzględni zaprezentowany wyżej sposób obliczania opłaty za pobyt matki skarżącego w DPS.

dc