Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Henryk Wach po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia E. Sp. z o.o. z siedzibą w Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 lutego 2018 r., sygn. akt I SA/Go 12/18 w zakresie odmowy przywrócenia terminu w sprawie ze skargi E. Sp. z o.o. z siedzibą w Z. na decyzję Zarządu Województwa Lubuskiego z dnia [...] października 2017 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu środków otrzymanych w ramach umowy o dofinansowanie projektu postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim postanowieniem

z dnia 27 lutego 2018 r., sygn. akt I SA/Go 12/18 odmówił przywrócenia terminu w sprawie ze skargi E. Sp. z o.o. z siedzibą w Z. na decyzję Zarządu Województwa Lubuskiego z dnia [...] października 2017 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu środków otrzymanych w ramach umowy o dofinansowanie projektu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w uzasadnieniu wskazał, że E. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Zielonej Górze wniosła skargę na wymienioną w sentencji niniejszego postanowienia decyzję Zarządu Województwa Lubuskiego.

Zarządzeniami Przewodniczącego Wydziału I z 10 i 11 stycznia 2018 r. wezwano skarżącą do usunięcia braku formalnego skargi przez złożenie dokumentu określającego umocowanie O. P. do reprezentowania strony skarżącej oraz do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 21.005 zł.

Wezwania doręczono pracownikowi Spółki w dniu 30 stycznia 2018 r.

W dniu 15 lutego 2018 r. skarżącą Spółka złożyła wniosek o przywrócenie terminu do usunięcia braku formalnego oraz do uiszczenia wpisu sądowego. Do wniosku załączyła wydruk z Krajowego Rejestru Sądowego oraz wniosek przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym.

Uzasadniając wniosek o przywrócenie terminu wskazała, że w dniach od 29 stycznia do 11 lutego 2018 r. zarząd Spółki przebywał poza granicami Polski, dlatego z pismem sądu miał możliwość zapoznać się dopiero po powrocie z podróży służbowej, tj. 12 lutego 2018 r. Z kolei umocowanie kogokolwiek do reprezentowania spółki we wszystkich sprawach podczas nieobecności zarządu, ze względu na stosunkowo krótki okres absencji, jest dla spółki ryzykowne. Poza tym trudno przewidzieć, jakiego rodzaju czynności taka osoba miałaby podjąć.

Wojewódzki Sąd Administracyjny odmawiając przywrócenia terminu Spółce wskazał, że kryterium braku winy, jako przesłanka zasadności wniosku o przywrócenie terminu polega na dopełnieniu przez stronę obowiązku dołożenia szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej. Oceniając wystąpienie tej przesłanki sąd powinien przyjąć obiektywny miernik staranności, której można wymagać od każdego należycie dbającego o swoje interesy. Przywrócenie terminu ma zatem charakter wyjątkowy i może mieć miejsce tylko wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć przy użyciu sił i środków normalnie dostępnych, nie ryzykując zdrowiem lub życiem własnym bądź innych osób lub nie narażając siebie bądź innych na poważne straty majątkowe.

W rozpoznawanym wniosku podniesiono, że przyczyną nie dokonania w terminie czynności był brak możliwości zapoznania się z treścią wezwania doręczonego w dniu 30 stycznia 2018 r. Przyczyna ta ustąpiła dopiero w dniu 12 lutego 2018 r., tj. z chwilą powrotu zarządu Spółki do kraju. W ocenie Sądu, wskazana przez skarżącą okoliczność nie uprawdopodobnia braku winy w uchybieniu terminowi.

Skarżąca Spółka wniosła o przywrócenie terminu do uiszczenia wpisu od skargi. Jako przyczynę niedochowania terminu wskazała na zagraniczny wyjazd Prezesa Spółki podnosząc, że nieobecność w kraju nie była znaczna, zatem nie było potrzeby ustanowienia pełnomocnika w kraju.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 86 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 - dalej p.p.s.a.) jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. W świetle art. 87 § 1 i 2 p.p.s.a., pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu; w piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Równocześnie z wnioskiem strona winna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie (art. 87 § 4 p.p.s.a.). Oznacza to, że sąd może przywrócić termin jedynie pod warunkiem złożenia wniosku o jego przywrócenie w ciągu siedmiu dni od ustania przyczyny uchybienia terminu z równoczesnym dopełnieniem czynności, dla której termin był określony oraz uprawdopodobnieniem przez wnioskodawcę braku winy w uchybieniu terminu.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosek Spółki o przywrócenie terminu spełnia wymogi formalne, jednak nie zasługuje na uwzględnienie, a Sąd I instancji zasadnie odmówił przywrócenia terminu do usunięcia braku formalnego skargi.

Kryterium braku winy, jako przesłanka przywrócenia terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym, wiąże się z obowiązkiem dochowania szczególnej staranności przy dokonaniu tej czynności. O braku winy w uchybieniu terminu można mówić jedynie wtedy, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku (B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Zakamycze 2009, s. 257-258; postanowienia NSA z: 8.10.2013 r., II GZ 549/13; 3.10.2013 r., I FZ 410/13; 1.10.2013 r., II OZ 833/13; 25.9.2013 r., I OZ 828/13, dostępne na stronie internetowej ww.orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd oceniając, czy w konkretnej sprawie strona zawiniła uchybienie terminowi do dokonania czynności, powinien przyjąć obiektywny miernik staranności. Innymi słowy sąd powinien zbadać, czy do uchybienia terminu doszło z uwagi na wystąpienie przyczyn niezależnych od strony.

Jak to trafnie wskazał Sąd I instancji instytucja przywrócenia uchybionego terminu ma charakter wyjątkowy i może nastąpić jedynie w przypadku, gdy strona w sposób przekonujący zaprezentuje argumentację uprawdopodobniającą brak swojej winy w niedochowaniu terminu a przy tym wskaże, że niezależna od niej przyczyna niedochowania terminu istniała przez cały czas aż do wniesienia prośby o przywrócenie terminu. Zatem ustawodawca nie wymaga udowodnienia tych okoliczności tylko ich uprawdopodobnienia. O zaistnieniu przesłanki "należytej staranności w dochowaniu terminu" można zasadnie mówić wówczas, gdy upoważniony pracownik strony uprawdopodobni okoliczności wskazujące na brak po jego stronie jakiejkolwiek winy, choćby w postaci niedbalstwa w uchybieniu terminu - a zatem podniesienia okoliczności wskazujących, że strona nie miała możliwości dokonania czynności w wyznaczonym terminie. Przywrócenie uchybionego terminu uzasadniają wyłącznie takie obiektywne, występujące bez woli strony (lub pełnomocnika), okoliczności i zdarzenia, które mimo dołożenia odpowiedniej staranności w prowadzeniu spraw udaremniły dokonanie czynności we właściwym czasie (por. np. wyrok NSA z 14 kwietnia 2010 r., sygn. akt II OSK 22/09,). Ponadto musi zaistnieć kolejna przesłanka, mianowicie także i po stronie samego pracodawcy nie można przypisać żadnej formy zaniedbania co do kontroli pracowników w zakresie wykonywania przez nich obowiązków. Należy także podnieść, że kryterium "uprawdopodobnienia braku winy", jakie nakłada ustawodawca, polega na dopełnieniu przez pracownika (osobę upoważnioną do odbioru korespondencji) obowiązku dołożenia szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności. W orzecznictwie sądowym wyrażono pogląd, że dopuszczenie się choćby lekkiego niedbalstwa stanowi przesłankę wyłączającą przywrócenie terminu (wyrok NSA z dnia 8 stycznia 2002 r., sygn. akt II SA/Wr 1329/01). Ponadto jak wynika z orzecznictwa sądowego, zaniedbania pracowników pracodawcy, wskutek których nie dochowano terminu są formą zawinienia, która uzasadnia odmowę przywrócenia terminu (tak np. NSA w wyroku z dnia 20 września 2001 r., sygn. akt IV SA 1340/99).

Przekładając powyższe wywody na grunt niniejszej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że Sąd I instancji zasadnie przyjął, że skarżąca Spółka nie uprawdopodobniła, że do uchybienia terminu doszło bez jej winy. Przebywanie zarządu Spółki poza granicami Polski i brak możliwości zapoznania się z treścią wezwania nie uprawdopodabnia okoliczności wskazujących na brak winy w uchybieniu terminu.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., postanowił jak w sentencji.