Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. Przepis art. 30 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela /t.j. Dz.U. 2003 nr 118 poz. 1112 ze zm./ upoważnia organ prowadzący szkołę do określenia w drodze regulaminu m.in. wysokości stawek dodatku motywacyjnego oraz szczegółowych warunków jego przyznawania. W tak wskazanym upoważnieniu nie mieści się kompetencja organu do uregulowania zasad "cofania" dodatku motywacyjnego.

2. Przepis art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela upoważnia organ prowadzący szkołę do ustalenia w ramach regulaminu jedynie szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. Mieści się w nim tylko delegacja do ustalania warunków i wypłacania /wydawania/ należnych kwot, a nie upoważnienie do decydowania, kiedy nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe.

3. Sposób obliczania wynagrodzenia nauczyciela za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia, narusza prawo, jeśli spowodowałby, iż w niektórych tygodniach nauczyciel nie otrzymałby wynagrodzenia za przydzielone mu i niewykonane godziny ponadwymiarowe, chociaż prawo do takiego wynagrodzenia wynika z przepisów prawa pracy.

4. Określenie w regulaminie zasad przyznawania dnia wolnego albo wynagrodzenia za zajęcia wykonywane w dniu wolnym od pracy narusza przepis art. 30 ust. 5 pkt 4 Karty Nauczyciela.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Kuczyński /sprawozdawca/, Sędzia WSA Małgorzata Masternak-Kubiak, Asesor WSA Alojzy Wyszkowski, Protokolant Krzysztof Caliński, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2006r. sprawy ze skargi Wojewody D. na uchwałę Gminy L. P. z dnia [...]r. Nr [...] w przedmiocie ustalenia regulaminu określającego wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego i za warunki pracy oraz innych składników wynagrodzenia a także szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania dodatku mieszkaniowego I. stwierdza nieważność § 3 ust. 2, § 4 ust. 5, § 5 ust. 3 i 4, § 8 ust. 1, § 11, ust. 5 - 8, § 12 i § 15 zaskarżonej uchwały; II. orzeka, że § 3ust. 2, § 4 ust. 5, § 5 ust. 3 i 4, § 8 ust. 1, § 11 ust. 5-8, § 12 i § 15 zaskarżonej uchwały nie mogą być wykonane.

Skargą Wojewody D. z dnia [...]r. nr [...], na podstawie art. 93, ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /t.j. Dz.U. z 2001r., nr 142, poz. 1592 ze zm./ wniesiono o stwierdzenie nieważności § 3 ust. 2; § 4 ust. 5; § 5 ust. 3; § 8 ust. 1; § 11 ust. 7 i 8 uchwały nr [...]Rady Gminy L. P. z dnia [...]roku w sprawie ustalenia regulaminu określającego wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego i za warunki pracy oraz innych składników wynagrodzenia a także szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania dodatku mieszkaniowego.

Pismem z dnia [...]r. Wojewoda D. rozszerzył skargę na wskazaną uchwałę wnosząc dodatkowo o stwierdzenie nieważności § 5 ust. 4, § 11 ust. 5 i 6, § 12 oraz § 15.

W uzasadnieniu skargi podano, co następuje:

W § 3 ust. 2 uchwały Rada Gminy postanowiła, że dodatek za wysługę lat wypłaca się: 1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do dodatku lub do wyższej stawki tego dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca, 2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej jego stawki nastąpiło od pierwszego dnia miesiąca. Paragraf 5 ust. 3 uchwały stanowi, iż prawo do dodatku motywacyjnego powstaje od pierwszego dnia miesiąca, po miesiącu, w którym nastąpiło jego przyznanie. W ramach § 8 uchwały ustalono, że prawo do dodatku funkcyjnego powstaje od pierwszego dnia miesiąca po miesiącu, w którym nastąpiło powierzenie stanowiska kierowniczego, wychowawstwa lub funkcji, a jeżeli powierzenie nastąpiło pierwszego dnia miesiąca - od tego dnia.

W ramach powyższych przepisów Rada Gminy ustaliła zasady odnoszące się do początkowego terminu zmiany wysokości wynagrodzenia w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających taką zmianę.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta nauczyciela (Dz. U. z 2003 roku. nr 118, poz. 1112 ze zm.) zmiana wysokości wynagrodzenia w czasie trwania stosunku pracy w związku z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego nauczyciela następuje z pierwszym dniem roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel uzyskał wyższy stopień awansu. Zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego, jeżeli inne przyczyny nie nastąpiły od pierwszego dnia danego miesiąca kalendarzowego. W razie zmiany miejsca pracy, pociągającej za sobą zmianę wysokości wynagrodzenia, prawo do wynagrodzenia odpowiadającego nowemu miejscu pracy przysługuje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, następującego po objęciu obowiązków pracowniczych w nowym miejscu pracy, jeżeli objęcie tych obowiązków nie nastąpiło od dnia pierwszego danego miesiąca kalendarzowego.

W ocenie Organu Nadzoru przedmiotowe zapisy uchwały stanowią powtórzenia ustawy, która rozstrzyga o momencie zmiany wynagrodzenia. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. Przepisy rozdziału III Konstytucji wyraźnie wskazują hierarchię aktów prawnych. W świetle tych przepisów ustawa jest aktem prawnym hierarchicznie wyższym od aktów prawnych organów samorządu terytorialnego. Oznacza to, że akty prawa miejscowego nie mogą być sprzeczne z postanowieniami ustawowymi. Uchwały organów samorządu terytorialnego mogą być podejmowane wyłącznie na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to również, że w powyższych uchwałach nie mogą znaleźć się materie regulowane już w aktach prawnych hierarchicznie wyższych. Innymi słowy nie dopuszczalne jest powtarzanie w uchwałach uregulowań ustawowych, co potwierdza orzecznictwo sądowe. Wskazano ponadto, że zgodnie z § 118 w zw. z § 143 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie zasad techniki prawodawczej w aktach organów samorządu terytorialnego nie powtarza się przepisów ustawy upoważniającej i przepisów innych aktów normatywnych.

Zwrócono uwagę, że regulacje uchwały w określonych przypadkach mogą doprowadzić do naruszenia art. 30 ust. 1 i 6, art. 38 ustawy Karta Nauczyciela, a także art. 80 kodeksu pracy. Wskazać choćby można na przypadek kiedy przed zatrudnieniem na stanowisku z dodatkiem funkcyjnym, pracownik był wcześniej wynagradzany na podstawie innych przepisów niż Karta Nauczyciela. W takim ujęciu dodatek funkcyjny należy się od pierwszego dnia zatrudnienia. Dodatek funkcyjny i za wysługę lat jest elementem wynagrodzenia, który przysługuje obligatoryjnie w przypadkach określonych prawem. Zgodnie z art. 38 Karty Nauczyciela nauczyciel nabywa prawo do wynagrodzenia od dnia nawiązania stosunku pracy. W myśl art. 80 kodeksu pracy wynagrodzenie należy się za pracę wykonaną.

Przepis § 4 ust. 5 uchwały stanowi, że wysokość dodatku motywacyjnego ustalanego przez dyrektora dla nauczyciela podlega zaopiniowaniu przez związek zawodowy.

Zdaniem Organu Nadzoru wprowadzenie dodatkowego, zewnętrznego organu do współdziałania w zakresie przyznawania indywidualnie poszczególnych składników wynagrodzenia musi mieć wyraźne umocowanie ustawowe.

W świetle art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa corocznie dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu obowiązującego od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia:

1) wysokość stawek dodatków, o których mowa w ust. 1 pkt 2, oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków, z zastrzeżeniem art. 33 i 34,

2) szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, z zastrzeżeniem art. 35 ust. 3,

3) wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1 pkt 4, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach,

- w taki sposób, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli, składające się ze składników, o których mowa w ust. 1, odpowiadały na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej średnim wynagrodzeniom nauczycieli, o których mowa odpowiednio w ust. 3 i 4.

Udzielone Radzie normy kompetencyjne mają dość szeroki zakres. Nie oznacza to jednak dowolności w zakresie ustalania warunków i trybu przyznawania dodatków i nagród.

Do zadań dyrektora w świetle art. 39 ust. 3 należy m.in. pełnienie funkcji kierownika zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach:

1) zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;

2) przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym pracownikom szkoły lub placówki;

3) występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki.

Szkoła w świetle przepisów ustawy o systemie oświaty, karty nauczyciela oraz kodeksu pracy jest pracodawcą dla zatrudnionych nauczycieli i innych pracowników. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

W świetle cytowanych przepisów nie budzi wątpliwości, iż wszystkie czynności z zakresu prawa pracy w szkole dokonuje dyrektor. Jest to jego ustawowa prerogatywa i jakiekolwiek zmiany w tym zakresie mogą następować wyłącznie na skutek wyraźnej kompetencji ustawowej. Wprowadzenie obowiązku uzyskania opinii związku zawodowego, czy to przy nagrodzie dla nauczyciela, czy to przy dodatku motywacyjnym jest uszczupleniem ustawowych kompetencji dyrektora. Ustawa nie przewiduje bowiem współdziałania pracodawcy (dyrektora) w indywidualnych sprawach ustalania składników wynagrodzenia i ich wysokości. Nie ma też podstaw, aby takie współdziałanie wprowadzić w drodze aktu prawa miejscowego.

Ponadto należy podkreślić, iż zakres indywidualnej ochrony pracownika przez działające w zakładzie pracy związki zawodowe określają przepisy kodeksu pracy, ustawa o związkach zawodowych oraz ustawa Karta Nauczyciela. Tylko w tym zakresie związki zawodowe mają przyznane uprawnienia do indywidualnej ochrony pracownika.

Zdaniem Organu Nadzoru opinie w indywidualnych sprawach w zakresie wynagrodzeń, wyróżnień i awansów mogą mieć miejsce tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi. Przekładem jest art. 6a ust. 7 Karty Nauczyciela, zgodnie z którym "organy, o których mowa w ust. 6, dokonują oceny pracy dyrektora szkoły po zasięgnięciu opinii rady szkoły i zakładowych organizacji związkowych działających w tej szkole. Przy ocenie pracy dyrektora przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio".

Mocą § 5 ust. 4 uchwały postanowiono, że przyznany dodatek motywacyjny cofa się w szczególności z powodu: 1) rozpoczęcia przez nauczyciela lub dyrektora korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia; 2) nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy; 3) ukarania nauczyciela lub dyrektora karami o których mowa w art. 75 i 76 Karty Nauczyciela; 4) odwołania nauczyciela z funkcji dyrektora przez Wójta w przypadkach, o których mowa w art. 38 ustawy o systemie oświaty.

Jak wynika z powyższego unormowania, Rada Gminy L. P. ustaliła sytuacje, w których "cofa się" przyznany dodatek motywacyjny.

Zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa corocznie dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu obowiązującego od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia, m. in. wysokość stawek dodatku za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków.

Treść upoważnienia kompetencyjnego w zakresie w jakim upoważnia on do unormowania kwestii dodatków motywacyjnych nie budzi wątpliwości. Ustawodawca wskazał expressis verbis, iż organ prowadzący ustala wysokość stawek dodatku motywacyjnego oraz szczegółowe warunki "przyznawania" dodatku motywacyjnego. Organ stanowiący władny jest zatem określić przesłanki uprawniające do dodatku motywacyjnego. Nie posiada zaś kompetencji do określania okoliczności, w których dodatek motywacyjny będzie "cofany". Dodatek motywacyjny, o ile zostanie przyznany, stanowi integralną część wynagrodzenia nauczyciela ( art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela) i przysługuje nauczycielowi wraz z wynagrodzeniem zasadniczym. Nadto ma on z reguły charakter okresowy i przysługuje w okresie, na który został przyznany.

Rada Gminy Legnickie Pole ustaliła, iż dodatek motywacyjny przyznawany jest na okres nie krótszy niż dwa miesiące i nie dłuższy niż jeden semestr (§ 4 ust. 3). Zatem po upływie okresu, na który przyznano dodatek, obowiązkiem osoby dokonującej czynności z zakresu prawa pracy będzie zweryfikowanie, czy dany nauczyciel nadal spełnia przesłanki uprawniające do nabycia dodatku motywacyjnego i - w przypadku ustaleń pozytywnych -przyznanie dodatku na dalszy okres.

Zaznaczyć należy, że okoliczności wymienione w pkt 1 i 2 § 5 ust. 4 uchwały dotyczą sytuacji korzystania przez nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia, oraz nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, a więc sytuacji, w których kwestia uprawnień do wynagrodzenia określona została przepisami powszechnie obowiązującymi. Zgodnie z art. 73 ust. 5 Karty Nauczyciela nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych, o których mowa w art. 54. Zgodnie zaś z art. 80 zdanie drugie Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy nie uprawnia do wynagrodzenia, tym bardziej nie uprawnia do otrzymania dodatku motywacyjnego. Wartość normatywna takiej regulacji zamieszczonej w uchwale sprowadza się tylko do potwierdzenia stanu prawnego wynikającego z przepisów powszechnie obowiązujących. Niedopuszczalne są też unormowania zawarte w § 5 ust. 2 pkt 3 i 4 uchwały. Postanowienie, w myśl którego dodatek motywacyjny cofa się w przypadku ukarania nauczyciela karami, o których mowa w art. 75 i 76 Karty Nauczyciela (pkt 3 § 5 ust. 4 uchwały) stanowi w zasadzie wprowadzenie dodatkowej kary (dolegliwości) do katalogu kar pracowniczych wskazanych w art. 76 Karty Nauczyciela oraz w art. 108 k.p. Katalog ten zaś ma charakter zamknięty, a jego ewentualne rozwinięcie w formie aktu prawa miejscowego wymagałoby wyraźnej delegacji ustawowej. Takiej delegacji nie daje z pewnością art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela. Tak samo nie może być podstawą cofnięcia dodatku motywacyjnego odwołanie ze stanowiska dyrektora (§ 5 ust. 4 pkt 4 uchwały), bowiem dodatek ten nie ma charakteru funkcyjnego, a przesłanki uprawniające do jego przyznania mogą występować pomimo zaprzestania pełnienia funkcji dyrektora, o ile dotychczasowy dyrektor pozostaje nadal pracownikiem szkoły na nauczycielskim stanowisku.

W § 11 ust. 5 uchwały postanowiono, że wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przydzielone w planie organizacyjnym nie przysługuje za dni, w których nauczyciel nie realizuje zajęć z powodu przerw przewidzianych zgodnie z organizacją roku szkolnego, rozpoczęcia lub zakończenia zajęć w środku tygodnia oraz za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy z zastrzeżeniem § 12 ust. 3.

W § 11 ust. 6 uchwały postanowiono, że dla ustalenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela, dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia j rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia - za podstawę ustalenia liczby godzin ponadwymiarowych przyjmuje się obowiązkowy tygodniowy wymiar zajęć, określony w art. 42 ust.3 lub ustalony na podstawie art. 42 ust. 7 Karty Nauczyciela, pomniejszony o 1/5 wymiaru (lub odpowiednio 1/4, gdy dla nauczyciela ustalono czterodniowy tydzień pracy) za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy lub dzień ustawowo wolny od pracy. Liczba godzin ponadwymiarowych, za które przysługuje wynagrodzenie w takim tygodniu, nie może być jednak większa, niż liczba godzin przydzielonych w planie organizacyjny.

W § 11 ust. 7 i 8 uchwały uchwalono, że za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy nauczyciel otrzymuje dzień wolny albo odrębne wynagrodzenie w wysokości jak za 4 godziny ponadwymiarowe (ust. 7). Nauczycielom zajmującym stanowiska kierownicze, sprawującym w dniu wolnym od pracy nadzór nad przebiegiem zajęć dydaktycznych i wychowawczo-opiekuńczych nie przysługuje z tego tytułu odrębne wynagrodzenie (ust. 8).

W § 12 uchwały postanowiono, że wynagrodzenie za godziny o których mowa w § 11 przysługuje za godziny faktycznie zrealizowane (ust. 1). Godziny ponadwymiarowe przypadające w dniach, w których nauczyciel nie mógł ich realizować z przyczyn leżących po stronie pracodawcy traktuje się jako godziny faktycznie odbyte (ust. 2). Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy z uwzględnieniem przypadków: 1) opieki nad dzieckiem (2 dni w ciągu roku); 2) urlopu okolicznościowego określonego w rozporządzeniu w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy; 3) urlopu szkoleniowego udzielonego nauczycielowi w celu kształcenia i doskonalenia; 4) zwolnienia z pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej.

Zgodnie normą z wynikającą z art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela organ prowadzący, w ramach regulaminu, ustala jedynie szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. W porównaniu ze sformułowaniem zawartym w art. 30 ust. 6 pkt 1 ustawy, gdzie mowa jest o szczegółowych warunkach przyznawania dodatków do wynagrodzenia, wyraźne jest zróżnicowanie przyznanych organowi prowadzącemu kompetencji. Przyznanie dodatku polega na udzieleniu dodatku, wyrażeniu zgody na jego wypłacenie. Ustawodawca posługuje się wyraźnie dwoma sformułowaniami: "warunki przyznawania" oraz "warunki obliczania i wypłacania". Racjonalność działania prawodawcy nie pozwala zatem utożsamiać "warunków przyznawania" z "warunkami wypłacania".

Przyznawanie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw następuje w oparciu o zasady określone w Karcie Nauczyciela i Kodeksie pracy, do którego odsyła art. 91 c ust. 1 Karty Nauczyciela. Do organu prowadzącego należy wyłącznie ustalenie, jakie są warunki ich obliczania i wypłacania, a więc wydania należnych pieniędzy. W normie kompetencyjnej nie mieści się natomiast upoważnienie do decydowania w jakich przypadkach nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe niezrealizowane, są to bowiem warunki przyznawania (zachowania prawa do) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe faktycznie niezrealizowane. Ustalenie przez Radę Gminy, w jakich przypadkach przysługuje wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nie można uznać za warunek obliczania czy wypłacania tego wynagrodzenia.

Treść § 11 ust. 5 i § 12 uchwały wskazuje wyraźnie, za jakie godziny ponadwymiarowe nie zrealizowane nauczycielowi przysługuje prawo do wynagrodzenia (§ 12), a za jakie nie przysługuje (§ 11 ust. 5). Stanowi to przekroczenie upoważnień ustawowych, ponieważ Rada Gminy nie ma kompetencji do ustalenia, kiedy nabywa się prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw, a więc ustalenia, jakie godziny należy traktować jako fatycznie odbyte. Rada Gminy nie może też unormować sytuacji, w których wynagrodzenie takie nie przysługuje. Może ona jedynie ustalić warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia, a więc wskazywania na jakiej podstawie ustalane jest wynagrodzenie za takie godziny, wysokość tego wynagrodzenia, i sposób, w jaki jest wypłacane.

Na prawidłowość powyższego rozumowania wskazuje również fakt, że kwestia ta została już uregulowana przez ustawodawcę. Zgodnie bowiem z art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Uchwalony regulamin nie może być przepisem szczególnym w rozumieniu art. 80 Kodeksu pracy, co do określania warunków zachowania lub utraty prawa do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe lub doraźnych zastępstw. Wyklucza taką możliwość brzmienie normy kompetencyjnej do jego wydania, która upoważnia radę gminy wyłącznie do ustalenia warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za takie godziny. Tak więc to, czy nauczycielowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, zrealizowane lub nie, wynika wprost z poszczególnych przepisów ustawy i rada nie ma kompetencji wskazywać, w jakich przypadkach pracownik nie świadcząc pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jednym choćby z takich przepisów jest art. 81 § 1 Kodeksu pracy w zw. z art. 91 c ust. 1 Karty Nauczyciela.

Z tych też względów przepisy § 11 ust. 5 oraz § 12 Regulaminu naruszają - w ocenie strony skarżącej - art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela.

Mocą § 11 ust. 6 Regulaminu Rada Gminy L. P. określiła zaś sposób obliczenia wynagrodzenia nauczyciela za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia.

W ocenie strony skarżącej sposób wyliczenia unormowany w § 11 ust. 6 uchwały spowodowałby, iż w niektórych tygodniach nauczyciel nie otrzymałby wynagrodzenia za przydzielone mu i niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, chociaż prawo do takiego wynagrodzenia wynika z przepisów prawa pracy.

Przykładowo obowiązkowy tygodniowy wymiar czasu pracy nauczyciela wynosi 18 godzin. Przydzielono mu 4 godziny ponadwymiarowe, co daje łącznie 22 godziny. Realizacja planu jest następująca: poniedziałek- 2 godz., wtorek- 5 godz., środa- 3 godz., czwartek- 5 godz., piątek- 7 godzin. Zakładając, że np. w piątek przypadła usprawiedliwiona nieobecność w pracy nauczyciela zmniejszenie o 1/5 obowiązkowego tygodniowego wymiaru zajęć nauczyciela daje 14,4 godziny obowiązkowe. Z reguły wynikającej z ust. 6 § 11 uchwały wynika zatem, że nauczyciel wypracował 15 godzin, w tym 0,6 godziny ponadwymiarowej, co po zaokrągleniu daje godzinę i za tę godzinę nauczyciel otrzyma wynagrodzenie, choć w planie ma przydzielone 4 godziny ponadwymiarowe, a usprawiedliwiona nieobecność nauczyciela mogła wiązać się z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Taka sytuacja zachodzi np. w przypadku urlopu wypoczynkowego. Nieobecność spowodowana urlopem wypoczynkowym nauczyciela jest bez wątpienia nieobecnością usprawiedliwioną, a zatem stosowałoby się regułę wprowadzoną w § 11 ust. 6 uchwały. Tymczasem zgodnie z art. 67 ust. 1 Karty Nauczyciela za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu wszystkich miesięcy danego roku szkolnego, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego - z tego okresu. A zatem w przedstawionej powyżej sytuacji nauczyciel, który był nieobecny w piątek z uwagi na urlop wypoczynkowy, nie otrzymałby wynagrodzenia za niezrealizowane w związku z tym godziny ponadwymiarowe, choć z mocy ustawy takie wynagrodzenie mu się należy. Ponadto wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe wprost wynika z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. nr 71, poz. 737 ze zm.).

Należy również odnieść się do zapłaty wynagrodzenia nauczycielowi w przypadku choroby nauczyciela (za okres pierwszych 33 dni), spowodowanej na przykład wypadkiem w drodze do pracy. Stosownie do treści art. 92 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek: wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. W tym przypadku, mimo usprawiedliwionej nieobecności nauczyciel otrzymuje pełne wynagrodzenie o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela.

Podobna sytuacja zachodzi w przypadku urlopu szkoleniowego oraz płatnego zwolnienia od pracy w związku z dalszym kształceniem się. W § 14 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz. U. z 2001 r. nr 1 poz. 5), wydanym na podstawie art. 68 ust. 2 Karty Nauczyciela, stwierdza się, że za czas urlopu szkoleniowego oraz płatnego zwolnienia od pracy nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia. Godziny ponadwymiarowe, przydzielone nauczycielowi w planie \ organizacyjnym szkoły i przypadające do realizacji w okresie urlopu szkoleniowego, traktuje się jak godziny faktycznie przepracowane. Jest to więc kolejna sytuacja, kiedy akt wyższego rzędu, w tym przypadku wskazane rozporządzenie, zapewnia nauczycielom wynagrodzenie w sytuacji usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela, podczas gdy uchwała Rady Gminy takiego wynagrodzenia pozbawiłaby go.

Jako przykład można wskazać również art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. nr 79 poz. 854), zgodnie z którym pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.

Innym jeszcze przykładem jest art. 84 Karty Nauczyciela, który rozstrzyga o wynagrodzeniu za godziny ponadwymiarowe w przypadku zawieszenia nauczyciela w pełnionych obowiązkach oraz tymczasowego aresztowania. Zgodnie z art. 84 wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec ograniczeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie (ust. 1), a w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nie przysługują dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe (ust. 2).

Istnienie w całokształcie obowiązującego prawa powyższych regulacji wskazuje wyraźnie, że ustawodawca nie przewidział kompetencji dla organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego do ustalania zasad przyznawania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. Gdyby był to jedynie przepisy uszczegółowiające ogólną kompetencję Rady Gminy w tym zakresie, to zastrzeżenie, wskazujące na konieczność ich uwzględnienia, musiałoby niewątpliwie znaleźć się w art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela, podobnie jak to uczyniono w art. 30 ust. 6 pkt 1 tej ustawy. Należy więc stwierdzić, że o ile ustawodawca był zainteresowany przyznaniem czy pozbawieniem nauczycieli wynagrodzenia na niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, to uczynił to w drodze stosownych regulacji i w żadnym przypadku nie można przyjąć, że pozostawiono swobodę organom stanowiących jednostek samorządu terytorialnego do przyjęcia odmiennych uregulowań.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że jeżeli nauczyciel zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela i przepisami prawa pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia, to przysługuje mu ono za każdą przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć (...) powyżej obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (art. 35 ust. 2 Karty Nauczyciela), a nie tylko za liczbę godzin przypadającą ponad obliczaną - zgodnie z formułą określoną w ust. 6 § 11 uchwały - podstawę obowiązkowego tygodniowego wymiaru zajęć, pomniejszonego odpowiednio o 1/5 lub 1/4 tego wymiaru za każdy dzień nieobecności lub dzień ustawowy wolny od pracy. Stąd zachodzi konieczność wyeliminowania z obrotu prawnego całego ust. 28 uchwały.

Brak przepisu § 11 ust. 6 uchwały, w wyniku stwierdzenia jego nieważności, nie spowoduje braku regulacji, w oparciu o które można będzie ustalić, jak obliczyć wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, a także w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia. Skoro ustawodawca nie przyznał kompetencji do wprowadzenia szczegółowej regulacji w drodze uchwały Rady Gminy, to należy uznać, że mają tu zastosowanie przepisu Karty Nauczyciela oraz odpowiednio Kodeksu pracy. Zasadą jest wskazany wyżej art. 80 Kodeksu pracy oraz wydane na podstawie Kodeksu pracy poszczególne rozporządzenia, w tym rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 60 poz. 281), wydane w oparciu o art. 2982 Kodeksu pracy, oraz z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 62 poz. 289 ze zm.), wydane w oparciu o art. 297 Kodeksu pracy. W § 5 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. stwierdza się, że przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Także Sąd Najwyższy zajął stanowisko w kwestii ustalania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe niezrealizowane z uwagi na dni ustawowo wolne od pracy stwierdzając w wyroku z dnia 29 marca 1989 r. (sygn. III PZP 53/88, OSNC 1989/7-8/109), że zamieszczenie w planie organizacyjnym szkoły godzin ponadwymiarowych przypadających w dniach ustawowo wolnych od pracy oraz w dniach wolnych od pracy i w okresach przerw w pracy szkoły ustalonych w przepisach o organizacji roku szkolnego, w których nie odbywają się zajęcia dydaktyczne lub wychowawcze, nie uprawnia do wynagrodzenia za nieodbyte godziny ponadwymiarowe, wywód swój opierając na art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela oraz przepisach Kodeksu pracy w związku z wydanym wcześniej wyrokiem z dnia 24 marca 1987 r. (sygn. III PZP 3/87, OSNC 1987 11/165).

W oparciu o powyższe przepisy należy stwierdzić, że nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za każdą zrealizowaną godzinę ponadwymiarową, natomiast w przypadku godzin niezrealizowanych wynagrodzenie przysługuje wyłącznie na mocy przepisów prawa pracy, do których nie należy jednak regulamin uchwalony przez Radę Gminy. Trudności w stosowaniu zasad prawa pracy nie mogą tłumaczyć wprowadzenia ogólnej formuły, mającej ułatwić to zadanie, która jednak dopuszcza naruszenie praw pracowniczych poprzez pozbawienie należnego wynagrodzenia.

Stąd - w ocenie strony skarżącej - zachodzi konieczność wyeliminowania z obrotu jawnego całego ust. 6 § 11 uchwały.

Postanowienie § 11 ust. 7 i 8 uchwały narusza przepis art. 30 ust. 5 pkt 4 Karty Nauczyciela. Zgodnie z wskazanym przepisem ustawy, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy oraz po zasięgnięciu opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, określa, w drodze rozporządzenia m.in. sposób ustalania wysokości wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy - uwzględniając stopnie awansu zawodowego, poziom wykształcenia nauczycieli i wymiar zajęć obowiązkowych, stanowiska kierownicze w szkole i sprawowane funkcje, stopień zaangażowania nauczycieli w pracę oraz zapewniając, że wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym od pracy uwzględnia osobistą stawkę zaszeregowania nauczyciela i dodatek za warunki pracy.

Kompetencja do unormowania sposobu ustalania wysokości wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy została powierzona ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania i nie wchodzi w zakres upoważnienia kompetencyjnego organu stanowiącego jednostek samorządu terytorialnego.

W § 15 uchwały postanowiono, że w sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem mają zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące.

Przepis ten wskazuje na fakt obowiązywania przepisów powszechnie obowiązujących w zakresie w jakim uchwała Rada Gminy L. P. nie normuje kwestii wynagradzania nauczycieli..

Zgodnie z art. 87 Konstytucji źródłami powszechnie obowiązującego prawa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Dodatkowo, źródłami powszechnie obowiązującego prawa są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. Ustanowiony w Konstytucji, zamknięty katalog źródeł prawa skonstruowany jest jednocześnie w oparciu o zasadę hierarchiczności.

Z zasady tej wynika, że umocowanie do wydawania aktów niższego rzędu musi wynikać z aktów wyższego rzędu, przy czym przepisy zawarte w aktach niższego rzędu nie mogą naruszać przepisów zamieszczonych w aktach wyższego rzędu. Hierarchiczna budowa systemu źródeł prawa obliguje do przyjęcia interpretacyjnej dyrektywy, w myśl której, w razie kolizji między normami prawnymi, przepisy prawa zawarte w akcie wyższego rzędu stosuje się przed przepisami prawa zawartymi w akcie niższego rzędu.

Paragraf 15 uchwały wykazuje w pewnym zakresie cechy "odesłania prawnego", którym często posługuje się prawodawca, gdy uregulowania zawarte w innych aktach uzupełniają lub odmiennie regulują sprawy normowane aktem zawierającym odesłanie. Jednakże, po pierwsze, odesłanie powinno dotyczyć przepisów zawartych w akcie tego samego rzędu co akt prawny zawierający odesłanie; po drugie, "odesłanie prawne" dotyczy sfery wykonania (stosowania) prawa, a nie sfery obowiązywania prawa. Przepisu z § 15 Regulaminu nie da się pogodzić z obowiązującym hierarchicznym systemem źródeł prawa. Przepis wynikający z aktu prawa miejscowego nie może przyznawać mocy obowiązującej ustawom oraz rozporządzeniom wykonawczym, wobec których jest hierarchicznie niższy. Co więcej, należy zaznaczyć, że w przypadku, gdy zaistnieje stan faktyczny, którego rozstrzygnięcie może nastąpić zarówno na podstawie przepisów prawa miejscowego jak i przepisów powszechnie obowiązujących, rozstrzygnięcie powinno nastąpić na podstawie przepisów hierarchiczne wyższych.

W odpowiedzi na skargę Gmina L. P. uznała, że żądanie stwierdzenia nieważności ust. 2 § 3, ust. 3 § 5, ust. 1 § 8 uchwały jest pozbawione podstaw prawnych. Wedle skarżącego organu nadzoru, przyjęte w zaskarżonych przepisach rozwiązania co do terminu obowiązywania zmiany składników wynagrodzenia, stanowi "odebranie elementów wynagrodzenia przyznanego ustawą" (str. 3 akapit 4 skargi). Na poparcie przyjętej tezy skarżący przytacza treść art. 38 Karty Nauczyciela, wedle którego "nauczyciel nabywa prawo do wynagrodzenia od dnia nawiązania stosunku pracy". Nie baczy przy tym skarżący, że dyspozycja przepisu art. 38 Karty, dotyczy wyłącznie nawiązania stosunku pracy, a więc sianu kiedy pracodawca i kandydat na pracownika nawiązują stosunek pracy, który pierwej ich nie łączył.

Sytuacja zapisana w dyspozycjach zaskarżanych przepisów - ust. 2 § 3, ust. 3 § 5 i ust. 1 § 8 - dotyczy zupełnie innych stanów faktycznych a mianowicie stanów, w których stosunek pracy trwa, a następuje jedynie zmiana jednego z elementów tego stosunku, a konkretnie składnika wynagrodzenia. Sytuacje, o których mówią zaskarżone przepisy normuje art. 39 ust. 1 zdanie drugi Karty Nauczyciela.

Stanowi on, że "zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn (niż w wyniku awansu), następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego, jeżeli inne przyczyny nie nastąpiły od pierwszego dnia danego miesiąca kalendarzowego". Zaskarżone przepisy uchwały rady Gminy L. P. czynią zadość dyspozycji przepisu art. 39 ust. 1 zdanie drugie.

Ustawodawca nie precyzuje w cytowanych przepisach jakich składników wynagrodzenia dotyczy ten specyficzny sposób zmiany wynagrodzenia. Przyjęte w zaskarżanej uchwale Rady Gminy L. P. rozwiązanie, dookreśla te składniki wynagrodzenia mając, w tym znaczeniu pierwszorzędny walor praktyczny.

W kwestii żądania stwierdzenia nieważności § 5 ust. 4, § 11 ust. 5 i 6, § 12 i § 15 uchwały, jako naruszających art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela Gmina L. P. stwierdziła, że szczegółowa analiza wywodów strony skarżącej prowadzi do wniosku, że zastosowana interpretacja przepisu art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela jest zawężająca. Ścisłe, literalne interpretowanie wskazanej normy prowadziłoby do cząstkowego uregulowania materii, o której mowa w art. 30 ust. 6 KN.

Jak wskazuje doktryna, jeśli językowe dyrektywy interpretacyjne nie pozwalają z danego tekstu w jakiejś sprawie wyinterpretować praktycznie jednoznacznej normy postępowania w jakiejś sprawie, powstaje sytuacja, w której trzeba wybrać jedno z kilku dopuszczalnych językowo znaczeń normatywnych danego tekstu. W takim przypadku stosuje się zwykle funkcjonalne reguły interpretacyjne.

Zawierając w art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela delegację do ustalenia regulaminu sam ustawodawca zachował się niezgodnie z ustalonymi przez siebie zasadami prawidłowej legislacji, gdyż określenie spraw, które mają być uregulowane w akcie wykonawczym, winno być precyzyjne, a nie ogólnikowe, w szczególności dotyczy to posłużenia się zwrotem "... określi szczegółowe zasady...". Nie można zatem przyjąć, że treść upoważnienia nie budzi wątpliwości, gdyż sam ustawodawca zachował się w sposób nieracjonalny, ustalając upoważnienie w sposób sprzeczny z zasadami.

Zastosowanie przez ustawodawcę określenia "warunki przyznania" nie oznacza, że Rada nie miała kompetencji do określenia przypadków, w których te "warunki przyznania" nie zafunkcjonują tj. kiedy wystąpią sytuacje, w których nie będzie możliwe przyznanie danego dodatku. Zastosowanie ścisłej interpretacji (wzorem Wojewody) prowadziłoby do przyjęcia tezy, że nauczycielowi można przyznać określony w uchwale dodatek, nie ma jednak prawnych możliwości - bez względu na zaistniałe okoliczności - cofnięcia tego dodatku. Ściśle literalne odczytywanie przepisów, np. ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, a to art. 5 ust. 2 ustawy wskazującego, że właściwy organ musi rozwiązać umowę o pracę z osobą naruszającą zakazy określone cyt. ustawą. Ustawodawca nie określił jednak, co dzieje się w przypadku nieskorzystania przez właściwy organ z tego uprawnienia, np. nie przewidział, że taka umowa wygasa. A zatem możliwa jest sytuacja kontynuowania takiej umowy. Odmienna interpretacja wskazanego przepisu, przy założeniu racjonalności ustawodawcy, nie byłaby uzasadniona.

W ocenie strony przeciwnej wyrazy "warunki przyznania" rozpatrywać należy w znaczeniu pozytywnym i negatywnym, tj. określić w jakich warunkach następuje przyznanie, a w jakich - nieprzyznanie dodatku. Potwierdzeniem tej tezy są również wyjaśnienia Państwowej Inspekcji Pracy, która przyznaje, że o tym, czy nauczycielowi będzie przysługiwać wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, będą decydować zapisy regulaminu ustalonego zgodnie z art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela. Jeżeli w regulaminie brak jest takich regulacji, to nauczycielowi nie będzie przysługiwało wynagrodzenie za nieprzepracowane godziny ponadwymiarowe.

Strona przeciwna nie zgadza się również z tezą organu nadzoru, że przy zastosowaniu odesłania "w sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem mają zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące" powstanie sytuacja, w której rozstrzygnięcie może nastąpić zarówno na podstawie przepisów prawa miejscowego (regulaminu), jak i przepisów powszechnie obowiązujących. Chodzi przecież o przypadki, gdy dana sytuacja uregulowana jest albo w regulaminie, albo w pozostałych przepisach. Omawiany przez organ nadzoru przypadek nie może nastąpić, skoro do przepisów niższego rzędu (np. miejscowych - patrz: regulamin) nie można przenosić przepisów z aktów wyższego rzędu. Nie jest zatem możliwe, aby jedna sytuacja uregulowana została jednocześnie w regulaminie i w innym akcie prawnym, stąd zarzut naruszenia art. 87 Konstytucji przez § 16 uchwały jest chybiony.

Na marginesie wskazać należy, że podstawą skargi (bądź rozstrzygnięcia nadzorczego) winno być istotne naruszenie prawa, czyli takie, które nie pozwala na pozostawienie w porządku prawnym aktu sprzecznego z obowiązującymi przepisami. Nawet jeżeli uznać, że regulamin nie powinien zawierać odesłania do innych aktów prawnych (gdyż zapis taki jest zbędny), to nie ma podstaw do przyjęcia, że zapis ten istotnie narusza porządek prawny.

Pozostałe zarzuty skargi uznano za zasadne. Wyjaśniono, że organ prowadzący prezentował stanowisko iż ustalenie wynagrodzenia, w tym dodatku motywacyjnego, jest wyłącznym uprawnieniem dyrektora szkoły i nie musi on co do tej czynności uzyskiwać opinii związku zawodowego. Takiej prerogatywy związku zawodowego nie sposób dopatrzyć się w obowiązującym prawie. Wobec zbliżającego się terminu ustawowego, w którym organ prowadzący miał ustalić regulamin przyjęto to wadliwe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna, a podniesione w niej zarzuty zostały szeroko i wszechstronnie umotywowane.

W postanowieniu § 3 ust. 2, § 5 ust. 3 i § 8 ust. 1 uchwały ustalono zasady odnoszące się do początkowego terminu zmiany wysokości wynagrodzenia w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających taką zmianę /pierwszy dzień miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do dodatku, jeżeli nabycie nastąpiło w ciągu miesiąca; za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku nastąpiło od pierwszego dnia miesiąca/. Organ nadzoru prawidłowo zwrócił uwagę, że wskazane postanowienia stanowią powtórzenie treści zawartej w art. 39 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela /Dz.U. z 2003r., nr 118, poz. 1112 ze zm./. Powtarzanie w uchwałach regulacji ustawowych jest niedopuszczalne i zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa i literatury stanowi samoistną przyczynę stwierdzenia nieważności takiego zapisu.

W postanowieniu § 4 ust. 5 uchwały przyjęto, że wysokość dodatku motywacyjnego ustalonego przez dyrektora dla nauczyciela podlega zaopiniowaniu przez związek zawodowy.

Wojewoda D. zasadnie zarzucił i szeroko uargumentował stanowisko, że wprowadzanie w regulaminie wynagradzania nauczycieli obowiązku współdziałania pracodawcy z zakładową organizacją związkową w zakresie przyznawania nauczycielom indywidualnych składników wynagrodzenia nie znajduje podstaw w obowiązującym systemie prawa. Zresztą, zarzut ten został przyjęty przez uchwałodawcę gminnego, czemu dał wyraz w odpowiedzi na skargę, jednakże przepis ten nie został przezeń zmieniony.

Mocą postanowienia § 5 ust. 4 uchwały ustalono sytuacje, w których następuje cofnięcie przyznanego dodatku motywacyjnego /rozpoczęcie urlopu dla poratowania zdrowia, nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, ukaranie karą przewidzianą w art. 75 i 76 Karty Nauczyciela, odwołanie nauczyciela z funkcji dyrektora/. Organ nadzoru zasadnie zakwestionował tę regulację zarzucając, że jest sprzeczna z treścią art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela, upoważniającego organ prowadzący szkołę do określenia w drodze regulaminu m.in. wysokości stawek dodatku motywacyjnego oraz szczegółowych warunków jego przyznawania. W tak wskazanym upoważnieniu nie mieści się kompetencja organu do "cofania" dodatku motywacyjnego, stanowiącego – w razie przyznania – składnik wynagrodzenia nauczyciela. Słusznie ponadto podniesiono, że regulacja dodatku motywacyjnego w związku z rozpoczęciem przez nauczyciela urlopu dla poratowania zdrowia wkracza w materię art. 173 ust. 5 Karty Nauczyciela regulującego zakres uprawnień płacowych nauczyciela w czasie takiego urlopu, a regulacja tegoż dodatku w związku z nieusprawiedliwioną nieobecnością w pracy wkracza w materię normowaną w art. 80 zd. drugie Kodeksu pracy w zw. z art. 91 "c" Karty Nauczyciela, który ustala zasadę prawa do wynagrodzenia pracownika za czas niewykonywania pracy. Zasadnie zwrócono również uwagę, że postanowienie nakazujące cofnięcie dodatku motywacyjnego w razie ukarania nauczyciela stanowi wprowadzenie dodatkowej dolegliwości w związku z nałożeniem kary, co należy do materii ustawowej. Prawidłowo zakwestionowano także postanowienie nakazujące cofnięcie rozważanego dodatku w wypadku odwołania ze stanowiska dyrektora albowiem dodatek ten nie ma charakteru funkcyjnego.

W postanowieniu § 11 ust. 5 unormowano okoliczności, w których nie przysługuje wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, w § 11 ust. 6 wskazano sposób obliczania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w dni usprawiedliwionej nieobecności, w § 11 ust. 7 i 8 ustalono prawo nauczyciela do dnia wolnego lub odrębnego wynagrodzenia za odbywanie zajęć w dniu wolnym od pracy, w § 12 wskazano okoliczności, w których wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje. Pod adresem treści § 11 ust. 5 i § 12 organ nadzoru zgłosił zasadny zarzut naruszenia art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela. Przepis ten upoważnia organ prowadzący szkołę do ustalenia w ramach regulaminu jedynie szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. Mieści się tu tylko delegacja do ustalania warunków i wypłacania /wydawania/ należnych kwot, a nie upoważnienie do decydowania, kiedy nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe.

Mocą § 11 ust. 6 określono sposób obliczania wynagrodzenia nauczyciela za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia. Organ nadzoru posługując się wieloma przykładami trafnie wykazał, że sposób wyliczenia unormowany w tym postanowieniu spowodowałby, iż w niektórych tygodniach nauczyciel nie otrzymałby wynagrodzenia za przydzielone mu i niewykonane godziny ponadwymiarowe, chociaż prawo do takiego wynagrodzenia wynika z przepisów prawa pracy.

W postanowieniu § 11 ust. 7 i 8 uchwały uregulowano zasady przyznawania dnia wolnego albo wynagrodzenia za zajęcia wykonywane w dniu wolnym od pracy. Organ nadzoru zasadnie wykazał, że ujęta w nim regulacja narusza przepis art. 30 ust. 5 pkt 4 Karty Nauczyciela, w którym przekazuje się ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy – po zasięgnięciu opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego określenie w drodze rozporządzenia m.in. sposób ustalania wysokości wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy. Oznacza to, że wskazana kompetencja nie należy do właściwości jednostek samorządu terytorialnego.

W § 15 uchwały postanowiono, że w sprawach nieuregulowanych w regulaminie mają zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące. Organ nadzoru kwestionując wskazane unormowanie trafnie zauważył, że przepis ten wskazuje na fakt obowiązywania przepisów powszechnie obowiązujących w zakresie, w jakim uchwała nie normuje kwestii wynagradzania nauczycieli. Narusza on zasadę hierarchiczności systemu źródeł prawa /odesłanie może dotyczyć przepisów zawartych w akcie tego samego rzędu/ odnosi się do sfery obowiązywania, zamiast stosowania prawa, wypowiada się na temat mocy obowiązującej aktów wyższego rzędu, co jest nie do pogodzenia ze wspomnianą zasadą hierarchiczności.

Z podanych wyżej względów Sąd nie podzielił argumentacji przedstawionej przez Gminę L. P., wobec czego na podstawie art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm./ w związku z art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /Dz.U. z 2001r. nr 142, poz. 1591 ze zm./ orzeczono jak w sentencji.

W przedmiocie wykonalności zakwestionowanych postanowień zaskarżonej uchwały orzeczono na podstawie art. 152 ustawy Prawo o postępowaniu ... powołanej wyżej.