Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Henryka Lewandowska - Kuraszkiewicz (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Zdzisław Romanowski Sędzia WSA Magdalena Maliszewska Protokolant Jan Czarnacki po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2010 r. sprawy ze skargi E. R. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia patentu na wynalazek 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] listopada 2008 r.; 2. stwierdza, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] grudnia 2008 r., nr [...] Urząd Patentowy RP, po ponownym rozpatrzeniu sprawy dotyczącej wynalazku pt. "Urządzenie do pomiaru i regulacji indywidualnego zużycia płynnego lub gazowego nośnika energii cieplnej", nr zgłoszenia [...], zgłoszonego do ochrony w dniu [...] listopada 2001 r. przez skarżącego E. R.– utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] listopada 2008 r. o odmowie udzielenia patentu na w/w wynalazek. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołał art. 24, art. 26, art. 33 i art. 245 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm., dalej jako: "p.w.p.").

Decyzję wydano na podstawie następujących ustaleń:

W dniu [...] listopada 2001 r. E. R. zgłosił do ochrony wynalazek o tytule "Urządzenie do pomiaru i regulacji indywidualnego zużycia płynnego lub gazowego nośnika energii cieplnej".

Jednocześnie oświadczył, iż chce skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa ze zgłoszenia przedmiotowego wynalazku w Republice Federalnej Niemiec – zgłoszenie Nr [...].

Postanowieniem z dnia [...] września 2003 r., znak [...] Urząd Patentowy RP odmówił przyznania zgłoszeniu w/w wynalazku uprzedniego pierwszeństwa ze zgłoszenia dokonanego w dniu [...] listopada 2000 r. w Niemczech. Jako podstawę rozstrzygnięcia powołał art. 14 i 35 p.w.p. oraz § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych (Dz. U. Nr 102, poz. 1119 z późn. zm., dalej jako: "rozporządzenie"). Według powołanych przepisów zgłaszający w oświadczeniu powinien był wskazać co najmniej datę i kraj dokonania pierwszego zgłoszenia. Warunkiem przysługiwania pierwszeństwa do uzyskania patentu w Polsce jest prawidłowe zgłoszenie wynalazku w Urzędzie Patentowym RP przed upływem 12 miesięcy od daty pierwszego zgłoszenia. Zgłaszający zaś we wniosku z dnia [...] listopada 2001 r. nie wskazał daty zgłoszenia wynalazku w Niemczech. Uzupełnienie oświadczenia przez zgłaszającego po dniu [...] listopada 2001 r. spowodowało jednak niemożność późniejszego zastrzeżenia pierwszeństwa. Postanowienie stało się ostateczne.

W wyniku rozpatrzenia zgłoszenia Urząd Patentowy RP, w oparciu o art. 24 i art. 26 p.w.p. oraz § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia wydał w dniu [...] listopada 2008 r. decyzję, którą odmówił skarżącemu udzielenia patentu na wynalazek pt.: "Urządzenie do pomiaru i regulacji indywidualnego zużycia płynnego lub gazowego nośnika energii cieplnej", nr [...].

W uzasadnieniu organ wskazał, iż na zgłoszony wynalazek nie może być udzielony patent, ponieważ cechy podane w zastrzeżeniu niezależnym jako znamienne, nie wyróżniają przedmiotu zgłoszenia ze stanu techniki, a tym samym nie posiada on poziomu wynalazczego. Organ powołał się na wcześniejsze zgłoszenia patentowe: [...] i [...]. Co do pierwszego przeciwstawionego rozwiązania stwierdził, że w jego opisie ujawniono urządzenie do pomiaru i kontroli (regulacji) przepływu nośnika energii cieplnej, mające cechy zbieżne z przedmiotem omawianego zgłoszenia [...]. Natomiast co do drugiego przeciwstawionego zgłoszenia, zdaniem organu, zmiana przez zgłaszającego kształtu tłoka była wynikiem rutynowego postępowania projektowego znawcy z dziedziny urządzeń do pomiaru i regulacji natężenia przepływu czynnika płynnego przy użyciu znanych w tej dziedzinie środków technicznych ekwiwalentnych, stosowanych zgodnie z ich przeznaczeniem, co w konsekwencji prowadziło do skutku oczywistego dla tego znawcy.

W dniu [...] stycznia 2009 r. E. R. złożył do Urzędu Patentowego RP wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, uzupełniony następnie pismami z dnia [...] maja 2009 r. i [...] września 2009 r.

Wnosząc o uchylenie w/w decyzji i przekazanie w/w zgłoszenia do ponownego rozpatrzenia skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem Urzędu Patentowego, że sporne rozwiązanie nie spełnia warunków wskazanych w przepisach art. 24 i art. 26 p.w.p. ze względu na brak nowości wynalazku w świetle przeciwstawionych zgłoszeń. E. R. przede wszystkim odniósł się do porównania jego wynalazku z opisem patentowym [...]. Uznał, że z przeciwstawionego przez Urząd Patentowy zgłoszenia nie wynika brak nowości rozwiązania będącego przedmiotem jego zgłoszenia.

W trakcie postępowania "odwoławczego" Urząd przedstawił skarżącemu kolejne zgłoszenia patentowe nr [...], [...], [...] i zobowiązał do nadesłania wyjaśnień ze względu na zbyt ogólne ujęcie znamiennych cech rozwiązania w niezależnym zastrzeżeniu patentowym.

W piśmie z dnia [...] maja 2009 r. skarżący odniósł się do zastrzeżeń organu oraz przedstawił nową wersję zastrzeżeń patentowych.

Wówczas Urząd Patentowy przeciwstawił dalsze opisy patentowe nr [...], [...], [...], [...], z których wynikać miało, że na podstawie dotychczasowego stanu techniki znamienne cechy rozwiązania z niezależnego zastrzeżenia patentowego są w pełni możliwe do przewidzenia dla znawcy przedmiotu techniki.

W piśmie z dnia [...] września 2009 r. E. R. podtrzymał dotychczasowe stanowisko, a także zakwestionował sposób oceny zdolności patentowej prezentowany przez organ.

Wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy Urząd Patentowy RP decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r., znak: [...] utrzymał w mocy swoją wcześniejszą decyzję z dnia [...] listopada 2008 r.

W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, iż mimo przedstawionego przez niego stanu techniki, E. R. domaga się zbyt szerokiego zakresu ochrony na zbyt ogólnie określony przedmiot ochrony w kategorii urządzenia. Według organu ochroną patentową w kategorii urządzenia mogłyby zostać objęte cechy budowy regulowanej dysz, a nie ogólne cechy funkcjonalne bądź efekt działania złożonego układu pomiarowo – regulacyjnego. Jako podstawę materialno prawną powołał art. 24, 24 i 33 p.w.p.

Od powyższej decyzji E. R. wniósł w dniu [...] stycznia 2010 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji strona skarżący zarzucił organowi, iż dokonał niewłaściwej interpretacji wynalazku i jego oceny w świetle rozważanego stanu techniki. Zdaniem skarżącego organ niewłaściwie ocenił poziom wynalazczy zgłoszonego rozwiązania, wadliwie uznając brak jego nowości. Odnosząc się do przeciwstawionego opisu patentowego [...] skarżący podniósł, że jest to urządzenie służące tylko do pomiaru przepływu medium w oparciu o klasyczną metodę pomiaru za pomocą stałej kryzy pomiarowej, przy czym element pomiarowy nie spełnia równocześnie dwóch funkcji: precyzyjnego miernika przepływu oraz regulatora przepływu. Ponadto tłumaczenie powyższego opisu patentowego, którym posługuje się organ, jest niezgodne z oryginalnym opisem w języku angielskim. Z kolei odnosząc się do urządzenia chronionego patentem [...] skarżący stwierdził, że służy ono jedynie do regulacji przepływu, a organ bezpodstawnie uważa, że nadaje się także do pomiaru przepływu.

Skarżący oświadczył, że na wynalazek będący przedmiotem postępowania w drugiej połowie 2009 r. otrzymał Patent Europejski – [...], na dowód czego przedstawił kserokopię dokumentacji w języku niemieckim.

Strona podniosła nadto, że organ w uzasadnieniu powołuje się na numery zgłoszenia, których nie dotyczy niniejsze postępowanie.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy RP wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ nie zgodził się z rozumieniem przez skarżącego opisu patentowego [...] sporządzonego w języku angielskim. Zakwestionował ograniczanie przez skarżącego charakteru i funkcji przeciwstawionych opisów patentowych [...] i [...]. Odnosząc się do faktu udzielenia Patentu Europejskiego na podobne urządzenie, organ podkreślił, że nie przesądza ta okoliczność o sposobie rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu, tym bardziej że niemiecki Urząd Patentowy nie udzielił patentu na pierwotne zgłoszenie wynalazku dokonane za numerem [...].

Co do zawartych w uzasadnieniu innych numerów zgłoszeń, Urząd przyznał, że były to oczywiste omyłki.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W świetle powołanego przepisu Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji.

Ponadto Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, w myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm., dalej jako: "p.p.s.a.").

Zdaniem Sądu odmawiając udzielenia patentu na wynalazek pt.: "Urządzenie do pomiaru i regulacji indywidualnego zużycia płynnego lub gazowego nośnika energii cieplnej", nr zgłoszenia [...], zgłoszonego do ochrony przez skarżącego E. R., Urząd Patentowy RP naruszył przepisy art. 27 Konstytucji RP oraz art. 4 pkt 4 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.),a także art. 6, art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm., dalej jako: "k.p.a") w zw. z art. 252 p.w.p. – z uwagi na powoływanie się na dowody (dokumenty), które nie zostały dołączone do akt sprawy, a nadto zostały sporządzone w innym języku aniżeli język polski, co z kolei stanowiło naruszenie obowiązku posługiwania się w postępowaniu administracyjnym przetłumaczonymi na język polski dokumentami stanowiącymi podstawę rozstrzygnięcia organów administracji publicznej.

W konsekwencji organ dopuścił się, mogącego mieć zasadniczy wpływ na wynik sprawy, naruszenia przepisów postępowania, polegającego na niewyjaśnieniu wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowego i pełnego rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności poprzez niezgromadzenie dowodów dających podstawę do pełnej oceny przesłanek zdolności patentowej spornego wynalazku.

Należy zauważyć, iż odmawiając udzielenia ochrony na zgłoszony przez skarżącego wynalazek organ wskazał, iż na sporne rozwiązanie nie może być udzielony patent, ponieważ zgłoszony wynalazek nie jest rozwiązaniem nowym i nieoczywistym, oceniając z punktu widzenia twórczego rozwiązania technicznego, jak i nadzwyczajnych efektów. Organ przyjął, że skarżący domagał się zbyt szerokiego zakresu ochrony na zbyt ogólnie ujęty przedmiot ochrony w kategorii urządzenia. Zgłaszający zaś mógłby żądać jedynie ochrony cech budowy regulowanej dyszy, po jasnym i jednoznacznym ich określeniu.

Przeciwstawiając spornemu rozwiązaniu skarżącego wcześniejsze opisy co do stanu techniki, Urząd Patentowy RP powołał się na dokumenty, których nie zgromadził w materiale dowodowym. W korespondencji ze skarżącym powoływał się jedynie na fragmenty opisów tych wynalazków. Nie wskazywał przy tym, w jakim języku zostały sporządzone te dokumenty. Co do opisu patentowego nr [...], dopiero na etapie postępowania sądowego okazało się, że został sporządzony w języku angielskim. Natomiast co do pozostałych rozwiązań, przeciwstawionych czy na etapie rozpoznawania wniosku (nr [...]), czy też na etapie ponownego rozpatrywania sprawy (nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...]) brak jest informacji, w jakim języku zostały ich opisy wykonane.

Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z art. 27 Konstytucji RP językiem urzędowym w Rzeczypospolitej Polskiej jest język polski. Ta konstytucyjna zasada wprowadza obowiązek stosowania języka polskiego przy podejmowaniu czynności urzędowych przed wszystkimi organami państwa. Powtórzeniem konstytucyjnej zasady jest art. 4 ustawy o języku polskim, a jej rozwinięciem unormowanie zawarte w art. 5 ust. 1 tej ustawy stanowiący, że podmioty wykonujące zadania publiczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonują wszelkich czynności urzędowych w języku polskim.

Należy stwierdzić, że ustawodawca nie zdefiniował pojęcia czynności urzędowych. Jednakże, na co wskazał już Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 maja 2002 r., sygn. akt II SA 4033/01 (Wokanda 2002/12/39), pomocna w wyjaśnieniu tej kwestii może być uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 maja 1997 r., sygn. akt W. 7/96 (OTK 1997, nr 2, poz. 27), dotycząca unormowań dekretu z dnia 30 listopada 1945 r. o języku państwowym i języku urzędowania rządowych i samorządowych władz administracyjnych (Dz. U. Nr 57, poz. 324). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zachowującym aktualność pod rządami obecnie obowiązującej ustawy o języku polskim, czynności urzędowe to wszelkie czynności organów i instytucji powołanych do realizacji określonych zadań publicznych, związane z realizacją ich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, chyba że z istoty tych czynności wynika konieczność posłużenia się językiem obcym. Wobec tego pojęcie czynności urzędowych obejmuje również czynności procesowe podejmowane przez organy administracji publicznej. Oznacza to, że czynności procesowe winny być dokonywane w języku polskim. W konsekwencji organ administracji publicznej zobligowany jest do dokonywania w języku polskim, zarówno czynności ustnych, jak i do prowadzenia w tym języku dokumentacji postępowania, co oznacza posługiwanie się w postępowaniu tłumaczeniami dokumentów. Nie oznacza to, że nie może być dowodem w sprawie dokument sporządzony w języku obcym, gdyż żadne przepisy nie odbierają mu tego waloru z uwagi na język, w którym został sporządzony. Jednakże wraz z takim dokumentem do akt sprawy winno zostać dołączone jego tłumaczeniem.

Odnosząc powyższe do postępowania będącego przedmiotem oceny w niniejszej sprawie, Urząd Patentowy RP, oprócz dokumentów w oryginalnym języku powinien dołączyć ich tłumaczenie na język polski, zwłaszcza że z urzędu dopuścił te dowody w postępowaniu administracyjnym. Wynikający bowiem z ustawy o języku polskim wymóg dokonywania przez organ administracji publicznej czynności urzędowych w języku polskim obliguje ten organ do dokonania tłumaczenia obcojęzycznego dokumentu. Badanie treści dokumentu winno zostać przeprowadzone w języku polskim, który jest językiem postępowania. Dopiero wówczas można powiedzieć, że czynność procesowa, polegająca na przeprowadzeniu dowodu z dokumentu, sporządzonego w języku obcym, została przeprowadzona prawidłowo. Konstytucyjna zasada, której odzwierciedleniem są przepisy ustawy o języku polskim, stanowiąca, iż językiem urzędowym jest język polski wymaga, aby dokumenty, będące zasadniczym dowodem wpływającym na rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej, zostały przetłumaczone na język polski. Dopiero wówczas będzie możliwa ocena prawidłowości wyniku badania treści takiego dokumentu.

Wynik badania treści dokumentu w postaci jego tłumaczenia powinien być jednoznaczny, gdyż dopiero wówczas możliwe jest stwierdzenie, czy i w jakim zakresie przeprowadzony dowód wpływa na rozstrzygnięcie sprawy. Uchybienie obowiązkowi wykonywania czynności urzędowych w języku polskim stanowi naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2007, sygn. akt 1414/06, LEX nr 351111; podobnie /w:/ wyrok NSA z dnia 31 maja 2007, sygn. akt 1651/06, LEX nr 351091).

W tej sytuacji Urząd Patentowy RP, rozstrzygając sprawę ponownie, zobowiązany jest dołączyć opisy publikacji patentowych, przeciwstawionych zgłoszonemu wynalazkowi. Jeżeli zaś dokumenty te zostały sporządzone w obcym języku, to powinny zostać przetłumaczone na język polski i nie przez streszczenie jego wybranych fragmentów (jak organ powoływał się w korespondencji ze skarżącym), lecz poprzez przetłumaczenie całej ich treści. Przy tym organ zobowiązany jest uwzględnić fakt, iż tłumaczenia treści dowodów na język polski może dokonać jedynie tłumacz przysięgły (tak: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2007 r., sygn. akt I GSK 1647/06, LEX nr 351293).

Wobec braku przeprowadzenia przez Urząd Patentowy RP postępowania dowodowego w zakresie, o którym wyżej mowa, co nie pozwala na jednoznaczną ocenę braku istnienia przesłanek zdolności patentowej spornego wynalazku, należy uznać, iż Urząd Patentowy RP, niezależnie od uchybienia normom zawartym w przepisach Konstytucji RP oraz ustawy o języku polskim, czy też wskazanych wyżej przepisach art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a., dopuścił się w toku postępowania administracyjnego istotnego naruszenia zasady pogłębiana zaufania obywateli do organów państwa, wyrażonej w art. 8 k.p.a. Z zasady tej wynika bowiem przede wszystkim wymóg praworządnego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności wyrażonej w art. 6 k.p.a. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku tak ukształtowanego postępowania mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań. Podkreślić należy, że w celu realizacji tej zasady konieczne jest przede wszystkim ścisłe przestrzeganie prawa, zwłaszcza w zakresie dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy.

Z powołanych względów zaskarżona decyzja podlega uchyleniu na podstawie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a.

Na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł, iż uchylone decyzje Urzędu Patentowego RP nie podlegają wykonaniu.

O kosztach postępowania nie orzeczono na mocy art. 210 § 1 p.p.s.a.