Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Ludmiła Jajkiewicz Sędzia NSA Barbara Stukan- Pytlowany (spr.) Sędzia del. WSA Tomasz Smoleń Protokolant Marta Woźniak po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2020 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Rady Miejskiej w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 16 marca 2017 r. sygn. akt III SA/Łd 1063/16 w sprawie ze skargi Wojewody Łódzkiego na uchwałę Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 25 stycznia 2012 r. nr XXXI/551/12 w części dotyczącej § 9 ustęp 3 i § 10 ustęp 2 załącznika Nr 1 do uchwały w przedmiocie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Rady Miejskiej w Łodzi na rzecz Wojewody Łódzkiego 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Łd 1063/16, w sprawie ze skargi Wojewody Łódzkiego na uchwałę Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 25 stycznia 2012 r. w przedmiocie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Łodzi – stwierdził nieważność § 9 ust. 3 i § 10 ust. 2 załącznika nr 1 do ww. uchwały. Orzekł też o kosztach postępowania.

Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym sprawy:

W dniu 25 stycznia 2012 r. Rada Miejska w Łodzi podjęła uchwałę nr XXXI/551/12 w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Łodzi. Podstawę prawną uchwały stanowił art. 7 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2011 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 34a ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. nr 50 poz. 601 ze zm.)

W załączniku nr 1 do uchwały pt. "Przepisy taryfowe w lokalnym transporcie zbiorowym Miasta Łodzi" w § 9 ust. 1 określono, że w razie stwierdzenia przez kontrolera zaistnienia co najmniej jednego z następujących zdarzeń:

1) brak biletu lub posiadanie biletu nieważnego za przejazd osoby;

2) brak dokumentu uprawniającego do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu;

3) spowodowanie zatrzymania pojazdu lub zmiany trasy pojazdu bez uzasadnionej przyczyny

– pasażer jest zobowiązany do uiszczenia opłaty dodatkowej, w wysokości określonej w ust. 3 oraz w sytuacji określonej w pkt 1 i 2 – opłaty za podróż o wartości równej cenie biletu jednoprzejazdowego, o którym mowa w pkt I.2 załączników nr 2-4 do uchwały. W ust. 3 wskazano, że z zastrzeżeniem ust. 4 wysokość opłaty dodatkowej wynosi

1) w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1 i 2 – 200zł;

2) w przypadku określonym w ust. 1 pkt 3 – 300zł.

Natomiast w § 10 ust. 2 załącznika nr 1 do ww. uchwały Rada Miejska w Łodzi ustaliła, że wysokość opłaty manipulacyjnej wynosi 10 zł.

Kontrola powyższej uchwały przez Wojewodę Łódzkiego wykazała, że załącznik nr 1 do uchwały ustalający przepisy taryfowe dotyczące przewozu osób w środkach komunikacji lokalnego transportu zbiorowego w Łodzi zawiera postanowienia sprzeczne z prawem, jednakże z powodu upływu terminu, o którym mowa w art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wojewoda jako organ nadzoru nie mógł stwierdzić ich nieważności.

W piśmie z dnia 7 września 2016 r. skierowanym do Prezydenta Miasta Łodzi, organ nadzoru wskazał, że uchwała nr XXIX/754/l6 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Łodzi zawiera postanowienia, które w jego ocenie naruszają prawo. W ocenie organu nadzoru Rada Miejska w Łodzi ustaliła wysokość opłaty dodatkowej i manipulacyjnej zamiast sposób ustalania tych opłat, czym naruszyła art. 34a ustawy Prawo przewozowe. Jednocześnie organ nadzoru zalecił zbadanie, czy wcześniej obowiązujące uchwały nie zawierały podobnych zapisów naruszających art. 34a ustawy Prawo przewozowe.

Pismem z dnia 26 września 2016 r. Wiceprezydent Miasta Łodzi uznał za uzasadnione zastrzeżenia zgłoszone do uchwały Nr XXIX/754/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 11 maja 2016 r. Wobec powyższego organ nadzoru dokonał ponownej kontroli zaskarżonej w niniejszej sprawie uchwały, stwierdzając, że zawiera ona postanowienia naruszające prawo.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uwzględnił skargę Wojewody Łódzkiego, stwierdzając nieważność § 9 ust. 3 i § 10 ust. 2 załącznika nr 1 do uchwały Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 25 stycznia 2012 r. Skarga zasługuje na uwzględnienie, tj. przepisów określających wysokość opłaty dodatkowej za przejazd bez ważnego biletu, za przejazd bez dokumentu uprawniającego do przejazdu ulgowego lub bezpłatnego oraz opłatę za spowodowanie zatrzymania lub zmiany trasy środka transportowego bez uzasadnionej przyczyny oraz wysokość opłaty manipulacyjnej.

Sąd wskazał, że kwestie związane z ustaleniem opłaty dodatkowej oraz opłaty manipulacyjnej reguluje art. 34a ustawy Prawo przewozowe. Przepis art. 34a ust. 1 tej ustawy upoważnia ministra właściwego do spraw transportu do określenia w drodze rozporządzenia sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych, wskazania sytuacji, w których opłaty dodatkowe mogą być pobierane mając na uwadze zróżnicowanie wysokości opłat dodatkowych w zależności od strat poniesionych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty. W ust. 2 art. 34a ustawy powyższa kompetencja została przyznana radom gmin, powiatu i sejmikowi województwa w odniesieniu odpowiednio do gminnego, powiatowego i wojewódzkiego regularnego przewozu osób. Powyższy przepis stanowi zatem upoważnienie ustawowe dla rady gminy do stanowienia prawa miejscowego w zakresie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych. Realizacja ustawowego upoważnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego musi mieć charakter ścisły. Zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego ustanawiają akty prawa miejscowego na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Ustawa określa też zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego. Ustawowe upoważnienie określone w art. 34a ust. 2 w zw. z art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe obejmuje wyłącznie upoważnienie do wydania przepisów określających sposób ustalania opłat dodatkowych, nie wysokość opłaty.

Zdaniem Sądu I instancji, brak jest podstaw do konstruowania przepisów prawa miejscowego określających nie sposób ustalenia wysokości opłaty, ale jej wysokość. Upoważnienia dla ustalenia wysokości opłaty nie można wyprowadzić też z przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. Nr 5 poz. 13). Wskazany przez Rade Miejską przepis art. 15 ust. 1 pkt 10 nie jest upoważnieniem ustawowym (delegacją ustawową) w rozumieniu art. 94 Konstytucji RP, ponieważ nie spełnia wymagań zawartych w tym przepisie. Przepis ten określa jedynie zadania, jakie wchodzą w zakres pojęcia organizowania publicznego transportu zbiorowego, zaś w sprawie ustalenia opłat odsyła wprost do unormowań ustawy Prawo przewozowe.

Daje Sąd wskazał, że dokonując zmiany art. 34 a ust. 2 ustawy Prawo przewozowe (mocą art. 66 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym) ustawodawca zdecydował się jedynie na zmianę o charakterze dostosowawczym. W art. 34 a ust. 2 w miejsce wyrażenia "transport zbiorowy" wprowadzono wyrażenie "regularny przewóz osób". Oznacza to, że art. 34 a ust. 2 w zw. z art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe jest jedynym przepisem zawierającym upoważnienie ustawowe dla rady gminy do wydania aktu prawa miejscowego dotyczącego sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych pobieranych w razie braku odpowiedniego dokumentu przewozu, braku ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu, niezapłacenia należności za zabrane ze sobą do środka przewozu rzeczy lub zwierzęta albo naruszenia przepisów o ich przewozie, spowodowania bez uzasadnionej przyczyny zatrzymania lub zmiany trasy środka transportu, a także sposobu ustalania wysokości przysługującej przewoźnikowi opłaty manipulacyjnej, mając na uwadze ponoszone koszty czynności związanych ze zwrotem lub umorzeniem opłaty dodatkowej.

WSA stwierdził, że skoro Rada Miejska w Łodzi w zakwestionowanych przepisach uchwały ustaliła (kwotowo) wysokość opłaty dodatkowej oraz opłaty manipulacyjnej, to prawidłowe jest stanowisko Wojewody, że organ przekroczył upoważnienie ustawowe z art. 34 a ust. 2 w zw. z art. 34a ust.1 ustawy Prawo przewozowe. Ponieważ akt normatywny (w omawianym zakresie) został wydany z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego, nie spełnia konstytucyjnych przesłanek legalności aktu wykonawczego. Jest on niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, ponieważ w demokratycznym państwie prawnym nie może funkcjonować akt prawny o charakterze podustawowym sprzeczny z przepisami ustawowymi przez to, że został wydany przez organ władzy wykonawczej z przekroczeniem delegacji ustawowej do jego wydania. Ponadto, ustalenie wysokości opłaty manipulacyjnej i opłaty dodatkowej przez Radę Miejską w Łodzi z przekroczeniem upoważnienia ustawowego stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady praworządności i jest istotnym naruszeniem prawa, obligującym Sąd do wyeliminowania z obrotu prawnego wadliwego aktu w całości lub w części.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła Rada Miejska w Łodzi, wnosząc o jego uchylenie w całości oraz oddalenie skargi, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że przepis ten nie stawno delegacji ustawowej do ustalenia przez radę gminy wysokości opłat dodatkowych i opłaty manipulacyjnej, o których mowa w art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że przepis art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest przepisem szczególnym w stosunku do regulacji ustawy Prawo przewozowe, w tym do regulacji art. 34a tej ustawy. Przepis ten bowiem wyraźnie wskazuje na upoważnienie organizator do ustalania opłat za przewóz oraz innych opłat, o których mowa w ustawie Prawo przewozowe, a nie tylko sposobu ustalenia wysokości tychże opłat. Autor skargi kasacyjnej podkreślił, że jedynym organizatorem gminnego publicznego transportu zbiorowego na terenie Łodzi jest Miasto Łódź. Tym samym w gminnym transporcie zbiorowym w Łodzi istnieje tylko jeden podmiot, na którym skupiają się wszelkie aspekty gminnego regularnego przewozu osób prowadzonego jako komunikacja miejsca w rozumieniu ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. W ocenie skarżącej kasacyjnie, za określeniem w skarżonej uchwale opłaty dodatkowej w konkretnej kwocie przemawia specyfika gminnego transportu zbiorowego w Łodzi. W związku z tym, że przepisy przedmiotowej uchwały odnoszą się wyłącznie do przewozów, których organizatorem jest Miasto Łódź, określanie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych, w sytuacji gdy regulacja taka ma dotyczyć wyłącznie podmiotów działających na zlecenie jednego organizatora, jest nieuzasadnione.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Wojewoda Łódzki wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie jest zasadna.

Stosownie do art. 183 § 1 zd. pierwsze ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie wystąpiły przesłanki nieważności postępowania określone w § 2 powołanego przepisu, co pozwoliło na rozpoznanie sprawy w zakresie wyznaczonym zarzutem kasacyjnym. Stosownie do art. 193 zd. drugie p.p.s.a. uzasadnienie wyroku zawiera ocenę tego zarzutu.

Wnosząca skargę kasacyjną zarzuciła Sądowi pierwszej instancji błędną wykładnię art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym przez uznanie, że przepis ten nie stanowi delegacji ustawowej do ustanawiania przez radę gminy wysokości opłaty dodatkowej i opłaty manipulacyjnej, o których mowa w art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe. Rada Miejska w Łodzi uznała, że art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym upoważnia ją do podejmowania uchwał ustalających wysokość tych opłat, a nie jak przyjął Wojewoda Łódzki i Sąd pierwszej instancji – określania sposobu ich ustalania.

Wobec powyższego wypada wskazać, że samorząd gminy posiada co do zasady kompetencje prawotwórcze w zakresie stanowienia aktów prawa miejscowego (art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Jednak, aby akt prawa miejscowego posiadał walor przepisu prawnego powszechnie obowiązującego musi on być wydany na podstawie ustawy i w celu jej wykonania oraz mieścić się w granicach upoważnienia ustawowego, a także – być podjęty przez organ upoważniony do stanowienia prawa i należycie ogłoszony. Zgodnie z art. 94 in fine Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.

Zatem każdorazowo podstawą prawną stanowienia aktów prawa miejscowego jest upoważnienie zawarte w ustawie. Każde upoważnienie ustawowe powinno wskazywać organ administracji publicznej właściwy do wydania danego aktu normatywnego w określonej przedmiotowo dziedzinie. Upoważnienie to może być zawarte zarówno w ustawie o samorządzie gminnym, jak i w innych ustawach lub aktach normatywnych mających równorzędne pozycje co ustawa. Ponadto, treść uchwały będącej aktem prawa miejscowego nie może być niezgodna nie tylko z przepisami Konstytucji RP, tzw. ustaw ustrojowych, określających strukturę, zadania i kompetencje poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego oraz terenowych organów administracji rządowej, z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172 ze zm.), ale też z innymi powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Treść uchwały nie może też powtarzać regulacji zawartych w tych przepisach.

Mając na względzie powyższe należy więc stwierdzić, że poddany kontroli instancyjnej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi odpowiada prawu. Przepis art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie upoważniał bowiem rady gminy do podejmowania uchwał w sprawie ustalania opłaty dodatkowej i opłaty manipulacyjnej, a co najwyżej wskazywał na jedno z zadań należących do organizatora publicznego transportu zbiorowego, odsyłając w tym względzie do regulacji zawartej w ustawie Prawo przewozowe. Zgodnie z tym przepisem organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega w szczególności na ustalaniu opłat za przewóz oraz innych opłat, o których mowa w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1983 oraz z 2018 r. poz. 2244), za usługę świadczoną przez operatora w zakresie publicznego transportu zbiorowego.

Również takiej podstawy nie tworzył art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, który zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw transportu do uregulowaniu w drodze rozporządzenia wymienionych w tym przepisie zagadnień. Zgodnie z tym przepisem minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej określi, w drodze rozporządzenia: 1) sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych pobieranych w razie: a) braku odpowiedniego dokumentu przewozu, b) braku ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu, c) niezapłacenia należności za zabrane ze sobą do środka przewozu rzeczy lub zwierzęta albo naruszenia przepisów o ich przewozie, d) spowodowania, bez uzasadnionej przyczyny, zatrzymania lub zmiany trasy środka transportu - mając na uwadze zróżnicowanie wysokości opłat dodatkowych w zależności od strat poniesionych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty dodatkowej; 2) sposób ustalania wysokości przysługującej przewoźnikowi opłaty manipulacyjnej, mając na uwadze ponoszone koszty czynności związanych ze zwrotem lub umorzeniem opłaty dodatkowej.

Powołane wyżej przepisy (art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym i art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe) nie spełniają w pełni kryteriów, o jakich mowa wyżej. Tytułem uzupełnienia wypada więc wskazać art. 34a ust. 2 ustawy Prawo przewozowe, w myśl którego, w odniesieniu do gminnego, powiatowego i wojewódzkiego regularnego przewozu osób, przepisy, o których mowa w ust. 1 art. 34a tej ustawy określają odpowiednio rada gminy, rada powiatu albo sejmik województwa, a w mieście stołecznym Warszawie – Rada miasta stołecznego Warszawy. Przepis ten czytany łącznie z art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym upoważnia radę gminy do wydania uchwały w omawianym zakresie. Jednocześnie, kierując się treścią art. 34a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo przewozowe należy stwierdzić, że rada gminy nie została upoważniona, jak wywodzi wnosząca skargę kasacyjną, do ustalania opłaty dodatkowej i opłaty manipulacyjnej, a jedynie do określania sposobu ustalania tych opłat. Co oznacza, że Rada Miejska w Łodzi podjęła przedmiotową uchwałę (w § 8 ust. 3 i § 9 ust. 3) z przekroczeniem ustawowego upoważnienia. Jak wcześniej zostało wskazane rada gminy została upoważniona wyłącznie do określenia sposobu ustalania wysokości opłaty dodatkowej oraz opłaty manipulacyjnej, a nie bezpośrednio – do ustalania tych opat. Ustawowe upoważnienie, jako że stanowi element normy kompetencyjnej, powinno być interpretowane i realizowane ściśle. Przyjęcie odmiennego poglądu oznaczałoby akceptację wykroczenia przez radę gminy poza zakres delegacji ustawowej, co jest niedopuszczalne.

Podsumowując, dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena zaskarżonej uchwały i zajęte w tym zakresie stanowisko odpowiada prawu. Poddaną kontroli sądowoadministracyjnej uchwałę podjął wprawdzie upoważniony do tego organ, tj. Rada Miejska w Łodzi, niemniej jednak nastąpiło to z przekroczeniem ustawowego upoważnienia, co musiało skutkować stwierdzeniem przez Sąd pierwszej instancji nieważności uchwały w tej części. Rada Miejska w Łodzi podejmując przedmiotową uchwałę była związana granicami upoważnienia wynikającego z art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, a nie – jak twierdzi wnosząca skargę kasacyjną – treścią art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Wbrew twierdzeniom wnoszącej skargę kasacyjną przepis wymieniony jako ostatni nie upoważnienia do wydawania aktów prawa miejscowego w omawianym zakresie, a jedynie przykładowo wyjaśnia na czym polega organizowanie publicznego transportu zbiorowego, odsyłając w tym względzie do przepisów ustawy Prawo przewozowe. Tym samym brak było podstaw prawnych do uznania, że art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest przepisem szczególnym w stosunki do art. 34a ustawy Prawo przewozowe. Gdyby tak było, to należałoby uznać ust. 2 powołanego przepisu za zbędny. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zaprzeczeniem tak postawionej tezy jest chociażby zmiana tego przepisu (art. 66 pkt 11 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym /Dz.U.11.5.13/ z dniem 1 marca 2011 r.), która jak należy przypuszczać miała wyłącznie charakter dostosowujący, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie drogowym, na co słusznie zwrócił uwagę w odpowiedzi na skargę kasacyjną Wojewoda Łódzki. Uzasadnieniem dla przekroczenia upoważnienia ustawowego, na co z kolei zwraca uwagę wnosząca skargę kasacyjną, nie może być również i to, że jedynym organizatorem gminnego publicznego transportu zbiorowego jest Miasto Łódź.

Podsumowując, za niezasadny należało uznać zarzut błędnej wykładni prawa materialnego.

Skarga kasacyjna została oparta na nieusprawiedliwionych podstawach kasacyjnych.

Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804 ze zm.).