Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Zbigniew Rudnicki (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Czarnecki Sędzia WSA Ewa Marcinkowska Protokolant Aneta Stefaniak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 czerwca 2009 r. sprawy ze skargi "E." Sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] stycznia 2009 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że uchylona decyzja nie podlega wykonaniu.

Decyzją Urzędu Patentowego RP z dnia [...] stycznia 2009 r., działającego w trybie postępowania spornego, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku J. A., W. (wnioskodawcy) przeciwko E. Sp. z o.o., [...], W. (dalej: uprawnionego) o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...] na podstawie art. 103 i 104 w zw. z art. 102 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z późn. zm.; dalej: p.w.p.) oraz art. 98 k.p.c. w zw. z art. 256 ust. 2 p.w.p. unieważniono prawo z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...].

W uzasadnieniu przypomniano, że pismem z dnia [...] listopada 2007 r. wnioskodawca wniósł przeciwko uprawnionemu o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...] (dalej sporny wzór).

Na okoliczność braku nowości spornego wzoru (art. 103 w zw. z art. 102 p.w.p.) wnioskodawca przedstawił publikację znaku towarowego przestrzennego w postaci butelki nr [...] (publ.: [...]).

Na okoliczność, że twórcą butelki o kształcie takim jak sporny wzór jest wnioskodawca, zostały przedstawione przez niego dwa zgłoszenia wzorów zdobniczych, w których został wymieniony jako twórca tych wzorów. W obu tych sprawach postępowanie zostało umorzone przed publikacją.

Według wnioskodawcy, rejestracja spornego wzoru narusza jego prawa osobiste i majątkowe (jako twórcy), o których mowa w art. 117 ust. 2 p.w.p., zatem prawo z rejestracji spornego wzoru powinno być unieważnione na podstawie tego przepisu.

Interes prawny w unieważnieniu prawa z rejestracji spornego wzoru wnioskodawca również wywodził z treści art. 117 ust. 2 p.w.p.

W odpowiedzi z dnia [...] marca 2008 r. uprawniony zakwestionował interes prawny wnioskodawcy, podnosząc, że zgłoszenia wzorów zdobniczych nie zostały opublikowane przez Urząd, natomiast prawo ochronne na znak towarowy [...] wygasło w dniu [...] października 2005 r.

Na rozprawie w dniu [...] września 2008 r. wnioskodawca jako podstawę unieważnienia prawa z rejestracji spornego wzoru obok art. 103 w zw. z art. 102 p.w.p. (brak nowości), wskazał również art. 104 w zw. z art. 102 p.w.p. (brak indywidualnego charakteru), natomiast art. 117 ust. 2 p.w.p. został powołany na okoliczność istnienia interesu prawnego.

Uprawniony kwestionuje interes prawny wnioskodawcy, podkreśla, że na zgłoszone wzory zdobnicze wnioskodawca nie uzyskał ochrony, natomiast prawo ochronne na znak towarowy wygasło w 2005 r.

Wnioskodawca wyjaśnił, że ma przedwstępną umowę na sprzedaż butelek sprzed ponad roku, a nie może sprzedawać swojej butelki, gdy podobna jest na rynku i w tym upatruje swój interes prawny. Do protokółu z rozprawy złożył pismo z dnia [...] września 2008 r. oraz załączniki do tego pisma.

Przy piśmie z dnia [...] listopada 2008 r. wnioskodawca nadesłał fakturę nr [...] z dnia [...] września 1999 r.

Na rozprawie w dniu [...] stycznia 2009 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Uprawniony powtórnie wskazał na różnice między butelką według spornego wzoru a butelką przedstawioną w opisie znaku towarowego [...].

Wnioskodawca na rozprawie złożył pismo, w którym na okoliczność istnienia interesu prawnego powołał art. 20 i 22 Konstytucji RP oraz art. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz. U. nr 173, poz. 1807). W tym piśmie zostały również wskazane orzeczenia Urzędu i sądów administracyjnych w przedmiocie interesu prawnego.

Urząd po wysłuchaniu stron i analizie akt zważył jak niżej.

Interes prawny, o którym mowa w art. 89 ust. 1 w zw. z art. 117 ust. 1 p.w.p. istnieje po stronie wnioskodawcy, który jest konkurentem uprawnionego na rynku butelek, w tym butelek jak według spornego wzoru.

W prawomocnym wyroku z dnia 18 maja 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 1684/05, WSA stwierdził m.in., co następuje:

"(...) źródłem interesu prawnego (...) była niewątpliwie konstytucyjna zasada swobody prowadzenia (wolności) działalności gospodarczej, wyrażona w art. 20 i 22 Konstytucji RP. Wolność działalności gospodarczej nie jest wprawdzie wolnością absolutną, niemniej (...) należy uznać, że w sytuacji, gdy przedsiębiorca upatruje zagrożenia wolności gospodarczej w rejestracji określonego prawa, orzecznictwo nie powinno stwarzać nadmiernych barier dla dostępu tego przedsiębiorcy w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym dla wykazania, że rejestracja nastąpiła z naruszeniem prawa".

W rozważanym tutaj przypadku, mając na uwadze cyt. wyrok WSA oraz orzeczenie Urzędu i sądów przytoczone przez wnioskodawcę przyjęto, że konkurent zawsze ma interes prawny, co wynika z cyt. przepisów Konstytucji RP, doktryny i orzecznictwa.

Sporny wzór został zgłoszony do rejestracji w dniu [...] marca 2006 r., zatem do oceny jego zdolności rejestracyjnej mają zastosowanie przepisy p.w.p. obowiązujące we wskazanej dacie.

Sporny wzór został pokazany na rysunku, na którym butelka ustawiona pionowo jest pokazana w rzucie równoległym, ukośnym.

Cechy istotne wzoru są następujące:

- do pojedynczej płaszczyzny symetrii są równoległe dwie ściany boczne, których zarys przedstawia mapę terytorium Polski;

- w dolnej części butelka jest zaopatrzona w stopkę o płaskim czworokątnym dnie, zaś jej ściany boczne są nieznacznie nachylone do środka w kierunku osi pionowej przechodzącej przez otwór wlotowy usytuowany w jej górnej części;

- otwór wlotowy butelki stanowi krótka cylindryczna szyjka zaopatrzona w zewnętrzny gwint dla zakrętki.

W myśl art. 102 ust. 1 p.w.p. wzór przemysłowy powinien być nowy i posiadać indywidualny charakter.

W myśl art. 103 ust. 1 wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób (...). Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.

Na okoliczność braku nowości i indywidualnego charakteru wnioskodawca przeciwstawił przestrzenny znak towarowy, opublikowany w [...] i opisany w podaniu o rejestrację następująco: "znakiem towarowym jest butelka, której górna część korpusu posiada kształt płyty, zaś obwód tej płyty jest linią o nieregularnym kształcie podobnym do stylizowanego konturu granic Polski. Dolna część korpusu ma kształt płyty o grubości mniejszej od grubości górnej części korpusu. Górna część korpusu zakończona jest szyjką – według załączonych odbitek.

Porównując butelkę według spornego wzoru (rysunek dołączony do opisu tego wzoru) z przeciwstawioną butelką według znaku towarowego przestrzennego widać, że kontur obu butelek jest identyczny i przedstawia zarys granic Polski.

Szyjka butelki przeciwstawionej ma u góry gwint i jest dłuższa od szyjki butelki według spornego wzoru. Stopki obu butelek mają płaskie prostokątne dno, przy czym ścianki boczne stopki butelki przeciwstawionej nie są nieznacznie nachylone do środka w kierunku osi przechodzącej pionowo przez szyjkę - czyli przeciwnie niż w butelce według spornego wzoru.

W myśl § 5 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych (Dz. U. nr 40/2002 r. poz. 358 i Dz. U. nr 106/2005 r. poz. 893) opis powinien opisywać na końcu po wyrazach "cechy istotne wzoru przemysłowego", te cechy postaciowe, które wyróżniają zgłoszony wzór od innych znanych już wzorów i stanowią podstawę jego identyfikacji.".

Dwie cechy butelki według spornego wzoru, tj. krótsza szyjka i nieznaczne nachylenie ścianek bocznych stopki nie wyróżniają tej butelki od butelki według znaku przestrzennego i nie stanowią podstawy do jej identyfikacji w porównaniu z butelką przeciwstawioną, więc te różnice należy uznać za nieistotne szczegóły, o których mowa w art. 103 ust. 1 p.w.p., zatem w oparciu o cyt. przepis, prawo z rejestracji spornego wzoru należało unieważnić.

W myśl art. 104 ust. 1 i 2 p.w.p. wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo. Przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru.

Według doktryny i orzecznictwa zorientowanemu użytkownikowi należy przypisać znacznie wyższy niż u przeciętnego konsumenta poziom zdolności postrzegania istniejących różnic, przy czym pojęcie "zorientowany użytkownik" nie pokrywa się ze zwrotem użytym w art. 103 ust. 2 p.w.p., w którym jest mowa o "osobach zajmujących się zawodowo dziedziną, której wzór dotyczy". Pojęcie "zorientowany użytkownik" wskazuje na osobę, która w sposób stały używa danego produktu.

Zakres swobody twórczej przy projektowaniu butelek jest szeroki. Są butelki w kształcie koguta, pistoletu maszynowego, strzelby jednolufowej itp., jedynym ograniczeniem jest konieczność istnienia w butelce szyjki i stopki takiej, aby butelka zachowywała pozycję pionową.

Porównując znak przeciwstawiony ze spornym wzorem na okoliczność posiadania (lub nie) indywidualnego charakteru nie bada się różnic w detalach lecz porównuje się ich wygląd w całości. Obie butelki posiadają ściankę czołową (i równoległą do niej tylną) w kształcie konturów mapy Polski, wskutek tego ogólne wrażenie jakie wywiera na zorientowanym użytkowniku sporny wzór nie różni się od ogólnego wrażenia wywieranego na nim przez przeciwstawiony znak towarowy przestrzenny w postaci butelki.

Wobec powyższego sporny wzór należało unieważnić na podstawie art. 104 w zw. z art. 102 p.w.p.

Wnioskodawca podniósł przeciwko rejestracji spornego wzoru zarzut na podstawie art. 117 ust. 2 o treści: podstawą do unieważnienia prawa z rejestracji może być również stwierdzenie, że wykorzystywanie wzoru przemysłowego narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich, jednak na okoliczność naruszenia jego praw osobistych/majątkowych nie przedstawił dowodu w postaci prawomocnego orzeczenia/wyroku sądowego, zatem ten zarzut należało oddalić. Stanowisko Urzędu znajduje oparcie w orzecznictwie, a w szczególności w prawomocnym wyroku z dnia 8 maja 2007 r., sygn. VI SA/Wa 420/07, w którym Sąd stwierdził m.in., że "Należało podzielić stanowisko Urzędu (...), iż zarzut naruszenia art. 117 ust. 2 p.w.p. nie został wykazany orzeczeniem właściwego sądu". Podobna tezę zawiera wyrok WSA z dnia 24 marca 2006 r., sygn. VI SA/Wa 2339/05.

Skargę na powyższą decyzję wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie uprawniony, zarzucając zaskarżonej decyzji wadliwość przyjętych w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego, tj. art. 117 ust. 1 w zw. z art. 89 ust.1 in princ. p.w.p. oraz art. 102, 103 i 104 wskazanej ustawy, a także naruszenie norm postępowania, mianowicie art. 77 § 1 K.p.a. w zakresie wadliwej interpretacji zebranego w postępowaniu materiału dowodowego oraz wadliwości wnioskowania wskazanego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji w oparciu o wadliwą ocenę zebranego materiału dowodowego.

Nadto, zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie art. 7 w związku z art. 77 K.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, przez co Urząd Patentowy nie zbadał wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, nie przeprowadził dowodów koniecznych do wyjaśnienia sprawy, poczynił błędne ustalenia faktyczne, a wszystko to miało istotny wpływ na wynik sprawy i doprowadziło do unieważnienia prawa ochronnego nr [...].

Zaskarżona decyzja w sposób rażący narusza ponadto art. 8 w zw. z art. 107 § 3 K.p.a.

W związku z powyższym skarżący wniósł na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Urząd Patentowy RP, albowiem właściwe rozstrzygnięcie wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

W ocenie skarżącego Urząd Patentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji z dnia [...] stycznia 2009 r., powołując się na wyrok WSA, niezasadnie uznał, iż wnioskodawca ma interes prawny w złożeniu wniosku o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...].

Jest to, według skarżącego, pogląd całkowicie nieuzasadniony, oderwany od realiów sprawy, której dotyczył przywołany wyrok w sprawie VI SA/Wa 1684/05 i co - wymaga podkreślenia - całkowicie błędny. Wystarczy bowiem prawidłowo odczytać stosowny fragment z przytoczonego przez Urzędu Patentowego uzasadnienia wyroku w sprawie VI SA/Wa 1684/05, mianowicie ,,(...) orzecznictwo nie powinno stwarzać nadmiernych barier dla dostępu przedsiębiorcy w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym RP dla wykazania, że rejestracja nastąpiła z naruszeniem prawa".

Powinnością organu było zatem jednoznaczne wykazanie, na czym polegało naruszenie prawa przy udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...].

Przywołując wskazany w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wyrok WSA w Warszawie, Urząd Patentowy rażąco pomylił interes gospodarczy wnioskodawcy (interes faktyczny) z interesem prawnym. A tego, jak wykazano w czasie postępowania, wnioskodawca nie wywiódł należycie. Wskazał bowiem jako podstawy interesu prawnego bliżej niedookreślone zgłoszenia wzorów zdobniczych, [...] i drugie z daty [...] czerwca 1997r., co do którego nie potrafił wskazać nawet numeru zgłoszenia, oraz wygasłe prawo z rejestracji znaku towarowego [...]. Jest to, w ocenie skarżącego, ani wystarczające, ani nie stanowi dostatecznej przesłanki dla wykazania interesu prawnego mogącego być podstawą wniosku o unieważnienie prawa [...], albowiem:

1. na wzór zdobniczy zgłoszony za numerem [...] z dnia [...] kwietnia 1997 r., nie zostało udzielone prawo z rejestracji (brak istniejącego prawa po stronie wnioskodawcy przesądza o braku interesu prawnego),

2. na kolejne zgłoszenie wzoru zdobniczego z daty [...] czerwca 1997 r., oznaczonego numerem [...], również nie zostało udzielone prawo wyłączne (postępowanie umorzono); z takiego wskazania nie wynika, by jakiekolwiek lub też czyjekolwiek prawo doznało uszczerbku.

Przywołanie natomiast prawa ochronnego na znak towarowy przestrzenny numer [...], które dla Urzędu Patentowego stanowiło merytoryczną podstawę do unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...], jest błędem i nie może stanowić o tym, że wnioskodawca wykazał interes prawny we wniosku z dnia [...] listopada 2007 r., albowiem:

1. prawo ochronne nr [...] wygasło w dacie [...] października 2005 r.,

2. wskazane prawo ochronne było udzielone na rzecz J. A. i J. D. prowadzących działalność w formie spółki cywilnej D., zatem zgodnie z art. 864 k.c., doktryną i orzecznictwem prawo z rejestracji znaku towarowego stanowi współwłasność łączną wspólników, przeto legitymowanymi czynnie w procesie mogą być jedynie J. A. i J. D. Determinantą skuteczności roszczeń jest współuczestnictwo konieczne.

Tego aspektu sprawy Urząd Patentowy w ogóle nie badał - w zaskarżonej decyzji nie poświęcił temu zagadnieniu prawnemu chociażby jednego zdania, przechodząc do porządku dziennego, do stwierdzenia, że skoro wnioskodawcy przeszkadza znajdująca się w obrocie rynkowym podobna butelka (będąca przedmiotem udzielonego prawa), to należy to prawo unieważnić. Podkreślenia wymaga, iż to podobieństwo w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji opisane następująco: "Porównując butelkę według spornego wzoru (rysunek dołączony do opisu tego wzoru) z przeciwstawioną butelką według znaku towarowego przestrzennego widać, że kontur obu butelek jest identyczny i przedstawia zarys granic Polski. Szyjka butelki przeciwstawionej ma u góry gwint i jest dłuższa od szyjki butelki według spornego wzoru. Stopki obu butelek mają płaskie prostokątne dno, przy czym ścianki boczne stopki butelki przeciwstawionej nie są nieznacznie nachylone do środka w kierunku osi przechodzącej pionowo przez szyjkę - czyli przeciwnie niż w butelce według spornego wzoru".

Tak stwierdzone podobieństwo jest jedynym kryterium, z mocy którego doszło do unieważnienia udzielonego prawa [...]. Z niewiadomych przyczyn organ jedne cechy porównywanych z sobą butelek uznaje za nieistotne, a innym przypisuje rangę (kontur mapy Polski - przecież to stanowi właśnie istotę unieważnionego wzoru, gdyż nie była to butelka o konturze mapy Grecji; ten zaś kontur jest niejako narzucony butelce a priori, jako, że nie jest to butelka przedstawiająca Polskę w granicach Księstwa Warszawskiego) znaczącą, pozwalającą na unieważnienie udzielonego prawa.

Przywoływanie zaś w zaskarżonym wyroku butelek "(...) w kształcie koguta, pistoletu maszynowego, strzelby jednolufowej (...)" jest o tyle bezzasadne i nieuprawnione, że istnieje szereg udzielonych i utrzymywanych w mocy praw z rejestracji wzorów przemysłowych na butelki do wody mineralnej (butelki typu PET) - butelki podobne do siebie w kształcie, różniące się pomiędzy sobą mało znaczącymi i trudno dostrzegalnymi detalami, a mimo to prawa z ich rejestracji są utrzymywane w mocy (skarżący przedstawił dla ilustracji tej tezy przykładowe ilustracje, w aspekcie których, nieuprawniona teza o zakresie swobody twórczej przy projektowaniu nie może się ostać). Inaczej, nie doszłoby do udzielania wielości praw wyłącznych na praktycznie takie same, nieróżniące się od siebie przedmioty (przynajmniej przedstawione tak, że na ilustracjach nie widać żadnych różnic) - bo przeczyłoby to w sposób oczywisty tezie o zakresie swobody twórczej przy projektowaniu.

Z jednej strony wskazując na różnice pomiędzy zestawionymi butelkami, z drugiej strony wskazując na percepcję zorientowanego użytkownika "(...) wskutek tego ogólne wrażenie jakie wywiera na zorientowanym użytkowniku sporny wzór, nie różni się od ogólnego wrażenia wywieranego na nim przez przeciwstawiony znak towarowy przestrzenny w postaci butelki" organ zapomniał o normie art. 107 ust. 1 pkt 2 p.w.p.

Art. 107. 1. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego nie obejmuje cech wytworu:

1) wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej;

2) które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem, z mocy której kontur (zarys) kształtu Polski musi być z założenia identyczny i wspólny wszystkim przedmiotom go odzwierciedlającym (butelkom, planszom, lizakom, lodom - czyli wszystkim formom przestrzennym odwzorowującym ten kontur), przeto przy ocenie zakresu swobody twórczej ta cecha butelki nie może być skutecznie brana pod rozwagę.

Nadto, raz jeszcze należy podkreślić, że nie będące w mocy od [...] października 2005 r. prawo z rejestracji znaku towarowego [...] nie może stanowić podstawy do unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...].

Ponadto na rozprawie z dniu [...] września 2008 r. wnioskodawca został zobowiązany do przedstawienia dowodów na okoliczność wprowadzenia do obrotu przed dniem [...] marca 2006 r. butelek tożsamych z przedmiotem według wzoru przemysłowego [...] (czego wnioskodawca nie uczynił), zaś z tych, które zostały włączone do akt (faktura) nie wynika, jakiego kształtu butelki dotyczy ten dokument, a na okazywanych fizycznie modelach butelek (modele z akrylu, a nie butelki ze szkła) nie są ujawnione daty ich wytworzenia, w związku z czym taki "materiał dowodowy" nie posiada jakiejkolwiek wartości. Kolejne z ujawnionych materiałów dowodowych, mianowicie pismo z dnia [...] listopada 1996 r. do [...] Wytwórni Wódek z towarzyszącym mu rysunkiem nr [...], oraz umowa z dnia [...] stycznia 1997 r. z [...] Wytwórnią Wódek [...] dotyczą ewentualnych wspólnych praw wnioskodawcy i p. J. D. Niewiadomą pozostaje w jakich częściach ułamkowych prawa te były współzależne. Sygnalizowane zaś w piśmie procesowym z dnia [...] listopada 2008 r. powództwo cywilne w przedmiocie naruszenia praw autorskich wnioskodawcy i czyn nieuczciwej konkurencji również nie zostało złożone do akt postępowania, w związku z czym nie było jakichkolwiek wiarygodnych przesłanek do podjęcia w dniu [...] stycznia 2009 r. decyzji o zaskarżonej treści.

Jeżeli zaś, rozpatrując sprawę Urząd Patentowy uznał racje wnioskodawcy, przypisując mu bez jakiejkolwiek wyraźnej, a przy tym pozbawionej podstaw prawnych przyczyny, prawa autorskie do butelki w kształcie konturu mapy Polski, to takie odniesienie do przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904, z późn. zm.) nie znajduje uzasadnienia, albowiem zgodnie z normą art. 9 wskazanej ustawy (założywszy, że ma ona zastosowanie w niniejszej sprawie).

Art. 9.1. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie.

2. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców.

3. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców, przy tym, że zagadnienia dotyczące naruszenia (lub braku naruszenia) autorskich praw majątkowych i/lub osobistych do utworu należą do kompetencji sądów cywilnych, stąd nie mogły znaleźć zastosowania w sprawie.

Zgodnie z treścią art. 107 § 3 K.p.a. Urząd Patentowy RP w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji był zobowiązany do wskazania faktów, które uznał za udowodnione, na których się oparł oraz przyczyn - czego w sposób oczywisty nie uczynił, obrażając tym samym zarówno wskazaną normę prawną, jak również normę art. 8 K.p.a, zaś przez powierzchowne, a nie wnikliwe wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy Urząd patentowy dopuścił się też naruszenia art. 7 K.p.a.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy RP wniósł o jej oddalenie.

Według Urzędu, w skardze nie podniesiono takich okoliczności, które wskazywałyby na naruszenie przepisów p.w.p. lub K.p.a. w zaskarżonej decyzji. Sprawa została rozstrzygnięta prawidłowo, zgodnie ze stanem prawnym i faktycznym, a decyzja uzasadniona w sposób wystarczający, wobec czego skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący błędnie sugeruje, że interes prawny po stronie wnioskodawcy został wywiedziony w zaskarżonej decyzji z wygasłego prawa ochronnego na znak towarowy nr [...], co przecież nie wynika z treści decyzji.

Na okoliczność, że podobne lub identyczne butelki "koegzystują" w rejestrze Urzędu skarżący wskazał przykładowe rejestracje butelek podobnych i identycznych [...] i [...] oraz [...] i [...], zapominając przy tym, że Urząd rejestruje wzory przemysłowe bez badania nowości oraz bez badania indywidualnego charakteru. Sporny wzór również został zarejestrowany bez badania kryteriów o jakich mowa w art. 102 p.w.p., tj. bez badania nowości oraz indywidualnego charakteru, przy czym w świetle przeciwstawionego znaku towarowego [...] sporny wzór nie spełnia w/w kryteriów.

W dalszej części skarżąca polemizuje z "dowodami", które w niniejszym postępowaniu w ogóle nie były uwzględnione w zaskarżonej decyzji jako zbędne.

Sugestia, że Urząd przypisał wnioskodawcy prawa autorskie jest nieprawdziwa - odnośnie takich praw właściwe są sądy cywilne.

Wbrew stanowisku skarżącego, Urząd powołując się na doktrynę i orzecznictwo wskazał zarówno przesłanki świadczące o istnieniu interesu prawnego po stronie wnioskodawcy, jak również wykazał w sposób nie budzący wątpliwości brak nowości i brak indywidualnego charakteru spornego wzoru wobec wcześniejszej publikacji znaku towarowego nr [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.– Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.; zwaną dalej p.p.s.a.).

Rozpoznając skargę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, że zasługuje ona na uwzględnienie.

Przedmiotem rozpoznania przez Sąd była skarga na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] stycznia 2009 r., którą po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku wnioskodawcy przeciwko uprawnionemu o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...] unieważniono prawo z rejestracji tego wzoru przemysłowego.

Podstawowe kwestie prawne, które wymagały wyjaśnienia w rozpatrywanej sprawie, sprowadzają się do ustalenia podstawy prawnej interesu prawnego wnioskodawcy oraz nowości i oryginalności wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...].

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 117 ust. 1 p.w.p. do unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przepisy art. 89 stosuje się odpowiednio. Powołany przepis art. 89 ust. 1 p.w.p. stanowi natomiast, że patent może być unieważniony w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania patentu. Oznacza to m.in., że na tych samych warunkach - wykazania, że nie zostały spełnione ustawowe warunki rejestracji – może być unieważniony wzór przemysłowy - na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny.

Interes prawny po stronie uprawnionego jest oczywisty. Jest on uprawnionym z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...].

Uzasadniając istnienie interesu prawnego po stronie wnioskodawcy Urząd Patentowy odwołał się do prawomocnego wyroku WSA w Warszawie z dnia 18 maja 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 1684/05, w którym stwierdzono, że: "(...) źródłem interesu prawnego (...) była niewątpliwie konstytucyjna zasada swobody prowadzenia (wolności) działalności gospodarczej, wyrażona w art. 20 i 22 Konstytucji RP. Wolność działalności gospodarczej nie jest wprawdzie wolnością absolutną, niemniej (...) należy uznać, że w sytuacji, gdy przedsiębiorca upatruje zagrożenia wolności gospodarczej w rejestracji określonego prawa, orzecznictwo nie powinno stwarzać nadmiernych barier dla dostępu tego przedsiębiorcy w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym dla wykazania, że rejestracja nastąpiła z naruszeniem prawa".

W ocenie Sądu jest to stanowisko trafne, potwierdzone przez orzecznictwo sądów administracyjnych. I tak, w wyroku WSA w Warszawie z dnia 13 czerwca 2005 r., sygn. akt VI SA/Wa 2176/04, LEX nr 167150, stwierdzono również, że:

"W sytuacji, gdy przedsiębiorca upatruje zagrożenia wolności gospodarczej w rejestrze na rzecz innego podmiotu określonego prawa wyłącznego, orzecznictwo nie powinno stwarzać nadmiernych barier dla dostępu tego przedsiębiorcy w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP dla wykazania, że rejestracja danego prawa wyłącznego zapadła z naruszeniem prawa. Z tych względów w postępowaniu w sprawach własności przemysłowej należałoby przyznać status strony konkurentowi właściciela spornego prawa wyłącznego, w szczególności w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym RP." Podobnie w wyroku z dnia 6 czerwca 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 454/06, LEX nr 210151, uznano szeroką legitymację do unieważnienia wzoru przemysłowego stwierdzając, że: "Interes prawny w unieważnieniu patentu mają w szczególności nie tylko konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym, ale również - przykładowo - pozwany o naruszenie patentu, czy też osoba, której oddalono wniosek o stwierdzenie, że produkcja, którą prowadzi lub zamierza prowadzić, nie jest objęta danym patentem." Potwierdzono to również w wyroku z dnia 29 sierpnia 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 867/06, LEX nr 246145, uznając, że:

"1. Na gruncie prawa własności przemysłowej, interes prawny w unieważnieniu patentu ma nie tylko osoba, której postawiono zarzut naruszenia patentu, ale również mają go w szczególności konkurenci uprawnionego z patentu, którzy zamierzają wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym, czy - przykładowo - osoba, której oddalono wniosek o stwierdzenie, że produkcja, którą prowadzi lub zamierza prowadzić, nie jest objęta danym patentem.

2. Dla istnienia interesu prawnego norma prawna nie musi przyznawać podmiotowi wywodzącemu z niej swój interes prawny konkretnych uprawnień lub obowiązków, bo wtedy interes prawny przekształciłby się w roszczenie prawne lub publiczne prawo podmiotowe; wystarczy, że daje możliwość ochrony w sformalizowanym postępowaniu i powoduje, że podmiot, którego sfery prawnej bezpośrednio dotyczy, może skutecznie domagać się wydania orzeczenia administracyjnego. Istota interesu prawnego wynika przede wszystkim z konstytucyjnej zasady swobody prowadzenia (wolności) działalności gospodarczej, wyrażonej w art. 20 i 22 Konstytucji RP oraz art. 5 ustawy o działalności gospodarczej".

Potwierdza to również wyrok NSA z dnia 5 lipca 2007 r., sygn. akt II GSK 92/07, LEX nr 368201, w myśl którego: " 3. Interes prawny w żądaniu unieważnienia patentu ma "realny" konkurent uprawnionego z patentu, którego zamiar wytwarzania przedmiotów lub stosowania technologii opisanej w dokumencie patentowym wiąże się ściśle z zakresem prowadzonej przez niego działalności zarobkowej czy zawodowej".

I – chyba najistotniejszy, bo najbardziej zbliżony do stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy – wyrok NSA z dnia 29 października 2007 r., sygn. akt II GSK 183/07, ONSAiWSA 2009/1/12, z którego jednoznacznie wynika, że: "Sam fakt uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, gdy inny producent wprowadził wcześniej na rynek produkt o cechach podobnych do zarejestrowanego wzoru przemysłowego, stanowi wystarczającą przesłankę do uznania interesu prawnego tego producenta w domaganiu się unieważnienia prawa z rejestracji wzoru, stosownie do art. 117 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.)".

Z akt wynika kilka istotnych dla sprawy okoliczności. Mianowicie:

- po pierwsze – wnioskodawca dwukrotnie zgłaszał wzór zdobniczy butelki o konturach mapy Polski do rejestracji (za nr [...] w dniu [...] kwietnia 1997 r. oraz za nr [...] w dniu [...] czerwca 1997 r.); w obu przypadkach postępowanie umorzono;

- po drugie – wnioskodawca uzyskał prawo ochronne na znak towarowy przestrzenny [...] pt.:" [...]", które wygasło w dniu [...] października 2005 r.; uprawniony zarzucił, że przedmiotowe prawo ochronne zostało udzielone na rzecz J. A. i J. D., prowadzących działalność w formie spółki cywilnej D., zatem zgodnie z art. 864 k.c., doktryną i orzecznictwem prawo z rejestracji znaku towarowego stanowi współwłasność łączną wspólników, przeto legitymowanymi czynnie w procesie mogą być jedynie J. A. i J. D. (współuczestnictwo konieczne);

- po trzecie - wnioskodawca wyjaśnił, że ma przedwstępną umowę na sprzedaż butelek sprzed ponad roku, ale nie może sprzedawać swojej butelki, gdyż podobna jest na rynku i w tym upatruje swój interes prawny. Do protokółu z rozprawy złożył pismo z dnia [...] września 2008 r. oraz załączniki do tego pisma, a przy piśmie z dnia [...] listopada 2008 r. nadesłał fakturę nr [...] z dnia [...] września 1999 r. Natomiast uprawniony podniósł, że z dokumentów tych nie wynika jakiego kształtu były butelki, umowa z dnia [...] stycznia 1997 r. z [...] Wytwórnią Wódek [...] dotyczy ewentualnych wspólnych praw wnioskodawcy i p. J. D. (o nieznanych udziałach), wnioskodawca zaś: 1) nie przedstawił – mimo zobowiązania na rozprawie - dowodów na okoliczność wprowadzenia do obrotu przed dniem [...] marca 2006 r. butelek tożsamych z przedmiotem według wzoru przemysłowego [...], oraz 2) nie złożył do akt postępowania sygnalizowanego w piśmie procesowym z dnia [...] listopada 2008 r. z powództwa cywilnego w przedmiocie naruszenia praw autorskich wnioskodawcy i o czyn nieuczciwej konkurencji.

Uprawniony jednoznacznie łączy uwzględnienie wniosku przez Urząd Patentowy z posiadaniem przez wnioskodawcę prawa ochronnego na znak towarowy przestrzenny [...] pt.: " [...]", podkreślając jednocześnie, że prawo to wygasło w dniu [...] października 2005 r., a zgłoszone wcześniej wzory zdobnicze nie zostały zarejestrowane. W ocenie uprawnionego wnioskodawca ma w sprawie jedynie interes faktyczny, nie zaś interes prawny.

Z kolei Urząd Patentowy równie jednoznacznie zaprzecza i stwierdza, że unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "[...]" nr [...] nie miało żadnego związku z wygasłym prawem ochronnym na znak towarowy przestrzenny [...] pt.: " [...]", zaś uznanie interesu wnioskodawcy związane było ze stanowiskiem sądów administracyjnych dotyczącym – najogólniej biorąc – praw konkurentów w zakresie wzorów przemysłowych i ułatwienia przedsiębiorcom dochodzenia swoich praw w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym.

Jak już wyżej wskazano, stanowisko Urzędu Patentowego RP w rozpatrywanej kwestii jest trafne i znajduje oparcie w jednolitym orzecznictwie sądów administracyjnych.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w jednym z powołanych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego (z dnia 5 lipca 2007 r., sygn. akt II GSK 92/07, LEX nr 368201) jest mowa o "realnym" konkurencie uprawnionego, którego zamiar wytwarzania przedmiotów lub stosowania technologii opisanej w dokumencie patentowym wiąże się ściśle z zakresem prowadzonej przez niego działalności zarobkowej czy zawodowej. Kwestii tej "realności" Urząd Patentowy nie wyjaśnił, a jest ona – w ocenie Sądu - wobec wieloletnich, bezskutecznych prób zarejestrowania przez wnioskodawcę wzoru zdobniczego [...] do rejestracji oraz niewykorzystania prawa z rejestracji znaku towarowego przestrzennego [...] pt.: " [...]", istotna dla sprawy.

Poza tym w postępowaniu pominięto dowody wskazane przez uprawnionego (na okoliczność wprowadzenia do obrotu przed dniem [...] marca 2006 r. butelek tożsamych z przedmiotem według wzoru przemysłowego [...], oraz powództwa cywilnego w przedmiocie naruszenia praw autorskich wnioskodawcy i o czyn nieuczciwej konkurencji); w ocenie Sądu dokumenty te mogły mieć istotne znaczenie dla sprawy.

Idąc dalej należy zważyć, zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 9 marca 2007 r., sygn. akt VI SA/Wa 2233/06, LEX nr 322721, że:

"1. Rejestracyjny system udzielania praw na wzory przemysłowe zakłada, że poza sprawdzeniem prawidłowości sporządzenia zgłoszenia (art. 110 w zw. z art. 106 p.w.p.) Urząd Patentowy nie bada, czy zgłoszony wzór spełnia warunki nowości i indywidualnego charakteru. Brak spełnienia tych warunków może być stwierdzony przez organ w wyniku postępowania o unieważnienie udzielonego prawa z rejestracji wzoru przemysłowego (por. art. 255 pkt 1 p.w.p.), które ma charakter sporny (bezpośrednio po udzieleniu ochrony może też nastąpić, jeżeli uprawniony nie będzie się temu sprzeciwiał, uchylenie decyzji rejestracyjnej w trybie postępowania sprzeciwowego - por. art. 246 i art. 247 p.w.p.). Dopiero wówczas dochodzi do merytorycznej oceny, czy dane rozwiązanie spełnia ustawowe kryteria wzoru przemysłowego, tj. czy cechuje je nowość i indywidualny charakter.

2. Ochrona wzoru przemysłowego oparta została na szeroko rozumianym pierwszeństwie, którego podstawą jest brak udostępnienia publicznego.

3. W świetle art. 104 ust. 1 p.w.p. termin "zorientowany użytkownik" wskazuje na osobę, która używa w sposób stały danego produktu; nie jest więc to ani przeciętny konsument ani przeciętny fachowiec.

4. Zwrot "ogólne wrażenie", o którym mowa w art. 104 p.w.p., wskazuje na to, że wzór musi się różnić od wzoru już znanego i nie może wywoływać wrażenia, że taką postać wytworu już widziano".

W ocenie Sądu, badanie nowości i ogólnego wrażenia, o którym mowa w art. 104 p.w.p., zostało przeprowadzone w kontrolowanym postępowaniu w sposób prawidłowy; Urząd Patentowy zasadnie uznał, że dwie cechy butelki według spornego wzoru, tj. krótsza szyjka i nieznaczne nachylenie ścianek bocznych stopki nie wyróżniają tej butelki od butelki według znaku przestrzennego i nie stanowią podstawy do jej identyfikacji w porównaniu z butelką przeciwstawioną, więc te różnice należy uznać za nieistotne szczegóły, o których mowa w art. 103 ust. 1 p.w.p.

Tym niemniej, biorąc pod uwagę wskazane braki w postępowaniu dowodowym, w tym związane również z nieustaleniem praw autorskich do spornej butelki, Sąd uznał, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 7 w zw. z art. 77 K.p.a. oraz art. 80 K.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, przez co Urząd Patentowy nie zbadał wszystkich okoliczności faktycznych sprawy oraz nie przeprowadził dowodów koniecznych do jej wyjaśnienia.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.) orzekł jak w sentencji wyroku.

Na podstawie art. 152 powołanej ustawy orzeczono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.