Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Roman Ciąglewicz /spr./ po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Stowarzyszenia [...] o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika w sprawie ze skarg kasacyjnych K. M. H., A. J. P., A. P. P., Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka od postanowienia Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 1652/16 w sprawie ze skargi K. M. H., A. J. P., A. P. P. na postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego postanawia: dopuścić Stowarzyszenie [...]do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika.

Postanowieniem z 29 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 1652/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę K. M. H., A. J. P., A. P. P. na postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego.

Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia złożyli K. M. H., A. J. P., A. P. P., Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

Wnioskiem z 26 stycznia 2017 r. Stowarzyszenie [...], jako organizacja społeczna, na podstawie art. 33 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), dalej P.p.s.a., wniosło o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika.

W uzasadnieniu podniosło, że jest największym stowarzyszeniem sędziowskim w Polsce, liczącym ponad 3500 członków. Skupia sędziów sądów powszechnych, sądów administracyjnych, sądów wojskowych i Sądu Najwyższego. Do statutowych celów Stowarzyszenia należy m. in. urzeczywistnianie zasad demokratycznego państwa prawnego, umacnianie niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz troska o ich autorytet, reprezentacja zawodowych i socjalnych interesów środowiska sędziowskiego. Tym samym, w ocenie Stowarzyszenia, przedmiot niniejszego postępowania dotyczy jego statutowej działalności.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 33 § 2 P.p.s.a., udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, o której mowa w art. 25 § 4, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności.

W świetle art. 33 § 2 P.p.s.a., każdy cel działania określony w statucie nadanym czy przyjętym zgodnie z obowiązującym prawem może uzasadniać wystąpienie z żądaniem dopuszczenia do postępowania sądowego, jeżeli przedmiot postępowania wkracza w zakres działań organizacji społecznej, czy to ze względu na czynności postępowania, czy też ze względu na jego wynik. Celem wymienionym w statucie (regulaminie) organizacji, uzasadniającym dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu sądowym może być nie tylko obrona indywidualnych interesów i praw swoich członków, ale także na przykład propagowanie określonej działalności czy pewnych idei, ochrona wartości materialnych i niematerialnych, zapobieganie niekorzystnym zjawiskom społecznym lub ekonomicznym. Organizacja społeczna może działać na rzecz jednej ze stron, wzmacniając jej pozycję w postępowaniu, a może też nie wiązać swoich czynności procesowych z interesami żadnej ze stron, mając na uwadze tylko zachowanie wymagań interesu społecznego (por. postanowienie NSA z dnia 23 lutego 2012 r., sygn. akt II OZ 104/12).

Powyższy przepis nie ogranicza możliwości udziału organizacji społecznych w postępowaniach sądowoadministracyjnych tylko do tych, w których przedmiotem skargi są akty wydane w postępowaniu administracyjnym, na podobieństwo art. 33 § 1 P.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 15 lutego 2012 r., sygn. akt II OZ 55/12; postanowienie NSA z dnia 19 lipca 2012 r., sygn. akt II OZ 604/12).. Za wykładnią pozwalającą przyznać możliwość dopuszczenia udziału organizacji społecznych w charakterze uczestnika w każdym postępowaniu sądowoadministracyjnym, niezależnie od jego przedmiotu, przemawia nie tylko wykładnia literalna, ale ponadto wykładnia funkcjonalna i prokonstytucyjna. Udział organizacji społecznej jest jednym z czynników umożliwiających społeczną kontrolę działalności judykatury, pozwalając naświetlić i wyjaśnić sprawę z dodatkowych perspektyw. Wpływać to może zatem pozytywnie na realizację prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), jak również na sprawność działania organów państwa, której zapewnienie stanowi wartość konstytucyjną (zob. preambuła Konstytucji RP). Jednocześnie zapewnienie prawnej możliwości ubiegania się przez organizacje społeczne o dopuszczenie do udziału w postępowaniu stanowi wyraz koncepcji społeczeństwa obywatelskiego, pozwalając na wypowiedzenie się zainteresowanych sprawą grup obywateli.

Wobec powyższego, w pierwszej kolejności, Sąd rozpoznając wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym powinien zbadać, czy sprawa, do której zgłosiła udział organizacja społeczna, dotyczy zakresu jego statutowej działalności oraz czy realizuje w ten sposób interes społeczny. Te przesłanki winny stanowić podstawę rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie dopuszczenia do udziału w sprawie. Podkreślić również należy, że w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie jest dopuszczalna taka wykładnia art. 33 § 2 P.p.s.a., według której sąd administracyjny byłby zobowiązany do uwzględnienia wniosku organizacji społecznej tylko z tego powodu, że jest ona formalnie organizacją społeczną, a charakter rozpoznawanej sprawy sądowoadministracyjnej jest zgodny z zakresem jej statutowej działalności. Decydujące dla oceny wniosku stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w sprawie sądowoadministracyjnej jest bowiem wykazanie nie tylko tego, że sprawa dotyczy jej statutowej działalności, ale okoliczność, że za udziałem tym przemawia interes społeczny (por. postanowienie NSA z dnia 28 września 2009 r., sygn. akt II GZ 55/09, ONSA i wsa 2010/2/23).

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że za udziałem Stowarzyszenia [...] w niniejszym postępowaniu przemawia interes społeczny, jak i fakt, że przedmiot tego postępowania dotyczy statutowej działalności Stowarzyszenia.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 33 § 2 w zw. z art. 193 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.