Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ireneusz Fornalik Sędziowie Sędzia WSA Michał Ruszyński Sędzia WSA Marek Szumilas (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Agata Przybyła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2010 r. sprawy ze skargi P.S., M.P., E.B. na decyzję Wojewody z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie odmowy sprostowania nazwiska oddala skargę.

Decyzją nr [...] z dnia [...] czerwca 2010r. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, po rozpatrzeniu wniosku P.S., powołując się na dyspozycję art. 28 ustawy z dnia 29 września 1986r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2004r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.), odmówił sprostowania w akcie małżeństwa rodziców wnioskodawcy (S.F. i S.P.) nazwiska S. na S..

W uzasadnieniu decyzji Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego wskazał, iż dnia [...] kwietnia 2010r. P.S. złożył wniosek o sprostowanie nazwiska w akcie małżeństwa swoich rodziców nr [...], przedkładając wraz z wnioskiem akt urodzenia swojego ojca, wydany przez Archiwum Państwowe w języku niemieckim oraz jego tłumaczenie na język polski, dokonane przez tłumacza przysięgłego języka niemieckiego – I.B.. Organ I instancji podniósł, że w przedstawionym tłumaczeniu tłumacz przysięgły umieścił nazwisko S., choć w oryginalnym niemieckim dokumencie znajduje się nazwisko S.. W oświadczeniu z dnia [...] maja 2010r. I.B. wyjaśnił, że w sporządzonym tłumaczeniu aktu urodzenia ojca wnioskodawcy popełnił błąd w pisowni nazwiska pisząc S. zamiast jak powinno być prawidłowo S.. Mając powyższe na względzie, Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego stwierdził, że uwidocznione w akcie małżeństwa nazwisko S. jest zgodne z aktem urodzenia, w którym również figuruje nazwisko S..

Organ I instancji wskazał dalej, że zgodnie z art. 28 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego można sprostować błędnie wpisane w akcie dane, jeżeli istnieją stosowne dokumenty, które stanowiły podstawę sporządzenia danego aktu, tj. akt małżeństwa prostuje się na podstawie aktów urodzenia osób zawierających małżeństwo. Przy czym sprostowanie w tym trybie nie może powodować istotnej zmiany treści aktu.

Ponadto Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego wyjaśnił, że w sytuacji, gdy w akcie stanu cywilnego oraz w dokumentach stanowiących podstawę jego sporządzenia dane są identyczne, zaś strona dowodzi, że akt stanu cywilnego zawiera błędy, właściwy do rozstrzygnięcia jest sąd w postępowaniu nieprocesowym na podstawie art. 31 ww. ustawy.

Pismem z dnia [...] czerwca 2010r. odwołanie od powyższej decyzji wnieśli P.S., M.P. oraz E.B.. Odwołujący się podnieśli, iż stale posługują się nazwiskiem S.; nazwisko to uwidocznione jest we wszystkich dokumentach (odpisach aktów zgonu, aktów urodzeń), którymi się posługują.

Zdaniem wnoszących odwołanie uzasadnienie decyzji organu I instancji jest sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, jeśli zważy się, że Archiwum Państwowe przesłało uwierzytelnioną kopię aktu urodzenia F.S. wraz z tłumaczeniem, zaś tłumacz przysięgły języka niemieckiego I.B. umieścił w swoim tłumaczeniu nazwisko S..

P.S., M.P. oraz E.B. za niesłuszne uznali odniesienie się przez organ do oświadczenia tłumacza o odwołaniu tłumaczenia nazwiska. W ich ocenie powyższe oświadczenie jest sprzeczne z prawidłowym tłumaczeniem, podyktowane jest obawą przed koniecznością uczestnictwa tłumacza w sprawach administracyjnych, czy sądowych, a sugerowane przypuszczenie o błędzie niemieckiego urzędnika Urzędu Stanu Cywilnego nie jest dowodem w sprawie.

Z uwagi na powyższe odwołujący się wnieśli o zmianę i sprostowanie nazwiska zgodnie z wnioskiem, ewentualnie o uchylenie decyzji nr [...] z dnia [...] czerwca 2010r. i przekazanie sprawy organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Po rozpoznaniu odwołania, Wojewoda decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2010r., działając na podstawie art. 28 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego oraz art. 138 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), utrzymał w mocy decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego z dnia [...] czerwca 2010r.

Wojewoda zwrócił uwagę, że w aktach sprawy znajdują się dwa tłumaczenia tego samego aktu urodzenia, sporządzone przez tego samego tłumacza przysięgłego. W jednym z aktów widnieje nazwisko S., w drugim S.. Tłumacz przysięgły I.B. wskazał, iż w omawianym akcie urodzenia wpisane jest nazwisko S. i tak też winno być sporządzone jego tłumaczenie.

Organ odwoławczy podniósł dalej, że na mocy art. 28 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego uprawniony jest wyłącznie do sprostowania oczywistego błędu pisarskiego, a sprostowanie to nie może powodować istotnej zmiany treści aktu. Za błąd pisarski można uznać tylko taki błąd, który wystąpił w wyniku niestarannego sporządzenia aktu stanu cywilnego, "tj. gdyby w samym akcie stanu cywilnego wpisano inne dane, niż w dokumentach dostarczonych do jego sporządzenia (np. gdy akt został poprawnie przetłumaczony, a kierownik Urzędu Stanu Cywilnego błędnie wpisał jego treść do polskich ksiąg stanu cywilnego)".

W ocenie Wojewody, z uwagi na identyczność danych zawartych w akcie stanu cywilnego (zarówno w akcie urodzenia, jak i małżeństwa F.S.) oraz w dokumentach stanowiących podstawę jego sporządzenia, a także ze względu na stanowisko strony dowodzącej o błędnej treści aktu stanu cywilnego, właściwym do orzeczenia w przedmiocie sprostowania aktu jest sąd powszechny w postępowaniu nieprocesowym (art. 31 Prawa o aktach stanu cywilnego).

Pismem z dnia 19 lipca 2010r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. na decyzję Wojewody z dnia [...] lipca 2010r. wnieśli P.S., M.P. oraz E.B.. W złożonej skardze powielone zostały głównie argumenty przedstawione uprzednio w odwołaniu od decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego z dnia [...] czerwca 2010r. Nadto skarżący podnieśli, że Wojewoda nie przeprowadził właściwie postępowania dowodowego, nie wyjaśnił wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, w tym nie skorzystał z dowodu w postaci tłumaczenia dokonanego przez innego tłumacza przysięgłego.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Sądowa kontrola legalności decyzji administracyjnych sprawowana jest w granicach sprawy, a rozstrzygając o zasadności skargi sąd nie jest związany jej zarzutami, ani wnioskami oraz powołaną podstawą prawną (art.134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - nazywaną dalej p.p.s.a. ).

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowił przepis art. 28 ustawy z dnia 29 września 1986r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2004r. Nr 161, poz 1688). Zgodnie z treścią tej normy prawnej w akcie stanu cywilnego nie można dokonywać żadnych zmian, chyba że ustawa stanowi inaczej. Można jedynie sprostować oczywisty błąd pisarski.

Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem sądów administracyjnych, przy wykładni wymienionego przepisu należy przyjąć, że oczywistość polega na tym, iż okoliczność popełnienia błędu nie budzi wątpliwości przy porównaniu z innymi dokumentami, zwłaszcza z wcześniej sporządzonymi aktami stanu cywilnego, których dane są reprodukowane w akcie. Za oczywisty błąd pisarski należy uznać taką niedokładność, która nie znalazłaby się w akcie, gdyby uczestnicy czynności - to znaczy osoba zgłaszająca dane i kierownik urzędu stanu cywilnego - wykazali należytą staranność. W szczególności chodzi tu o przeoczenie, że coś źle odczytano, pominięto przy pisaniu, wpisano w niewłaściwej rubryce albo przeinaczono części wyrazu (tak: uzasadnienie wyroku NSA z 16 grudnia 1987r, SA/Gd 679/87, ONSA 1987/2/90 oraz Wojewódzkich Sądów Administracyjnych: w Łodzi z dnia 4 października 2005 roku w spr. IISA/Łd 19/05, W Warszawie z dnia 22 listopada 2005 roku w sprawie IV SA/Wa 1420/05, w Gliwicach z dnia 3 czerwca 2009 roku w spr. II SA/GL 168/09 iż dnia 29 wrzesnia 2006 roku w spr. II SA/GL 551/06 oraz w Kielcach z dnia 29 października 2008 roku w spr. II SA/Ke 517/08 ).

Wskazać przy tym należy, iż interpretując przepisy rozdziału 4 ustawy regulującego kwestie unieważniania, sprostowania, ustalania treści, odtwarzania i uzupełniania aktu stanu cywilnego, nie można pomijać normy sformułowanej w art. 4 ustawy, w myśl którego akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Dlatego też, poza sprawami określonymi w art. 28 i art. 36 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, według których sprostowania (uzupełnienia) mogą być dokonywane w postępowaniu administracyjnym, w pozostałych sprawach - stosownie do art. 33 - orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym. Sąd powszechny jest więc właściwy, gdy akt stanu cywilnego podlega sprostowaniu w razie błędnego lub nieścisłego jego zredagowania (art. 31 ustawy).

W akcie stanu cywilnego nr [...] wpisanym na podstawie decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego nr [...] z dnia [...] stycznia 2010 roku nazwisko męża brzmi "S.". Zważyć trzeba, iż uwidocznione w tymże akcie nazwisko zgodne jest z tłumaczeniem świadectwa ślubu z języka ukraińskiego, jak również z przedstawionym w postępowaniu administracyjnym dokumentem sporządzonym w dniu [...] września 1905r. na okoliczność urodzin F.S. w [...] w dniu [...] września 1905r. Z prawidłowej wersji tłumaczenia tego dokumentu dokonanego w dniu [...] kwietnia 2010r. wynika, że P.P. zgłosiła w Urzędzie Stanu Cywilnego fakt urodzenia dziecka o imieniu F., którego rodzicami byli H.S. i J.S.. Przekładu z oryginału aktu urodzenia sporządzonego w języku niemieckim dokonał tłumacz przysięgły, podobnie tłumacz przysięgły dokonał przekładu z oryginału aktu małżeństwa z dnia [...] września 1905r.

Co prawda z akt sprawy wynika, że rozbieżności w pisowni nazwiska występują w dokonanym przez tłumacza przysięgłego języka niemieckiego – I.B. tłumaczeniu dokumentu z dnia [...] września 1905r., jednakże rozbieżność ta, wbrew twierdzeniom skarżących, z uwagi na złożone przez tłumacza oświadczenie z dnia [...] maja 2010r. nie może mieć wpływu na dokonaną przez organy ocenę zebranego w postępowaniu administracyjnym materiału dowodowego. Ocena ta jest logiczna i przekonująca.

Na dokonaną ocenę nie mogą też mieć wpływu przedstawione Kierownikowi Urzędu Stanu Cywilnego przez strony przy piśmie z dnia [...] maja 2010r. kserokopie dokumentów potwierdzających rejestrację urodzeń, małżeństw i zgonów, które nastąpiły już po zawarciu przez F.S. małżeństwa, w tym kserokopie:

1) odpisu skróconego aktu urodzenia córki F. – Z.S.,

2) odpisu skróconego aktu urodzenia syna F. – P.S. nr [...] wraz ze wzmianką o sprostowaniu błędnie wpisanego nazwiska,

3) odpisu skróconego aktu małżeństwa córki F. – Z.S.,

4) odpisu skróconego aktu małżeństwa syna F. – J.S.,

5) odpisu skróconego aktu zgonu syna F. – J.S.,

6) odpisu skróconego aktu zgonu córki F. – T.K.,

7) odpisu skróconego aktu zgonu F.S.,

8) odpisu skróconego aktu zgonu P.S..

Oczywistość błędu pisarskiego nie może być uznana, w sytuacji gdy w akcie stanu cywilnego – akcie małżeństwa nr [...] oraz w dokumencie, który stanowił podstawę jego sporządzenia tj. w świadectwie ślubu sporządzonym w Urzędzie Parafialnym, jak i w dokumencie sporządzonym w Urzędzie Stanu Cywilnego na okoliczność urodzenia F.S. brzmienie nazwiska jest identyczne, zaś w przedstawionych przez strony dokumentach potwierdzających rejestrację urodzeń, małżeństw i zgonów, które nastąpiły po zawarciu przez F.S. małżeństwa brzmienie uwidocznionego w nich nazwiska jest odmienne.

Wskazać trzeba, iż wśród dokumentów złożonych przez skarżących do akt administracyjnych jest także świadectwo nauki Religi, w którym zapisano nazwisko w jeszcze innej formie "M.S.". Do akt sądowych skarżący przedłożyli przekłady aktu urodzenia F. dokonane przez tłumaczy języka niemieckiego, którzy brzmienie nazwiska odczytali jako "S.".

Powyższe odmienności zapisu nazwiska ojca skarżących, potwierdzają wyżej opisany wniosek, że w rozpoznawanej sprawie przy sporządzaniu aktu małżeństwa nie nastąpił oczywisty błąd pisarski.

Przepis art. 4 ustawy prawo o aktach stanu cywilnego zawiera normę, w myśl której akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych: ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Akt stanu cywilnego – sporządzony (zapisany) w księgach stanu cywilnego, objęty jest zasadą trwałości aktu stanu cywilnego, a przepisy ustawy o aktach stanu cywilnego przewidują ściśle określone wyjątki, w których dopuszczalna jest możliwość dokonywania zmian w aktach stanu cywilnego.

W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się (por. A. Czajkowska, E. Pachniewska Prawo o aktach stanu cywilnego – Komentarz, orzecznictwo, wzory pism, Wyd. 3 - 2005r. Lexis Nexis, str. 55 i n.), iż wyjątkowe przypadki, w których możliwe jest dokonywanie zmian w aktach stanu cywilnego ( poza stwierdzeniem ich unieważnienia) regulują przepisy:

- art. 18 ust. 2 - dopuszczający skreślenie w akcie danych, które nie mogą być zamieszczone w akcie,

- art. 28 - dopuszczający możliwość sprostowania oczywistego błędu pisarskiego w akcie stanu cywilnego,

- art. 31 - dopuszczający sprostowanie aktu w razie błędnego lub niewłaściwego zredagowania jego treści,

- art. 36 dotyczący uzupełnienia aktu nie zawierającego wszystkich danych, które powinny być w nim zamieszczone, tymi danymi.

Zarazem przepis art. 33 omawianej ustawy stanowi, iż w sprawach określonych w art. 30-32 orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Do wyłącznej zatem drogi postępowania przed sądem powszechnym należą sprawy, których przedmiotem jest; unieważnienie aktu stanu cywilnego, jeżeli;

1) stwierdza zdarzenie niezgodne z prawdą;

2) uchybienia powstałe przy sporządzaniu aktu zmniejszają jego moc dowodową (art. 30); sprostowanie aktu stanu cywilnego w razie błędnego lub niewłaściwego jego zredagowania (art. 31); ustalenie treści aktu stanu cywilnego jeżeli:

a) akt unieważniony ma być zastąpiony nowym aktem;

b) akt urodzenia i akt małżeństwa nie został sporządzony i nie można go sporządzić w trybie przewidzianym przepisami ustawy.

Tak zatem za trafne należy uznać stanowisko organ I i II instancji, iż w rozpoznawanym przypadku sprostowanie treści aktu małżeństwa rodziców skarżących, może nastąpić tylko w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Zważyć bowiem trzeba, że dostosowanie treści aktu stanu cywilnego stwierdzającego zdarzenie niezgodne z prawdą do stanu rzeczywistego może nastąpić jedynie w postępowaniu sądowym. Nie może ono nastąpić w postępowaniu administracyjnym lub też sądowoadministracyjnym (K. Gondolek, A. Stanowska, Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem. Przepisy wykonawcze i związkowe, Warszawa 1991, s. 47-48; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lipca 2001r., sygn. akt V SA 493/01).

Z tych wszystkich względów uznając, że w nazwisku F.S. uwidocznionym w akcie małżeństwa nr [...] nie występuje oczywisty błąd pisarski, podlegający sprostowaniu w trybie art. 28 ustawy, stwierdzić należy, iż organy zasadnie odmówiły dokonania wnioskowanego sprostowania. Ponieważ zarzuty skargi okazały się niezasadne, zaś brak jest w sprawie okoliczności, które należałoby wziąć pod uwagę z urzędu, Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę z powołaniem się na przepis art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).