Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzena Kowalewska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Dziel,, Sędzia WSA Bolesław Stachura, , po rozpoznaniu w Wydziale I na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 października 2021 r. sprawy ze skargi U.Z. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w S. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automatach oddala skargę.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...].2021 r., nr [...], Dyrektor Izby Administracji Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Naczelnika [...] Urzędu Celno-Skarbowego w S. z dnia [...].2020 r., nr [...], którą wymierzono U. Z. karę pieniężną w wysokości [...] zł z tytułu urządzania gier na automatach.

Powyższa decyzja została podjęta na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm. – dalej: "O.p.") oraz art. 1 ust. 1 i 2, art. 2 ust. 3 i 4, art. 3, art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a i c, art. 5 ust. 1 i 1c, art. 6 ust. 1 i 5, art. 14 ust. 1, art. 15j ust 1 pkt 1 i 2, ust. 2, art. 23a ust. 1 i 2, art. 89 ust 1 pkt 4 i ust. 4 pkt 3, art. 91 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 165 ze zm. – dalej: "u.g.h."), w następującym stanie sprawy.

W dniu 7.03.2019 r. funkcjonariusze [...] Urzędu Celno-Skarbowego w S., działając w trybie przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, podjęli czynności procesowe w lokalu gastronomicznym o nazwie "P. M.", mieszczącym się przy ul. [...] w P.. Podjęte przez nich działania, w tym przeprowadzony eksperyment procesowy z odtworzenia gier, doprowadziły do ujawnienia dwóch automatów do gier (bez nazwy), o których mowa w art. 2 ust. 3 i 4 u.g.h. Były to bowiem urządzenia komputerowe, wygranymi były pieniądze i punkty kredytowe, za które można było podjąć następną grę zawierającą element losowości. Z uwagi na fakt, że automaty te nie były zarejestrowane przez naczelnika urzędu celno-skarbowego i były eksploatowane w miejscu niedozwolonym, tj. poza kasynem gry lub salonem gier na automatach – zatrzymano je jako dowód rzeczowy w sprawie.

Jak ustalili kontrolujący, właścicielami lokalu (na zasadzie ustawowej współwłasności małżeńskiej), byli U. i S. Z., którzy, co wynikało z ujawnionej umowy najmu z [...].2019 r., wynajęli 5 m2 jego powierzchni - D. B. sp. z o.o. w D. , która to spółka zainstalowała na niej ww. dwa automaty do gier. W lokalu tym ponadto działalność gastronomiczną prowadziła U. Z., jako: Firma [...] "M. " Z. U. z siedzibą w P..

Przeprowadzone 7.03.2019 r. czynności procesowe udokumentowano w: protokole przeszukania, oględzin miejsca i rzeczy, oględzin rzeczy - wewnętrznych, a przebieg eksperymentu procesowego z odtworzenia gier, oprócz opisania go w protokole, zarejestrowano także kamerą cyfrową i utrwalono na płycie DVD.

W trakcie kontroli ujawniono także zeszyt, w którym zapisywano informacje o graczach i wielkościach wygranych.

Dokumenty związane z przeprowadzonymi czynnościami procesowymi zostały następnie przekazane do komórki dochodzeniowo-śledczej [...] Urzędu Celno-Skarbowego w S., celem prowadzenia postępowania karnego skarbowego. W jego trakcie finansowy organ postępowania przygotowawczego dwukrotnie (25.04 i 13.12.2019 r.) przesłuchał U. Z., w charakterze świadka, na okoliczność urządzania gier na automatach.

Postanowieniem z dnia [...].2020 r., Naczelnik [...] Urzędu Celno-Skarbowego w S., będąc zarazem organem podatkowym, mając na uwadze zgromadzony materiał dowodowy, wszczął wobec U. Z. (dalej: "Strona", "Skarżąca") postępowanie administracyjne, do którego włączył dokumenty z postępowania karnego skarbowego.

W toku prowadzonego postępowania, odpowiadając na wezwania organu I instancji do wyjaśnienia okoliczności związanych z wstawieniem do lokalu dwóch automatów do gier i ich późniejszą eksploatacją, Strona w piśmie z dnia 21.07.2020 r. wskazała m.in., że nie zna osób, które wstawiły maszyny do lokalu, nie zajmowała się ich obsługą oraz nie wie, w jakim celu sp. z o.o. D. B. wynajęła część powierzchni lokalu. Odpowiedzi na wezwania organu I instancji udzielili także zatrudnieni w lokalu pracownicy Strony – L.L. oraz M. K.. Z odpowiedzi tych wynikało, że nie znali osób zajmujących się obsługą automatów, nie posiadali kluczy do ich otwierania, a w przypadku awarii informowali Stronę o tym fakcie. W specjalnym zeszycie rozliczeniowym baru prowadzili ponadto zapisy odnośnie skarg klientów i wyników gier.

W piśmie z dnia 7.10.2020 r., złożonym po zapoznaniu się ze zgromadzonym materiałem dowodowym przez pełnomocnika Strony, Strona wskazała, że nie może być uznana za urządzającą gry hazardowe ani za właściciela samoistnego lokalu, w którym te gry urządzano. Strona nie zajmowała się bowiem sprawami związanymi z obsługą automatów do gry ani nie zlecała wykonywania tych czynności pracownikom zatrudnionym w lokalu, a ponadto, na podstawie umowy najmu z [...].2019 r., lokal przy ul. [...] w P. został wynajęty D. B. sp. z o.o. w D. i w dniu kontroli był przedmiotem posiadania zależnego.

Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny, w kontekście regulacji prawnej wynikającej z art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h., [...] [...].12.2020 r. organ I instancji wydał decyzję, którą wymierzył Stronie, jako posiadaczowi samoistnemu lokalu, w którym znajdowały się dwa niezarejestrowane automaty do gier i w którym prowadzona była działalność gastronomiczna, karę pieniężną w wysokości [...] zł.

Pismem z dnia 21.12.2020 r., Strona wniosła odwołanie od decyzji organu I instancji, podnosząc w nim zarzuty naruszenia zarówno przepisów prawa materialnego, jak i procesowego. Do dowołania Strona załączyła oświadczenie złożone w dniu 17.12.2020 r. D. B. sp. z o.o., o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli (tj. zawarcia umowy najmu) złożonego pod wpływem groźby, ze strony jej męża S. Z., wnosząc o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tego oświadczenia.

Postanowieniem z dnia [...].2021 r., nr [...], organ I instancji z urzędu sprostował omyłki pisarskie popełnione w uzasadnieniu decyzji.

Następnie, postanowieniem z dnia [...].2021 r., nr [...], Dyrektor Izby Administracji Skarbowej odmówił przeprowadzenia dowodu wnioskowanego przez Stronę, wskazując w uzasadnieniu odmowy, że zawarcie umowy na wynajem części powierzchni lokalu pod automaty do gier lub jej brak nie ma znaczenia, w kontekście odpowiedzialności, z art. 89 ust 1 pkt 4 u.g.h., posiadacza samoistnego lokalu.

W piśmie z dnia 26.04.2021 r., Strona zakwestionowała powyższe stanowisko organu odwoławczego, podnosząc, że skoro wynajęła D. B. sp. z o.o. część powierzchni lokalu, znakiem tego wyłączona została jej odpowiedzialność, gdyż część lokalu z automatami do gry była przedmiotem posiadania zależnego, a ponadto, powołując się na art. 88 k.c., wskazała że skutecznie uchyliła się od skutków prawnych zawartej umowy najmu, gdyż nie odpowiadała za działania zmarłego męża, który zmusił ją do podpisania umowy.

Po rozpatrzeniu sprawy na skutek wniesionego przez Stronę odwołania, organ odwoławczy decyzją z dnia [...]. 2021 r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że w sprawie kluczową kwestią dotyczącą odpowiedzialności posiadacza samoistnego lokalu wynikającą z art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h., jest ustalenie i ocena stanu faktycznego przyjęte do orzekania. Przepis ten stanowi bowiem, że karze pieniężnej podlega posiadacz samoistny lokalu, w którym znajdują się niezarejestrowane automaty do gier i w którym prowadzona jest działalność gastronomiczna, handlowa lub usługowa, o ile lokal nie jest przedmiotem posiadania zależnego. Wymierzenie zatem kary pieniężnej z tego tytułu będzie możliwe tylko wtedy, gdy łącznie zaistnieją następujące przesłanki:

1) ujawnione urządzenie będzie automatem do gier, w rozumieniu przepisów ustawy o grach hazardowych,

2) automat do gier nie będzie zarejestrowany,

3) w lokalu, w którym dochodzi do ujawnienia automatu do gier prowadzona będzie działalność gastronomiczna, handlowa lub usługowa,

4) podmiot, we władaniu którego znajduje się lokal, będzie jego posiadaczem samoistnym.

Zestawiając materiał dowodowy (w tym: protokoły z dnia 7.03.2019 r. - oględzin miejsca i rzeczy, w którym opisano wynik eksperymentu procesowego, i z 8.03.2019 r. - oględzin rzeczy - wewnętrznych, w którym opisano wynik oględzin wnętrza urządzeń; zapisy dokonane na płycie DVD z przebiegu czynności operacyjnych przeprowadzonych w lokalu 7.03.2019 r.; wpis do CEIDG dotyczący działalności gospodarczej Strony; wydruk zupełny treści księgi wieczystej nr [...]; umowa najmu datowana na [...].2019 r.; oświadczenie Strony z 17.12.2020 r.; dowody zgromadzone w postępowaniu karnym skarbowym) z przepisami regulującymi badaną materię, organ odwoławczy doszedł do przekonania, że w sprawie zostały wszystkie opisane powyżej warunki wymierzenia kary na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h.

I tak, organ stwierdził, że:

1) Ujawnione w lokalu Strony dwa urządzenia stanowiły automaty do gier, w rozumieniu przepisów ustawy o grach hazardowych, gdyż:

a) były to urządzenia elektroniczne (komputerowe), albowiem były one wyposażone w dwa monitory, panel sterowania z przyciskami, okablowaniem i płytą logiczną, wrzutnik monet i akceptor banknotów wraz z zasobnikiem na pieniądze, rynnę na wypłacane monety oraz mechanizm umożliwiający ich wypłatę;

b) gry na tych urządzeniach prowadzone były zarówno o wygrane pieniężne (wypłata gotówkowa), jak i rzeczowe (możliwość rozpoczęcia nowej gry za wygraną uzyskaną w poprzedniej grze);

c) gry na urządzeniach miały charakter losowy, gdyż wyniki były nieprzewidywalne i niezależne od możliwości zręcznościowych gracza.

2) Oba automaty były niewątpliwie urządzeniami niezarejestrowanymi. Skoro bowiem lokal Strony (czego Strona nie neguje) nie posiadał statusu kasyna gry ani nie był salonem gier na automatach, to umieszczone w nim urządzenia nie mogły być zarejestrowane przez naczelnika urzędu celno-skarbowego.

3) Lokal Strony stanowił lokal gastronomiczny, co jednoznacznie potwierdził protokół oględzin miejsca i rzeczy, zapisy z zatrzymanego i dołączonego do akt sprawy zeszytu, zeznanie Strony złożone w dniu 25.04.2019 r. oraz wpis do CEIDG dotyczący Strony.

4) Strona była samoistnym posiadaczem (w rozumieniu art. 336 k.c.) lokalu, w którym znajdowały się przedmiotowe automaty.

Powyższa konstatacja była następstwem stwierdzenia przez organ odwoławczy,

że ze znajdującego się w aktach sprawy wydruku zupełnego treści księgi wieczystej nr [...], wynika że małżonkowie U. i S. Z. byli, na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, właścicielami budynku-pawilonu o powierzchni całkowitej 110 m2, położonego przy ul. [...] w P.. Fakt ten zresztą nigdy nie był przez Stronę negowany. Z umowy najmu z [...].2019 r. (zestawionej przy tym z treścią oświadczenia Strony z 17.12.2020 r. złożonego przez Stronę D. B.), zawartej pomiędzy Stroną i jej mężem z D. B. sp. z o.o. w D. wynika zaś, że małżonkowie wynajęli 5 m2 powierzchni lokalu, czyli jego nieznaczną część. Zdaniem organu, wynajęcie tej spółce części powierzchni lokalu, na której spółka zainstalowała dwa automaty do gier nie oznacza, że najemca dysponował tym lokalem swobodnie jak posiadacz zależny. Dla "zwolnienia" posiadacza samoistnego z odpowiedzialności konieczne jest natomiast, aby przedmiotem posiadania zależnego był cały lokal, nie zaś jego część. Wobec tego posiadaczem samoistnym całego lokalu nadal pozostawała Strona i jej mąż, sprawując nad nim samodzielne władztwo.

W tym stanie rzeczy, organ odwoławczy uznał, że okoliczności faktyczne sprawy podlegają subsumcji pod normę prawną zawartą w art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. i zagrożone są sankcją wynikającą art. 89 ust. 4 pkt 3 u.g.h., co oznacza, że rozstrzygnięcie podjęte przez organ I instancji było prawidłowe.

W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy odniósł się do zarzutów odwołania, nie znajdując podstaw do ich uwzględnienia.

Organ odwoławczy nie zgodził się ze Stroną co do tego, że sprostowanie przez organ I instancji oczywistych omyłek w decyzji z dnia [...].2020 r. doprowadziło do zmiany podstawy prawnej wydanej decyzji. Organ odwoławczy wyjaśnił, że w podstawie prawnej decyzji organu I instancji prawidłowo podano art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h., a sprostowaniu uległ jedynie zapis przyjęty w uzasadnieniu tej decyzji (zastąpiono w dwóch miejscach zapis: art. 89 ust. 1 pkt 3 u.g.h., zapisem: art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h.).

Organ odwoławczy za całkowicie chybione uznał argumenty dotyczące technicznego charakteru przepisów stanowiących podstawę prawną wydanej decyzji, powołując się w tym zakresie na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2016 r., sygn. akt II GPS 1/16, oraz wyrok Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 października 2016 r. w sprawie o sygn. akt C-303/15. Organ nie podzielił także stanowiska Strony co do wyłącznej kompetencji Ministra Finansów do rozstrzygania charakteru gry urządzanej na konkretnym automacie.

Za bezzasadne organ odwoławczy uznał także zarzuty Strony co do naruszenia przepisów prawa materialnego art. 89 ust. 1 pkt 2-4 u.g.h., poprzez nieuprawnione uznanie Strony za podmiot "urządzający gry", oraz procedury postępowania związanej z gromadzeniem i oceną dowodów, tj. art. 187 § 1, 190 § 1 i § 2, art. 191 O.p., poprzez niezebranie i niewyczerpujące rozpatrzenia całokształtu materiału dowodowego w kontekście "urządzającego gry" oraz ograniczenie udziału w postępowaniu, nie zawiadamiając o przeprowadzeniu dowodów z przesłuchania świadków. Organ wyjaśnił, że decyzja organu I instancji skierowana została do Strony, jako posiadacza samoistnego lokalu, w którym stwierdzono niezarejestrowane automaty do gier i w którym Strona prowadziła działalność gastronomiczną, a który to lokal nie był przedmiotem posiadania zależnego. Sankcja administracyjna z tego tytułu penalizowana jest w art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. i ten właśnie przepis wskazany został w podstawie prawnej decyzji organu I instancji. Przepis ten nie odwołuje się, jako warunku jego zastosowania, do pojęcia "urządzania gier" przez osobę, we władaniu której ten lokal się znajduje. Zbędne w tych okolicznościach było ustalanie tego, czy Strona urządzała gry. Okolicznością uzasadniającą nałożenie sankcji z art. 89 ust. 1 pkt. 4 u.g.h. było zaś ustalenie, że Strona sprawowała władztwo nad lokalem jako jego posiadacz samoistny (wspólność małżeńska), w którym ujawniono automaty do gier oraz to, że lokal ten nie był przedmiotem posiadania zależnego. Z kolei, wskazywane przez Stronę przepisy art. 89 ust. 1 pkt 2 i 3 u.g.h. nie miały zastosowania w sprawie.

Odnosząc się zaś do zarzutu w kwestii niezawiadomienia Strony o przesłuchaniu świadków, organ odwoławczy wskazał, że organ I instancji nie przeprowadzał takiego dowodu, posłużył się natomiast dowodami zgromadzonymi w postępowaniu karnym skarbowym (RKS [...]), w tym pisemnymi wyjaśnieniami pracowników Strony.

Organ odwoławczy nie zgodził się także z zarzutem w kwestii nieuprawnionego nałożenia na Stronę kary pieniężnej, jako na posiadacza samoistnego lokalu, w sytuacji gdy część tego lokalu została wynajęta innemu podmiotowi pod automaty do gry. Jak wskazał, przepis art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. - który nakłada na organ obowiązek wymierzenia na posiadacza samoistnego lokalu kary pieniężnej - stanowi, że przedmiotem takiego posiadania ma być "cały lokal", a nie wydzielona jego część albo fragment jego powierzchni. Z przepisu tego wynika, że zamiarem ustawodawcy było wprowadzenie możliwości automatycznego nałożenia kary pieniężnej na podmiot faktycznie władający lokalem, w którym zastano automaty do gry, pod warunkiem prowadzenia w nim także działalności gastronomicznej, handlowej lub usługowej. W takim przypadku nie ciąży już na organach obowiązek dowodzenia "urządzania" gier na automatach. Tymczasem w sprawie nie budzi wątpliwości fakt, że właścicielami (na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej) budynku-pawilonu przy ul. [...] w P. o powierzchni całkowitej 110 m2 byli małżonkowie U. i S. Z., którzy następnie wynajęli 5 m2 powierzchni tego lokalu pod automaty do gry - D. B. sp. z o.o. oraz to, że prowadzona w nim była działalność gastronomiczna.

Organ odwoławczy odniósł się także do twierdzeń Strony, że w przypadku ,gdyby do podpisania umowy z D. B. sp. z o.o. na wynajem części lokalu, nie zmusił ją mąż, automaty do gier nie zostałyby tam wstawione, a w konsekwencji nie zostałaby na Stronę nałożona administracyjna kara pieniężna. Organ wskazał, że odpowiedzialność posiadacza samoistnego lokalu wynikająca z art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. jest automatyczna. Przepis ten nie odwołuje się bowiem do umowy najmu jako warunku jego zastosowania. Zatem jej istnienie czy brak pozostaje bez znaczenia w kontekście zaistnienia stanu faktycznego, jakim było wstawienie do lokalu i eksploatowanie w nim niezarejestrowanych automatów do gry. W ustawie o grach hazardowych, w przypadku podmiotu będącego samoistnym posiadaczem lokalu - kwestię wymiaru kary określono w sposób sztywny, bez możliwości jej miarkowania czy nawet odstąpienia od jej nałożenia. Nie ma tym samym znaczenia w sprawie sposób działania, skutkiem którego, doszło do zainstalowania w lokalu - automatów do gry.

Organ zauważył przy tym, że oświadczenie Strony z 17.12.2020 r. "o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby" ze strony jej męża, złożone zostało D. B. sp. z o.o. dopiero na etapie postępowania odwoławczego, choć mąż Strony zmarł 1.02.2020 r., a więc jeszcze przed wszczęciem postępowania administracyjnego. To zaś – w jego ocenie - sugeruje, że oświadczenie to sformułowano na potrzeby postępowania. Na potwierdzenie tego Organ odwołał się do treści zeznań złożonych przez Stronę w toku postępowania karnego skarbowego oraz pisemnych oświadczeń złożonych przez zatrudnionych pracowników. W konsekwencji organ uznał, że to nie pod presją męża, lecz osobiście, pomimo być może pewnych wątpliwości co do legalności przedsięwzięcia, lecz niespecjalnie się przy tym przejmując umową i jej warunkami, Strona zaangażowała się w czynności organizacyjne skutkujące wstawieniem do lokalu automatów do gry.

Pismem z dnia 9 czerwca 2021 r., działając przez pełnomocnika - radcę prawnego, Strona wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie skargę na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, zarzucając temu aktowi:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. w zw. z art. 91 u.g.h. w zw. z art 122 O.p., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że Skarżąca jako posiadacz samoistny lokalu położonego przy ul. [...] w P., w którym znajdowały się automaty do gier ponosi odpowiedzialność na podstawie powyższego przepisu, w sytuacji gdy Skarżąca podnajęła część lokalu spółce D. B. sp. z o.o., a w której to części ujawniono automaty do gier i co tym samym wyklucza możliwość nałożenia na Skarżącą kary pieniężnej z uwagi na to, że część tego lokalu była przedmiotem posiadania zależnego (w sytuacji uznania przez Sąd, że Skarżąca skutecznie nie uchyliła się od złożonego oświadczenia woli złożonego w dniu [...].2019 r. pod wpływem groźby),

b) art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h w zw. z art. 6 ust. 4 u.g.h., poprzez skierowanie decyzji do podmiotu niebędącego zobowiązanym do uzyskania zezwolenia na urządzanie gier hazardowych i tym samym niemogącego ponosić sankcji administracyjnej;

2) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 180 § 1 O.p. poprzez:

- nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w specjalizacji badań automatów i urządzeń do gier na skutek uznania, iż zgromadzony materiał dowodowy, a w szczególności eksperyment procesowy przeprowadzony przez funkcjonariuszy celnych, pozwala na przypisanie Skarżącej odpowiedzialności, a zatem nie ma podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego,

- nieuwzględnienie w zaskarżonej decyzji treści oświadczenia Skarżącej z dnia 17.12.2020 r. o uchyleniu się od skutków prawnych w sytuacji, gdy jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem;

b) art. 197 § 1 O.p. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż stwierdzenie losowego charakteru gier na urządzeniach nie wymaga wiadomości specjalnych, w sytuacji gdy biorąc pod uwagę mnogość urządzeń o takim charakterze na rynku jak również ich specyfikę, organ powinien przeprowadzić dowód z opinii biegłego;

c) art. 187 § 1 O.p. w zw. z art. 121 § 1 O.p. w zw. z art. 122 O.p., poprzez niezebranie oraz nierozpatrzenie całego materiału dowodowego, w szczególności poprzez:

- nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w specjalizacji badań automatów i urządzeń do gier celem ustalenia faktycznego charakteru urządzeń znajdujących się przy ul. [...] w P. i spełnienia przez nie przesłanek określonych w ustawie o grach hazardowych,

- uznanie, iż zgromadzony materiał dowodowy, a w szczególności eksperyment procesowy przeprowadzony przez funkcjonariuszy celnych, jest wystarczający do przypisania Skarżącej odpowiedzialności, w sytuacji gdy do ustalenia faktycznego charakteru urządzeń niezbędnym jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego;

d) art. 188 O.p., poprzez oddalenie wniosku dowodowego Skarżącej w postaci oświadczenia Strony z dnia 17.12.2020 r. o uchyleniu się od skutków prawnych w sytuacji gdy przedmiotem tegoż dowodu były okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a mianowicie ustalenie, że Skarżąca skutecznie uchyliła się od złożonego oświadczenia woli pod wpływem groźby i tym samym nie wyraziła zgody na wstawienie automatów do gier do przedmiotowego lokalu, a co za tym idzie nie może ponosić odpowiedzialności za działanie swojego zmarłego męża i spółki D. B. Sp. z o.o.;

e) art. 191 O. p. w zw. z art. 187 § 1 O.p., poprzez uznanie, iż na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego przyjąć można, iż to Skarżąca była posiadaczem samoistnym całego lokalu, w którym znajdowały się niezarejestrowane automaty do gier, a w konsekwencji nałożenie na nią kary pieniężnej, w sytuacji gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozwala na przyjęcie takiej okoliczności;

f) art. 233 § 1 pkt 1 O.p. poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji;

3) błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonej decyzji, które polegały na nieprawidłowym ustaleniu, że:

a) Skarżąca była posiadaczem samoistnym całego lokalu, w którym znajdowały się niezarejestrowane automaty do gier (w sytuacji uznania przez Sąd, że Skarżąca skutecznie nie uchyliła się od złożonego oświadczenia woli złożonego w dniu [...].2019 r. pod wpływem groźby),

b) aplikacje zainstalowane na urządzeniach ujawnionych w lokalu przy ul. [...] w P. zawierają element losowości w rozumieniu ustawy o grach hazardowych.

Mając na uwadze powyższe, Skarżąca wniosła o:

1) uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz w oparciu o art. 135 P.p.s.a. rozważenie możliwości uchylenia w całości poprzedzającej ją decyzji organu I instancji;

2) zasądzenie od organu na rzecz Skarżącej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

3) dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z:

- oświadczenia Skarżącej z dnia 17.12.2020 r. o uchyleniu się od skutków prawnych na wykazanie faktu skutecznego uchylenia się od złożonego oświadczenia pod wpływem groźby i niewyrażenia zgody na wstawienie automatów do gier do przedmiotowego lokalu

- historii choroby na wykazanie faktu stanu zdrowia psychicznego Skarżącej oraz leczenia się z uwagi na groźby kierowane wobec niej przez męża, w tym zawarcie pod wpływem groźby umowy najmu z dnia [...].2019 r.,

- karty konsultacyjnej z dnia 24.02.2021 r. na wykazanie faktu stanu zdrowia Skarżącej;

- PIT - 37, PIT 36L, rozliczenia księgi przychodów i rozchodów, księgi przychodów i rozchodów, wydruku kw [...] na wykazanie faktu stanu finansowego i majątkowego Skarżącej.

W uzasadnieniu Skarżąca przedstawiła argumentację na poparcie stawianych zarzutów.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując zaskarżone rozstrzygnięcie oraz przedstawioną w nim argumentację.

Zarządzeniem Zastępcy Przewodniczącego Wydziału I z dnia 2.09.2021 r., wydanego na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem

COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

(Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 ze zm.), sprawę skierowano do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów. O terminie posiedzenia niejawnego, wyznaczonego na dzień 6.10.2021 r., oraz o możliwości przedłożenia Sądowi dodatkowego stanowiska w sprawie poinformowano strony w dniach – 6.09.2021 r. (organ) i 8.09.2021 r. (pełnomocnik strony skarżącej).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie z w a ż y ł, co następuje.

Na wstępie wyjaśnić należy, iż sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących i nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Na posiedzeniu niejawnym w tych sprawach sąd orzeka w składzie trzech sędziów.

Niniejsza sprawa została przekazana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wydziału I WSA w Szczecinie z 2 września 2021 r.

Stosownie do art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r., poz. 2335 ze zm.), Sąd sprawuje kontrolę działalności administracji. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Powyższa kontrola dokonywana jest według stanu faktycznego i prawnego na dzień wydania zaskarżonego aktu administracyjnego, na podstawie materiału dowodowego zebranego w toku postępowania administracyjnego. W jej następstwie decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.).

Stosownie zaś do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a p.p.s.a.

Mając na uwadze powyższe, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie. Podniesione w niej zarzuty okazały się chybione, a Sąd działając z urzędu nie dopatrzył się innego rodzaju naruszeń, które uzasadniałyby wyeliminowanie z obrotu prawnego zapadłych w sprawie rozstrzygnięć.

Dodać należy, że Sąd uznał za prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy dokonane przez działające w jej ramach organy administracji, przyjmując je za własne, co czyni zbędnym ich ponowne referowanie (por. uchwała NSA z 15 lutego 2010 r., sygn. akt II FPS 8/09).

Materialnoprawną podstawę kontrolowanych rozstrzygnięć stanowił przede wszystkim art. 89 ust. 1 pkt 4 i ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 165 ze zm., dalej: u.g.h.). Zgodnie z ww. unormowaniami karze pieniężnej podlega m.in. posiadacz samoistny lokalu, w którym znajdują się niezarejestrowane automaty do gier i w którym prowadzona jest działalność gastronomiczna, handlowa lub usługowa, o ile lokal nie jest przedmiotem posiadania zależnego. Wysokość kary pieniężnej wymierzanej w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i 4 ww. przepisu wynosi 100 tys. od każdego automatu.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy sporną kwestią było przede wszystkim ustalenie, czy orzekające w sprawie organy administracji prawidłowo ustaliły stan faktyczny w zakresie przypisania skarżącej statusu posiadacza samoistnego lokalu, w którym znajdowały się niezarejestrowane automaty do gier, wszak skarżąca okoliczność tę stanowczo negowała, powołując się przede wszystkim na fakt wynajęcia lokalu osobie trzeciej. Zdaniem Sądu, wbrew twierdzeniom skargi, poczynione w powyższym zakresie ustalenia są prawidłowe i odpowiadają prawu, a zatem mogły stanowić podstawę ustalenia odpowiedzialności skarżącej, gdy chodzi o nałożenie na nią przedmiotowej kary pieniężnej, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. w wysokości wynikające z ust. 4 pkt 3 tego przepisu.

Na wstępie podkreślenia wymaga, że działające w sprawie organy uznały, że skarżąca ponosi odpowiedzialność w niniejszej sprawie jako posiadacz samoistny lokalu, w którym ujawniono niezarejestrowane automaty do gier, a nie jak wskazuje skarżąca w skardze – jako posiadacz zależny.

Przypomnieć należy, że z akt sprawy wynika, iż skarżąca była właścicielką lokalu, w którym znajdowały się sporne automaty, prowadząc w nim działalność gospodarczą (gastronomiczną). Na mocy umowy najmu z dnia [...].2019 r. wynajęła ten lokal, D. B. sp. z o.o. za czynsz miesięczny w wysokości [...] zł. Wbrew twierdzeniom skarżącej należało zgodzić się z organami administracji, że okoliczności sprawy wskazują, iż wraz z wynajęciem lokalu osobie trzeciej nie utraciła ona przymiotu posiadacza samoistnego tego lokalu.

Należy wskazać, że instytucja posiadania samoistnego i zależnego mieści się w zakresie sfery prawa cywilnego. Zgodnie z art. 336 Kodeksu cywilnego, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, posiadaczem samoistnym lokalu w którym była prowadzona działalność gastronomiczna przez Firmę [...] M. Z. U. była skarżąca, jako jego właściciel co wynika z treści księgi wieczystej o nr [...] Niezarejestrowane automaty do gry znajdowały się na wynajętej pow. 5 m2 z ogólnej 100 m2 powierzchni lokalu. Pomieszczenie to zostało udostępnione D. B. sp. z o.o., który urządzał w nim nielegalne gry hazardowe. Skarżąca wiedziała przy tym, że w udostępnionym pomieszczeniu urządzane są tego rodzaju gry. Sąd podziela przy tym zdanie organów, że dowodem tego był ujawniony w trakcie kontroli zeszyt, w którym zapisywano informacje o graczach i wielkościach wygranych. Ponadto pracownicy skarżącej zeznali, że przyjmowali skargi graczy. W powyższym kontekście organy administracji słusznie wskazały, że udostępnienie części powierzchni lokalu innej osobie nie powoduje, że pomieszczenie to staje się odrębnym lokalem, oraz że skutkiem tego jest utrata posiadania samoistnego w stosunku do lokalu, którego częścią składową była powierzchnia z automatami. W tym zakresie Sąd podziela i przyjmuje za własny jednolicie wyrażany w orzecznictwie sądowym pogląd, że lokal, o jakim mowa w art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h., nie traci charakteru wyodrębnionego fizycznie miejsca, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza w sytuacji, gdy korzystając z zasady swobody umów posiadacz lokalu udostępni (wynajmie) fragment jego powierzchni innej osobie do używania (por. wyrok NSA z 3 grudnia 2020 r., II GSK 995/20 LEX nr 3109379; podobnie wyrok NSA z 3 grudnia 2020 r., II GSK 749/20). Wypada również dodać, że aby mówić o lokalu samodzielnym, musi istnieć możliwość korzystania z niego bez konieczności korzystania z innego samodzielnego lokalu.

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy należy zatem skonstatować, że skarżąca nie utraciła statusu posiadacza samoistnego lokalu wraz z wynajęciem części powierzchni lokalu pod wstawienie tam automatów do gier. Z akt sprawy wynika bowiem, że dostęp do tego pomieszczenia prowadził przez wspólne z barem wejście, a więc nie był to lokal niezależny. Umowa najmu stanowi, że chodzi o lokal o pow. 5 m2, ale znajdujący się w P. przy ul. [...] A o pow. całkowitej 100 m2, a więc nie o wynajęciu tego pomieszczenia w którym jest prowadzona działalność gastronomiczna w całości. Po drugie, nie ulega wątpliwości, że skarżąca w okresie obowiązywania ww. umowy prowadziła w lokalu działalność gospodarczą (gastronomiczną – P. M.), co zresztą potwierdza treść notatki urzędowej z dnia 11.03.2019 r., zapiski w zatrzymanym zeszycie, dane z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

W świetle tych ustaleń bezsporne jest zatem, iż w sprawie zaistniały przesłanki do nałożenia na skarżącą kary, o jakiej mowa w art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h., skoro prawidłowo uznano, że skarżąca była posiadaczem samoistnym lokalu, w którym ujawniono niezarejestrowane automaty do gry, na skutek zawarcia umowy najmu części pomieszczenia służącego do działalności gastronomicznej statusu nie utraciła, w związku z czym nie można powiedzieć, aby skutkiem zawartej umowy lokal stał się przedmiotem posiadania zależnego. Nie budzi ponadto żadnych wątpliwości, zwłaszcza w świetle wskazanych wyżej dowodów, że w przedmiotowym lokalu prowadziła ona działalność gastronomiczną. To zaś w całości wypełnia dyspozycję ww. przepisu u.g.h., wobec czego nie można skutecznie stawiać organom administracji zarzutu jego naruszenia. W konsekwencji zatem organy były uprawnione do jego zastosowania i wymierzenia kary w wysokości wynikającej z art. 89 ust. 4 pkt 3 u.g.h. Sąd nie stwierdził przy tym, aby wysokość tę określono błędnie, wszak wobec ujawnienia dwóch niezarejestrowanych automatów do gier w lokalu, którego samoistnym posiadaczem była skarżąca, kwotę tę należało określić jako dwukrotność stawki określonej ww. przepisem, tj. [...].

Mając powyższe na uwadze, Sąd za chybione uznał wskazane w skardze zarzuty naruszenia w postępowaniu administracyjnym przepisów Ordynacji podatkowej i u.g.h. Prawidłową i zasadnie określoną materialnoprawną podstawę zapadłych decyzji stanowił art. 89 ust. 1 pkt 4 u.g.h. To również w oparciu o jego treść ustalono stronę postępowania. Ustalenia te nie budzą zastrzeżeń Sądu, który zaakceptował je w całości, dając temu wyraz w przytoczonych wcześniej rozważaniach. Tym samym należało uznać, iż twierdzenia skarżącej naruszenia wskazanych przepisów są błędne, bowiem niewątpliwie była ona stroną postępowania zakończonego kontrolowanymi przez Sąd rozstrzygnięciami. Co więcej, Sąd stoi na stanowisku, iż zgromadzony na poparcie tego materiał dowodowy był kompletny i prawidłowo oceniony, a więc w całokształcie mógł stanowić podstawę do nałożenia na skarżącą kary pieniężnej.

Sąd jednocześnie dokonał oceny ewentualnego naruszenia przepisów działu IVa k.p.a., w szczególności zawartego w nim art. 189f, regulującego przesłanki odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestania na pouczeniu, Sąd uznał, iż jakkolwiek kwestia zastosowania niniejszego działu k.p.a. nie jest jednoznacznie oceniana w orzecznictwie i literaturze (vide: powoływane w skardze: nieprawomocny wyrok WSA we Wrocławiu z 22 stycznia 2020 r., III SA/Wr 332/19), to jednak spór w tym zakresie pozostaje obojętny dla sposobu rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Jeśli bowiem nawet by przyjąć, że przepisy działu IVa k.p.a., a konkretnie art. 189f tego aktu, mają zastosowanie do spraw dotyczących nakładania kar pieniężnych na podstawie u.g.h, pomimo treści art. 91 tej ustawy, w myśl którego, do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, to należy zauważyć, że przepis art. 189f § 1 k.p.a. określa przesłanki odstąpienia od wymierzenia kary nieadekwatne w warunkach rozpoznawanego przypadku. Ustawodawca zaliczył do nich: 1) stwierdzenie przez organ administracji, że waga naruszenia prawa jest znikoma, przy założeniu, że strona jednocześnie zaprzestała naruszania prawa lub też 2) za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej lub strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna.

W okolicznościach niniejszej sprawy druga z wymienionych przesłanek nie znajduje zastosowania z uwagi na brak potwierdzenia, aby skarżąca została prawomocnie ukarana wcześniej za to samo zachowanie lub nałożono na nią uprzednio administracyjną karę pieniężną. W przypadku pierwszej z przesłanek trudno natomiast uznać, aby waga ujawnionego przez organy naruszenia była znikoma, skoro rzecz dotyczy materii reglamentowanej, której ustawodawca poświęcił cały akt normatywny, a dodatkowo fakt stwierdzenia danego naruszenia obwarował bardzo wysoką karą pieniężną w kwocie 100 tys. złotych od każdego ujawnionego, niezarejestrowanego automatu. Nie można też twierdzić, że skarżąca zaprzestała naruszenia prawa, skoro ujawnienie automatów nastąpiło w ramach bieżących czynności kontrolnych w funkcjonującym i prowadzonym przez skarżącą lokalu. Z tej przyczyny brak było konieczności zastosowania w sprawie art. 189f k.p.a.

Mając powyższe na względzie, działając na podstawie art. 151 p.p.s.a., Sąd wniesioną w sprawie skargę oddalił.