Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 17 maja 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bogusław Klimowicz Sędziowie Sędzia WSA Agnieszka Grosińska (spr.) Sędzia WSA Magdalena Sieniuć Protokolant St. sekretarz sądowy Anna Łyżwa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 maja 2019 roku sprawy ze skargi D. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego - oddala skargę. ał

II SA/Łd 226/19

U Z A S A D N I E N I E

Decyzją z dnia [...]r. Prezydent Miasta Ł. przyznał D. B. świadczenie z funduszu alimentacyjnego na dzieci A. B. i D. B. na okres od dnia 1 października 2017 r. do dnia 30 września 2018 r. w kwocie po 500 zł miesięcznie na każde z dzieci. Świadczenie zostało przyznane w związku z bezskutecznością egzekucji świadczeń alimentacyjnych przyznanych mocą wyroku Sądu Rejonowego dla Ł. Śródmieścia w Ł. z dnia [...] r. sygn. akt [...].

W dniu 19 czerwca 2018 r. do Prezydenta Miasta Ł. wpłynęło postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. Ś. w Ł. J. K. z dnia [...] r. [...] o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec zgonu dłużnika, który nastąpił w dniu 4 marca 2018 r. W związku ze śmiercią dłużnika alimentacyjnego, wygasło zobowiązanie alimentacyjne, a tym samym będące jego pochodną prawo do otrzymywania świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

W związku z powyższym, decyzją z dnia [...] r. nr [...], Prezydent Miasta Ł. uznał za nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacone w okresie od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia 30 czerwca 2018 r. na dzieci A. B. i D. B. w kwocie po 500 zł miesięcznie na każde z dzieci oraz o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń w łącznej kwocie 3000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

W dniu 18 października 2018 r. z wnioskiem o umorzenie zadłużenia wystąpił pełnomocnik D. B. - adw. D. J., wskazując z jednej strony na brak wiedzy D. B. o śmierci dłużnika (a tym samym o braku podstaw do pobierania świadczeń), z drugiej wskazując na trudną sytuację materialną rodziny, w związku z która przyznano jej prawo do pomocy w postaci świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Prezydent Miasta Ł., decyzją z dnia [...] r. nr [...], odmówił D. B. umorzenia zadłużenia z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych w okresie od dnia 1 kwietnia 2018 r. do 30 czerwca 2018 r. na rzecz A. B. i D. B. w łącznej wysokości 3000 zł, a także umorzenia ustawowych odsetek stwierdzając, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 23 ust. ust. 8 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2018 r. poz. 554 - dalej ustawa).

W odwołaniu od powyższej decyzji D. B. zarzuciła organowi I instancji naruszenie przepisów postępowania mający istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niewyjaśnienie stanu faktycznego, niewyczerpujące zebranie i błędne rozpatrzenie całości materiału dowodowego. W odwołaniu wskazano, że sytuacja finansowa D. B. wskazuje, ze nie jest ona w stanie spełnić obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń bez uszczerbku dla usprawiedliwionych potrzeb rodziny. Istotne jest, że w okresie pobieranych świadczeń skarżąca nie miała wiedzy o wystąpieniu zdarzenia powodującego ustanie wypłaty świadczenia, a tym samym pobierała je w usprawiedliwionym przekonaniu o istnieniu przyznanego jej uprawnienia.

Po rozpatrzeniu odwołania decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu organ II instancji wskazał, że obowiązujące przepisy jako zasadę wprowadzają zwrot nienależnie pobranych świadczeń z odsetkami. Przytaczając treść art. 23 ust. 8 ustawy organ II instancji wyjaśnił, iż organ właściwy wierzyciela może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń, odroczyć termin płatności albo rozłożyć należność na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny. Organ II instancji wskazał, iż instytucja umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty kwoty nienależnie pobranych świadczeń ma charakter uznaniowy i oznacza, że organ administracji ma prawo wyboru treści rozstrzygnięcia.

Kolegium wskazało, iż na podstawie prowadzonego postępowania ustalono, że odwołująca ma 37 lat, mieszka i prowadzi wspólnie z mężem gospodarstwo domowe, małżonkowie nie pracują zawodowo, mąż D. B. jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 6,8288 ha. Małżonkowie wychowują troje niepełnoletnich dzieci: S. (9 lat), D. (15 lat) i A. (17 lat), który jest dzieckiem niepełnosprawnym w stopniu lekkim i korzysta z kształcenia specjalnego. Z akt postępowania wynika, że źródłem utrzymania rodziny są świadczenia wypłacane w związku z wychowaniem dzieci w łącznej kwocie 2.047 złotych, a stałe wydatki związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą około 540 złotych oraz około 200 złotych tytułem opłaty za energię.

Oceniając zgromadzone w sprawie dokumenty Kolegium zgodziło się ze stanowiskiem organu I instancji, że deklarowana sytuacja materialna jest trudna, jednocześnie zauważyło, że zarówno odwołująca się, jak i D. B. są osobami młodymi, zdolnymi do pracy, nie zgłaszają istotnych problemów zdrowotnych i mogą podjąć starania w celu poprawy swojej sytuacji życiowej. Mając na względzie okoliczności związane z sytuacją majątkową rodziny, w ocenie Kolegium nie jest uzasadnione umorzenie zadłużenia w niniejszej sprawie. Organ II instancji zauważył, że przyjęcie dochodów rodziny za jedyne kryterium oceny wniosku o umorzenie zadłużenia, skutkowałoby automatycznym umarzaniem wszystkich nienależnie pobranych świadczeń, gdyż każda z osób korzystających z tej formy pomocy państwa, znajduje się trudnej sytuacji materialnej. Dla uzasadnienia swojego stanowiska organ II instancji przytoczył treść orzeczenia WSA w Poznaniu z z dnia 6 sierpnia 2014 roku, IV SA/Po 59/14, w którym Sąd stwierdził, iż "nawet sama trudna sytuacja materialna danej rodziny nie uzasadnia umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń, a jest to możliwe dopiero wówczas, gdy sytuacja ta będzie ‘szczególna’ i to szczególna na tle rodzin uprawnionych do świadczeń, a nie wszystkich rodzin".

Kolegium stwierdziło, że trudna sytuacja rodziny w niniejszej sprawie nie może zostać uznana za wystarczająca przesłankę uzasadniającą umorzenie zadłużenia z tytułu nienależnie pobranych świadczeń. Organ II instancji dodał, że z uwagi na fakt, że zarówno D. B., jak i jej mąż są w wieku pełnej aktywności zawodowej i mogą podjąć starania w celu poprawy swojej sytuacji materialnej, nie sposób zaakceptować sytuacji, w której z jednej strony rodzina nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych, a z drugiej strony wnioskuje o umorzenie ciążącego na niej zadłużenia.

Niezależnie od powyższej argumentacji, dotyczącej sytuacji dochodowej i bytowej dłużnika alimentacyjnego, Kolegium rozważyło także inne istotne okoliczności sprawy - przyczyny powstania zadłużenia oraz ochronę interesu społecznego. Organ II instancji zauważył, że nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem skarżącej, iż żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń stanowi sposób jej ukarania, gdyż nie miała wiedzy o zgonie dłużnika, tym samym więc nie wiedziała, że nie była uprawniona do pobierania świadczeń. Kolegium podniosło, że obowiązek zwrotu powinien być traktowany jako zwrot tego, co znalazło się w sposób nieuprawniony w dyspozycji rodziny, a nie jako rodzaj kary. Brak żądania zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia, zdaniem Kolegium naruszyłoby obowiązujące przepisy prawa oraz interes społeczny, gdyż do nienależnego wzbogacenia się osoby, której wypłacono świadczenie, doszłoby kosztem całego społeczeństwa.

Po przeanalizowaniu sytuacji odwołującej się Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. stwierdziło, iż decyzja organu I instancji odpowiada prawu.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi D. B.B podniosła, że wraz z mężem prowadzą gospodarstwo rolne. Nie mogą zrezygnować z pracy w gospodarstwie z uwagi na fakt, że najstarszy syn A. jest dzieckiem posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim, chodzi do szkoły specjalnej, a gospodarstwo ma mu zapewnić przyszłość w dorosłym życiu. W 2017 roku dochód z ich gospodarstwa rolnego wyniósł 23.211,10 zł. D. B. wskazała, że wraz z mężem otrzymują zasiłek rodzinny w wysokości 547 zł oraz świadczenie z tytułu 500+. Skarżąca wymieniła w skardze pozostałe miesięczne wydatki rodziny takie jak: czynsz za mieszkanie komunalne – 480 zł, opłaty za prąd 200-230 zł, opłaty za gaz – 55 zł, koszty telewizji, telefonu, Internetu – 220 zł, rata za sprzęt – 140 zł oraz należności z tytułu kredytu w wysokości 140 zł. Skarżąca dodała, że jako rolników obowiązuje ją wraz z mężem składka na rolnicze ubezpieczenie społeczne w wysokości 800 zł. Po uiszczeniu wszystkich należności na utrzymanie zostaje około 500 złotych w przeliczeniu na osobę. Skarżąca zaznacza, że utrzymanie pięcioosobowej rodziny jest bardzo kosztowne, a zwrot długu, który jak podaje skarżąca powstał nie z jej winy, ograniczy możliwości zaspokojenia potrzeb jej dzieci.

Według skarżącej, o świadczeniu nienależnie pobranym można mówić wówczas, gdy w terminie otrzymania świadczenia osoby je pobierające miały świadomość o braku podstawy do jego wypłaty, a więc obowiązek zwrotu świadczenia obciąża jedynie tego, kto działał w złej wierze. Skarżąca oświadcza, że nie wiedziała o śmierci dłużnika, a pobrane przez nią świadczenia z funduszu alimentacyjnego zostały już spożytkowane.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Ponownie podkreślono, że okoliczności związane z sytuacją materialną rodziny nie uzasadniają w niniejszej sprawie umorzenia zadłużenia. Obowiązek zwrotu świadczeń nie może być traktowany przez skarżącą jako forma represji, a jedynie zwrot tego, co w sposób nieuprawniony znalazło się w majątku rodziny. Kolegium dodało, że dopiero na etapie złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wskazała, że wraz z mężem pracuje zawodowo prowadząc gospodarstwo rolne, podczas gdy ubiegając się o przyznanie prawa do ulgi w spłacie świadczenia, małżonkowie złożyli oświadczenia, że nie pracują zawodowo.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2107) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm., dalej jako "p.p.s.a."), sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem.

W świetle art. 3 § 2 pkt 1 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne. W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b i c p.p.s.a.).

Przeprowadzając taką kontrolę stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze - w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.

Przenosząc określone w przepisach p.p.s.a. kryteria oceny zaskarżonego aktu administracyjnego na grunt przedmiotowej sprawy, Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Punkt wyjścia do rozważań w rozpoznawanej sprawie stanowić musi treść art. 23 ust. 8 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w świetle którego organ właściwy wierzyciela, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Przypomnienia wymaga, że w judykaturze przyjmuje się powszechnie, że umorzenie należności z tytułu nienależnie wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego ma charakter wyjątkowy i zachodzi jedynie wówczas, gdy na skutek obiektywnych okoliczności sytuacja dochodowa i rodzinna uniemożliwia zobowiązanemu wywiązanie się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Stan taki powinien być jednak efektem czynników obiektywnych. Ustalenie wystąpienia przesłanki "szczególnie uzasadnionych okoliczności dotyczących sytuacji rodziny" w każdym przypadku wymaga od organu odniesienia się do ocen pozaprawnych. Przesłanka ta powinna być więc badana pod kątem oceny indywidualnej, przy uwzględnieniu wszystkich tych okoliczności, które w konkretnej sprawie kształtują sytuację wnioskodawcy i jego rodziny jako szczególną z punktu widzenia słuszności i zasadności umorzenia nienależnie pobranego świadczenia (wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 marca 2018 r., II SA/Ol 89/18, LEX nr 2467892).

Nie można natomiast tracić z pola widzenia faktu, że każde umorzenie zadłużenia alimentacyjnego powoduje przerzucenie na wszystkich członków społeczeństwa kosztów utrzymania dzieci dłużników alimentacyjnych (wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2018 r., I OSK 611/16, CBOSA).

Wydanie decyzji przez organ właściwy wierzyciela w przedmiocie umorzenia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, na podstawie art. 23 ust. 8 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, musi zatem zostać poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika. Organ właściwy wierzyciela powinien więc rozważyć szczegółowo kwestie istnienia bądź nieistnienia w konkretnej sprawie szczególnych okoliczności uzasadniających skorzystanie z omawianej instytucji oraz okoliczności uzasadniające zakres jej ewentualnego zastosowania, co następnie powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji. Decyzja organu wydawana w tym przedmiocie ma charakter uznaniowy, co oznacza, że organ ma możliwość, ale nie obowiązek umorzenia należności. Sądowa kontrola uznania administracyjnego ograniczona jest natomiast wyłącznie do oceny, czy w sprawie zachodzą warunki materialnoprawne, uzasadniające skorzystanie przez organ administracji z przysługujących mu uprawnień oraz czy wydanie decyzji zostało poprzedzone prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem, z zachowaniem przepisów procedury administracyjnej.

Rozpoznając wniosek skarżącej organy obu instancji rozważyły zaistnienie przesłanki wystąpienia szczególnie uzasadnionych okoliczności dotyczących sytuacji rodziny, ustalając sytuację rodzinną i materialną rodziny skarżącej.

Z ustaleń poczynionych przez organy wynikało, że D. B. ma 37 lat, mieszka i prowadzi wspólnie z mężem gospodarstwo domowe, małżonkowie nie pracują zawodowo, mąż D. B. jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 6,8288 ha. Małżonkowie wychowają troje niepełnoletnich dzieci: S. (9 lat), D. (15 lat) i A. (17 lat), który jest dzieckiem niepełnosprawnym w stopniu lekkim i korzysta z kształcenia specjalnego. Z akt postępowania wynika, że źródłem utrzymania rodziny są świadczenia wypłacane w związku z wychowaniem dzieci w łącznej kwocie 2047 złotych, a stałe wydatki związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą około 540 złotych oraz około 200 złotych tytułem opłaty za energię.

W oparciu o pozyskane informacje Samorządowe Kolegium Odwoławcze przyznało, iż sytuacja materialna wnioskodawczyni jest trudna, jednak nie stanowi wystarczającej przesłanki uzasadniającej umorzenie w całości wraz z odsetkami D. B. należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Organ II instancji zwrócił uwagę, że sama trudna sytuacja materialna nie stanowi podstawy do umorzenia należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego oraz motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia daje podstawę do przyjęcia, że odpowiada ono prawu, a przede wszystkim, iż zapadło ono w granicach przyznanego organowi uznania administracyjnego i nie nosi znamion dowolności.

Wskazując na obowiązki organu, jakie nakładają na niego przepisy art. 7, 77 § 1, a także art. 107 § 3 k.p.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznał, że w działaniu organów obu instancji jest brak dowolności. Stan faktyczny został wnikliwie ustalony, sytuacja skarżącej została szczegółowo przedstawiona. Sąd administracyjny podziela stanowisko zaprezentowane w zaskarżonej decyzji, że trudna sytuacja materialna nie stanowi wystarczającej przyczyny odstąpienia od egzekwowania należności, zwłaszcza w sytuacji, gdy realne możliwości rozpoczęcia pracy zarobkowej nie zostały przez skarżącą zasadnie podważone. Skarżąca wskazała, że nie może podjąć innej pracy zarobkowej, gdyż wspólnie z mężem prowadzą gospodarstwo rolne, które starają się rozwijać, żeby w przyszłości przynosiło większe dochody, a to wymaga czasu. Skarżąca dodaje w skardze, że gospodarstwo ma zapewnić przyszłość w dorosłym życiu jej synowi, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim.

Zdaniem Sądu nie zasługuje na poparcie argument, że przez prowadzenie gospodarstwa rolnego, małżonkowie nie mogą podjąć innej pracy zarobkowej. Uwagę zwraca w tym kontekście fakt, że skarżąca i jej mąż są osobami w wieku pełnej aktywności zawodowej, nie zachodzą przeszkody wykluczające ich z rynku pracy, mogą zatem - jak trafnie podkreślił organ odwoławczy - i powinni podjąć starania w celu poprawy swojej sytuacji materialnej i spłaty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W związku z powyższym, nie bagatelizując konieczności utrzymywania gospodarstwa rolnego i związanego z tym trudu, uzasadnionym byłoby podjęcie dodatkowego zatrudnienia celem uzyskania środków chociażby przez jednego z małżonków i chociażby tymczasowo w celu zgromadzenia środków na spłatę zobowiązania. Tymczasem skarżąca takiej chęci nie wykazuje, nie przejawiając żadnej inicjatywy, która umożliwiłaby spłatę należności choćby w części we własnym zakresie. Taka postawa w ocenie Sądu nie zasługuje na aprobatę i nie może skutkować umorzeniem należności skarżącej, co jak słusznie zauważył organ odwoławczy, odbyłoby się kosztem ogółu społeczeństwa. Podjęcie dodatkowej działalności przez małżonków umożliwiłoby spłatę zadłużenia, ale także miałoby wpływ na poprawę warunków bytowych całej rodziny. O ile pomoc państwa w utrzymaniu pięcioosobowej rodziny zdaje się być w tym przypadku nieoceniona, jednak w ocenie Sądu skarżąca wraz z mężem powinni dołożyć starań, aby w jak największym stopniu samodzielnie zaspokajać potrzeby rodziny i wydatki związane z jej utrzymaniem.

Odnosząc się natomiast do kwestii stwierdzenia przez skarżącą, że oboje małżonkowie pracują zawodowo – prowadząc gospodarstwo rolne, czego nie wziął pod uwagę organ II instancji, należy wskazać, że w toku postępowania administracyjnego skarżąca sama oświadczyła, że ani ona, ani jej mąż nie pracują zawodowo, zaś dochód z gospodarstwa rolnego obliczony według jego powierzchni został przez organy uwzględniony. Nie sposób zatem uznać, że stan faktyczny został nieprawidłowo ustalony.

W ocenie Sądu organy obu instancji dysponowały pełnym materiałem dowodowym oraz przeprowadziły postępowanie dowodowe w sposób odpowiadający zasadom procedury administracyjnej. Zdaniem Sądu organy trafnie stwierdziły brak w tej sprawie przesłanek do umorzenia należności z tytułu nienależnie wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Nie kwestionując trudnego położenia skarżącej pod względem materialnym, wskazać trzeba, iż w rozpoznawanej sprawie nie występują żadne szczególne okoliczności uzasadniające rozstrzygnięcie zgodnie z oczekiwaniami skarżącej.

Samo uzyskiwanie niskich dochodów nie może być postrzegane jako okoliczność wyjątkowa i szczególna na tle innych dłużników alimentacyjnych. Sytuacja rodzinna i dochodowa osoby ubiegającej się o umorzenie należności musi ją wyróżniać spośród innych rodzin, które także otrzymywały pomoc z funduszu alimentacyjnego. Takim wyróżnikiem nie może być jedynie sytuacja majątkowa, której skarżąca – w ocenie Sądu – nie stara się poprawić.

W kwestii zarzutów skarżącej, że obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia jest rodzajem represji, gdyż nie wiedziała ona o śmierci dłużnika alimentacyjnego, a tym samym nie wiedziała, że nie przysługuje jej już uprawnienie do pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, należy uznać je za nieuzasadnione. Ustalenie faktyczne co do śmierci dłużnika alimentacyjnego, pociąga za sobą ustalenie, iż ustał obowiązek alimentacyjny tegoż dłużnika względem osoby uprawnionej. Co za tym, osoba uprawniona do świadczeń z funduszu alimentacyjnego z datą śmierci dłużnika traci status osoby uprawnionej i co istotne, ustaje prawo tej osoby, do pobierania świadczenia z funduszu alimentacyjnego. A skoro tak, to wszystkie świadczenia pobrane, przez dotychczas uprawnionego, po śmierci dłużnika alimentacyjnego są nienależnie pobranymi świadczeniami (art. 2 pkt 7 lit. a u.p.o.u.a.). Byt świadczeń z funduszu alimentacyjnego zależy od istnienia zobowiązania po stronie dłużnika alimentacyjnego. Jest zatem oczywiste, że jeśli obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą śmierci zobowiązanego, odpada też tym samym podstawa zobowiązania Skarbu Państwa do udzielania zastępczej pomocy osobie uprawnionej do alimentów (wyrok WSA w Łodzi z dnia 13 czerwca 2017r., II SA/Łd 68/17, LEX nr 2313952). Należy podkreślić, że obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego ma charakter obiektywny i występuje między innymi wówczas, gdy świadczenie zostaje wypłacone bez podstawy prawnej lub gdy taka podstawa odpadła. Zatem pojęcie to nie nawiązuje do świadomości i woli jakiejkolwiek osoby, a obowiązek zwrotu nie może być rozpatrywany w kategoriach kary.

Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzekł jak w wyroku.

A.B.