Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Korycińska Sędzia NSA Gabriela Jyż (spr.) Sędzia NSA Cezary Pryca po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A. Sp. z o.o. w B.-B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. akt III SA/Kr 659/17 w sprawie ze skargi A. Sp. z o.o. w B.-B. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie z dnia [...] kwietnia 2017 r., nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automatach poza kasynem gry 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od A. Sp. z o.o. w B.-B. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2017 r., oddalił skargę A. Sp. z o.o. w B.-B. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Krakowie z dnia [...] kwietnia 2017 r., w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie sprawy:

w wyniku przeprowadzonej w dniu 7 sierpnia 2016 r. kontroli w lokalu "J. H." przy P. K. w W. w zakresie przestrzegania przepisów regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych ujawniono osiem włączonych do zasilania i gotowych do gry automatów do gier: Hot Spot nr [...], Hot Spot nr [...], Hot Spot nr [...], Hot Spot nr [...], EMOTION nr [...], BLACK MUSTANG nr [...], ADMIRAL nr [...], GAMINATOR nr [...]. Przeprowadzony eksperymenty (gry kontrolne) wykazał, że na automatach można było prowadzić gry z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 471 ze zm., dalej: u.g.h.).

Ustalenia kontroli stały się podstawą decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w Krakowie z dnia [...] grudnia 2016 r., którą wymierzono skarżącej spółce karę pieniężną w wysokości 96.000 zł za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Krakowie, objętą skargą decyzją utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W motywach wskazał, że losowy charakter gier urządzanych na ujawnionych podczas kontroli automatach potwierdziły eksperymenty przeprowadzone przez funkcjonariuszy celnych. Wynik uzyskany w każdej grze był losowy i niezależny od umiejętności grającego bądź jego zdolności psycho – motorycznych. Grający nie miał także realnego wpływu na to w jakiej konfiguracji zatrzymują się i układają symbole skutkujące wygraną. Automaty nie wypłacały w sposób bezpośredni wygranych pieniężnych. Wygrane punktowe pozwalały na przedłużenie gry bez konieczności wpłaty stawki za udział w grze oraz dawały możliwość rozpoczęcia nowych gier przez wykorzystanie wygranych punktów w poprzednich grach.

W ocenie organu sposób działania automatów oraz ich cechy i funkcjonalność wyczerpywały zmamiona automatu hazardowego opisanego w art. 2 ust. 5 u.g.h.. Zdaniem Dyrektora nie budziło również wątpliwości, że to skarżąca spółka była urządzającym gry na automatach poza kasynem gry, gdyż kontrolowany lokal nie posiadał statusu kasyna.

Organ stwierdził, w konsekwencji, że w sprawie zaistniały podstawy wymierzenia spółce karę pieniężnej, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h..

Sąd I instancji oddalając skargę na tą decyzję stwierdził, że skarżąca nie kwestionowała ustalonego przez organy stanu faktycznego. Zarzuty spółki dotyczyły kwestii związanych z wydaniem decyzji na podstawie nieobowiązującej w dacie orzekania przez organ odwoławczy art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. oraz kwestii związanych ze skutkami braku notyfikacji przepisów ustawy o grach hazardowych, możliwości ich stosowania i nałożenia na ich podstawie na stronę kary pieniężnej, a także kwestii związanej z naruszeniem regulacji unijnych chroniących prawo wyboru zawodu i podejmowania pracy, wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz prawo własności.

Sąd, odnosząc się do pierwszej z wymienionych kwestii, wskazał, że organ odwoławczy nie odniósł się do nowelizacji ustawy o grach hazardowych, jednakże uchybienie to nie miało wpływu na wynik sprawy. Zachowanie skarżącej, polegające na urządzaniu gier na ujawnionych w czasie kontroli automatach poza kasynem gry, bez wymaganej przez ustawodawcę koncesji, podlegało penalizacji w znowelizowanym art. 89 ustawy o grach hazardowych. Zdaniem Sądu I instancji skutki zastosowania przepisu prawa materialnego w innym brzmieniu nie mogły zniweczyć możliwości orzeczenia kary pieniężnej za niezgodne z prawem działanie skarżącej. Trafnie zatem organ odwoławczy zastosował przepis art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h., w brzmieniu względniejszym dla spółki.

Odnosząc się do kwestii związanej z brakiem notyfikacji przepisów ustawy o grach hazardowych Sąd I instancji wskazał na treść uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w dniu 16 maja 2016 r., sygn. akt II GPS 1/16. Wobec treści tejże uchwały Sąd za niezasadny uznał zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych w zw. z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 2 aktu dotyczącego Warunków Przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w zw. z art. 1 pkt 11 oraz 8 ust. 1 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r., ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasady dotyczące usług społeczeństwa informatycznego.

Trafnie, zdaniem Sądu I instancji, organy obu instancji przyjęły, że skarżąca spółka urządzała gry hazardowe w rozumieniu ustawy o grach hazardowych na wskazanych w decyzji automatach poza kasynem gry.

W ocenie Sądu, zebrany w toku postępowań przez organy materiał dowodowy potwierdził jednoznacznie losowy charakter gier urządzanych na spornych automatach, wykluczając tym samym ich zręcznościowy charakter. Organy słusznie wskazały, że przedmiotowe automaty zezwalają na grę o charakterze komercyjnym (możliwość gry występuje dopiero po zakredytowaniu przez grającego wybraną kwotą pieniężną) i losowym, bowiem układ znaków na automacie jest losowy i nie zależy od zręczności (umiejętności gracza). W konsekwencji organy zasadnie uznały, że na ujawnionych w trakcie kontroli automatach, prowadzane były gry zawierające element losowości, pozwalające zakwalifikować te urządzenia do gry, jako urządzenia do gry na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 3 i 5 u.g.h..

Sąd uznał również za niezasadny zarzut naruszenia art. 15-17 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, uznając za prawidłowe stanowisko organu w tym zakresie.

W podstawie prawnej wyroku Sąd I instancji podał art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., dalej: p.p.s.a.).

A. Spółka z o.o. w B.-B., skargą kasacyjną zaskarżyła w całości wyrok Sądu I instancji zarzucając mu naruszenie:

- prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 15-17 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej przez uznanie, że przepisy art. 6 i art. 14 ust. 1 u.g.h. są przepisami, które nie godzą w wolność wyboru zawodu i podejmowania pracy, wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz prawo własności, a nadto przez uznanie, że spełniają test proporcjonalności stosowany dla ograniczeń tych praw;

- prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 1 u.g.h. w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji RP w związku z art. 2 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w związku z art. 1 pkt 11 i art. 8 ust. 1 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. Urz. UE Nr L 204 z 1998 r., poz. 37 ze zm.; dalej dyrektywa 98/34/WE) oraz w związku z 4 ust. 3 TUE i art. 288 TFUE przez przyjęcie, że nawet jeśli art. 14 ust. 1 u.g.h. jest przepisem technicznym w rozumieniu powołanej dyrektywy, brak jest podstaw do odmowy zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 1 u.g.h..

Podnosząc te zarzuty spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego oraz o zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W odpowiedzi, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Krakowie, wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej oraz o zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontroli instancyjnej sprawowanej w granicach skargi kasacyjnej poddany został wyrok Sądu I instancji, w którym Sąd oddalając skargę zaaprobował ustalenia organów, że strona skarżąca urządzała gry na automatach w rozumieniu ustawy o grach hazardowych, poza kasynem gry.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 15-17 Karty Praw Podstawowych UE wskazać należy po pierwsze, że przepis art. 15 Karty Praw Podstawowych dotyczy prawa wyboru zawodu i wykonywania pracy, co oznacza, że beneficjentami przyznanych nim praw są osoby fizyczne, które wybierają zawód i go wykonują. Do kręgu takich podmiotów z zasady nie może należeć osoba prawna, która zawodu nie posiada, tak jak skarżąca spółka.

Odnośnie do dwóch pozostałych wolności (art. 16 Karty – wolność prowadzenia działalności gospodarczej oraz art. 17 Karty – regulującego prawo do własności) stwierdzić należy, że Karta stanowi zbiór praw mających na celu zagwarantowanie poszanowania godności ludzkiej, wolności, równości i solidarności i wykładnia jej przepisów winna uwzględniać ten cel. Przy czym prawa i wolności gwarantowane Kartą nie mają charakteru absolutnego. Należy przyznać prymat prawom gwarantującym wolności nadrzędne, takie jak: godność, prawo do życia, prawo do poszanowania swej integralności fizycznej i psychicznej, ochrona zdrowia czy prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, nad prawami ekonomicznymi. Wskazuje na to Preambuła stanowiąca, że Unia jest zbudowana na niepodzielnych, powszechnych wartościach godności ludzkiej, wolności, równości i solidarności; opiera się na zasadach demokracji i państwa prawnego. Poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii oraz stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości stawia jednostkę w centrum swych działań, kładzie nacisk na prawa osobiste, ale także kolejność, w jakiej dane wolności są uregulowane w Karcie Praw Podstawowych UE. Ponadto podkreślić należy, że sama Karta przewiduje możliwość nakładania ograniczeń w odniesieniu do wolności prowadzenia działalności gospodarczej i prawa własności, stwierdzając, że istnieje "wolność prowadzenia działalności gospodarczej", ale "zgodnie z prawem wspólnotowym oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi", a także, że "korzystanie z własności może podlegać regulacji ustawowej, jeśli jest to konieczne ze względu na interes ogólny", a taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie. Ponieważ sektor hazardowy niesie ryzyko uzależnienia osób grających od hazardu, a jego monitorowanie i ograniczanie dostępności gier hazardowych, a co za tym idzie minimalizacja jego wpływu na społeczeństwo jest celem uznanym przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Tak więc ustawodawstwo krajowe, które nie zakazuje całkowicie organizowania gier hazardowych, a jedynie zawiera regulacje mające na celu zmniejszenie dostępności do hazardu i zwiększenie kontroli nad branżą hazardową, nie może być uznane na naruszające prawa i wolności człowieka przewidziane w Karcie Praw Podstawowych (por. wyroki NSA z dnia 29 maja 2018 r., sygn. akt II GSK 3167/17, z dnia 18 grudnia 2018 r., sygn. akt II GSK 5080/16). Tym samym nie ma podstaw do uznania, że Sąd I instancji, stosując przepisy ustawy o grach hazardowych, naruszył art. 15-17 Karty Praw Podstawowych.

Kolejny zarzut skargi kasacyjnej dotyczący naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych oparty jest na poglądzie spółki o związku tego przepisu z art. 14 ustawy o grach hazardowych. W istocie zarzut ten, jak wynika z jego uzasadnienia, zmierza do podważenia zgodności z prawem uchwały powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2016 r. sygn. akt II GPS 1/16, której zarówno sentencję, jak i obszerne fragmenty uzasadnienia przytoczył Sąd I instancji. W tej sytuacji za zbędne należy uznać powtórzenie jej treści i wskazać jedynie, jak uczynił to Sąd I instancji, że uchwałą tą skład orzekający jest związany mocą art. 269 § 1 p.p.s.a.. Powołany przepis nie pozwala żadnemu składowi sądu administracyjnego rozstrzygnąć sprawy w sposób sprzeczny ze stanowiskiem zawartym w uchwale i przyjmować wykładni prawa odmiennej od tej, która została przyjęta przez skład poszerzony Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie NSA z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. akt II GSK 1518/14, dostępne w CBOSA).

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania kasacyjnego w punkcie 2 sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. i art. 205 § 2 p.p.s.a.