Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. Błędnym jest twierdzenie, iż imię i nazwisko oraz stanowiska pracownika państwowego /z wyjątkiem służb specjalnych/ lub samorządowego podlega ochronie danych osobowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych /Dz.U. nr 133 poz. 883/.

2. Z art. 62 ust. 2 Konstytucji RP wynika obowiązek udostępniania danych już istniejących /dokumenty/.

Natomiast żaden przepis nie zobowiązuje organów państwowych i samorządowych do wykonywania, wyłącznie na potrzeby prasy, specjalnych wykazów, zestawień czy innego rodzaju opracowywanych danych.

Pismem z 24.02.1999 r. redaktor naczelny "P." zwrócił się do starosty powiatu o przesłanie na adres redakcji informacji na temat pracowników przyjętych i zwolnionych w Starostwie Powiatowym i podległych jemu jednostkach /w tym na własną prośbę/ w okresie od objęcia przez tegoż starostę obecnego stanowiska.

Wykaz tych pracowników powinien zawierać informację o ich stanowiskach.

Starosta, pismem z 1.03.1999 r. powołując się na podstawę prawną z art. 7 i art. 23, art. 25-26 i art. 30 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych /Dz.U. nr 133 poz. 883/, odmówił przekazania Redakcji żądanych informacji. Wyjaśnił, że jako administrator danych osobowych pracowników, zgodnie z art. 26 ust. 1, powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były:

1/ przetwarzane zgodnie z prawem,

2/ zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów i nie poddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami.

Z uwagi na powyższe, zgodnie z art. 30 pkt 4 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych, podjął decyzję o odmowie przekazania redakcji żądanych informacji, gdyż osoby, których ww. przepis dotyczy, nie wyraziły zgody na udostępnienie ich danych osobowych. Udostępnienie danych osobowych zatrudnionych pracowników wbrew ich zakazowi stanowi naruszenie ich dóbr osobistych i daje podstawę do zaskarżenia takiej decyzji.

Jednocześnie Starosta zauważył, że Redakcja "P." nie jest, na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, osobą lub podmiotem uprawnionym do otrzymywania danych osobowych z mocy przepisów prawa, gdyż żaden przepis ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe nie stanowi wprost, że prasie takich informacji należy udzielać z mocy prawa. Art. 4 ust. 1 tej ustawy stanowi, że organy w nim wymienione obowiązane są do udzielania prasie informacji o swojej działalności a nie danych osobowych pracowników.

Redakcja "P." wniosła skargę na odmowę udzielenia informacji przez Starostę i zawarła w niej żądanie:

1. stwierdzenia naruszenia przez Starostę przepisów art. 61 Konstytucji RP i art. 4 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 11 ust. 2 prawa prasowego,

2. zobowiązania tegoż Starosty do udzielenia żądanych informacji,

3. zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania oraz

4. wymierzenia Staroście grzywny w wysokości 2.000 zł na podstawie art. 49 ustawy - Prawo prasowe.

Zdaniem skarżącej, odmowa udzielenia żądanych przez redakcję informacji w sposób oczywisty narusza konstytucyjną wolność prasy oraz jej obowiązek do urzeczywistnienia prawa obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej. Zadania swe dziennikarz może realizować wyłącznie przy poszanowaniu przez organy i instytucje obowiązane do udzielania prasie informacji, nałożone na nie przez Konstytucję i prawo prasowe, a także rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1995 r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji oraz organizacji i zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji rządowej.

Żądania informacji dotyczą tylko nazwisk i stanowisk nowo zatrudnionych pracowników samorządowych, co ani nie narusza tajemnicy państwowej, ani dóbr osobistych tych pracowników. Skoro nazwiska pracowników i ich stanowiska widnieją na drzwiach w urzędzie, umieszcza się je na pieczątkach imiennych, decyzjach i innych pismach, to trudno nie przyznać, że są one jawne. W samorządzie terytorialnym utrzymywanym z pieniędzy podatników, każdy obywatel gminy czy powiatu ma prawo wiedzieć kogo i na jakich stanowiskach zatrudnia się w urzędach. Odpowiadając na skargę Starosta Powiatu wniósł o jej oddalenie. Wyjaśnił, iż Redakcja zwracając się o informacje nie sprecyzowała "zamierzeń i celu" ewentualnej ich publikacji. Organ podał jednak Redakcji ilościowe dane dotyczące zatrudnionych i zwolnionych pracowników, począwszy od 1.01.1999 r., tj. od powstania Starostwa Powiatowego. Odmówił natomiast podania danych imiennych z uwagi na ograniczenia wynikające z ustawy o ochronie danych osobowych, bowiem zawarte w niej przepisy są szczególnymi w stosunku do Prawa prasowego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przede wszystkim należy wyjaśnić, że błędnym jest twierdzenie, iż imię i nazwisko oraz stanowiska pracownika państwowego /z wyjątkiem służb specjalnych/ lub samorządowego podlega ochronie danych osobowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych /Dz.U. nr 133 poz. 883/. Prawo obywatela do uzyskiwania informacji na ten temat stanowi Konstytucja RP w art. 61 ust. 1 stwierdzając m.in., iż "Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne (...)". Przetwarzanie takich danych jest dopuszczalne m.in. wtedy, gdy jest niezbędne do wykonywania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego /art. 23 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy o ochronie danych osobowych/. Zadania takie wykonuje także prasa zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe /Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./. Prasa może żądać, zgodnie z art. 4 ust. 1 i 3 Prawa prasowego, udostępnienia jej informacji o ile nie podlegają one ochronie, głównie z mocy przepisów ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych /Dz.U. nr 11 poz. 95/ oraz innych przepisów. Ograniczenia dostępu do informacji mają zarówno charakter przedmiotowy, jak i podmiotowy.

Art. 62 ust. 2 Konstytucji RP zakreśla ogólnie granice uprawnienia m.in. prasy do uzyskiwania informacji stanowiąc, iż "Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej (...)".

Nie analizując szerzej tego przepisu należy stwierdzić, iż wynika z niego obowiązek udostępniania danych już istniejących /dokumenty/. Natomiast żaden przepis nie zobowiązuje organów państwowych i samorządowych do wykonywania, wyłącznie na potrzeby prasy, specjalnych wykazów, zestawień czy innego rodzaju opracowywanych danych. Skarżąca Redakcja żądała właśnie dostarczenia jej wykazu osób, które zostały zwolnione ze stanowisk i zatrudnione na stanowiskach przez Starostę. Wykazy takie w dokumentacji Urzędu nie istniały i musiałyby być sporządzane specjalnie na potrzeby Redakcji.

Takiego obowiązku Starosta nie miał.

Dlatego skarga Redakcji "P." została oddalona na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368/.

Dodać należy, iż skarżąca błędnie opierała swe roszczenie m.in. na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1995 r. /Dz.U. nr 132 poz. 642/, gdyż dotyczy ono udostępniania prasie informacji przez urzędy "organów administracji rządowej", a nie organów samorządu.