Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Renata Bukowiecka-Kleczaj Sędziowie Sędzia WSA Wiesław Drabik (spr.), Sędzia WSA Katarzyna Sokołowska Protokolant starszy inspektor sądowy Anita Jałoszyńska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 r. sprawy ze skargi E. S. na zarządzenie Burmistrza P. z dnia [...] czerwca 2023 r. nr [...] w przedmiocie odwołania ze stanowiska Dyrektora Przedszkola Gminnego w P. oddala skargę.

Burmistrz P. zarządzeniem nr [...] z dnia [...] czerwca 2023 r., działając na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 900, zwane jako "prawo oświatowe"), odwołał E. S. ze stanowiska dyrektora Przedszkola Gminnego w P. z dniem 1 września 2023 r. W przedmiotowym zarządzeniu określono, że wchodzi ono w życie z dniem podpisania.

W uzasadnieniu zarządzenia organ wskazał na poniższe okoliczności faktyczne oraz dokonane na ich podstawie ustalenia i ocenę:, że odwołanie następuje ze względu na szczególnie uzasadniony przypadek wynikający ze zmian organizacyjnych związanych z podjęciem przez Radę Miejską w P. uchwały nr [...] z dnia [...] kwietnia 2023r. w sprawie włączenia Przedszkola Gminnego w P. w skład Zespołu Szkół Publicznych w P.. Powyższa uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Z. z dnia [...]maja 2023 r. pod pozycją [...].

E. S. (dalej jako: "skarżąca"), działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła w dniu 26 lipca 2023 r., za pośrednictwem Burmistrza P., skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na powyższe zarządzenie nr [...], wnosząc stwierdzenie, że zostało ono wydane z naruszeniem przepisów prawa, co skutkuje jego nieważnością.

W skardze zarzucono, naruszenie przepisów prawa tj.

- art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego poprzez uznanie, iż w przedmiotowej sprawie zachodziły "przypadki szczególnie uzasadnione" do odwołania Skarżącej ze stanowiska Dyrektora Przedszkola Gminnego w P., w sytuacji kiedy nie sposób uznać, iż ww. okoliczności zachodziły, z uwagi na podjęcie przez Radę Miejską w P. uchwały nr [...] Rady Miejskiej w P. z dnia [...] kwietnia 2023 r. w sprawie włączenia Przedszkola Gminnego w P. w skład Zespołu Szkół Publicznych w P., która nie odpowiadała prawu, wobec czego stała się przedmiotem skargi E. S. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, natomiast ww. uchwała stanowiła podstawę do wydania zaskarżanego Zarządzenia,

- art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego poprzez niedopełnienie przez Burmistrza wydającego Zarządzenie ciążącego na nim obowiązku zasięgnięcia opinii właściwego kuratora oświaty przez odwołaniem skarżącej ze stanowiska Dyrektora Przedszkola Gminnego w P..

W uzasadnieniu skargi przedstawiono naruszenia czynności dotyczących przygotowań do podjęcia Uchwały Rady Miejskiej w P. nr [...] w sprawie włączenia Przedszkola Gminnego w P. w skład Zespołu Szkół Publicznych w P., a także postępowanie przed Radą Miejską w P. w sprawie skargi na działalność Dyrektora Przedszkola Gminnego, gdzie w tym okresie skarżąca pełniła jego funkcję. Pełnomocnik skarżącej przedstawił polemikę w przedmiocie zasadności podjętej uchwały o włączeniu gminnej placówki oświatowej do Zespołu Szkół Publicznych w P.. Zdaniem pełnomocnika skarżącej podjęcie uchwały o włączeniu Gminnego Przedszkola w P. do zespołu spowodowało wydanie zaskarżonego zarządzenia, co wiązało się naruszeniem i obrazą przepisów prawa materialnego, godząc w interes prawny skarżącej. Pełnomocnik skarżącej zarzucił, że Burmistrz P. naruszył przepis art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego poprzez brak zasięgnięcia opinii kuratora oświaty, pomimo jej obligatoryjności. Niezachowanie tego wymogu zdaniem pełnomocnika skutkowało istotnym naruszaniem prawa, które upoważnia do stwierdzenia nieważności zaskarżonego zarządzenia. Zdaniem skarżącej nie sposób uznać, że w przedmiotowej sprawie zachodziły szczególnie uzasadniony przypadek do jej odwołania z względu na włączenia przedszkola w skład Zespołu Szkół Publicznych w P..

Burmistrz P. w odpowiedzi na skargę, w piśmie z dnia 1 września 2023 r., ustosunkowując się do zarzutu skargi, wyjaśnił, że organ prowadzący Przedszkole Gminne w P., z dniem 1 września 2023 r., włączył w skład Zespołu Szkół Publicznych w P.. Jednocześnie wyjaśnił, że z momentem włączenia przedszkola do zespołu na mocy art. 91 ust. 4 prawa oświatowego dyrektor zespołu automatycznie staje się dyrektorem przedszkola.

W dniu 25 maja 2023 r. Burmistrz P. wystąpił do Z. Kuratora Oświaty w S. o opinie w sprawie odwołania ze stanowiska dyrektora z dniem 1 września 2023 r. z powodu zmian organizacyjnych (załącznik Uchwała nr [...] w sprawie włączenia Przedszkola Gminnego w P. do Zespołu Szkół Gminnych w P. ).

Zachodniopomorski Kurator Oświaty w S. pismem z dnia 7 czerwca 2023 r. pozytywnie zaopiniował zamiar odwołania z dniem 1 września 2023 r. dyrektora Przedszkola Gminnego w P. E. S. (k-67).

Sąd na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 r. oddalił wnioski dowodowe zawnioskowane przez pełnomocnika skarżącej jako nieprzydatne w rozpatrywanej sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r., poz. 2492 z zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Na mocy art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r., poz.1634 ; dalej powoływanej w skrócie jako: "p.p.s.a."), uwzględnienie skargi następuje w przypadku: naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 1), a także w przypadku stwierdzenia przyczyn powodujących nieważność kontrolowanego aktu (pkt 2) lub wydania tego aktu z naruszeniem prawa (pkt 3).

W przypadku uznania, że skarga nie ma uzasadnionych podstaw podlega ona oddaleniu, na podstawie art. 151 p.p.s.a. Stosownie natomiast do art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Dokonując kontroli zaskarżonego aktu w oparciu o wskazane kryteria Sąd uznał, że złożona skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli sądowej skarżąca uczyniła zarządzenie Burmistrza P. z dnia [...] czerwca 2023 r., nr [...], odwołujące ją ze stanowiska dyrektora Przedszkola Gminnego w P..

Materialnoprawną podstawę wydania zaskarżonego zarządzenia stanowił art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego, zgodnie z którym organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Jak wynika z cytowanego przepisu organ ma możliwość odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego, bez wypowiedzenia, jeżeli zostały spełnione łącznie dwie przesłanki: zachodzą przypadki szczególnie uzasadnione, a kurator oświaty wyraził pozytywną opinię w kwestii odwołania.

W rozpoznawanej sprawie, co wynika z przedłożonych przez organ dokumentów, wydanie zaskarżonego zarządzenia zostało poprzedzone uzyskaniem pozytywnej opinii kuratora oświaty.

Istota sporu sprowadza się zatem do ustalenia, czy w przedmiotowej sprawie zasadnie Burmistrz odwołał skarżącą ze stanowiska dyrektora Przedszkola Gminnego w P. powołując się na "szczególnie uzasadniony przypadek", o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego.

Ustawa - Prawo oświatowe nie zawiera normatywnego określenia definicji "szczególnie uzasadnionego przypadku". Zdaniem Sądu, w tych okolicznościach, należałoby korzystać z bogatego dorobku orzeczeniowego, które zostało ukształtowane na tle art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., poz. 594 ze zm.), który został uchylony przez art. 15 pkt 54 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniającej ustawę o systemie oświaty z dniem 1 września 2017 r. (Dz.U. z 2017 r., poz. 60). Brzmienie obu przepisów, tj. art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego i art. 38 ust. 1 o systemie oświaty, jest tożsame. Zatem orzecznictwo wypracowane na tle poprzednio obowiązującego przepisu zachowuje swoją aktualność i może być w pełni stosowane.

W judykaturze przyjmuje się, że akt odwołujący dyrektora szkoły na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego powinien zawierać odpowiednie uzasadnienie. Podkreśla się także, że zakres swobody służącej właściwemu organowi przy odwołaniu nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły jest ograniczony przepisami prawa oświatowego. Sfera uznania kompetentnego organu jest znaczna, jednak niepełna, jako że organ musi uwzględniać m.in. ograniczenia wyraźnie ustanowione w art. 66 prawa oświatowego. Przepis ten - jako stwarzający gwarancje dla stabilności stosunku zatrudnienia nauczycieli - musi być zarówno przez organy decydujące, jak i przez organy nadzorujące, a także sprawujące kontrolę legalności decyzji podejmowanych w tym zakresie traktowany ze szczególną uwagą. Jeśli bowiem ustawodawca stwarza dla pewnych wyraźnie określonych grup pracowników (w tym przypadku nauczycieli) szczególne i dosyć rygorystyczne gwarancje, to rzeczą organów kontroli prawnej jest dołożenie wszelkich starań, by gwarancje te stały się rzeczywiście funkcjonujące w praktyce (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt I OSK 2942/12; z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1942/15; z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt 1821/15).

W wyroku z dnia 19 lutego 1997 r., sygn. akt III RN 3/97 (opublikowano: OSNP 1997/19/369), Sąd Najwyższy wskazał, że art. 38 pkt 2 ustawy o systemie oświaty (odpowiednio art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego) przewiduje możliwość odwołania nauczyciela "w przypadkach szczególnie uzasadnionych", co oznacza, że zarówno ocena, jak i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, a następnie odwołuje go z tego stanowiska, nie mogą mieć charakteru dowolnego lub arbitralnego, lecz powinny być dokładnie i szczegółowo wywiedzione i uargumentowane w uzasadnieniu podjętego aktu o odwołaniu.

W rozpoznawanej sprawie istotne jest, że uzasadnienie zarządzenia z dnia [...] czerwca 2023 r. nr [...] zostało sporządzone i doręczone wraz uzasadnieniem skarżącej w dniu 28 czerwca 2023 r.

W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia, które otrzymała skarżąca w dniu 28 czerwca 2023 r., organ wskazał przyczynę jej odwołania ze stanowiska dyrektora przedszkola Gminnego w P. z dniem 1 września 2023 r. podając, że jest nią podjęcie w dniu [...] kwietnia 2023 r. przez Radę Miejską w P.. uchwały nr [...] w sprawie włączenia Przedszkola Gminnego w P. w skład Zespołu Szkól Publicznych w P..

Mając na uwadze treść wskazanego powyżej uzasadnienia zarządzenia, Sąd stanął na stanowisku, że Burmistrz P. był uprawniony do odwołania skarżącej ze stanowiska dyrektora Przedszkola Gminnego w P., powołując się na art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego, bowiem na mocy uchwały nr [...] Rady Miejskiej w P. z dniem 1 września 2020 r. włączono Przedszkole Gminne w P., tworząc nowy twór instytucjonalny w postaci Zespołu Szkół Publicznych w P.. Włączenie takie, zgodnie z art. 91 ust. 1 prawa oświatowego, nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub placówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej. Jednakże podmioty połączone nie mają własnego dyrektora, lecz kierują nimi jeden wspólny dyrektor - dyrektor zespołu.

Stanowi o tym art. 91 ust. 4 Prawa oświatowego, zgodnie z którym dyrektor zespołu jest dyrektorem każdego przedszkola, szkoły lub placówki, które wchodzą w jego skład.

Zatem należy uznać za szczególny przypadek, który stanowi uzasadnioną przyczynę odwołania dyrektora szkoły podstawowej w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia, z tego względu, że dyrektor szkoły podstawowej nie może dalej pełnić swojej funkcji, bowiem jego obowiązki z dniem 1 września 2023 r. (z dniem włączenia do Zespołu) przejmuje dyrektor zespołu, który wyłaniany jest w drodze konkursu, o którym mowa w art. 63 ust. 10 prawa oświatowego.

Przewidziana w art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego klauzula "szczególnie uzasadnionych przypadków" znajduje zastosowanie do różnych stanów faktycznych, zarówno związanych z okolicznościami zawinionymi przez nauczyciela, zbliżonymi w swym charakterze do istotnych naruszeń obowiązków pracownika o jakich mowa w art. 52 § 2 Kodeksu pracy, jak również z okolicznościami zupełnie niezależnymi od nauczyciela zajmującego stanowisko kierownicze (jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie).

Stanowisko Sądu w tym zakresie znalazło potwierdzenie w orzecznictwie i doktrynie, gdzie wskazuje się na możliwość zastosowania trybu przewidzianego w art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego (odpowiednio art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty) do przypadków zmniejszenia liczby stanowisk kierowniczych w związku z częściową likwidacją lub przekształceniem organizacyjnym szkoły lub placówki (por. M. Pilich, Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Warszawa 2013, komentarz do art. 38, pkt 5; wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1997 r., sygn. akt I PKN 88.97, OSNP 1998, Nr 1, poz. 10; także wyrok WSA w Poznaniu z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt II SA/Po 929/12, Wspólnota 2013, nr 9, s. 55).

Konkludując, Sąd dokonując oceny zaskarżonego zarządzenia wywiódł, że w rozpoznawanej sprawie zachodziły podstawy do odwołania skarżącej ze stanowiska dyrektora Przedszkola Gminnego w P. w trybie art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego. Włączenie, na mocy uchwały nr [...] Rady Miejskiej w P. do Zespołu Szkół Publicznych P., w skład którego wchodzi Przedszkole Gminne w P., może stanowić przyczynę odwołania dyrektora przedszkola w trybie przytoczonego przepisu, mieści się ona bowiem w zakresie przewidzianych w art. 66 ust. 1 pkt 2 prawa oświatowego "przypadków szczególnie uzasadnionych". Pomimo, że jest to przypadek niezależny od dyrektora i niezawiniony przez niego, to nie odbiera mu charakteru "szczególnie uzasadnionego".

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że skarżąca zachowała stanowisko dyrektora Gminnego Żłobka w P., który nie podlegał zmianom organizacyjnym, co świadczy, ze jej odwołanie z funkcji dyrektora przedszkola było podyktowane wyłączenie zmianami organizacyjnymi.

Biorąc zatem pod uwagę, że Sąd nie stwierdził, aby Burmistrz P. wydając zaskarżone zarządzenie naruszył prawo w stopniu uzasadniającym jego uchylenie, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił.

Powołane w treści niniejszego uzasadnienia orzeczenia sądów administracyjnych dostępne są w Internetowej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (orzeczenia.nsa.gov.pl).