Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Brandys-Kmiecik, Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Herman, Sędzia WSA Marzanna Sałuda (spr.), , po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 15 października 2024 r. sprawy ze skargi T. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2024 r. nr SKO.K/41.3/2387/2023/25342/MM w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu naruszenia obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta S. z dnia 21 listopada 2023 roku o nr [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach (dalej: SKO, organ odwoławczy), zaskarżoną decyzją, nr SKO.K/41.3/2387/2023/25342/MM, z 18 stycznia 2024 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 775, dalej; k.p.a.) i art. 1 ustawy z 12 października 1994r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (t.j. z 2018 r., poz .570), po rozpatrzeniu odwołania T. G. (dalej: strona, skarżąca) od decyzji Prezydenta Miasta S. (dalej: organ I instancji) z 21 listopada 2023 r., nr [...], orzekającej o nałożeniu kary pieniężnej w wysokości 200 zł z tytułu naruszenia obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie nieprzekraczającym 30 dni, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Prezydent Miasta S. ww. decyzją z 21 listopada 2023 r. orzekł o nałożeniu na podstawie art. 78 ust. 2 pkt 1 , art.140mb pkt 2, art. 140n ust. 1 oraz art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1047 ze zm., dalej: p.r.d.) na stronę jako współwłaściciela samochodu osobowego marki [...], nr rej. [...], VIN [...], kary pieniężnej w wysokości 200 zł z tytułu naruszenia obowiązku powiadomienia o zbyciu pojazdu, w terminie 30 dni od daty zbycia.

W odwołaniu od tej decyzji strona zakwestionowała zasadność nałożenia kar na każdego ze współwłaścicieli pojazdu .

Organ odwoławczy rozpoznając odwołanie strony ustalił, że 14 lipca 2023r., strona jako współwłaściciel dokonała zbycia ww. pojazdu marki [...] o numerze rejestracyjnym [...] nr i była zobowiązana do zawiadomienia starosty o zbyciu pojazdu w terminie 30 dni tj. do dnia 14 sierpnia 2023 r. Z akt sprawy wynika, że obowiązku tego dopełniono po wskazanym terminie tj. w dniu 31 października 2023 r.

Dalej organ stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie wystąpiła przesłanka nałożenia na stronę kary pieniężnej z tytułu niewypełnienia obowiązku wskazanego w art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym tj. obowiązku polegającego na zawiadomieniu starosty o zbyciu pojazdu w ustawowym terminie. Zgodnie z powołanym przepisem karze pieniężnej podlega ten, kto (...) będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu w ustawowym terminie.

Organ wskazał, iż zgodnie z art. 16 ustawy z 7 lipca 2023r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości do postępowań w sprawach nakładania kar pieniężnych o których mowa w art. 140mb ustawy zmienianej w art. 2 wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2024r. stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu dotychczasowym.

Dokonując wykładni przepisu art. 140mb pkt 2 p.r.d., który przewiduje nałożenie kary pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł w przypadku niezawiadomienia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu, organ stwierdził, że ustawodawca przyjął podmiotowe, a nie przedmiotowe, powiązanie kary z niewykonaniem obowiązku zgłoszenia nabycia lub zbycia pojazdu. Oznacza to, że każdy z właścicieli ponosi odpowiedzialność zindywidualizowaną, w tym w zakresie wymierzanej kary pieniężnej, a co za tym idzie kara nakładana jest odrębnie na każdego ze współwłaścicieli, który nie wywiązał się z tego obowiązku i w odrębnym postępowaniu. Kara nie może być na podstawie ww. przepisu nakładana na współwłaścicieli w sposób solidarny ponieważ brak ku temu podstawy prawnej. Odpowiedzialna solidarność występuje jedynie wówczas, gdy przewiduje ją przepis prawa. Odnośnie kar wymierzanych na podstawie art. 140mb pkt 2 p.r.d. aktualnie obowiązujące przepisy prawne regulacji takich nie przewidują.

Ponadto organ stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie nie wystąpiły przesłanki do wydania decyzji o odstąpieniu od nałożenia kary określone w art. 189f k.p.a.

Dalej wyjaśnił, że zgodnie z art. 189f k.p.a. organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa (art. 189 § 1 pkt 1) lub za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej lub strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna (art. 189 § 1 pkt 2). W myśl postanowień art. 189f § 2 k.p.a. w przypadkach innych niż wymienione w § 1, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających: usunięcie naruszenia prawa lub powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa, określając termin i sposób powiadomienia.

W rozpatrywanej sprawie organ rozważył przede wszystkim wystąpienie przesłanek określonych przepisem art. 189 § 1 pkt 1 k.p.a. ponieważ po pierwsze strona nie poniosła za to samo zachowanie odpowiedzialności administracyjno-karnej, jak i karnej (art. 189f §1 pkt 2 k.p.a.), po drugie konstrukcja prawna określona w art. art. 189f § 2 k.p.a. ma charakter fakultatywny.

Przy ocenie możliwości zastosowania instytucji odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej w odniesieniu do kar za niedopełnienie obowiązku zawiadomienia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ustawowym terminie, również należy mieć na względzie, że dla zastosowania odstąpienia od nałożenia kary także koniecznym jest wystąpienie dwóch przesłanek: znikomej wagi naruszenia oraz zaprzestania naruszenia prawa. Organ wskazał, że obowiązek wynikający z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. ma charakter bezwzględny. Wykonanie przez właściciela pojazdu obowiązku zawiadomienia o jego zbyciu lub nabyciu ma na celu zabezpieczenie przed sytuacjami, w których mimo przeniesienia własności samochodu, pojazd ten nadał jest zarejestrowany na zbywcę i to on figuruje w Centralnej Ewidencji Pojazdów i innych dokumentach urzędowych jako właściciel tego pojazdu. Spóźnienie przy zawiadomieniu o zbyciu / nabyciu, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. powoduje zagrożenie wystąpienia negatywnych skutków w obszarze dóbr prawnie chronionych. Ze zgromadzonych w ewidencji danych korzysta bowiem wiele podmiotów, w tym ochrony prawnej, więc uzyskanie przez te organy nieprawidłowych lub nieaktualnych danych z ewidencji nie może być uznane za znikome naruszenie przepisów prawa, ponieważ naruszenie terminów zgłoszenia zbycia i nabycia pojazdu niesie za sobą niebezpieczeństwo mające negatywny wpływ na działanie organów państwa. Celem regulacji prawnych przewidujących kary za nieterminowe zgłaszanie nabycia/zbycia pojazdu jest poprawa przestrzegania przez właścicieli pojazdów obowiązku złożenia w określonym terminie zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu, co w konsekwencji wpłynie na poprawę warunków legalnego obrotu pojazdami i referencyjność danych gromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów. Organ odwoławczy uznał podniesione zarzuty za nieuzasadnione oraz stwierdził, że decyzja pierwszoinstancyjna jest prawidłowa zarówno co do zasady nałożenia kary jak i jej wysokości w najniższym wymiarze.

W skardze do WSA w Gliwicach, strona podniosła zarzuty naruszenia art. 78 ust. 2 pkt 1 i art., 140 m.b pkt 2 prawa o ruchu drogowym nie uznając. iż ustawodawca jednoznacznie ustanowił jeden obowiązek dla właściciela pojazdu. Skoro zatem jest to jeden obowiązek dla właściciela, to może to prowadzić do jednej kary w związku z niedopełnieniem tego obowiązku niezależnie od liczby właścicieli. Wskazała także, iż w przedmiotowej decyzji w dniu 21 listopada 2023r. nałożono karę pieniężną na współwłaściciela pojazdu K. G. a decyzja ta się uprawomocniła.

W uzasadnieniu skargi przywołała szereg wyroków sądów administracyjnych w podobnych sprawach mających uzasadniać wniesioną skargę.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Stosownie do art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023, poz. 1634 ze zm., dalej: p.p.s.a.) kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne. W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) p.p.s.a.).

Z przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. wynika, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Oceniając zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji według powyższych kryteriów Sąd uznał, że naruszają one przepisy prawa w stopniu skutkującym koniecznością ich uchylenia.

Sąd stwierdził, że w sprawie doszło do naruszenia art. 140mb pkt 2 w zw. z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. oraz art. 189f k.p.a.

W sprawie spór sprowadza się do oceny zasadności nałożenia przez organy kary pieniężnej na każdego ze współwłaścicieli pojazdu w związku z niedochowaniem obowiązku zawiadomienia starosty w nieprzekraczalnym terminie 30 dni o zbyciu pojazdu.

Zdaniem organów z przepisu art. 78 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 140mb pkt 2 p.r.d. wynika, że w przypadku kiedy zbywany pojazd objęty jest współwłasnością, to obowiązek zawiadomienia o zbyciu ciąży na obojgu współwłaścicielach, a tym samym każdy z nich podlega odpowiedzialności administracyjnej i karze pieniężnej z tytułu naruszenia ww. obowiązku.

Strona natomiast stoi na stanowisku, że w przypadku współwłasności przy zbyciu pojazdu, naruszenie obowiązku zawiadomienia o zbyciu powinno skutkować nałożeniem jednej kary.

W zaistniałym sporze Sąd, przyznaje rację skarżącemu.

Poza sporem jest, że 14 lipca 2023 r. doszło do sprzedaży pojazdu [...] nr rej. [...] stanowiącego współwłasność K. i T. G.. Do zgłoszenia zbycia pojazdu doszło 31 października 2023r., tj. z przekroczeniem, 30 – dniowego terminu, wynikającego z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d.

Zgodnie z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o nabyciu lub zbyciu pojazdu. W rozpatrywanej sprawie zarówno K. G. jak i T. G. będące współwłaścicielami pojazdu nie dopełniły tego obowiązku w terminie do dnia 14 sierpnia 2023r., to jest w terminie 30 dni od dnia zbycia pojazdu co miało miejsce 14 lipca 2023r. Miało to bowiem miejsce w dniu 31 października 2023r.

Skarżąca podniosła, że Prezydent Miasta S. odrębnie w stosunku do każdego ze współwłaścicieli wydał decyzje o nałożeniu kary pieniężnej w związku ze stwierdzonym przekroczonym terminem zawiadomienia o zbyciu pojazdu i nałożył dwie kary administracyjne: na K. G. i ta decyzja się stała ostateczna albowiem K. G. nie wniosła od tej decyzji odwołania jak i T. G. co miało miejsce decyzją z dnia 21 listopada 2023r nr [...] Prezydenta Miasta S.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach utrzymało w mocy tę decyzję pierwszoinstancyjną.

Z treści wskazanego art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. wynika, że obowiązek zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu spoczywa na właścicielu pojazdu, co zdaniem Sądu oznacza, że gdy pojazd objęty jest współwłasnością - na każdym ze współwłaścicieli. Jednak w przypadku, gdy zawiadomienie złożone zostanie już przez jednego ze współwłaścicieli pojazdu, to cel zawiadomienia o zbyciu pojazdu zostaje już osiągnięty i pozostali współwłaściciele nie mają już takiego obowiązku. W ocenie Sądu przepis art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. ustanawia jeden obowiązek dla właściciela pojazdu (obciążający zgodnie z ww. poglądami jednocześnie zbywcę i nabywcę) - zawiadomienie o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Skoro zatem jest to jeden obowiązek dla właściciela, to na podstawie art. 140mb pkt 2 p.r.d. może prowadzić do jednej kary w związku z niedopełnieniem tego obowiązku, niezależnie od liczby współwłaścicieli (po stronie zbywcy i nabywcy).

Z treści art. 140 mb pkt 2 p.r.d. wynika, że odpowiedzialność administracyjna związana jest z jednym zdarzeniem tj. brakiem zawiadomienia przez właściciela o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Stąd też niedopuszczalne jest, aby jeden czyn obwarowany sankcją administracyjną był traktowany jako dwa odrębne zdarzenia, zależnie od liczby współwłaścicieli (po stronie podmiotów zobowiązanych).

Ani treść, ani cel przepisu, nie dają podstaw do nakładania na każdego ze współwłaścicieli pojazdu odrębnych kar pieniężnych za jedno naruszenie. Objęcie każdego ze współwłaścicieli pojazdu odrębnym ukaraniem za naruszenie z art. 140 mb pkt 2 p.r.d. w związku z tym samym nabyciem lub zbyciem pojazdu i tym samym zawiadomieniem - prowadziłoby do wielokrotnego ukarania za ten sam czyn.

Sąd w pełni podziela utrwaloną linię orzeczniczą sądów administracyjnych w podobnych sprawach, że jeżeli po stronie zbywcy pojazdu występuje wielość podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia faktu zbycia pojazdu to wypełnienie tego obowiązku przez jednego właściciela zwalnia pozostałych, bowiem w ocenie Sądu mamy do czynienia z jednym czynem, którego stwierdzenie może doprowadzić do wymierzenia jednej kary, niezależnie od liczby współwłaścicieli. Niedopuszczalne jest, aby jeden czyn związany z jednym zbyciem jednego pojazdu i brakiem odpowiedniego zgłoszenia, obwarowany sankcją administracyjną, był traktowany jako dwa zdarzenia lub więcej odrębnych zdarzeń, zależnie od liczby współwłaścicieli. Jak już wskazano, ani treść, ani cel przepisu, nie dają podstaw do nakładania na każdego ze współwłaścicieli pojazdu odrębnych kar pieniężnych za jedno naruszenie. Objęcie każdego ze współwłaścicieli zbytego pojazdu odrębnym ukaraniem za naruszenie z art. 140 mb pkt 2 p.r.d. w związku ze zbyciem tego samego pojazdu i tym samym zawiadomieniem - prowadziłoby do wielokrotnego ukarania za ten sam czyn (por. wyrok WSA w Rzeszowie z 20 kwietnia 2023r. II SA/Rz 1656/22 (por. baza CBOSA).

Nałożenie za ten sam czyn, polegający na nie zawiadomieniu, w tym wypadku przez zbywcę, o zbyciu pojazdu kary pieniężnej na każdego ze współwłaścicieli zbytego pojazdu stanowiłoby w ocenie Sądu kilkukrotne ukaranie za to samo naruszenie i byłaby to kara niewspółmierna do naruszenia i celu przepisu statuującego obowiązek zgłoszenia. Sąd podziela w tej mierze wyrażane wcześniej stanowisko sądów administracyjnych w analogicznych sprawach, przykładowo w prawomocnych wyrokach WSA we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 2021 r. sygn. akt III SA/Wr 349/20, WSA w Kielcach z dnia 7 października 2021 r. sygn. akt I SA/Ke 429/21 (orzeczenia dost. w bazie CBOSA).

W konsekwencji powyższych rozważań Sąd stwierdził, że organy nakładając odrębnie karę pieniężną na każdego ze współwłaścicieli w związku ze zbyciem tego samego pojazdu naruszyły przepis art. 140mb pkt 2 w zw. z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. W przekonaniu Sądu, naruszenie obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu spoczywającego na współwłaścicielach, może skutkować nałożeniem jednej kary pieniężnej na wszystkich współwłaścicieli - zbywców danego pojazdu, których odpowiedzialność jest odpowiedzialnością solidarną, do której posiłkowo można stosować przepis art. 366 § 1 k.c. statuujący taką odpowiedzialność wobec osób, które dopuściły się tego samego deliktu.

Wobec stwierdzenia przez Sąd zasadniczej wadliwości rozstrzygnięcia, tj. nałożenia odrębnych kar na współwłaścicieli pojazdu, sygnalizacyjnie wskazać należy, że przy miarkowaniu kary czy też ocenie przesłanek do odstąpienia, organy winny uwzględnić całokształt okoliczności danej sprawy, w jakich doszło do naruszenia, w tym także powody zaniechania dopełnienia obowiązku.

Zgodnie z art. 140n ust. 4 p.r.d. ustalając wysokość kary pieniężnej uwzględnia się zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia ustawy. Oznacza to, że wymierzając karę na podstawie art. 140mb pkt 2 p.r.d. organ ma tzw. luz decyzyjny, a ustawodawca posługuje się tu konstrukcją uznania administracyjnego. Orzekanie w warunkach uznania administracyjnego wymusza szczególną staranność przy uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia, tylko ono może bowiem ochronić organ od zarzutu przekroczenia granicy swobodnego uznania.

Na koniec należy zauważyć, że ustawodawca dostrzegł potrzebę jednoznacznego wskazania w art. 140 mb ust. 7 p.r.d., że kary pieniężne współwłaściciele pojazdu ponoszą solidarnie. Regulacja ta weszła w życie 1 stycznia 2024 r. i tym samym usuwa wątpliwości co do wykładni dotychczasowych przepisów.

W ponownie prowadzonym postępowaniu organ zobowiązany będzie uwzględnić powyższe wskazania i stanowisko Sądu dotyczące celowości nałożenia dwóch kar na współwłaścicieli – zbywców pojazdu, jak również rozważyć i uzasadnić czy nie zachodzą w niniejszej sprawie przesłanki do odstąpienia od nałożenia kary z art. 189f k.p.a.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję SKO i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji.

Sąd na podstawie art. 200 p.p.s.a. zasądził na rzecz skarżącego koszty postępowania sądowego w wysokości uiszczonego wpisu od skargi.