Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 1 czerwca 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędzia WSA Barbara Rymaszewska Protokolant St. sekretarz sądowy Anna Łyżwa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 czerwca 2016 roku sprawy ze skargi Z. M. - G. na decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł. z dnia [...] nr [...] znak: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego - oddala skargę. LS

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] nr [...], znak [...] [...]Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. po rozpatrzeniu odwołań M. P., W. P., B. P.-C. oraz Z. M.-G., uchylił decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta P. z dnia [...] nr [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Jak wynika z akt sprawy w dniu 8 grudnia 2011 r. do organu I instancji wpłynął wniosek Z. M.-G. o przywrócenie drożności przewodów kominowych w segmencie narożnym kamienicy, stanowiącej współwłasność wnioskującej. Do wniosku dołączono kopie opinii kominiarskiej nr [...] sporządzonej przez mistrza kominiarskiego K.Ż., opinii nr [...] z dnia 28 września 2011 r. sporządzonej przez mistrza kominiarskiego T. R., protokołu nr [...] z okresowej kontroli przewodów kominowych z dnia 17 października 2011 r., sporządzonego przez mistrza kominiarskiego T. R. oraz opinii kominiarskiej nr [...] z dnia 9 grudnia 2011 r., sporządzonej przez mistrza kominiarskiego K.Ż., z których wynika między innymi, że przewód kominowy nr [...] na kominie nr I oraz przewód kominowy nr [...] na kominie nr II są niedrożne.

W trakcie oględzin nieruchomości położonej w P. przy ul. A 18, przeprowadzonych w dniu 17 stycznia 2012 r. PINB ustalił, że w pomieszczeniach piwnicznych na ścianach zewnętrznych występują ślady wilgoci sięgającej do poziomu dolnej płaszczyzny stropu. Potwierdzono również stan techniczny przewodów kominowych opisany w przeglądach kominiarskich z dnia 6 września 2011 r. i 17 października 2011 r. Dalsza część protokołu jest nieczytelna.

W aktach sprawy znajduje się nadto skoroszyt zawierający między innymi niepotwierdzone za zgodność z oryginałem kopie następujących dokumentów: aktu notarialnego z dnia 26 lutego 1998 r., Rep. A nr [...] sporządzonego przed notariuszem G. B. w sprawie umowy darowizny i zniesienia współwłasności nieruchomości w P., ul. A 18; trzech kart książki obiektu budowlanego, niemożliwego do identyfikacji z uwagi na brak karty tytułowej; projektu podziału nieruchomości, protokołu przeglądu 5-letniego przedmiotowego budynku mieszkalnego z dnia 29 grudnia 2011 r. wraz z opinią o zawilgoceniu ścian w pomieszczeniu piwnicznym - narożnym pod sklepem C sporządzonego przez mgr inż. J.Z.; zawiadomienia Sądu Rejonowego w P. w przedmiocie wpisu w KW [...]; protokołu nr [...] z okresowej kontroli przewodów kominowych w budynku położonym w P. przy ul. A 18 z dnia 11 października 2011 r.; protokołów przeglądów technicznych instalacji gazowej i instalacji ochrony przeciwporażeniowej.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r. PINB w trybie art. 62 ust. 3 ustawy Prawo budowlane nakazał Z. M., P.G., P.G. właścicielom budynku mieszkalno-usługowego na działce przy ul. A 18 w P. (dz. nr ewid. 166/3) w części obejmującej piwnice oraz parter:

1. wykonać i przedłożyć w terminie do 15 marca 2012 r. ocenę techniczną dotyczącą stanu technicznego ścian piwnicznych budynku mieszkalno-usługowego. Ocena ta winna zawierać analizę z podaniem przyczyn zawilgocenia ścian piwnicznych pod kątem bezpiecznego użytkowania obiektu.

2. przeprowadzić okresową kontrolę użytkowanego budynku mieszkalno-usługowego w części obejmującej piwnicę oraz parter w zakresie określonym w art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 Prawa budowlanego w zakreślonym terminie.

Z przedłożonej oceny technicznej stanu technicznego ścian piwnic budynku mieszkalno-usługowego sporządzonej przez mgr inż. G.R. wynika, że zawilgocenie ścian piwnic, obejmuje wszystkie ściany piwnicy narożnej oraz sąsiedniej. Autor opracowania stwierdził likwidację - zablokowanie otworu wentylacyjnego stanowiącego wentylację pomieszczenia piwnicznego w narożniku północno- wschodnim. Wykonana dodatkowa wentylacja przez użytkownika nie jest zbyt skuteczna z uwagi na oddalenie przewodu wentylacyjnego od pomieszczenia piwnicy. Ponadto stwierdzono niedrożność kanału wentylacyjnego w sąsiedniej piwnicy. Z oceny wynika także, że do powstania zawilgocenia mogły przyczynić się roboty budowlane prowadzone przy przebudowie ulicy A, obejmujące również odprowadzenie wód deszczowych z ulicy A jak i z budynków położonych w bezpośrednim sąsiedztwie ulicy. Zdaniem autora celowe jest ustalenie, czy nie nastąpiło wadliwe wykonanie połączeń odpływu kanalizacji deszczowej z tego obszaru, co może powodować przeciek wód opadowych z kanalizacji deszczowych w teren położony w bezpośrednim sąsiedztwie ścian budynku.

W dniu 20 lutego 2012 r. Z. M. przedłożyła kopię pisma Dyrektora Biura Inwestycji i Remontów Urzędu Miasta w P. z dnia 15 lutego 2012 r., z którego wynika, iż na długości piwnicy, w której występuje zawilgocenie ściany zewnętrznej nie były prowadzone prace ziemne, natomiast przeprowadzona kontrola szczelności kanalizacji deszczowej nie wykazała nieszczelności.

Decyzją z dnia [...] marca 2012 r. organ I instancji na podstawie art. 66 ustawy Prawo budowlane, nakazał Z. M.-G., P.G., P.G., W. P., M. P., S.P.-M., B.P.-C., właścicielom budynku mieszkalno-usługowego na działce przy ul. A 18 w P. (dz. nr ewid. 166/3) wykonać w terminie do 6 lipca 2012 r. prace naprawcze mające na celu zapewnienie możliwości skutecznego wentylowania pomieszczenia piwnicznego w narożniku północno-wschodnim i pomieszczenia sąsiedniego w budynku mieszkalno-usługowym na działce przy ul. A 18 (najlepiej z przewodów wentylacyjnych dotychczas obsługujących przedmiotowe pomieszczenie).

W odwołaniu od tej decyzji M. P. i W. P. podnieśli, że określenie obowiązku zawarte w sentencji zaskarżonego rozstrzygnięcia jest niezrozumiałe. Nadto zarzucili błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy. Wskazali, że jak wynika z inwentaryzacji przewodów kominowych wykonanej przez firmę C, sporny przewód kominowy jest używany przez odwołujących do wentylowania kuchni w mieszkaniu nr [...], w której jest instalacja gazowa. Natomiast drugi z przewodów kominowych jest podłączony do pieca kaflowego w mieszkaniu nr [...]. Obecnie do tego pieca włożony jest elektryczny wkład grzejny, zaś przewód kominowy jest zablokowany aby ciepło nie uciekało do komina. Odwołujący oświadczyli, że nie dokonywali żadnych zmian w układzie przewód kominowy - lokal, co potwierdza firma C, która od wielu lat dokonuje przeglądów kominiarskich. Zdaniem odwołujących zawilgocenie piwnicy wynika z faktu wybudowania dodatkowej ścianki działowej w korytarzu, założenia dodatkowych drzwi oraz wykonania tynku cementowego na ścianach, na których nie ma izolacji pionowej i poziomej, a jednocześnie jest dostęp wody-wilgoci z zewnętrznej strony. Tezę tę potwierdza opinia mgr inż. J.Z., której kopię załączono do odwołania. W treści tego opracowania autor wskazał nadto na dwukrotne zalanie pomieszczenia piwnicy przez awarię kanalizacji jako jedną z prawdopodobnych przyczyn zawilgocenia ścian. Do odwołania dołączono także kopię wyjaśnienia sporządzonego przez mistrza kominiarskiego T. R., w treści którego autor wskazał, że kanał kominowy znajdujący się w piwnicy Z. M. nie był nigdy kanałem wentylacyjnym, ponieważ jest wyposażony w drzwiczki kominowe do wybierania sadzy i nie posiada jakichkolwiek śladów wykucia otworu do komina po kratce wentylacyjnej w piwnicy. T. R. wskazał dodatkowo, że do omawianego kanału w mieszkaniu nr [...] jest podłączona kratka wentylacyjna a prawo zabrania łączenia kratek wentylacyjnych do jednego kanału kominowego co wyklucza możliwość zamontowania dodatkowej kratki wentylacyjnej w piwnicy Z.M.-G.

W odpowiedzi na odwołania Z. M. wskazała między innymi, że wilgoć zaczęła narastać od wiosny 2011 r., natomiast tynki cementowe zostały położone około 10 lat temu, dom nigdy nie posiadał izolacji poziomej ani pionowej jak również oświadczyła, że piwnice nigdy nie były zalane. Tym samym zanegowała trafność opinii mgr inż. J. Z., co do przyczyn zawilgocenia pomieszczenia piwnicy.

Postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2012 r. [...]WINB zlecił PINB uzupełnienie materiału dowodowego poprzez dołączenie aktualnego odpisu księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w P. przy ul. A 18, działka nr ewid. 166/3, umożliwiającego ustalenie właścicieli rzeczonej nieruchomości.

Z przedłożonego w dniu 25 kwietnia 2012 r. odpisu Księgi Wieczystej Nr [...] prowadzonej dla działki nr ewid. 166/3, wynika, że współwłaścicielami nieruchomości są M. P., A. P., W. P., Z. M., P.G. i P. G.. Z kolei z odpisu Księgi Wieczystej Nr [...] prowadzonej dla lokalu mieszkalnego nr [...]w budynku mieszkalnym w P., ul. A 18, wynika, że współwłaścicielkami wskazanego lokalu są B.P.-C. i S. P.-M..

Decyzją z dnia [...] maja 2012 r. [...]WINB uchylił w całości decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, z uwagi na brak w aktach sprawy materiału dowodowego pozwalającego ustalić fakty kluczowe dla rozstrzygnięcia merytorycznego. W szczególności PINB winien zweryfikować trafność oceny technicznej przedstawionej w wykonaniu decyzji z dnia [...] stycznia 2012 r. w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości co do wentylacji pomieszczeń piwnicy. Dodatkowo [...]WINB wskazał, iż nie zapewniono udziału w postępowaniu A.P., która jak wynika z odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości stanowiącej przedmiot postępowania, jest współwłaścicielką nieruchomości.

W dniu 6 lipca 2012 r. PINB zawiadomił o zamiarze przeprowadzenia czynności kontrolnych dotyczących stanu technicznego przewodów kominowych w przedmiotowym budynku, obligując strony do zapewnienia udziału w kontroli osób wykonujących przeglądy kominiarskie jak i autora opinii technicznej G. R.

Pismem z dnia 2 lipca 2012 r. M. P. poinformowała, że nie ma możliwości zapewnienia udziału w czynnościach kontrolnych mistrza kominiarskiego, z uwagi na zaplanowany wcześniej urlop. Natomiast przy piśmie z dnia 4 lipca 2012 r. Z. M. przekazała do PINB opinię techniczną sporządzoną w dniu 2 lipca 2012 r. przez mgr inż. G.R., w której treści wskazano, że w wyniku dokonanych w dniu 2 lipca 2012 r. oględzin pomieszczeń piwnicznych w segmencie narożnym kamienicy, stanowiącej przedmiot omawianego postępowania, stwierdzono postępujące zawilgocenia pomieszczeń piwnic obejmujące ściany, posadzki i sufity we wszystkich piwnicach segmentu narożnego. Autor wskazał, że sytuacja uległa znacznemu pogorszeniu w stosunku do ostatnich oględzin dokonanych w lutym 2012 r., w związku z czym należy bezzwłocznie podjąć działania zmierzające do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości, w pierwszej kolejności poprzez przywrócenie pierwotnej wentylacji grawitacyjnej piwnic. Celowym jest zainstalowanie na końcówkach przewodów kominowych, tzw. nakominowych wspomagaczy ciągów. Dodatkowo stwierdzono, że zawilgocenie murów, posadzek i sufitów jest znaczne, a tym samym spóźnione udrożnienie przewodów wentylacyjnych nie rozwiąże problemu zawilgocenia przegród piwnic i niezbędnym będzie osuszenie murów jedną ze stosowanych metod.

W wyniku przeprowadzonych w dniu 6 lipca 2012 r. oględzin nieruchomości PINB potwierdził stan opisany w protokole kontroli z dnia 17 stycznia 2012 w zakresie dotyczącym przewodów kominowych. Potwierdzono, iż istniejące przewody wentylacyjne w pomieszczeniu piwnicznym działają. Nie można ocenić w dniu kontroli czy aktualna wentylacja jest wystarczająca. Dalsza część protokołu jest nieczytelna. Do protokołu dołączono nadto nieopisaną dokumentację fotograficzną.

Pismem z dnia 9 lipca 2012 r. organ I instancji zwrócił się do Z.M.-G., P. G. i P.G. o uzupełnienie ocen stanu technicznego ścian piwnicznych przedmiotowego budynku mieszkalno-usługowego, sporządzonych w lutym 2012 r. oraz w dniu 2 lipca 2012 r. przez mgr inż. G. R., między innymi o odniesienie się autora opinii technicznych do wniosków zawartych w protokołach z przeglądów okresowych przewodów kominowych przeprowadzonych przez kominiarzy T.R. oraz K.Ż. i dodatkowo wyjaśnienie prawidłowości działania wentylacji w pomieszczeniu spornej piwnicy oraz w pomieszczeniu mieszkalnym nr [...] sporządzonego przez uprawnionego kominiarza T. R., pod rygorem prowadzenia postępowania w oparciu o zebrany dotychczasowy materiał dowodowy w tej sprawie.

Z kolei pismami z dnia 10 lipca 2012 r. organ I instancji wystąpił do K. Ż. i T. R. o zajęcie stanowiska co do: drożności przewodów kominowych, zgodności stanu przewodów kominowych z przepisami branżowymi oraz wpływu stanu przewodów kominowych na wentylację pomieszczeń piwnicznych.

W dniu 27 lipca 2012 r. PINB wystąpił do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Ł., Delegatura w P. o przekazanie archiwalnych dokumentów związanych z udzielonym pozwoleniem na budowę i użytkowaniem tego budynku, w tym dokumentacji technicznej, decyzji o pozwoleniu na budowę i użytkowanie.

W dniach 23, 30 i 31 lipca 2012 r. do organu I instancji wpłynęły pisma stron postępowania, zawierające sprzeczne stanowiska co do przyczyn zawilgocenia przedmiotowego obiektu, jak również zakresu robót budowlanych oraz innych czynności, jakie należy wykonać aby wyeliminować nieprawidłowości.

W dniu 27 lipca 2012 r. do organu I instancji wpłynęło pismo K. Ż., w treści którego wskazano, iż nie ma możliwości odniesienia się do wpływu stanu przewodów kominowych na wentylację pomieszczeń piwnicznych, ponieważ przedmiotem ekspertyzy nie były podłączenia na części mieszkalnej Pana P.

Dnia 30 lipca 2012 r. do PINB wpłynęło pismo T. R., w treści którego wskazano, że w dniu 11 października 2011 r. wykonano jedno udrożnienie wolnego przewodu kominowego z przeznaczeniem na wentylację do piwnicy Z. M. Do komina zamontowano kratkę wentylacyjną i piwnica posiada już prawidłową wentylację wywiewną i nawiewną. Zdaniem T. R. piwnica Z. M. posiada prawidłową wentylację wyciągową i nawiewną i siła ciągu przy tym kominie jest wystarczająca.

W trakcie rozprawy administracyjnej przeprowadzonej w dniu 7 sierpnia 2012 r. biegli – T. R. i K. Ż. podtrzymali swoje wcześniejsze stanowiska, wyrażone w pismach z dnia 27 lipca 2012 r. G. R. oświadczył, że potrzebna jest poprawa wentylacji piwnic, natomiast po zapoznaniu się z opiniami kominiarskimi, stwierdzającymi brak wolnych przewodów kominowych stwierdził, że należy znaleźć inne rozwiązanie rozwiązujące sprawę usprawnienia wentylacji.

W trakcie kolejnej rozprawy administracyjne przeprowadzonej w dniu 23 sierpnia 2012 r. strony podtrzymały swoje wcześniejsze stanowiska, a Z. M. przedłożyła oświadczenie mgr inż. K. D. z dnia 1 sierpnia 2012 r., że przyłącze kanalizacji deszczowej odprowadzające wodę z dachu posesji przy ul. A 18 jest szczelne. Nie stwierdzono wycieku z przyłącza wodociągowego. Jednocześnie stwierdzono brak ciągu w kratkach wentylacyjnych piwnic.

W dniu 28 sierpnia 2012 r. do organu I instancji wpłynęło kolejne pismo Z.M., z którego wynika, że należy skontrolować szczelność odprowadzenia wody z rynny deszczowej.

Pismem z dnia 24 sierpnia 2012 r. Architekt Miasta P. poinformował PINB, że zbiór akt dotyczący budynku stanowiącego przedmiot postępowania został wypożyczony ze składnicy akt archiwalnych i można zapoznać się z jego zawartością [...] w celu wskazania dokumentów, które mogą być istotne w prowadzonym [...] postępowaniu, informując jednocześnie, że akta będą dostępne do dnia 10 października 2012 r. PINB nie zapoznał się ze wskazanymi aktami archiwalnymi, jak również nie pozyskał żadnych dokumentów.

W dniu 21 września 2012 r. PINB w trybie art. 50 K.p.a. wezwał Z. M.-G., P. G. i P.G. do uzupełnienia złożonych opracowań technicznych, sporządzonych przez G. R.

W odpowiedzi Z. M. wskazała, iż złożyła dwukrotnie opinie techniczne mgr inż. G. R., który uczestniczył w rozprawie administracyjnej i mógł wyjaśnić wszelkie wątpliwości.

W kolejnym piśmie z dnia 10 grudnia 2012 r. Z. M. wskazała organowi I instancji, iż przedłożyła już 2 opinie techniczne G. R. oraz 2 opinie kominiarskie mistrza kominiarskiego K. Ż.. O ile zdaniem PINB opracowania te były niepełne, winien zwrócić się do autorów, bądź wyjaśnić wątpliwości w toku dwóch przeprowadzonych rozpraw administracyjnych, nie zaś przerzucać obowiązki dowodowe na strony postępowania.

Przy piśmie z dnia 5 lutego 2013 r. M. P. i W. P. przekazali do PINB niepotwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię Protokołu Nr [...] z okresowej kontroli przewodów kominowych w budynku stanowiącym przedmiot niniejszego postępowania, z którego wynika, że drożność przewodów kominowych jest dobra, zaś ciąg grawitacyjny w przewodach kominowych jest poprawny.

Decyzją z dnia [...] maja 2013 r. PINB umorzył postępowanie administracyjne w sprawie stanu technicznego ścian piwnicznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym z funkcją usług w parterze na działce przy ul. A 18 w P. (budynek narożny na zbiegu ulic A i B).

[...]WINB w Ł. decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. uchylił w całości decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Prowadząc ponownie postępowanie PINB pismem z dnia 2 września 2013 r. wezwał strony do udzielenia informacji czy w związku ze śmiercią współwłaścicielki nieruchomości A.P. było przeprowadzone postępowanie w sprawie nabycia spadku i jak się zakończyło, natomiast pismem z dnia 4 września 2013 r. wystąpił do Z. M. z prośbą o przedłożenie kopii aktualnych przeglądów okresowych obiektu stanowiącego przedmiot postępowania.

Z notatki służbowej sporządzonej w dniu 5 września 2013 r. wynika, że w zasobach archiwalnych Urzędu Miasta P.. nie odnaleziono dokumentacji, na podstawie której wzniesiono rzeczony budynek.

Z przedłożonej przez M. P. niepotwierdzonej za zgodność z oryginałem kopii postanowienia Sądu Rejonowego w P., Wydział I Cywilny z dnia 2 kwietnia 2007 r. sygn. akt. [...] wynika, że spadek po A.P. nabyły w częściach równych S. P.-M. i B. P.-C.

Pismem z dnia 17 września 2013 r. PINB wezwał Z. M. do przedłożenia opracowania uzupełniającego przedłożone opinie techniczne sporządzone przez mgr inż. G. R., pouczając jednocześnie o treści art. 81c ust. 4 ustawy Prawo budowlane.

W odpowiedzi Z. M. poinformowała PINB, że złożona dokumentacja techniczna jest kompletna i aktualna. Przy piśmie z dnia 18 listopada 2013 r. przekazała zaś do organu I instancji niepotwierdzone za zgodność z oryginałem kopie protokołu okresowej kontroli przewodów kominowych z dnia 10 października 2013 r., z którego wynika, że drożność przewodów oraz podłączenia nie uległy zmianie od czasu wydania opinii z dnia 9 grudnia 2011 r., opinii technicznej z dnia 18 września 2013 r. dotyczącej ustalenia przyczyny zawilgocenia ścian fundamentowych obiektu, z której wynika, że dokonano odkrywek ściany fundamentowej i nie stwierdzono stagnowania wód gruntowych, które mogłyby spowodować zawilgocenie ścian fundamentowych, oraz notatki służbowej z dnia 23 września 2013 r. sporządzonej przez M. A. - inspektora nadzoru robót sanitarnych Urzędu Miasta P. i P. M.- kierownika robót sanitarnych D, z której wynika, że w dniu 3 września 2013 r. po odkopaniu podejścia pod rynnę stwierdzono pęknięcie uszczelki będącej na połączeniu elementu żeliwnego (syfon Geigera) a rurą PCV. Uszczelka została wymieniona, a przeprowadzona próba szczelności nie wykazała nieszczelności. W dniu 6 września 2013 r. odkopano przykanalik do rynny. Stwierdzono przepaloną rurę PCV przez uszkodzony kabel energetyczny. Przepalony odcinek przykanalika został wymieniony na nowy. Przeprowadzono próbę szczelności przykanalika rynny. Próba nie wykazała nieszczelności. Usunięte wyżej usterki eliminują przyczynę zawilgocenia ścian piwnicy w tym rejonie ze strony wód opadowych.

Ponadto przy piśmie z dnia 6 grudnia 2013 r. Z.M. przekazała do PINB niepotwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię protokołu nr [...] z rocznej kontroli stanu technicznego przedmiotowego budynku z dnia 3 grudnia 2013 r.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2014 r. PINB w trybie art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane nakazał współwłaścicielom budynku mieszkalno-usługowego na działce przy ul. A 18 w P. (działka nr 166/3 obr. [...]) wykonać w terminie do 15 marca 2014 r. prace mające na celu udrożnienie przewodu kominowego nr 1 i 2 oznaczone na załączniku graficznym do decyzji, doprowadzając je do wymogów określonych w art. 140 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W uzasadnieniu wskazano między innymi, że stwierdzone nieprawidłowości tj. spękane tynki wewnętrzne w pokoju stołowym na I piętrze I segmentu oraz kwestia osuszenia ścian zewnętrznych i wewnętrznych dotyczą bieżącego utrzymania obiektu, które należy usuwać sukcesywnie i podlegają kontroli przez osoby dokonujące przeglądów okresowych obiektu i są w gestii współwłaścicieli obiektu. Dodatkowo wskazano, że wykazane nieprawidłowość dotyczą niedrożności dwóch przewodów kominowych (nr 1 i 2 na załączonym załączniku graficznym do decyzji) nie spełniających wymogów określonych w art. 140 ust. 1 rozporządzenia. Rozwiązaniem problemu dodatkowego odwentylowania spornej piwnicy może być wykonanie nowego kanału lub powiększenie otworu wentylacyjnego w ścianie od strony ulicy A usprawniającego wentylację w tym pomieszczeniu piwnicznym po wykonaniu projektu budowlanego oraz uzyskaniu prawomocnego pozwolenia na budowę organu administracji architektoniczno-budowlanej oraz stosownej zgody przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, gdyż budynek ten wpisany jest do gminnego rejestru zabytków.

Decyzją z dnia [...]kwietnia 2014 r. [...]WINB uchylił decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, argumentując, że wykonanie robót budowlanych określonych w sentencji zaskarżonej decyzji nie doprowadzi obiektu do należytego stanu technicznego. Nie wyjaśniono również przyczyn, z powodu których organ I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej części zgromadzonych materiałów dowodowych, stojących w sprzeczności z pozostałymi dowodami. Dodatkowo zastrzeżenia budziła redakcja sentencji, która nie wskazywała precyzyjnie jakiego rodzaju prace mają wykonać adresaci rozstrzygnięcia. Niemożliwe było nadto zweryfikowanie, czy przewody kominowe wykorzystywane są obecnie zgodnie z zaprojektowaną funkcją, czy też dokonano jej zmiany, a jeżeli tak to, czy zmiana taka jest zgodna z obowiązującymi przepisami w tym zakresie, czy też niezbędna jest ingerencja organów nadzoru budowlanego.

Pismem z dnia 22 maja 2014 r. PINB wystąpił do Archiwum Państwowego w P. z prośbą o przekazanie dokumentów archiwalnych dotyczących przedmiotowego obiektu, a w dniu 23 maja 2014 r. wezwał T. R. do wyjaśnienia sprzeczności protokołów kontroli przewodów kominowych z dnia 11 października 2012 r. nr [...] oraz z dnia 19 sierpnia 2013 r. nr [...] z protokołami z kontroli przewodów kominowych sporządzonymi przez mistrza kominiarskiego K. Ż. oraz mistrza kominiarskiego M.Z., w zakresie drożności dwóch przewodów kominowych.

Pismem z dnia 29 maja 2014 r. Archiwum Państwowe w P. poinformowało, że nie odnaleziono żadnych dokumentów dotyczących przedmiotowego budynku. Jednocześnie wskazano, że jeżeli obiekt wzniesiony był przed 1914 r. "dokumentacja techniczna może się znajdować w aktach Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego w P. przechowywanych w Archiwum Państwowym w Ł.".

W dniu 13 czerwca 2014 r. do PINB wpłynęło pismo mistrza kominiarskiego T. R., w treści którego wskazano między innymi, że "użycie słowa kanał niedrożny przez mistrza kominiarskiego K. Ż. oznacza, że kanał dymowy od pieca kaflowego pani P. - musiał zostać świadomie i zgodnie z zasadą w trakcie zmiany sposobu ogrzewania pieca z węglowego na grzałkę elektryczną zadekowany, ponieważ ciepło uzyskane z grzałki elektrycznej w piecu kaflowym uciekałoby do komina, sytuacja zostanie przywrócona do stanu pierwotnego w momencie likwidacji grzałek i uruchomieniu paleniska. Nadto T. R. odnosząc się do kwestii zadekowania kanału wentylacyjnego w kuchni lokalu nr [...] na I piętrze wskazał, że jest to zgodne z zasadami ciągu kominowego" bowiem "kanał niezadekowany który posiada drzwiczki kominowe w piwnicy stwarza sytuację, w której jakiekolwiek pobory lewego powietrza do komina poniżej kratki wentylacyjnej w lokalu powodują osłabienie ciągu kominowego na kratce".

Archiwum Państwowe w Ł. pismem z dnia 17 czerwca 2014 r. poinformowało, że w zasobach archiwalnych posiada akta Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego P. z lat 1867-1917, natomiast dla wszczęcia kwerendy niezbędne jest podanie numeru hipotecznego oraz nazwisk ówczesnych właścicieli nieruchomości oraz roku, w którym został wybudowany budynek. Pismem z dnia 30 lipca 2014 r. Z. M. poinformowała, że pierwszym właścicielem budynku była Z. B., natomiast sporny budynek (segment narożny) został dobudowany po roku 1903. W. P. poinformował, że jak wynika z treści księgi wieczystej KW [...] przedmiotowy budynek został wybudowany na nieruchomości nr hipoteczny [...] najprawdopodobniej w listopadzie 1861 r. przez J. G. (żona A.G. z domu S.).

W odpowiedzi Archiwum Państwowe w Ł. poinformowało, że w zasobach z lat 1903-1910 nie odnaleziono dokumentów dotyczących rzeczonej nieruchomości.

Z. M. pismem z dnia 1 października 2014 r. podtrzymała wniosek dowodowy z dnia 18 lipca 2014 r. o wystąpienie do W.P. lub do firmy C o przekazanie faktur o wykonanych usługach z okresu od dnia 01.01.2010 r. do dnia 31.03.2011 r. oraz umowy o świadczenie usług kominiarskich, które jej zdaniem pozwolą na ustalenie "kto i na czyje zlecenie dokonał zagruzowania przewodów kominowo-wentylacyjnych w segmencie narożnym".

W dniu 1 października 2014 r. PINB wezwał Z. M.-G. do przedstawienia dokumentów potwierdzających legalność "budowy kotłowni na gaz ziemny w pomieszczeniu piwnicznym (od strony ul. B), przylegającym bezpośrednio do objętych postępowaniem pomieszczeń piwnicznych w budynku przy ul. A 18 tj. pozwolenia (pozwoleń) na budowę, projektu technicznego oraz dokumentów odbiorowych. Dodatkowo poproszono o informację co do daty wykonania tynków wewnętrznych w narożnym pomieszczeniu piwnicznym.

M. i W. P. pismem z dnia 3 października 2014 r. poinformowali, że jak wynika z treści decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] lutego 2014 r. nr [...], której kopię dołączono, Z. M. oświadczyła, że rura kanalizacyjna na dz. nr ewid. 166/4 została "ostatnio wymieniona, a wykop pod nową rurę był na wysokości 80 cm od domu do studzienki ściekowej". Dodatkowo wskazano, że po przeanalizowaniu dokumentów archiwalnych tj. Planu P. z 1903 r. oraz Projektu podziału z 12 listopada 1997 r. stwierdzono, że "po 1903 r. została rozbudowana część domu na działce 166/2 (własność rodziny M. P.) i druga na działce 166/3 współwłasność rodzin Z. M. i M. P. Zdaniem państwa P. dobudowano również przewody kominowe.

Pismem z dnia 9 października 2014 r. Z. M. poinformowała, że nie posiada dokumentów potwierdzających legalność instalacji gazowej, ponieważ w latach 90-tych, kiedy "instalacje gazowe miały miejsce" administracją kamienicy zajmowała się M. P.

Decyzją z dnia [...] listopada 2014 r. PINB w trybie art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo budowlane nakazał współwłaścicielom obiektu wykonać następujący zakres prac budowlanych mających na celu poprawę stanu technicznego budynku mieszkalno- usługowego na działce przy ul. A 18 w P. (działka nr 166/3 obr. [...]):

1. odgruzowanie czy też oddeklowanie przewodu kominowego oznaczonego nr 1 oraz nr 2 na załączonym załączniku graficznym do decyzji doprowadzając je do wymogów określonych w art. 140 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie a tym samym do stanu pierwotnego;

2. osuszenie ścian piwnicznych zapewniających zminimalizowanie stopnia zawilgocenia posługując się dostępnymi urządzeniami osuszającymi;

3. naprawę spękanych tynków wewnętrznych w pokoju stołowym na I piętrze segmentu.

Decyzją z dnia [...]lutego 2015 r. [...]WINB uchylił w całości powyższe rozstrzygnięcie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia z uwagi na niepełny materiał dowodowy powodujący niemożność ustalenia zakresu nieprawidłowości oraz sposobu ich wyeliminowania, ustalenia czy przewody kominowe wykorzystywane są zgodnie z zaprojektowaną funkcją, czy też dokonano jej zmiany, a jeżeli tak to, czy zmiana ta jest zgodna z obowiązującymi przepisami w tym zakresie, czy też niezbędna jest ingerencja organów nadzoru budowlanego. Nie było również możliwości oceny, czy wykonanie robót budowlanych określonych w decyzji doprowadziłoby przewody kominowe "do stanu pierwotnego", bowiem nie wiadomo jaki był stan pierwotny.

M. i W. P. przy piśmie z dnia 1 kwietnia 2015 r. przekazali wyjaśnienia mistrza kominiarskiego T. R. z dnia 30 marca 2015 r. Z dokumentu tego wynika, że w kanale kominowym wentylacyjnym przeznaczonym jako wentylacja do pomieszczenia kuchennego z kuchnią gazową został wykonany dodatkowy otwór wentylacyjny z pomieszczenia sklepowego na parterze p. M. W lokalu sklepowym p. M. nie odbywa się żaden proces spalania i nie ma wymogu stosowania wentylacji wywiewnej. Otwór ten został wykonany samowolnie i brak jest opinii kominiarskiej na wykonanie kratki wentylacyjnej, co jest wymagane w budynkach wielorodzinnych. Samowolne zamontowanie kratki wentylacyjnej do zajętego już kanału kominowego jest sprzeczne z ustawą mówiącą o zakazie stosowania zbiorczej wentylacji grawitacyjnej według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. [..] w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie". W związku z powyższym T.R. zalecił zamurowanie otworu wentylacyjnego w lokalu użytkowym Pani M.

Przy piśmie z dnia 13 maja 2015 r. Z. M. przekazała do organu I instancji opinię nr [...] sporządzoną przez mistrza kominiarskiego K. Ż. dotyczącą zamontowania nasady kominowej typu "TURBOWENT" w celu lepszej wydajności wentylacji w pomieszczeniu usługowym na parterze. Dodatkowo poinformowała o wykonaniu prac mających na celu poprawienie stanu technicznego pomieszczeń piwnicznych tj. odkuciu zniszczonych tynków i malowaniu ścian preparatem przeciwgrzybiczym, usunięciu zbędnych otworów wentylacyjnych w piwnicy wejściowej, zacementowaniu ubytków w podłodze, pomalowaniu pomieszczeń wapnem, sprawdzeniu i usunięciu nowych przecieków w odprowadzeniach wody deszczowej.

Pismem z dnia 25 maja 2015 r. M. i W. P. zwrócili uwagę m.in. na fakt, że do jednego przewodu kominowego podłączone są trzy pomieszczenia- kuchnia w mieszkaniu nr [...], lokal usługowy na parterze oraz piwnica, "w której drzwiczki wyczystne są cały czas otworzone i otwór ten pełni rolę otworu wentylacyjnego". Dodatkowo podniesiono, że w związku z brakiem izolacji poziomej i pionowej budynku, a w konsekwencji wnikaniem wody kapilarnej, położenie tynku cementowego uniemożliwia odparowanie wilgoci, powoduje przenikanie jej wyżej i degradację murów.

W trakcie oględzin w dniu 9 czerwca 2015 r. PINB stwierdził fragmenty żółtych wykwitów na ścianach, świadczących że "proces osuszania nie nastąpił w pełnym stopniu", jednakże stan ten nie stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi. Obecna podczas oględzin Z. M. oświadczyła do protokołu między innymi, że "segment III został dobudowany po roku 1903 i istniejący system kominów i wentylacyjnych nie był nigdy naruszany. Zagruzowanie kanału w piwnicy narożnej zostało stwierdzone wiosną 2011 r. i od tej pory stwierdza się postępujące zawilgocenie ścian piwnicznych obejmujące w końcówce 2014 r. wszystkie ściany piwniczne segmentu III. Natomiast W. P. oświadczył, że nigdy nie wykonywał zmian w przewodach kominowych i wniósł o przedstawienie protokołów przeglądów kominowych wykonywanych przed 2011 r., które potwierdziłyby tezę Z. M.- G. o zagruzowaniu kanału dopiero w 2011 r.

Decyzją z dnia [...]maja 2015 r. PINB na podstawie art. 105 § 1 K.p.a. umorzył postępowanie w sprawie stanu technicznego budynku mieszkalnego z funkcją usług na parterze, wskazując w uzasadnieniu, że stan techniczny zawilgoconych ścian uległ znacznej poprawie, co świadczy o tym, że zastosowane środki zaradcze przynoszą oczekiwane rezultaty. Stwierdzono również prawidłowy ciąg w przewodach kominowych oraz ich drożność. PINB wyjaśnił nadto, że nie ma możliwości nakazania wykonania robót budowlanych o charakterze nowych inwestycji polegających na dobudowaniu dodatkowego przewodu wentylacyjnego czy też wykonania izolacji pionowej i poziomej budynku z uwagi na restytucyjny charakter postępowania prowadzonego w sprawie nienależytego stanu technicznego budynku. Kwestie odpowiedzialności za pogorszenie stanu technicznego, partycypacji w kosztach osuszania, czy też kosztach wykonania robót budowlanych o charakterze inwestycyjnym pozostają natomiast we właściwości sądów powszechnych, nie zaś organów nadzoru budowlanego.

Od powyższej decyzji odwołali się M. P., W. P. i B. P.-C. nie zgadzając się z jej treścią i wskazując między innymi na naruszenie norm rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, poprzez zastosowanie zbiorczego przewodu wentylacji grawitacyjnej. Nadto wskazano, że przyczyną zawilgocenia pomieszczeń piwnicznych jest wykonanie w tych pomieszczeniach tynków cementowych w sytuacji braku izolacji pionowej i poziomej, na co wskazywał również rzeczoznawca – J. Z. Zdaniem odwołujących poprawa stanu technicznego ścian piwnicznych wynika z faktu ich osuszania, natomiast nadal nie wyeliminowano przyczyny zawilgocenia ścian.

Od decyzji organu I instancji odwołała się także Z. M. podnosząc, że nie rozwiązano nadal kwestii odpowiedzialności za szkodę, którą poniosła w związku z zagruzowaniem przez państwa P. przewodów wentylacyjnych oraz nie nałożono na państwa P. obowiązku osuszenia zawilgoconych ścian. Dodatkowo wskazała, że pan P. naruszył "pierwotny układ kominowy poprzez zamontowanie rury kwasochłonnej "do komina siedmiokanałowego należącego do segmentu narożnego, z przeznaczeniem dla segmentu środkowego będącego wyłączną własnością pana P.".

Wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] [...]Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ł. na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Motywując podjęte rozstrzygnięcie [...]WINB przywołał brzmienie art. 105 § 1 K.p.a., a następnie stwierdził, że w analizowanej sprawie organ I instancji uznał, że bezprzedmiotowość postępowania wynika z przesłanki przedmiotowej, czyli poprawy stanu technicznego budynku stanowiącego przedmiot postępowania. Jednakże w oparciu o zgromadzone dowody nie ma możliwości dokładnego ustalenia zakresu istniejących pierwotnie nieprawidłowości, jak również jednoznacznego stwierdzenia, czy zostały one wyeliminowane. PINB nie odniósł się w szczególności do kwestii niezgodności zastosowania zbiorczego przewodu wentylacji grawitacyjnej z normą art. 141 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W oparciu o przekazane akta sprawy nie ma możliwości ustalenia, czy możliwym jest doprowadzenie podłączeń do przewodów kominowych do zgodności z przepisami w oparciu o istniejące przewody kominowe, czy też niezbędnym jest - jak stwierdził organ I instancji - dobudowanie odrębnego kanału wentylacyjnego. Według [...]WINB z całą pewnością nie ma możliwości uznania, że postępowanie stało się bezprzedmiotowe w sytuacji, kiedy stwierdzono niezgodność istniejącego stanu faktycznego z obowiązującymi przepisami prawa. Zachowują zatem aktualność uwagi organu odwoławczego dotyczące naruszenia art. 7 oraz art. 77 K.p.a., bowiem materiał dowodowy nie został zebrany w sposób pełny i wyczerpujący.

Zdaniem [...]WINB w odniesieniu do przewodów kominowych celowym byłoby nałożenie obowiązku sporządzenia jednej ekspertyzy dla całego budynku, obejmującego całościowo kwestię przewodów kominowych - zarówno w odniesieniu do stanu technicznego, jak i do proponowanych rozwiązań dotyczących podłączenia poszczególnych pomieszczeń do kanałów kominowych. Wyjaśnić przy tym należy, że w przypadku, gdy obiekt budowlany jest przedmiotem współwłasności - obowiązek może być nałożony na wszystkich współwłaścicieli niepodzielnie. Dopiero bowiem rzetelne i pełne wyjaśnienie stanu faktycznego pozwoli na wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia, eliminującego nieprawidłowości co do stanu technicznego budynku. W tym zakresie [...]WINB podzielił zarzut podniesiony przez M. P., W. P. i B. P.- C. [...]WINB odnosząc się natomiast do kwestii przyczyn zawilgocenia ścian piwnicznych zwrócił uwagę, że wykonanie tynku cementowego na ścianach jest tylko jedną z prawdopodobnych przyczyn zawilgocenia pomieszczeń piwnicznych wskazaną przez mgr inż. J. Z.(obok zalania i braku izolacji pionowej oraz poziomej budynku). Tym samym nie ma możliwości jednoznacznego stwierdzenia, że wykonanie robót polegających na skuciu tynków cementowych i zastąpienie ich tynkami wapiennymi bądź cementowo-wapiennymi doprowadziłoby obiekt do należytego stanu technicznego. W tej sytuacji należało uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.

Odnosząc się do treści odwołania Z. M.-G. organ odwoławczy wyjaśnił, że kwestie odpowiedzialności za szkodę, którą poniosła w związku z zagruzowaniem przez państwa P. przewodów wentylacyjnych oraz nienałożeniem na państwa P. obowiązku osuszenia zawilgoconych ścian pozostają w wyłącznej kognicji sądów powszechnych. Ewentualne rozstrzyganie sporu co do stopnia zawinienia poszczególnych współwłaścicieli w kwestii niewypełnienia obowiązku dbania o właściwy stan techniczny obiektu budowlanego i dochodzenie odszkodowania z tego tytułu może być poddane ocenie właściwego sądu powszechnego w postępowaniu cywilnym. Również kwestia zamontowania rury kwasochłonnej "do komina siedmiokanałowego należącego do segmentu narożnego, z przeznaczeniem dla segmentu środkowego będącego wyłączną własnością pana P." bez zgody pozostałych współwłaścicieli nie należy do kompetencji organów nadzoru budowlanego, bowiem wiążą się ze stosunkami właścicielskimi, regulowanymi przepisami Kodeksu cywilnego. Ewentualne roszczenia mogą być dochodzone wyłącznie na drodze powództwa przed sądami powszechnymi. W związku z tym podnoszone argumenty nie mogły mieć wpływu na treść niniejszego rozstrzygnięcia.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi Z. M. zarzuciła:

I. naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. w szczególności:

1. art. 10 § 1 K.p.a., poprzez jego niezastowanie w sprawie i nieudzielenie skarżącej oraz jej synom przed wydaniem decyzji terminu umożliwiającego wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, czym naruszono zasadę czynnego udziału stron w postępowaniu odwoławczym,

2. art. 138 § 2 K.p.a., poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w sprawie na skutek uchylenia decyzji do ponownego rozpatrzenia i przyjęcia, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie w sytuacji, gdy organ II instancji już 4 –krotnie uchylał w całości decyzje organu I instancji, a zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do merytorycznego zakończenia sprawy na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a. bądź mógł zostać uzupełniony w toku postępowania odwoławczego zgodnie z przepisem art. 136 K.p.a.,

3. art. 138 § 2 zd. 2 K.p.a. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w sprawie na skutek nakazania organowi I instancji wykonania czynności, które doprowadzą do naruszenia przepisów prawa, nie doprowadzą do wyjaśnienia okoliczności sprawy, nie zrealizują wniosków dowodowych skarżącej składanych w toku postępowania,

4. art. 138 § 2 zd. 2 K.p.a., poprzez nienakazanie organowi I instancji ponownego wykonania czynności, ktore miały zostać wykonane przez organ I instancji po uprzednio wydanych przez organ odwoławczy decyzjach uchylających, a do tej pory nie zostały zrealizowane,

5. art. 107 § 3 K.p.a., poprzez nienależyte uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji, w szczególności brak odniesienia się do twierdzeń, zarzutów, wniosków dowodowych zawartych w odwołaniu i pismach skarżącej składanych w toku postępowania,

6. art. 8 K.p.a., poprzez prowadzenie postępowania w sposób niebudzący zaufania jego uczestników do władzy publicznej,

7. art. 35 i art. 36 K.p.a., art. 77 § 1 K.p.a., art. 78 K.p.a.,

lI. naruszenie prawa materialnego:

1. § 140 i 141 pkt 2 (w decyzji podano błędnie art. 141 ust. 2) rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sprawie i przyjęcie, że do przewodów wentylacyjnych w budynku wybudowanym ponad 100 lat temu mają zastosowanie przepisy wspomnianego rozporządzenia, co prowadzi do naruszenia zasady lex retro non agit,

2. art. 81c ust. 2 ustawy Prawo budowlane w zw. z art. 138 § 2 zd. 2 K.p.a., poprzez nakazanie organowi I instancji nałożenia obowiązku sporządzenia przez wszystkich współwłaścicieli jednej ekspertyzy dla całego budynku, w sytuacji, gdy postępowanie dotyczy tylko części budynku (segmentu narożnego), nieprawidłowości w przewodach wentylacyjnych dotyczą części segmentu narożnego, którego współwłaścicielami są M. P., W. P., S. P.-M., B. P.-C., a nie skarżąca i jej synowie. W § 6 lit. d i lit. e aktu notarialnego z 26 lutego 1998 r. zniesiono współwłasność budynku w ten sposób, że lokal nr [...] na parterze wraz z piwnicą stanowi współwłasność skarżącej i jej synów po 1/3, a lokal nr [...] (Piętro) wraz ze strychem stanowi współwłasność M. P., A.P. i W. P.). Ponadto organ odwoławczy w ten sposób próbuje zalegalizować samowolę budowlaną W. P., który bez zgody i powiadomienia odpowiednich organów dokonał zmian w istniejącym przewodzie wentylacyjnym w segmencie narożnym, dokonał jego zamurowania i wybicia dwóch otworów w przewodzie, czyli naruszył jego pierwotny stan, co doprowadziło do postępującej wilgoci budynku,

3. art. 81c ust. 2 ustawy Prawo budowlane w zw. z art. 138 § 2 zd. 2 K.p.a. poprzez nakazanie organowi I instancji nałożenia obowiązku sporządzenia przez wszystkich współwłaścicieli jednej ekspertyzy dla całego budynku, w sytuacji, gdy postępowanie niniejsze zostało wszczęte na wniosek skarżącej z dnia 8 grudnia 2011 r. i winno dotyczyć wyłącznie przywrócenia drożności przewodów kominowych w segmencie narożnym kamienicy i wynikających z niedrożność skutków tj. wilgoci,

4. art. 66 ustawy Prawo budowlane, poprzez jego niezastosowanie w sprawie i nienakazanie państwu P. przywrócenia pierwotnej drożności przewodu wentylacyjnego w segmencie narożnym budynku mieszkalno-usługowego w P. przy ul. A 18, który został przez nich zagruzowany, wykonano w nim dwa otwory oraz usunięcia skutków tego działania tj. osuszenia piwnic.

Wobec powyższych zarzutów skarżąca wniosła o uchylenie decyzji i nakazanie organom wydania decyzji nakazującej M. P., W. P. przywrócenia pierwotnej drożności przewodu wentylacyjnego w segmencie narożnym budynku mieszkalno-usługowego w P. przy ul. A 18, który został przez nich zagruzowany, wykonano w nim dwa otwory oraz usunięcia skutków tego działania tj. osuszenia piwnic oraz o zasądzenie kosztów postępowania od organu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna..

Stosownie do treści art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 1647) i art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – w dalszej części uzasadnienia przywoływana jako: p.p.s.a.)., sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W rozumieniu powyższych przepisów, sąd administracyjny bada legalność, czyli innymi słowy zgodność zaskarżonego aktu administracyjnego z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz z przepisami proceduralnymi, normującymi zasady postępowania przed organami administracji publicznej. Natomiast stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji lub postanowienia następuje wówczas, gdy sąd stwierdzi: naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b), albo inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c).

Po myśli art. 134 §1 p.p.s.a. rozstrzygając daną sprawę, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, może zastosować przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach, prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.). W przypadku zaś, gdy nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 145 § 1 p.p.s.a, skarga podlega oddaleniu w oparciu o przepis art. 151 tejże ustawy.

Zaskarżonym aktem jest decyzja kasacyjna organu drugiej instancji co powoduje, że zakres kontroli sprawowanej przez sąd jest ograniczony. W orzecznictwie sądowo-administracyjnym wskazuje się trafnie, że dokonując kontroli rozstrzygnięcia wydanego na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. sąd administracyjny nie jest władny odnosić się do meritum sprawy, gdyż wskutek uchylenia decyzji organu pierwszej instancji sprawa wraca do merytorycznego rozpatrzenia przed tym organem. Rola sądu administracyjnego kontrolującego decyzję o charakterze kasacyjnym sprowadza się natomiast do analizy przyczyn, dla których organ odwoławczy uznał za konieczne skorzystanie z możliwości przewidzianej przepisem art. 138 § 2 K.p.a., a w przypadku uznania, iż uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i przekazanie sprawy nie wynikało z przyczyn wymienionych w tym przepisie, sąd jest władny uwzględnić skargę (vide: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 listopada 2014 r., sygn. akt II OSK 2279/13 - Lex Omega nr 1592135).

W świetle powyższego rozważenia wymaga, czy w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym zasadne było zastosowanie przepisu art. 138 § 2 K.p.a. Zasadniczo bowiem rzeczą organu administracji publicznej drugiej instancji jest rozpatrzenie sprawy po raz kolejny i wydanie decyzji co do istoty sprawy. Organ ten winien wówczas utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję (art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a.), uchylić ją w całości albo w części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy bądź umorzyć postępowanie pierwszej instancji (art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a.), względnie zaś wydać formalne rozstrzygnięcie, umarzające postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 K.p.a.). Wyjątkiem od tej zasady przewidzianym w art. 138 § 2 K.p.a. jest uchylenie przez organ odwoławczy zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Jednakże wolno to czynić wyłącznie wtedy, kiedy decyzja pierwszoinstancyjna została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Przepis art. 138 K.p.a. realizując zasadę dwuinstancyjności postępowania kształtuje postępowanie przed organem odwoławczym jako postępowanie merytoryczne. Przyjąć w związku z tym należy, że organ odwoławczy może wydać decyzję kasacyjną jedynie wówczas, gdy organ pierwszej instancji z powodu naruszenia przepisów postępowania w ogóle nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego albo przeprowadził je w taki sposób, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. akt III SA/Gd 913/14, Lex Omega nr 1649971). Skorzystanie z dyspozycji art. 138 § 2 K.p.a. jest możliwe jedynie wówczas gdy organ odwoławczy wykaże i uzasadni konieczność przeprowadzenia w sprawie postępowania wyjaśniającego co najmniej w znacznej części, jedynie bowiem w takiej sytuacji można stwierdzić, że niezbędny do wyjaśnienia przez organ pierwszej instancji zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. W przeciwnym razie sprawę może wyjaśnić organ odwoławczy, który nie tylko kontroluje decyzję organu pierwszej instancji, lecz również ponownie rozpoznaje sprawę administracyjną (vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 27 sierpnia 2014 r., sygn. akt II SA/Gd 314/14 - Lex Omega nr 1503795). Rozszerzające interpretowanie art. 138 § 2 K.p.a. i wydawanie w oparciu o ten przepis decyzji w innych sytuacjach niż zostały w nim wskazane uznaje się za niedopuszczalne (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 23 lipca 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 152/14 - Lex Omega nr 1504190).

Uchylenie rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania jest zatem wyjątkiem od zasady, wedle której organ odwoławczy ma obowiązek rozpoznania sprawy co do meritum. Powody, dla których organ odwoławczy wydaje tego rodzaju rozstrzygnięcie muszą ściśle odpowiadać przesłankom z art. 138 § 2 K.p.a. Nie wystarczy przy tym ogólne wskazanie, że "sprawa wymaga wyjaśnienia", ani samo wymienienie dostrzeżonych czy domniemanych uchybień. Konieczne jest, aby w wyniku stwierdzonych i realnie istniejących wad postępowania przed organem pierwszej instancji lub wad tkwiących w decyzji konieczne było ponowne przeprowadzenie postępowania (podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 12 maja 2014 r., sygn. akt II SA/Kr 339/14, Lex Omega nr 1467859, wyrok WSA w Krakowie z 9.11.2015 r. sygn. akt II SA/Kr 919/15 - LEX nr 1939358).

Zdaniem sądu analiza przyczyn, dla których organ odwoławczy uznał w zaskarżonej decyzji za konieczne skorzystanie z możliwości przewidzianej w art. 138 § 2 K.p.a. wskazuje, że zasadnie uznał on, iż decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie.

Za w pełni zasadne należy uznać stanowisko [...]Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł., iż organ I instancji wydał decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie stanu technicznego budynku mieszkalnego z funkcją usług na parterze na działce przy ul. A 18 w P. z naruszeniem art. 105 § 1 K.p.a.

Bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 K.p.a. oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Chodzi tu o kryterium bezprzedmiotowości odnoszące się do postępowania, ale w taki sposób, iż wynik tego postępowania nie powinien mieć charakteru merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, lecz jedynie być formalnym jego zakończeniem ( vide: wyrok NSA z 9.12.2015 r. sygn. akt II OSK 924/14 - LEX nr 1989283).

Na gruncie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) postępowanie, co do zasady, staje się bezprzedmiotowe, jeżeli organy nadzoru budowlanego prowadzące postępowanie nie znajdują podstaw do wydania nakazów lub zakazów. Aby organy mogły zasadnie wydać rozstrzygnięcie umarzające prowadzone dotychczas postępowanie administracyjne to obowiązane są kierować się zasadami procedury administracyjnej, w tym zwłaszcza wyrażoną w art. 7 K.p.a. zasadą prawdy obiektywnej, zgodnie z którą organ administracji publicznej zobowiązany jest do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli ( wyrok WSA we Wrocławiu z 17.02.2015r. sygn. akt II SA/Wr 823/14 - LEX nr 1665542).

Odnosząc się do postępowania prowadzonego przez organ nadzoru budowlanego w rozpoznawanej sprawie należy wskazać, że przepis art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) stanowi, iż obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7. Kwestie dotyczące zachowania we właściwym stanie technicznym substancji obiektu budowlanego reguluje art. 61 ustawy, nakładający na właściciela lub jego zarządcę obowiązek użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywania go w należytym stanie technicznym i estetycznym. Przepis ten nakłada określone w nim obowiązki, przy czym dopiero art. 66 ustawy daje organowi nadzoru budowlanego możliwość ingerencji w istniejący stan rzeczy, zmierzającej do zapewnienia użytkowania obiektu budowlanego zgodnie z wymogami określonymi w art. 61 ustawy.

Za należyty stan techniczny obiektu budowlanego należy uznać stan zapewniający sprawność techniczną obiektu jako całości oraz sprawność techniczną elementów instalacji obiektu i urządzeń, odpowiadający wymaganiom prawa, w tym przepisom techniczno-budowlanym.

Organ nadzoru może uznać za nieodpowiedni stan techniczny kontrolowanego obiektu i nałożyć - na podstawie art. 66 ustawy obowiązek usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości wówczas, gdy stwierdzony stan tego obiektu narusza wymagania wynikające z obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych, dotyczących warunków użytkowania obiektów. Fakt zaistnienia przesłanek obligujących organ nadzoru budowlanego do wydania decyzji w oparciu o art. 66 ust. 1 pkt 3 musi wynikać z ustaleń poczynionych przez ten organ w przeprowadzonym postępowaniu i następnie znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji.

Dopełnieniem tych regulacji jest art. 70 stanowiący, że właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego, na których spoczywają obowiązki w zakresie napraw, określone w przepisach odrębnych bądź umowach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli, o której mowa w art. 62 ust. 1 usuwać stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełniać braki, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska, a w szczególności katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym albo zatrucie gazem. Taka treść przepisów wskazuje, że adresatem nakazów przewidzianych w art. 66 ustawy, może być wyłącznie właściciel lub zarządca obiektu budowlanego.

Kominy i przewody instalacji wentylacji grawitacyjnej należą do części wspólnej budynku i żaden właściciel wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nie ma indywidualnego tytułu prawnego do komina czy kanału kominowego. Sam fakt korzystania z takiego komina czy kanału kominowego przez właściciela wyodrębnionego lokalu nie przesądza przynależności do tego lokalu w znaczeniu prawnym. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 29 kwietnia 2011 r., sygn. akt II SA/Kr 151/11 - dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych). W decyzji, wydawanej na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy Prawo budowlane organ administracji nie bada również przyczyn, z powodu których obiekt może znajdować się w niewłaściwym stanie technicznym ani kto ponosi za niego odpowiedzialność. Ustalając natomiast nieodpowiedni stan techniczny obiektu, organ obligowany jest do wydania rozstrzygnięcia, nakazującego usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Istotą art. 66 ust. 1 ustawy Prawo budowlane jest bowiem doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części, czy też znajdujących się w nim urządzeń budowlanych, do stanu gwarantującego bezpieczne użytkowanie (vide: wyrok WSA w Łodzi z 6 listopada 2015 r. sygn. akt II SA/Łd 484/15 - LEX nr 1930247 ).

Jak już powyżej wskazano art. 66 ust. 1 jest powiązany z art. 61 ustawy Prawo budowlane, który jednoznacznie określa kto jest adresatem decyzji wydawanej w sytuacjach wskazanych w art. 66 ust. 1 tej ustawy. Adresatami decyzji są - w zależności od stanu faktycznego sprawy - właściciel, użytkownik wieczysty, zarządca, a w pewnych sytuacjach także inny podmiot, który np. z upoważnienia tych podmiotów sprawuje pieczę nad tym, aby obiekt był utrzymywany i użytkowany właściwie. Zasadnicze znaczenie ma więc to, kto jest właścicielem obiektu budowlanego albo kto sprawuje nad nim zarząd. Obciążający współwłaścicieli nieruchomości obowiązek wykonania określonych robót budowlanych dotyczy świadczenia niepodzielnego. Rozstrzyganie sporów związanych z rozliczeniem kosztów poniesionych w związku z wykonaniem robót będących wynikiem zastosowania art. 66 ust. 1 należy do sądów powszechnych w postępowaniu cywilnym. Rozłożenie ciężaru kosztów remontów i napraw, a także przeprowadzenia poszczególnych prac jest sprawą współwłaścicieli budynku, a w razie sporu - sprawą cywilną, a więc nie należącą do kompetencji organów nadzoru budowlanego ( vide: wyrok NSA z 2 grudnia 2015 r. sygn. akt II OSK 838/14 - LEX nr 1989248 ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że sporny obiekt budowlany wzniesiony został ponad 100 lat temu, brak jest dokumentacji projektowej zarówno jego pierwotnej części, jak i dobudowanej na początku XX wieku, a skonfliktowane od wielu lat strony postępowania przedstawiają sprzeczne stanowiska co do przyczyn zawilgocenia przedmiotowego obiektu, jak również zakresu robót budowlanych oraz innych czynności, jakie należy wykonać, aby wyeliminować stwierdzone nieprawidłowości.

Nie ulega wątpliwości, że stanowisko organu I instancji o bezprzedmiotowości tego postępowania nie znajduje oparcia w okolicznościach sprawy i dotychczasowych ustaleniach co do stanu technicznego obiektu. Jak przyjmuje Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego stan ten w odniesieniu do zawilgocenia pomieszczeń piwnicy uległ poprawie, ale nie został jednak całkowicie wyeliminowany. Rzeczą organu I instancji było zatem jednoznaczne i nie budzące jakichkolwiek wątpliwości ustalenie sposobu usunięcia tego zawilgocenia i nałożenie w tym zakresie określonych obowiązków na współwłaścicieli nieruchomości. Jak już powyżej wskazano organ nie bada przyczyn, z powodu których obiekt może znajdować się w niewłaściwym stanie technicznym ani kto ponosi za to odpowiedzialność. Niemniej jednak, w realiach niniejszej sprawy nie można wykluczyć, iż właśnie jednoznaczne ustalenie przyczyny zaistniałego stanu rzeczy w postaci zawilgocenia pomieszczeń piwnicy będzie determinowało sposób jego usunięcia. Jak podniósł organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wykonanie tynku cementowego jest tylko jedną z prawdopodobnych przyczyn zawilgocenia pomieszczeń piwnicznych (obok zalania i braku izolacji pionowej oraz poziomej budynku), a w konsekwencji nie ma możliwości jednoznacznego stwierdzenia, czy skucie tynków cementowych i zastąpienie ich tynkami wapiennymi bądź cementowo-wapiennymi usunie zawilgocenie. Co więcej, zdaniem skarżącej do zawilgocenia piwnicy doszło w wyniku działań W. P., który dokonał zmian w istniejącym przewodzie wentylacyjnym w segmencie narożnym poprzez jego zamurowanie i wybicie dwóch otworów. Przewód kominowy jest używany do wentylowania kuchni w mieszkaniu nr [...], w której jest instalacja gazowa. Natomiast drugi z przewodów kominowych jest podłączony do pieca kaflowego również w mieszkaniu nr [...]. Obecnie do tego pieca włożony jest elektryczny wkład grzejny, zaś przewód kominowy jest zablokowany, aby ciepło nie uciekało do komina. Zdaniem skarżącej organ winien wydać decyzję nakazującą M. i W. P. przywrócenie drożności tego przewodu wentylacyjnego i osuszenie piwnic.

W toku postępowania administracyjnego pojawiło się zatem kilka wersji przyczyn zawilgocenia pomieszczeń piwnicy pod lokalem użytkowym i sposobów usunięcia tego stanu rzeczy, przedstawianych przez poszczególnych współwłaścicieli nieruchomości. Obowiązkiem organu było więc wyjaśnienie tej kwestii w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości w oparciu o wszelkie dostępne środki dowodowe i wydanie decyzji nakazującej doprowadzenie obiektu do właściwego, zgodnego z przepisami prawa stanu technicznego. Obowiązkowi temu organ jednak uchybił.

Należy również zgodzić się ze stanowiskiem [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, iż organ I instancji nie odniósł się do kwestii niezgodności zastosowania zbiorczego przewodu wentylacji grawitacyjnej z normą § 141 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. 2015.1411). W oparciu o przekazane akta sprawy nie ma bowiem możliwości ustalenia, czy możliwym jest doprowadzenie podłączeń do przewodów kominowych do zgodności z przepisami w oparciu o istniejące przewody kominowe, czy też niezbędnym jest - jak stwierdził organ I instancji - dobudowanie odrębnego kanału wentylacyjnego.

Powołany przepis stanowi, iż zabrania się stosowania: grawitacyjnych zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych, z zastrzeżeniem § 174 ust. 3; zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej; indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się wloty do przewodów spalinowych.

Wbrew odmiennemu poglądowi skarżącej, przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w tym powołany § 141 mają zastosowanie w rozpoznawanej sprawie. Organ nadzoru budowlanego zobligowany jest bowiem do badania stanu technicznego obiektu budowlanego w kontekście obecnie obowiązujących przepisów prawa, niezależnie od tego, kiedy obiekt został wzniesiony.

Zasadnicze dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy zagadnienia nie zostały zatem wyjaśnione i rozważone, co w ocenie sądu uprawniało organ odwoławczy do wydania decyzji w oparciu o art. 138 § 2 K.p.a.

Z przytoczonych powyżej względów, sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę.

k.ż.