Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Katarzyna Radom po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2021 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M. K. K. na decyzję Rektora Uniwersytetu W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania stypendium socjalnego postanawia: odrzucić skargę.

Pismem z dnia 7 czerwca 2021 r. Skarżący wniósł skargę na decyzje Rektora Uniwersytetu W. z dnia [...] odmawiającą przyznania Stronie stypendium socjalnego. W skardze wskazał, że decyzję doręczono mu elektronicznie w dniu 28 maja 2021 r.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie, a w dalszej kolejności o oddalenie. Uzasadniając pierwszy wniosek wskazał, że skarga jest przedwczesna, gdyż zaskarżona decyzja została Stronie doręczona za pośrednictwem operatora pocztowego, a wobec niepodjęcia przesyłki uznana za doręczoną w dniu 22 czerwca 2021 r. Skarga zaś na ww. decyzję została nadana dniu 10 czerwca 2021 r., zatem z naruszeniem terminu wynikającego z art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., dalej p.p.s.a.), i jako przedwczesna winna podlegać odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Skarga jest niedopuszczalna i jako taka podlegała odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: p.p.s.a.).

Stosownie do art. 53 § 1 P.p.s.a., skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a. Zatem bieg terminu, a w konsekwencji prawo do wniesienia do sądu administracyjnego skargi, wiąże się ściśle z faktem doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie.

Zgodnie z art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r., poz. 478, dalej: ustawa o szkolnictwie wyższym) przyznanie świadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-4, oraz odmowa jego przyznania następują w drodze decyzji administracyjnej. Nie ulega zatem wątpliwości, że do postępowania w spornej sprawie mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 751 ze zm. Dalej: k.p.a., w brzmieniu na dzień dokonania doręczenia pisma) w zakresie decyzji i jej doręczenia.

W myśl art. 109 § 1 k.p.a. decyzję doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Stosownie zaś do art. 39 k.p.a. organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 2188 oraz z 2019 r. poz. 1051, 1495 i 2005), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy. Doręczenie pism następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania spełni jeden z następujących warunków: 1) złoży podanie w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej; 2) wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny; 3) wyrazi zgodę na doręczanie pism w postępowaniu za pomocą tych środków i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny (art. 39¹ k.p.a.).

Środkami komunikacji elektronicznej są rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi.

Zgodnie z art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 670), dalej "u.i.d.p.", dokument elektroniczny to stanowiący odrębną całość znaczeniową zbiór danych uporządkowanych w określonej strukturze wewnętrznej i zapisany na informatycznym nośniku danych. Z kolei zgodnie z art. 3 pkt 17 u.i.d.p., elektroniczna skrzynka podawcza (ESP) jest to dostępny publicznie środek komunikacji elektronicznej służący do przekazywania dokumentu elektronicznego do podmiotu publicznego przy wykorzystaniu powszechnie dostępnego systemu teleinformatycznego. Z przepisu tego wynika zatem, że funkcjonalność ESP zasadniczo wiąże się z dostarczaniem dokumentów do tzw. podmiotu publicznego, za który należy uznać w niniejszej sprawie organ. Jak stanowi bowiem art. 2 ust. 1 pkt 8 u.i.d.p. zastrzeżeniem ust. 2-4, przepisy ustawy stosuje się do realizujących zadania publiczne określone przez ustawy. uczelni - zwanych dalej "podmiotami publicznymi".

Stosownie do § 8 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 września 2011 r. w sprawie sporządzania i doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 180), minister właściwy do spraw informatyzacji umożliwia podmiotom publicznym tworzenie elektronicznych skrzynek podawczych na ePUAP (skrót nazwy Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej - system teleinformatyczny, w którym instytucje publiczne udostępniają usługi przez pojedynczy punkt dostępowy w sieci Internet w rozumieniu art. 3 pkt 13 u.i.d.p.). Natomiast utworzenie elektronicznej skrzynki podawczej na ePUAP oznacza upoważnienie ministra do obsługi doręczeń za pomocą ePUAP do pomiotów, o których mowa w ust. 1, i doręczeń realizowanych przez te podmioty (§ 8 ust. 2). Doręczenia dokonywane za pomocą ePUAP uważa się za dokonane przez podmiot publiczny lub do podmiotu publicznego, który utworzył na ePUAP elektroniczną skrzynkę podawczą. Za pomocą ePUAP możliwe jest przekazywanie doręczanych podmiotowi publicznemu dokumentów elektronicznych do jego systemu teleinformatycznego (§ 8 ust. 3).

Ustawodawca wyraźnie więc wskazał ww. przepisach, że przedmiotem doręczenia jest decyzja (jej oryginał) w formie pisemnej, zawierająca wszystkie elementy określone art. 107 k.p.a., przesłana Pocztą albo w formie wynikającej z przesłania jej środkami komunikacji elektronicznej (w tym przez ePuap).

W tym miejscu wskazać też należy, że adres poczty elektronicznej (e-mail) nie spełnia wymagań środków komunikacji elektronicznej, o których stanowi art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. z 2020r. poz. 344), mający zastosowanie w procedurze administracyjnej z mocy art. 39¹§ 1 k.p.a. Środkami komunikacji elektronicznej jest bowiem rozwiązanie techniczne, w postaci poczty elektronicznej ePuap.

W niniejszej sprawie, należy mieć także na uwadze, że w dniu 18 kwietnia 2020r. wszedł w życie art. 39³ k.p.a. (dodany ustawą z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2, Dz.U. z 2020 r. poz. 695), zgodnie z którym w przypadku pism wydanych przez organ administracji publicznej w formie dokumentu elektronicznego przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego, które zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, zaawansowaną pieczęcią elektroniczną albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną, doręczenie może polegać na doręczeniu wydruku pisma uzyskanego z tego systemu odzwierciedlającego treść tego pisma, jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania nie złożyła podania w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej, nie wystąpiła do organu administracji publicznej o takie doręczenie lub nie wyraziła zgody na doręczanie pism w taki sposób.

W związku z tym, obecnie organ ma możliwość załatwienia sprawy i wydania decyzji w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego (opatrzonego podpisem zaufanym, kwalifikowanym, osobistym) i doręczyć decyzję:

1. w formie papierowej za pośrednictwem operatora pocztowego (art. 39 k.p.a.);

2. w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (przez ePuap, art. 39¹ k.p.a.);

3. w formie dokumentu elektronicznego, wysyłając wydruk decyzji w trybie art. 39³ k.p.a. za pośrednictwem operatora pocztowego (art. 39 k.p.a.).

Zdaniem Sądu, nie można łączyć ww. sposobów doręczania. Należy mieć na uwadze, że celem wprowadzenia przepisu art. 39³ k.p.a., było umożliwienie organowi załatwiania wszystkich spraw w formie dokumentu elektronicznego przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego nawet jeśli nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 39¹ k.p.a. (por. komentarz do art. 39³ k.p.a. pod red. R. Hausera 2020, wyd. 6, Jaskułowska, Rypina, Wierzbowski Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz 2020, wyd. 6, Legalis) i jego doręczanie w sposób tradycyjny, a więc przez operatora pocztowego. Ustawodawca nie wprowadził natomiast możliwości doręczania decyzji (w tym wydruku decyzji wydanej w formie dokumentu elektronicznego) na adres poczty elektronicznej e-mail.

Tożsamy pogląd został przedstawiony w postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 22 września 2021 r. sygn. akt IV SA/Po 474/21 (dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

W rozpoznawanej sprawie organ w dniu 28 maja 2021 r. przesłał na adres e-mail Skarżącego skan zaskarżonej decyzji, jednocześnie informując, że oryginały zostały mu wysłane za pośrednictwem poczty polskiej (polecony za potwierdzeniem odbioru) na podany przez Skarżącego adres.

Z akt Sprawy nie wynika aby Skarżący wystąpił o doręczenie pism drogą elektroniczną (przewidzianą prawem na elektroniczną skrzynkę podawczą) i nie wskazał organowi adresu elektronicznego, w rozumieniu ww. przepisów. Z akt sprawy nie wynika także, aby wyraził zgodę na doręczanie pism za pomocą tych środków i wskazał adres elektroniczny ePuap. Istotne w sprawie jest również to, że zaskarżona decyzja nie została wydana w formie dokumentu elektronicznego.

W konsekwencji należało stwierdzić, że w niniejszej sprawie organ, wysyłając Stronie za pośrednictwem e-maila treść decyzji (jej skan) w istocie nie dokonał jej doręczenia jako decyzji w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu art. 39¹ K.p.a., o czym z resztą poinformował Skarżącego, wskazując, że decyzje (ich oryginały) zostały nadane pocztą na adres Strony.

Tym samym data odebrania przez Skarżącego wiadomości e-mail i skanów zaskarżonej decyzji nie wiązała ani Strony ani organu, który zgodnie z art. 110 k.p.a. jest nią związany od chwili jej doręczenia. Decyzja niedoręczona (niewprowadzona do obrotu) nie wiąże także strony, której zgodnie z art. 109 k.p.a., musi być doręczona. Dopóki decyzja nie zostanie zakomunikowana stronie, dopóty jest aktem nie wywierającym żadnych skutków. Dopiero doręczenie stronie decyzji stwarza określone w niej uprawnienia i obowiązki o charakterze procesowym i materialnym, w tym także w zakresie biegu terminu do wniesienia skargi.

Zgodnie z art. 53 § 1 p.p.s.a. skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a. Termin ten liczony jest od daty prawidłowego i zgodnego z prawem doręczenia stronie decyzji lub innego aktu.

W rozpoznawanej sprawie, jak wynika z akt zaskarżona decyzja została wysłana do Strony za pośrednictwem operatora pocztowego (Poczty Polskiej). Na adres wskazany przez Stronę we wniosku i dalszych pismach składanych w toku postępowania. Przesyłka została dwukrotnie awizowana, w dniu 8 czerwca 2021 r. oraz 16 czerwca 2021 r., po czym zwrócono ją nadawcy. Zgodnie z art. 44 § 4 k.p.a. przesyłkę należy uznać za doręczoną z upływem 22 czerwca 2021 r. Zatem termin na wniesienie skargi rozpoczął bieg od dnia 23 czerwca 2021 r. Tymczasem skarga została wniesienia do Sądu w dniu 10 czerwca 2021 r., zatem przedwcześnie.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem skarga wniesiona przed doręczeniem stronie rozstrzygnięcia podlegającego zaskarżeniu jest niedopuszczalna (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 8 sierpnia 2008 r., sygn. akt I OSK 1067/07; z dnia 12 stycznia 2011 r., sygn. akt I OSK 2044/10, z dnia 23 listopada 2017 r., sygn. akt I OSK 2364/17; a także wyrok z dnia 27 marca 2019 r., sygn. akt I GSK 325/19, orzeczenia dostępne w CBOSA).

Wobec tego, że zaskarżona decyzja została Stronie doręczona po wniesieniu skargi, należy ją odrzucić jako przedwczesną a tym samym niedopuszczalną na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., o czym Sąd orzekł w sentencji postanowienia.

Końcowo wskazać trzeba, że Sąd dostrzega, iż wysłanie do Strony wiadomości drogą e-mail mogło wprowadzić ją w błąd, fakt ten jednak może być rozważany w ramach ewentualnego wniosku Strony o przywrócenie terminu do wniesienia skargi.