Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Kmieciak, Sędzia NSA: Jacek Brolik (sprawozdawca), Sędzia del. WSA: Sławomir Presnarowicz, Protokolant Agnieszka Lipiec, po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2008 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej we W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 27 października 2006 r. sygn. akt I SA/Wr 441/06 w sprawie ze skargi P. "G." I. i Z. G. sp. j. z siedzibą w L. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we W. z dnia 9 stycznia 2006 r. nr [...] w przedmiocie określenia wysokości kosztów egzekucyjnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej we W. na rzecz P. "G." I. i Z. G. sp. j. z siedzibą w L. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 października 2006 r., sygn. akt I SA/Wr 441/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżone przez Przedsiębiorstwo "G" Sp.j. w L. postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we W. z dnia 9 stycznia 2006 r., nr (...), utrzymujące w mocy postanowienie Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w L. z dnia 16 listopada 2005 r. nr (...).

W postanowieniu organu I instancji, na podstawie art. 17 § 2 i art. 64c § 1 i § 7 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 nr 110, poz. 968 ze zm., zwanej dalej u.p.e.a.) określono wysokość kosztów egzekucyjnych należnych od spółki, powstałych w trakcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie sześciu tytułów wykonawczych z dnia 11 kwietnia 2005 r., które obejmowały należności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych za grudzień 2004 r. i styczeń 2005 r.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu pełnomocnik spółki wniósł o uchylenie postanowienia, zarzucając, iż przy określaniu wysokości kosztów naruszono art. 218 § 1 i 2 k.p.a. przez błędne jego zastosowanie polegające na uznaniu, iż wydane na żądanie spółki zaświadczenie z dnia 15 kwietnia 2005 r. o wysokości zaległości z tytułu opłaty składek i odsetek, które w podanej w nim wysokości zapłacono w dniu 21 kwietnia 2005 r., nie musi potwierdzać faktów wynikających z prowadzonej przez ZUS ewidencji, skoro koszty określone zaskarżonym postanowieniem wykraczają poza ich wysokość podaną w zaświadczeniu. Zarzucono też naruszenie art. 121, 180, 187 § 1, 191 i art. 217 § 2 Ordynacji podatkowej w związku z niewyjaśnieniem wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, naruszenie zaufania podatnika do organów podatkowych i niewyjaśnienie w uzasadnieniu postanowienia przesłanek rozstrzygnięcia w sposób zrozumiały dla strony. Pełnomocnik spółki wywodził, że koszty postępowania egzekucyjnego określono w sześciu tytułach wykonawczych z dnia 11 kwietnia 2005 r. w łącznej wysokości 5.635,90 zł, gdy tymczasem spółka przed otrzymaniem tych tytułów i zawiadomienia o zajęciu w dniu 21 kwietnia 2005 r. zapłaciła całość zadłużenia wraz z odsetkami należnymi według zaświadczenia z dnia 15 kwietnia 2005 r., w którym naliczono je z góry na dzień 25 kwietnia 2005 r.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie stwierdzając, że koszty związane z dokonaniem zajęcia rachunku bankowego skarżącej spółki w dniu 21 kwietnia 2005 r. powstały w tym dniu i nie mogły być objęte zaświadczeniem z dnia 15 kwietnia 2005 r., wyliczone zostały przy tym zgodnie z przepisami art. 64 - art. 64c u.p.e.a. Twierdzenie strony, że dochodzone egzekucyjnie należności zostały uregulowane przed dokonaniem zajęcia rachunku bankowego, a zatem naliczenie związanych z tym kosztów nie zostało udowodnione. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego nastąpiło w dniu 21 kwietnia 2005 r., bo w tym dniu bankowi doręczono zajęcie, a skarżącej spółce zawiadomienie o tym zajęciu. W tym samym dniu spółka uiściła też całość zaległości. Organ odwoławczy stwierdził, iż ewentualne postępowanie w zakresie ustalenia dokładnego czasu zapłaty egzekwowanej należności nie przyniosłoby efektów.

Uchylając zaskarżone postanowienie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.), Sąd I instancji stwierdził naruszenie art. 64 § 8 u.p.e.a., w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy. Sąd skonstatował, iż podstawa prawna do obciążania zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi w świetle art. 64 § 8 u.p.e.a. istnieje tylko wówczas, jeśli zapłata egzekwowanej należności w ogóle nie nastąpiła lub miała miejsce dopiero po dokonaniu czynności egzekucyjnych. Sąd uznał, że skoro w okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy organ odwoławczy przyjął, że nie da się ustalić, iż zapłata należności przez skarżącą spółkę dnia 21 kwietnia 2005 r. nastąpiła już po dokonaniu czynności egzekucyjnych, to brak było podstaw prawnych do obciążenia jej kosztami dokonanego w tym dniu zajęcia. Ponadto Sąd podkreślił, iż nie dające się usunąć wątpliwości w zakresie ustaleń faktycznych nie mogą być rozstrzygane na niekorzyść zobowiązanego.

Skargę kasacyjną pełnomocnik Dyrektora Izby Skarbowej oparł na następujących podstawach:

1) Naruszenie przepisów prawa materialnego (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.):

- niewłaściwe zastosowanie przez Sąd art. 64 § 8 u.p.e.a., pomimo

braku spełnienia przesłanek zawartych w/w przepisie, co w konsekwencji

doprowadziło do naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit a p.p.s.a. oraz uchylenia

postanowienia w sytuacji, w której skarga winna była być oddalona,

- błędną wykładnię art. 64 § 8 u.p.e.a., poprzez przyjęcie, iż statuuje

on zasadę obciążania kosztami egzekucyjnymi zobowiązanego, podczas

gdy przepis ten stanowi jedynie szczególną regulację mającą na celu

wskazanie zobowiązanemu, iż zapłata egzekwowanej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych nie zwalnia z uiszczenia określonych tam opłat i nie może być interpretowany jako ustawowe zwolnienie z obowiązku uiszczenia kosztów egzekucji, w sytuacji zbiegu daty dokonania zapłaty przez zobowiązanego i dokonania czynności egzekucyjnych,

- naruszenie art. 64c § 1 oraz art. 64 § 1 i § 6 u.p.e.a. poprzez ich

niezastosowanie w sytuacji, w której winny one mieć zastosowanie, co

stanowiło naruszenie zasady odpowiedzialności zobowiązanego za koszty

egzekucji;

2) Naruszenie przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.), które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy:

- art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez niezawarcie w uzasadnieniu orzeczenia wszystkich jego obligatoryjnych elementów oraz przyjęcie za podstawę rozstrzygnięcia odmiennego stanu faktycznego, od tego jaki ustaliły w toku postępowania organy, nie stawiając przy tym organom zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego przy ustalaniu przedmiotowego stanu faktycznego oraz bez jednoczesnego wskazania na jakiej podstawie WSA zakwestionował i przyjął odmienne ustalenia faktyczne;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. w zw. z art. 151 p.p.s.a., poprzez

uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonego postanowienia (podczas

gdy skarga winna była ulec oddaleniu), przez uznanie, że organy

podatkowe naruszyły przepisy prawa materialnego - art. 64 § 8 u.p.e.a.

Wskazując na powyższe zarzuty autor skargi kasacyjnej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz oddalenie skargi skarżącej spółki, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego

rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu, oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik skarżącej spółki wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Brak jest dostatecznych podstaw do uwzględnienia skargi kasacyjnej, albowiem zaskarżony wyrok, mimo częściowo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu.

Sporny między stronami niniejszego postępowania sądowego przepis art. 64 § 8 u.p.e.a. stanowi, co następuje : zapłata egzekwowanej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych nie zwalnia od obowiązku uiszczenia opłaty manipulacyjnej oraz opłat za czynności egzekucyjne i wydatków egzekucyjnych.

Unormowanie to nie stanowi podstawy prawnej obciążenia kosztami egzekucyjnymi ani też zwolnienia od ich. Reguluje tylko w obszarze stanu faktycznego zapłaty egzekwowanych należności już po zastosowaniu w ich przedmiocie środka egzekucyjnego. Podkreślić należy, że analizowana norma nie odwołuje się do terminów procedury administracyjnej, na przykład do ich dziennych jednostek. Podstawą i przedmiotem unormowania jest określone zdarzenie (dokonanie czynności egzekucyjnych) i (ewentualne) zdarzenia po nim następujące (zapłata egzekwowanej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych).

W tym stanie rzeczy podstawowym i "przesądzającym" dla zastosowania przywołanego przepisu prawa powinno być ustalenie i ocena, czy zapłata należności zobowiązanego nastąpiła przed czy też po zdarzeniu w postaci dokonania w ich przedmiocie przewidzianych przez prawo czynności egzekucyjnych.

Organ wydający zaskarżone do Sądu I instancji postanowienie nie tylko, że tego ustalenia zgodnie z wymogami prawa nie dokonał, nie przedstawił i nie uzasadnił, ale też uchylił się od oceny w powyższym zakresie bezpodstawnie antycypując wynik postępowania wyjaśniającego, którego zaniechał.

Takie stanowisko organu nie tylko że naruszyło obowiązujące w procedurze administracyjnej zasady dążenia do ujawnienia, wyjaśnienia, rozważenia i przedstawienia prawdy obiektywnej, ale mogło też wpływać na inicjatywę i zamiary dowodowe strony postępowania, skoro przed wyjaśnieniem sprawy prowadzący postępowanie organ z góry zakłada i przekazuje stronie, że postępowanie w spornym zakresie nie przyniesie efektów. Subsumcja stanu sprawy pod unormowanie art. 64 § 8 u.p.e.a. była więc przedwczesna i niedostatecznie uzasadniona, co dawało Sądowi I instancji podstawy do uchylenia zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c. p.p.s.a., aby w ponowionym postępowaniu właściwy organ mógł przeprowadzić, rozważyć i ocenić postępowanie w przedmiocie : czy zapłata obciążających zobowiązanego należności nastąpiła po dokonaniu w ich przedmiocie czynności egzekucyjnych.

Z tych powodów, na podstawie art. 184 i art. 204 pkt 2 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną i orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego.