Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Paweł Mierzejewski (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Alina Dominiak Sędzia WSA Bartłomiej Adamczak po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 6 lipca 2023 r. sprawy ze skargi J. O. na postanowienie Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia 15 lutego 2023 r. nr OPE.906.2.19.2023.DV w przedmiocie zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku z dnia 12 stycznia 2023 r. nr OPE.9027.12.2022.AS.93; 2. zasądza od Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na rzecz skarżącego J. O. 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gdańsku (dalej także jako "wierzyciel" albo "organ") wniósł do Wojewody Pomorskiego o wszczęcie przeciwko J. O. (dalej jako "strona", "zobowiązany" albo "skarżący") administracyjnego postępowania egzekucyjnego na podstawie wystawionego tytułu wykonawczego stosowanego w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym z dnia 11 października 2022 r. nr [...].

W tytule wykonawczym wierzyciel wskazał, że zobowiązany J. O. nie poddał dziecka – M. O. (ur. [...] 2017 r.) obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciwko: gruźlicy, WZW typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince, różyczce. Jako środek egzekucyjny wierzyciel wskazał grzywnę w celu przymuszenia.

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2022 r. nr SO-IX.756.500.2022.DM Wojewoda Pomorski nałożył na J. O. grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 1.000 zł w związku z niedopełnieniem obowiązku poddania małoletniego syna M. O. obowiązkowym szczepieniom ochronnym.

J. O. pismem z dnia 28 listopada 2022 r. wniósł zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej prowadzonej w oparciu o tytuł wykonawczy numer [...], to jest:

1. brak wymagalności obowiązku (art. 33 § 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; tekst jednolity Dz. U. z 2022 r., poz. 479 ze zm.; powoływanej dalej w skrócie jako: "u.p.e.a."), wskazując, że wykonał swój obowiązek, albowiem dnia 27 września 2022 r. poddał dziecko badaniu kwalifikacyjnemu. Ze względu na występowanie u dziecka przeciwskazań i możliwości określenia ryzyka zabiegu lekarz odroczył wykonanie obowiązku poprzez skierowanie dziecka do poradni specjalistycznych – nefrologicznej oraz alergologicznej. Na dowód strona załączyła do zarzutów kserokopię potwierdzenia konsultacji lekarskich w dniu 27 września 2022 r. wraz z kserokopią skierowania do poradni nefrologicznej oraz kserokopią skierowania do poradni alergologicznej. Niezależnie od tego strona w zakresie tego zarzutu podniosła, że Program Szczepień Ochronnych (dalej w skrócie jako: "PSO") nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa, albowiem akt ten nie został przewidziany w art. 87 Konstytucji RP;

2. określenie obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z przepisu prawa (art. 33 § 2 pkt 2 lit. c u.p.e.a.), wskazując, że wierzyciel w tytule wykonawczym powołał się na art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b i ust. 2 z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 1657; powoływanej dalej w skrócie jako: "ustawa"), a w opisie obowiązku, do którego wzywa, napisał "Wykonanie obowiązku poddania dziecka M. O., ur. [...]2017r. (...). W związku z powyższym stwierdzono, że obowiązek poddania M. O. obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie został wykonany". Ponadto, zdaniem strony, w niniejszej sprawie obowiązek szczepień powinien być realizowany nie na podstawie PSO, lecz na podstawie indywidualnego kalendarza szczepień (dalej jako: "IKSz"). Wierzyciel zatem nieprawidłowo określił obowiązek najpierw w upomnieniu (nie powołując się na IKSz), a później w tytule wykonawczym;

3. błąd co do zobowiązanego (art. 33 § 2 pkt 3 u.p.e.a.), podnosząc, że wierzyciel w tytule wykonawczym wezwał stronę do wykonania obowiązku zawartego w art. 5 ust. 2 ustawy, który zobowiązuje stronę do poddawania dziecka szczepieniom. Tymczasem w opisie czynności, do których stronę zobowiązano jest mowa o wykonaniu szczepień, do czego strona nie posiada kompetencji ani umiejętności, zatem żadne zobowiązanie nie zachodzi;

4. wygaśnięcie obowiązku w całości albo w części (art. 33 § 2 pkt 5 u.p.e.a.), zaznaczając, że w tytule wykonawczym wierzyciel określił jako obowiązek przeprowadzenie poszczególnych zabiegów szczepiennych uodparniających przeciw danym chorobom. W przypadku szczepienia przeciwko chorobom wskazanym w tytule wykonawczym obowiązek ten wygasł. W aktualnym PSO szczepienie przeciwko gruźlicy i WZW typu B przewidziane jest dla dzieci w ciągu 24 godzin po urodzeniu. Dziecko strony ma 5 lat, a zatem obowiązek w jego przypadku wygasł. Wygaśnięcie obowiązku dotyczy wszystkich szczepień wskazanych w tytule wykonawczym ponieważ są one przewidziane dla dzieci poniżej 5 roku życia;

5. brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, jeżeli jest wymagane (art. 33 § 2 pkt 4 u.p.e.a.), wskazując, że prawidłowe upomnienie wystawione na podstawie art. 15 § 1 u.p.e.a. powinno wzywać do poddania dziecka badaniu kwalifikacyjnemu i do zaszczepienia dziecka dopiero po zakwalifikowaniu do tego zabiegu przez lekarza. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 2 ustawy szczepienie powinno być każdorazowo poprzedzone badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwskazań. W otrzymanym przez stronę piśmie zatytułowanym "upomnienie" nie odniesiono się do art. 17 ust. 2 ustawy, strona została wezwana do niezwłocznego rozpoczęcia szczepień ochronnych.

Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2023 r. nr OPE.9027.12.2022.AS.93 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gdańsku, działając m.in. na podstawie art. 17 ust. 1, art. 34 § 2 pkt 1 i art. 18 u.p.e.a., oddalił zarzut J. O. w sprawie egzekucji administracyjnej.

W uzasadnieniu wierzyciel wyjaśnił, że obowiązek poddania małoletniego M. O. szczepieniom ochronnym wskazanym w tytule wykonawczym został określony w art. 17 ust. 1 ustawy oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 2172; powoływanym dalej w skrócie jako: "rozporządzenie z dnia 18 sierpnia 2011 r."). Uzupełnieniem ww. regulacji prawnych jest Program Szczepień Ochronnych ogłaszany corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w drodze komunikatu. Jest to dokument o charakterze technicznym i zawiera informacje oraz wytyczne nt. sposobu realizacji obowiązku szczepień ochronnych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, w tym wskazuje wiek, w którym dane szczepienie powinno być przeprowadzone.

Odpowiedzialność za wypełnienie ww. obowiązku przez osobę nieposiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych (m.in. osoby małoletniej) ponosi osoba, która sprawuje nad tą osobą prawną pieczę albo jej opiekun faktyczny (odpowiedzialność za małoletnie dzieci ponoszą rodzice, zarówno ojciec jak i matka sprawujący nad dzieckiem prawną pieczę).

M. O., zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, powinien zostać poddany następującym szczepieniom: szczepienie przeciwko gruźlicy – w ciągu 24 godz. po urodzeniu, szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B: I dawka – w ciągu 24 godz. po urodzeniu, II dawka – 2 miesiąc życia, III dawka – 7 miesiąc życia, szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi: I dawka – 2 miesiąc życia, II dawka – 4 miesiąc życia, III dawka – 5-6 miesiąc życia, szczepienie przeciwko poliomyelitis: I dawka – 4 miesiąc życia, II dawka – 5-6 miesiąc życia, szczepienie przeciwko odrze, śwince, różyczce – 13-14 miesiąc życia.

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, powstanie obowiązku szczepień i jego wymagalność następują wraz z ukończeniem przez osobę podlegającą obowiązkowym szczepieniom ochronnym określonego etapu życia, z którym wiąże się najwcześniejszy z możliwych termin szczepienia. W przypadku dzieci, u których nie przeprowadzono obowiązkowych szczepień ochronnych w terminach wskazanych w Programie Szczepień Ochronnych, należy jak najszybciej przeprowadzić szczepienia wyrównawcze.

Wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego, stosownie do treści art. 17 ust. 2 ustawy jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego.

Zgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 20211 r., w sytuacji, gdy lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długoterminowego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, lekarz kieruje dziecko na konsultację do lekarza specjalisty. Lekarz specjalista odnotowuje w dokumentacji medycznej wynik konsultacji specjalistycznej z uwzględnieniem okresu przeciwwskazania do wykonania szczepienia, rodzaju szczepionek przeciwwskazanych do stosowania lub indywidualnego programu szczepień ochronnych ze wskazaniem rodzajów stosowanych szczepionek oraz terminu kolejnej konsultacji specjalistycznej.

O przeprowadzeniu ewentualnych dodatkowych badań wykluczających przeciwwskazania do szczepień decyduje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarz specjalista.

Skierowanie dla dziecka do poradni alergologicznej, wystawione przez lekarza pediatrę w celu wykluczenia przeciwwskazań do szczepień, które załączono do pisma z dnia 6 października 2022 r. wpłynęło do inspektoratu w dniu 12 października 2022 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gdańsku na dzień wystawienia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przekazania go do organu egzekucyjnego, to jest Wojewody Pomorskiego, nie posiadał informacji o przeprowadzonym w dniu 27 września 2022 r. badaniu kwalifikacyjnym przed szczepieniem i skierowaniu M. O. do poradni alergologicznej celem wykluczenia przeciwwskazań do szczepień.

W związku z powyższym, w dniu 11 października 2022 r. Inspektor Sanitarny wystawił tytułu wykonawczy nr [...] i skierował go do Wojewody Pomorskiego z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

W dniu 13 grudnia 2022 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gdańsku wystąpił do Wojewody Pomorskiego z wnioskiem o zawieszenie prowadzonego postępowania egzekucyjnego w związku z otrzymaniem w dniu 12 października 2022 r. skierowania do poradni specjalistycznej dla dziecka, wystawionego celem wykluczenia przeciwwskazań do szczepień. Wojewoda Pomorski, postanowieniem nr SO-IX.756.500.2022.KS z dnia 27 grudnia 2022 r. zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec J. O.

Odnosząc się do kwestii upomnienia organ wskazał, że w dniu 18 sierpnia 2022 r. Inspektor Sanitarny, w trybie art. 15 § 1 u.p.e.a., skierował do strony upomnienie zawierające wezwanie do wykonania obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Z uwagi na nieodebranie przesyłki, nastąpiło jej powtórne awizowanie. Zgodnie z art. 44 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 2000 ze zm.; dalej powoływanej w skrócie jako: "k.p.a.") nieodebrany list polecony w dniu 8 września 2022 r. został uznany za doręczony, a pismo pozostawiono w aktach sprawy.

Strona nie zgodziła się z powyższym postanowieniem i w ustawowym terminie wniosła zażalenie, w którym podniesiono, że w chwili skierowania sprawy do postępowania egzekucyjnego wierzyciel miał wiedzę, że podczas badań kwalifikacyjnych lekarz odroczył wykonanie obowiązku szczepienia poprzez skierowanie dziecka do poradni specjalistycznych – nefrologicznej oraz alergologicznej. Poinformowała go o tym pismem z dnia 6 października 2022 r. Tytuł wykonawczy został wystawiony w dniu 11 października 2022 r., zaś klauzula wykonalności została mu nadana w dniu 24 października 2022 r. Zatem wszczęcie postępowania nastąpiło po wykonaniu przez nią obowiązku będącego przedmiotem egzekucji. Strona podniosła nadto, że dziecko zostało umówione telefonicznie do poradni nefrologicznej na najbliższy wolny termin – 8 marca 2023 r., a do poradni alergologicznej na najbliższy wolny termin – 11 grudnia 2023 r.

Strona dodała, że wierzyciel w ogóle nie odniósł się do zarzutu sprzeczności PSO z art. 87 Konstytucji RP, natomiast bez PSO obowiązek szczepień jest niewymagalny. Nawet jeśli przyjąć, że PSO jest aktem powszechnie obowiązującym, to obowiązek szczepienia przeciwko poszczególnym chorobom częściowo wygasł.

W tytule wykonawczym wierzyciel określił jako obowiązek przeprowadzenie poszczególnych zabiegów szczepiennych uodparniających przeciw danym chorobom. W przypadku szczepienia przeciwko chorobom wskazanym w tytule wykonawczym obowiązek ten wygasł. W aktualnym PSO szczepienie przeciwko gruźlicy i WZW typu B przewidziane jest dla dzieci w ciągu 24 godzin po urodzeniu. Dziecko strony ma 5 lat, a zatem obowiązek w jego przypadku wygasł. Wygaśnięcie obowiązku dotyczy wszystkich szczepień wskazanych w tytule wykonawczym ponieważ są one przewidziane dla dzieci poniżej 5 roku życia. Ponadto, wierzyciel nie odniósł się do zarzutu, że tytuł wykonawczy powinien odsyłać do IKSz.

Niezależnie od powyższego, strona podtrzymała zarzuty i argumentację w zakresie nieprawidłowego określenia w tytule wykonawczym osoby obowiązanej oraz w zakresie określenia obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

Postanowieniem z dnia 15 lutego 2023 r. nr OPE.906.2.19.2023.DV Pomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, działając na podstawie art. 17 § 1 w zw. z art. 34 § 3 oraz art. 18 u.p.e.a. w zw. z art. 144 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., utrzymał w mocy zakwestionowane postanowienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku.

W uzasadnieniu postanowienia Pomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny (dalej także jako: "organ odwoławczy") wskazał, że z przepisów zawartych w art. 68 ust. 4 Konstytucji RP, art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit. a, art. 5 ust. 2, art. 17 ust. 11 ustawy oraz rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 2011 r., jak i z art. 5 pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej wynika, że obowiązek respektowania zapisów zawartych w Programie Szczepień Ochronnych ma swoje umocowanie w akcie prawnym o randze ustawy. PSO precyzuje jakie szczepienia i w jakim okresie życia mają być wykonane, tym samym wskazując termin, w którym opiekun jest zobowiązany do umożliwienia zaszczepienia dziecka. Obowiązek wykonania szczepienia ochronnego staje się zatem wymagalny, jeżeli szczepienie nie zostało wykonane w terminie określonym w PSO.

Zdaniem organu odwoławczego argumentacja wnoszącego zażalenie o wykonaniu obowiązku szczepień poprzez poddanie dziecka badaniu kwalifikacyjnemu jest bezzasadna bowiem badanie kwalifikacyjne jedynie poprzedza i warunkuje wykonanie szczepienia lub wydanie przez lekarza zaświadczenia o odroczeniu wykonania szczepienia. Strona wbrew twierdzeniom o istniejących u dziecka przeciwwskazaniach do wykonania szczepień ochronnych nie przedstawiła zaświadczenia lekarskiego zgodnego z wzorem zaświadczenia określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 2011 r. Wyłącznie zaświadczenie zgodne z ww. wzorem, stwierdzające przeciwwskazania do przeprowadzenia obowiązkowego szczepienia ochronnego może być podstawą do odroczenia obowiązkowych szczepień ochronnych oraz umorzenia postępowania egzekucyjnego, poprzez zaistnienie podnoszonego przez wnoszącego zażalenie braku wymagalności obowiązku.

Organ odwoławczy uznał także za bezpodstawny argument strony o wygaśnięciu obowiązku szczepień ze względu na wiek dziecka zaznaczając, że Program Szczepień Ochronnych precyzuje jakie szczepienia i w jakim okresie życia mają być wykonane, tym samym wskazując termin, w którym opiekun jest zobowiązany do umożliwienia zaszczepienia dziecka. Obowiązek wykonania szczepienia ochronnego staje się zatem wymagalny, jeżeli szczepienie nie zostało wykonane w terminie określonym w Programie Szczepień Ochronnych. Rozporządzenie z dnia 18 sierpnia 2011 r. wskazuje wiek, do osiągnięcia którego osoba objęta jest obowiązkiem szczepień ochronnych.

Organ odwoławczy stanął na stanowisku, że wbrew twierdzeniu strony wierzyciel określił obowiązek w sposób jednoznaczny "Wykonanie obowiązku poddania dziecka M. O., ur. [...]2017 r. (...), obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw: gruźlicy, WZW typu b, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince, różyczce". Zobowiązany do wykonania powyższego obowiązku nie poddał ww. dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym zgodnie z wykazem znajdującym się w rozporządzeniu z dnia 18 sierpnia 2011 r. oraz Programem Szczepień Ochronnych ogłaszanym w drodze Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego.

Odnosząc się do zarzutu nieprawidłowego wskazania w tytule wykonawczym osoby zobowiązanej organ odwoławczy podał, że zgodnie z art. 68 ust. 4 Konstytucji RP władze publiczne są zobowiązane do zwalczania chorób epidemicznych, a jednym z elementów realizacji tego zadania są szczepienia ochronne. Art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy wskazuje, że osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są zobowiązane do poddania się szczepieniom ochronnym. W myśl ust. 2 cyt. artykułu odpowiedzialność za wypełnienie tego obowiązku w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny, w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2022 r. poz. 1876).

Organ odwoławczy nie uwzględnił ponadto zarzutu naruszenia art. 33 § 2 pkt 2 lit. c u.p.e.a. podkreślając, że wbrew twierdzeniu zobowiązanego, wierzyciel wskazał podstawę prawną obowiązku – art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy. Powyższa ustawa w art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit. b w związku z art. 17 ust. 1 nakłada na osoby przebywające na terytorium Polski obowiązek poddawania się określonym szczepieniom ochronnym. Wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych, a także osoby lub grupy osób obowiązane do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2172), wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 17 ust. 10 ww. ustawy.

W zakresie pozostałych zarzutów zażalenia organ odwoławczy wskazał, że nie wypełniają one dyspozycji art. 33 u.p.e.a., wyjaśniając w tym zakresie, że zobowiązany może wnieś zarzuty tylko z przyczyn enumeratywnie wyszczególnionych w art. 33 u.p.e.a. Wskazanie innych przyczyn nie uprawnia organu egzekucyjnego do rozpatrzenia zarzutów.

J. O. zaskarżył powyżej opisane postanowienie Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:

a) art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu działań mających na celu dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy i przez to pominięcie przez organ, że małoletni M. O. został poddany badaniu kwalifikacyjnemu w dniu 27 września 2022 roku, które nie wykluczyło przeciwwskazań do przyjęcia szczepienia preparatami szczepionkowymi i tego też dnia został skierowany do poradni specjalistycznej – alergologa z uwagi na możliwą alergię (nadwrażliwości) na składniki szczepionki, a także do poradni nefrologicznej, co uniemożliwia przyjęcie, że skarżący uchyla się od obowiązku poddania syna szczepieniom ochronnym, a jednocześnie stanowi dowód tego, że nie istniały podstawy do skierowania przez organ wniosku o nałożenia na skarżącego grzywny;

b) art. 7, art. 8 § 1, art. 9 i art. 77 § 1 k.p.a. poprzez obciążenie skarżącego przez organ skutkami niewydania zaświadczenia lekarskiego zgodnie z wzorem zaświadczenia określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 2011 r., gdy sporządzenie zaświadczenia zgodnie ze wzorem spoczywa na lekarzu, nie zaś na skarżącym, a nadto, skarżący nie został pouczony przez organ o konieczności sporządzenia takiego zaświadczenia przez lekarza na określonym wzorze i respektowania przez organ wyłącznie określonego wzoru zaświadczenia;

c) art. 107 § 3 w zw. z art. 11 k.p.a. polegające na pominięciu przez organ w uzasadnieniu postanowienia faktów, które organ uznał za udowodnione oraz dowodów, na których organ się oparł i przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, co w zasadzie uniemożliwiło skarżącemu weryfikację na jakich dowodach zostało oparte skarżone obecnie postanowienie;

d) art. 7 k.p.a. w zw. z art. 27 u.p.e.a. poprzez prowadzenie egzekucji administracyjnej w oparciu o błędnie wystawiony tytuł wykonawczy wobec niewskazania w tym tytule właściwej podstawy prawnej prowadzonej egzekucji, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

e) art. 33 § 2 pkt 6 lit. c w zw. z art. 34 § 2 pkt 2 lit. a u.p.e.a. poprzez nieuwzględnienie przez organ zarzutu z dnia 28 listopada 2022 r. zgłoszonego przez skarżącego pomimo jego zasadności, wobec odroczenia przez lekarza w dniu 27 września 2022 r. obowiązku szczepienia do czasu wykluczenia przeciwwskazań do jego wykonania, i w związku z tym niepodjęcie przez organ działań zmierzających do umorzenia postępowania egzekucyjnego w administracji pomimo istnienia ku temu przesłanek;

f) art. 59 § 1 pkt 2, 3, 6 u.p.e.a. polegające na niezłożeniu wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec skarżącego, w sytuacji istnienia podstawy ku temu – a wynikających z braku istnienia wymagalnego zobowiązania w chwili wystawienia tytułu wykonawczego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

g) art. 136 § 1 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. poprzez utrzymanie przez organ w mocy decyzji oczywiście wadliwej, co miało istotny wpływ na wynik sprawy;

2. naruszenie prawa materialnego, to jest art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b i ust. 2 oraz art. 17 ust. 2, 4 i 5 ustawy poprzez niezastosowanie tego przepisu i przyjęcie przez organ, że skarżący nie poddał małoletniego M. O. szczepieniu przeciw gruźlicy, WZW typu b, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince i różyczce, w sytuacji, gdy podczas badania kwalifikacyjnego w dniu 27 września 2022 r. lekarz nie wykluczył przeciwwskazań do przyjęcia ww. preparatów szczepionkowych i odroczył ww. obowiązek szczepień z uwagi na skierowanie małoletniego do konsultacji specjalistycznej w celu wykluczenia przeciwwskazań do przyjęcia szczepionki, co doprowadziło do wszczęcia postępowania egzekucyjnego w administracji i nałożenia na skarżącego grzywny podczas, gdy na chwilę wystawienia tytułu wykonawczego nie istniały ku temu przesłanki.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz uchylenie poprzedzającego go postanowienia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku.

Ponadto, skarżący, powołując się na art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; powoływanej dalej w skrócie jako: "p.p.s.a."), wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci:

a) potwierdzenia konsultacji lekarskiej z 27 września 2022 r. wraz ze skierowaniem do poradni alergologicznej oraz nefrologicznej (oba wystawione przez dr G. Ł.) celem wykazania następujących faktów: wykonania obowiązku poddania M. O. badaniu kwalifikacyjnemu w dniu 27 września 2022 r., braku podstaw do wydania przez organ tytułu wykonawczego;

b) wiadomości e-mail z dnia 15 marca 2023 r. zawierającej wniosek z dnia 14 marca 2023 r. celem wykazania następujących faktów: wykonania obowiązku poddania M. O. badaniu kwalifikacyjnemu w dniu 27 września 2022 r., braku podstaw do wydania przez organ tytułu wykonawczego;

c) pisma z dnia 24 marca 2023 r. pochodzącego od NZOZ P. Sp. z o.o. celem wykazania następujących faktów: potwierdzenia faktu, że konsultacja lekarska z dnia 27 września 2022 r. stanowiła badanie kwalifikacyjne M. O. przed szczepieniem;

d) zaświadczenia lekarskiego z dnia 12 stycznia 2023 r. oraz z dnia 23 lutego 2023 r. wydanych przez lek. P. Z. celem wykazania następujących faktów: zasadności odroczenia obowiązku szczepienia wobec M. O.;

e) informacji zawierającej termin wizyty małoletniego M. O. w poradni alergologicznej celem wykazania następujących faktów: stosowania się skarżącego do zaleceń lekarza przeprowadzającego badanie kwalifikacyjne, działań zmierzających do wykluczenia przeciwwskazań do przyjęcia przez małoletniego preparatów szczepionkowych;

f) karty informacyjnej z dnia 15 marca 2023 r. celem wykazania następujących faktów: stosowania się skarżącego do zaleceń lekarza przeprowadzającego badanie kwalifikacyjne, działań zmierzających do wykluczenia przeciwwskazań do przyjęcia przez małoletniego preparatów szczepionkowych;

g) zlecenia badań krwi z 15 marca 2023 r. przeprowadzonych w laboratorium medycznym B. celem wykazania następujących faktów: stosowania się skarżącego do zaleceń lekarza przeprowadzającego badanie kwalifikacyjne, działań zmierzających do wykluczenia przeciwwskazań do przyjęcia przez małoletniego preparatów szczepionkowych;

h) historii wizyt M. O. (wydruk z 22 marca 2023 r.) celem wykazania następujących faktów: stanu zdrowia małoletniego M. O. uzasadnionych obawy co do możliwości szczepienia małoletniego;

i) skierowania z dnia 22 marca 2023 r. do poradni hematologicznej M. O. celem wykazania następujących faktów: stanu zdrowia małoletniego M. O. uzasadnionych obawy co do możliwości szczepienia małoletniego.

W odpowiedzi na skargę Pomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Rozpoznanie niniejszej sprawy nastąpiło na posiedzeniu niejawnym, w trybie uproszczonym, na podstawie art. 119 pkt 3 p.p.s.a. Na podstawie tego przepisu, sąd może rozpoznać sprawę w trybie uproszczonym, gdy przedmiotem skargi jest postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty oraz postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. W kontrolowanej sprawie zaistniała przesłanka do rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym. Przedmiot skargi kwalifikował sprawę do kategorii, o jakich mowa w art. 119 pkt 3 p.p.s.a. Natomiast zgodnie z art. 120 p.p.s.a. w trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów.

Stosownie do art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które przysługuje zażalenie. Z cytowanej ustawy wynika, że zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu wtedy, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). W razie zaś stwierdzenia, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, sąd oddala skargę w całości albo w części (art. 151 p.p.s.a.). Stosownie natomiast do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przedmiotem kontroli Sądu jest postanowienie Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku utrzymujące w mocy postanowienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku oddalające zarzuty skarżącego w sprawie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w związku z uchylaniem się od obowiązku poddania małoletniego syna obowiązkowym szczepieniom ochronnym.

W ocenie Sądu, wobec zasadności zarzutu opisanego w pkt 1a petitum skargi uznać należy, że zaskarżone postanowienie Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku oraz poprzedzające je postanowienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gdańsku naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich wyeliminowanie z obrotu prawnego.

Podstawę prawną egzekwowanego względem skarżącego obowiązku stanowi art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 1284; powoływanej dalej również w skrócie jako: "ustawa"), zgodnie z którym osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do szczepieniom ochronnym, przy czym zgodnie z ust. 2 tego przepisu w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią (...).

Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 1 ustawy, osoby, określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie ust. 10 pkt 1, zwanym dalej "obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi".

Z powyższych przepisów wynika, że obowiązek poddania dziecka szczepieniom ochronnym jest obowiązkiem wynikającym z ustawy i jest on bezpośrednio wykonalny. Uchybienie temu obowiązkowi powoduje konieczność jego wyegzekwowania.

Stosownie zaś do art. 17 ust. 10 ustawy, minister właściwy do spraw zdrowia określa, w drodze rozporządzenia, m.in. wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych (pkt 1) oraz osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby (pkt 2) - uwzględniając dane epidemiologiczne dotyczące zachorowań, aktualną wiedzę medyczną oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.

Na podstawie tej delegacji Minister Zdrowia wydał rozporządzenie z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 2172 ze zm.; dalej powoływane w skrócie jako: "rozporządzenie z dnia 18 sierpnia 2011 r."), w którym wskazał, że obowiązkiem szczepień ochronnych są objęte następujące choroby zakaźne: błonica; gruźlica; inwazyjne zakażenie Haemophilus influenzae typu b, inwazyjne zakażenia Streptococcus pneumoniae, krztusiec, nagminne zakażenie przyusznic (świnka), odra, ospa wietrzna, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), różyczka, tężec, wirusowe zapalenie wątroby typu B, wścieklizna, zakażenia wywołane przez rotawirusy (§ 2). W rozporządzeniu tym wskazano również, w jakim okresie życia dzieci i młodzież podlegają szczepieniu ochronnemu przeciw konkretnej chorobie.

Konkludując, ze wskazanych przepisów wynika norma prawna ustanawiająca prawną powinność poddania dziecka szczepieniu ochronnemu. Określa ona wszystkie istotne cechy tego obowiązku, to jest podmiot, na którym ten obowiązek ciąży, okoliczności, w których obowiązek ten się aktualizuje oraz jego zakres. Wskazać należy, że sam obowiązek wynika z ustawowych regulacji, a więc z powszechnie obowiązujących przepisów, natomiast jedynie jego realizacja odbywa się według Programu Szczepień Ochronnych (PSO), który rokrocznie jest modyfikowany stosownie do aktualnej sytuacji epidemiologicznej, a ogłaszany przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy. W komunikacie tym wskazuje się, jakim szczepieniom i w jakim czasie powinny poddać się określone osoby. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego jest wydawany celem wykonania obowiązku nakładanego ustawą (art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b i ust. 2 oraz art. 17 ust. 1 ustawy). Komunikat ten jest w istocie dokumentem technicznym precyzującym obowiązki wynikające z ustawy, w którym zawarte są wiadomości z zakresu medycyny dotyczące sposobu wykonania ustalonych w ustawie obowiązków.

Zdaniem Sądu ocena powyższa pozostaje aktualna również po wydaniu w dniu 9 maja 2023 r. przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie o sygn. akt SK 81/19, w którym Trybunał orzekł, że: I. Artykuł 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2022 r., poz. 1657, ze zm.) w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2172) w zakresie, w jakim termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczba dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych, określone są w Programie Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, a nie przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, jest niezgodny z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; II. Przepisy wymienione w części I, w zakresie tam wskazanym, tracą moc obowiązującą po upływie 6 (sześciu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok powyższy został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 12 maja 2023 r. pod pozycją 909.

Z uzasadnienia wyroku Trybunału wynika, że komunikat GIS wskazuje termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczbę dawek poszczególnych szczepionek. Z tego względu należało uznać, że PSO zawiera nowość normatywną, w postaci treści nieobecnych ani w ustawie o zwalczaniu chorób zakaźnych, ani w rozporządzeniu. Trybunał wskazał, że sprecyzowanie zakresu obowiązku jednostki w drodze rozporządzenia jest dopuszczalne, o ile istnieje stosowna delegacja ustawowa, tj. spełnione są przesłanki określone w art. 92 Konstytucji RP. W realiach rozpoznawanej sprawy w sposób niezamierzony nastąpiła subdelegacja kompetencji – termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczbę dawek poszczególnych szczepionek wskazuje GIS w PSO na dany rok, a minister właściwy do spraw zdrowia nakazuje przeprowadzać obowiązkowe szczepienia ochronne zgodnie z PSO. Z kolei art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych wskazuje, że komunikat GIS ma uwzględniać przepisy rozporządzenia. Komunikat GIS ma mieć jedynie charakter techniczny i zawierać reguły instrumentalne kierowane do podmiotów organizacyjnie podległych GIS, jak i personelu medycznego. Uszczegółowienie obowiązku szczepień ochronnych adresowanego do jednostki ma być unormowane wyłącznie rozporządzeniem. W rzeczywistości jednak komunikat GIS wywiera skutek w sferze kształtowania praw jednostki. Taka jednak dwutorowość nie jest dopuszczalna na poziomie komunikatu. Mogłaby co najwyżej wystąpić na poziomie rozporządzenia, będącego podstawą dla GIS do sformułowania reguł instrumentalnych, jak i doprecyzowania obowiązku ciążącego na jednostce. Zestawienie związkowe przepisów będących przedmiotem kontroli pozwoliło Trybunałowi na taką rekonstrukcję normy, aby wydać wyrok zakresowy, albowiem niekonstytucyjność uwidacznia się dopiero przy łącznym ujęciu tych przepisów. Trybunał zaznaczył, że intensywność ingerencji w prawo podmiotowe musi być kontrolowalna przez obywatela, tj. wynikać z prawa powszechnie obowiązującego. Poddanie jednostki obowiązkowi szczepień ochronnych, czy też – w realiach niniejszej sprawy – ponoszenie odpowiedzialności za jego niezrealizowanie przez osobę, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią, stanowi istotną ingerencję w prawa podmiotowe (art. 47 Konstytucji). Ponieważ niezrealizowanie obowiązku zostało powiązane z poważnymi konsekwencjami dla jednostki, musi ona być w stanie precyzyjnie ustalić treść tego obowiązku. Z tego punktu widzenia sytuacja, w której jego treść jest współkształtowana komunikatem GIS, niebędącym aktem prawa powszechnie obowiązującego (a contrario art. 87 Konstytucji), jest niedopuszczalna. Dlatego też, w ocenie Trybunału, art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych w związku z § 5 rozporządzenia w zakresie, w jakim termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczba dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych, określone są w PSO na dany rok, ogłaszanym przez GIS w formie komunikatu, a nie przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, jest niezgodny z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 87 Konstytucji.

Trybunał wskazał, że wydany wyrok powoduje konieczność dostosowania stanu prawnego przez właściwy organ władzy publicznej. W ocenie Trybunału – wobec stwierdzenia niezgodności z Konstytucją normy – nie zaś art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, jak i § 5 rozporządzenia jako takich – zapewnienie stanu prawnego zgodnego z Konstytucją ciąży zarówno na ustawodawcy, jak i ministrze właściwym do spraw zdrowia. Istotne jest jednak to, że ingerencja ustawodawcy może nie być konieczna w razie odpowiedniego działania organu upoważnionego do wydania rozporządzenia.

Trybunał był świadomy, że materia dotycząca obowiązkowych szczepień ochronnych może ulegać potrzebie częstych zmian, co zależy od wielu czynników, w tym aktualnej wiedzy medycznej. Z tego względu Trybunał zasugerował dostosowanie stanu prawnego w pierwszej kolejności przez zmianę rozporządzenia. Minister właściwy do spraw zdrowia może bowiem rozważyć określenie, w drodze rozporządzenia wydawanego na podstawie art. 17 ust. 10 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, terminu wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczby dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych, w szczególności czy takie rozwiązanie mieści się w zakresie spraw przekazanych do uregulowania w art. 17 ust. 10 pkt 2 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, to jest. określenia wieku i innych okoliczności stanowiących przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym. Powinno to umożliwić osiągnięcie efektu dwutorowej spójności normatywnej. Po pierwsze, w sposób konstytucyjnie dopuszczalny, w drodze rozporządzenia, w pełni sprecyzowany zostałby ustawowy obowiązek szczepień ochronnych ciążący na jednostce, która mogłaby ponosić odpowiedzialność w wypadku braku jego realizacji. Po drugie, PSO na dany rok, wydawany przez GIS w formie komunikatu, miałby wtedy czysto techniczny charakter. Minister właściwy do spraw zdrowia może rozważyć ponadto sugestię, aby określić termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczbę dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych, w formie załącznika do rozporządzenia. Jeżeli jednak zapewnienie stanu prawnego zgodnego z Konstytucją jedynie w drodze nowelizacji rozporządzenia nie będzie możliwe bez uszczegółowienia upoważnienia wynikającego z art. 17 ust. 10 lub zmiany innych przepisów ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, konieczne będzie również odpowiednie działanie ustawodawcy w tym zakresie.

Trybunał podkreślił, że wyrok ten nie pozbawia GIS kompetencji do ogłaszania w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, PSO na dany rok, ani nie ogranicza zakresu treści, które mogą być zawarte w owym komunikacie. Innymi słowy, termin wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczba dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych powinny być – w ślad za źródłem powszechnie obowiązującego prawa – wskazane w PSO na dany rok, jednakże komunikat GIS nie może stanowić podstawy do rekonstrukcji zakresu nakazów wynikających z obowiązku szczepień ochronnych nałożonego na jednostkę na mocy ustawy.

Jednocześnie Trybunał wskazał, że zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji, orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. W tym zakresie Trybunał wyjaśnił, że jako że wyrok w niniejszej sprawie nie odnosi się do zagadnienia zgodności z Konstytucją obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym jako takiego, konieczne jest zapewnienie stosownych ram realizacji tego obowiązku. Trybunał dostrzegł potrzebę dostosowania stanu prawnego, a określenie w wyroku innego terminu utraty mocy obowiązującej jest niezbędne dla zapewnienia ciągłości realizacji obowiązku szczepień ochronnych. Termin 6 miesięcy, w ocenie Trybunału, powinien być wystarczający do dokonania stosownych zmian.

Rozważając znaczenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego odraczającego datę utraty mocy obowiązującej przepisów stanowiących podstawę prawną zaskarżonej decyzji, należy – zdaniem Sądu – brać pod uwagę przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnymi przepisami, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych tymi przepisami, powody dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów oraz okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy stosowania niekonstytucyjnych przepisów.

W ocenie Sądu, z treści uzasadnienia wyroku wynika, że Trybunał Konstytucyjny w ww. orzeczeniu nie zakwestionował w żaden sposób wprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych, zaś, jako wzorzec kontroli, przyjął przepisy o prawie do ochrony prawnej życia prywatnego (art. 47 Konstytucji RP), o zasadzie proporcjonalności przy ograniczaniu w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) oraz o źródłach powszechnie obowiązującego prawa (art. 87 ust. 1 Konstytucji RP). W ocenie Sądu wskazana przez Trybunał Konstytucyjny okoliczność konieczności zapewnienia ciągłości realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych stanowi wartość przemawiającą za dalszym stosowaniem zakwestionowanych przez Trybunał przepisów ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w zakresie, w jakim pozwalają one na ustalenie terminu wymagalności obowiązkowych szczepień ochronnych, jak i liczby dawek poszczególnych obowiązkowych szczepień ochronnych, na podstawie Programu Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanego przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu. W ocenie Sądu odmowa zastosowania zakwestionowanych przepisów, szczególnie wobec odroczenia przez Trybunał utraty ich mocy, spowodowałoby zakłócenie procesu wykonywania obowiązkowych szczepień ochronnych.

Reasumując, w świetle powyższych rozważań, Sąd nie ma wątpliwości, że w rozpoznawanej sprawie choroby objęte tytułem wykonawczym są objęte obowiązkowym szczepieniem ochronnym, a syn skarżącego – jako osoba małoletnia – podlega obowiązkowi tych szczepień. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z przepisu prawa.

Podkreślić należy, że fakt, iż obowiązek szczepienia małoletniego syna skarżącego wynika bezpośrednio z przepisu prawa zwalnia organy administracji publicznej z przeprowadzenia postępowania rozpoznawczego co do ustalenia istnienia obowiązku, ale nie wyłącza stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, na co wskazuje art. 18 u.p.e.a. odsyłający w zakresie nieuregulowanym w ustawie do przepisów k.p.a., w tym art. 80 k.p.a. zobowiązującego organy administracji publicznej do oceny na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Sąd zwraca uwagę, że art. 6 u.p.e.a. upoważnia wierzyciela – w rozpoznawanym wypadku organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej – do podjęcia czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych jedynie w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku. Określenie ustawowe "uchyla się" należy rozumieć jako "rozmyślnie nie wypełnia czegoś", w tym wypadku obowiązku. W wypadku skarżącego, który wykazał poddanie swojego syna badaniu kwalifikacyjnym i odroczenie obowiązku szczepień, taka przesłanka nie zachodzi, co czyni jego zarzuty zasadnymi, a stanowisko organów obu instancji błędnym.

Zgodnie z art. 17 ustawy wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego (ust. 2).

W przypadku gdy lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, lekarz kieruje osobę objętą obowiązkiem szczepienia ochronnego do konsultacji specjalistycznej (ust. 5).

Skarżący przed wystawieniem tytułu wykonawczego, poddał swoje dziecko badaniom kwalifikacyjnym, na dowód czego przedłożył kserokopię dokumentu poświadczającego odbycie w dniu 27 września 2022 r. konsultacji lekarskiej z lekarzem pediatrą, w których wskazano, że matka dziecka stawiła się z dzieckiem w celu badania kwalifikacyjnego do szczepień. Lekarz podczas tej wizyty wystawił dwa skierowania. W pierwszym skierowanie do poradni alergologicznej jako cel (uzasadnienie) skierowania lekarz podał – konsultacja w sprawie wykluczenia przeciwskazań do szczepień ochronnych. W drugim skierowaniu - do poradni nefrologicznej dla dzieci lekarz podał tożsamy cel (uzasadnienie) skierowania, to jest konsultacja w sprawie wykluczenia przeciwskazań do szczepień ochronnych (opisane wyżej dokumenty – k. 212 – 214 akt administracyjnych).

Organ odwoławczy ustosunkowując się do faktu przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego, podczas których skierowano małoletniego syna skarżącego do konsultacji specjalistycznych celem wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego stanął na stanowisku, że wyłącznie zaświadczenie zgodne z wzorem określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 2011 r. stwierdzające przeciwwskazania do przeprowadzenia obowiązkowego szczepienia ochronnego może być podstawą do odroczenia obowiązkowych szczepień ochronnych oraz umorzenia postępowania egzekucyjnego. Natomiast organ pierwszej instancji wskazał, że na dzień wystawienia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przekazania go do organu egzekucyjnego nie posiadał w tym zakresie informacji. Organ pierwszej instancji nadmienił, że z tego tytułu wystąpił do organu egzekucyjnego z wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Sąd nie neguje, że zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy po przeprowadzonym lekarskim badaniu kwalifikacyjnym lekarz wydaje zaświadczenie ze wskazaniem daty i godziny przeprowadzonego badania. Wzór tego zaświadczenia został określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia z dnia 18 sierpnia 2011 r. Sąd nie neguje również, że skarżący nie przedłożył takiego zaświadczenia. Należy jednak zauważyć, że obowiązek wystawienia zaświadczenia o określonej treści z przeprowadzonego badania kwalifikacyjnego obciąża lekarza, a nie zobowiązanego do szczepień czy – w wypadku osoby małoletniej – przedstawiciela ustawowego dziecka. Ewentualne zaniedbania proceduralne osoby przeprowadzającej badanie kwalifikacyjne nie mogą prowadzić z samej swojej istoty do podważenia wyników tychże badań. W rozpoznawanej sprawie lekarz przeprowadzający badanie kwalifikacyjne uznał, że istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, dające podstawy do długotrwałego odroczenia wykonania szczepienia, dając temu wyraz poprzez skierowanie dziecka skarżącego do konsultacji specjalistycznej.

Również fakt, że dowody poświadczające odroczenie obowiązku szczepienia zostały przedłożone po wystawieniu tytułu wykonawczego nie pozbawia ich mocy dowodowej, gdyż art. 80 k.p.a., stosowany na podstawie art. 18 u.p.e.a., nie przewiduje prekluzji w tym zakresie. Należy podkreślić, że zarówno w momencie wystawienia tytułu wykonawczego, jak i w chwili wydania postanowienia przez organ pierwszej instancji, syn skarżącego miał odroczony termin szczepień, a zatem egzekwowany obowiązek nie był wymagalny.

Zdaniem Sądu droga wiodąca do przymusowego wykonania obowiązku powinna być wolna od uchybień (po stronie podmiotu leczniczego czy wierzyciela). Dziecko skarżącego zostało zgłoszone na badanie kwalifikacyjne 27 września 2022 r., podczas którego stwierdzono, że zachodzą przesłanki stanowiące przeciwwskazanie do przeprowadzenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, dające podstawy do długotrwałego odroczenia wykonania szczepienia. To, że lekarz nie wystawił zaświadczenia, wbrew stanowisku organu odwoławczego, nie eliminuje możliwości stwierdzenia, że w przypadku dziecka skarżącego nastąpiło odroczenie obowiązku szczepienia. Okoliczność, że skarżący manifestował brak zgody na poddanie dziecka szczepieniu (uzależniała zgodę od wykluczenia pewnych zagrożeń), ma w tym przypadku znaczenie drugorzędne.

W świetle powyższych rozważań postanowienie organu pierwszej instancji oddalające zarzut skarżącego jak i utrzymujące je w mocy postanowienie organu odwoławczego winny być uznane za wadliwe. W zaistniałej sytuacji, zdaniem Sądu, należało uchylić obydwa postanowienia ponieważ w trakcie toczącego się postępowania egzekucyjnego niemożliwe było skuteczne naprawienie braku wymagalności obowiązku szczepienia ze względu na jego odroczenie.

Wobec naruszenia przez organy art. 33 § 2 pkt 6 lit. a) u.p.e.a. i art. 6 § 1 zd. 1 u.p.e.a. w zw. z art. 80 k.p.a., należało na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzec jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

O zwrocie na rzecz skarżącego kosztów postępowania Sąd orzekł jak w punkcie drugim sentencji wyroku w oparciu o art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a., zasądzając od Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na rzecz skarżącego kwotę 100 zł odpowiadającą kwocie wpisu sądowego uiszczonego od skargi.

Wskazania co do dalszego postępowania wynikają z powyższych rozważań Sądu i wiążą organy stosownie do art. 153 p.p.s.a. Organ pierwszej instancji ponownie procedując w przedmiocie wniesionego przez skarżącą zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej winien mieć nadto na uwadze okoliczność pozostawania w obrocie prawnym postanowienia o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego (wydanego w dniu 27 grudnia 2022 r. z wniosku wierzyciela) oraz regulację art. 59 § 1 pkt 5 u.p.e.a., stanowiącą obligatoryjną podstawę do umorzenia postępowania egzekucyjnego.