Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Matan, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 stycznia 2019 r. sprawy ze sprzeciwu M. K. od decyzji Śląski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie wykonania określonych robót budowlanych oddala sprzeciw. .

Decyzją z dnia [...] r., nr [...], znak: [...], Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta C. (dalej: PINB) umorzył postępowanie w sprawie wykonania komina w budynku mieszkalnym wielorodzinny, zlokalizowanym przy ul. [...] w C..

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu w trakcie kontroli przeprowadzonej w dniu [...]r. ustalono, że przedmiotowy obiekt jest budynkiem dwukondygnacyjnym, pochodzącym z XIX wieku. Współwłaściciele obiektu przedstawili opinię kominiarską, w której stwierdzone zostały występujące w budynku nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem przewodów kominowych. W dniu [...] r. A. S. złożyła pismo – zawiadomienie o samowoli budowlanej. Wniosek dotyczył wykonania komina wentylacyjnego przez ówczesną współwłaścicielkę J. S.. W związku z powyższym, PINB dla miasta C., pismem z dnia [...]r. zawiadomił właścicieli nieruchomości o obowiązku wynikającym z art. 70 ust. 1 Prawa budowlanego. Ze stanowiskiem PINB nie zgodziła się A. S., która nadal zarzucała ówczesnym współwłaścicielom nieruchomości realizację zaleceń kominiarskich jako dokonanie samowoli budowlanej. W kolejnym piśmie PINB podtrzymał swoje stanowisko, wskazując, że prace związane z wykonaniem komina były obowiązkiem wynikającym z art. 70 ust. 1 Prawa budowlanego i w takim przypadku nie stanowi to samowoli budowlanej. W dniu [...] r. (po wcześniejszym załatwieniu skargi A. S. na działanie PINB) ponownie przeprowadzono kontrolę, w trakcie której stwierdzono wykonanie stalowego przewodu wentylacyjnego w otulinie wełny mineralnej. W trakcie kontroli przedstawiony został protokół kominiarski z dnia [...] r., z którego wynika, że przewód wentylacyjny został zamontowany prawidłowo. W związku z rozbieżnościami związanymi z kwestią własności lokali, wezwano J. i P. S. oraz M. K. do dostarczenia dokumentu dotyczącego ustalenia właściciela lokali nr [...], [...] i [...]. W dniu [...] M. K. przedstawił akt notarialny z którego wynikało, że na podstawie zawartej umowy darowizny stał się właścicielem tych lokali. Następnie pismem z dnia [...]r. poinformowano strony o wszczęciu postępowania oraz o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów. W konkluzji uzasadnienia decyzji z dnia [...]r., PINB podtrzymał swoje stanowisko, iż wykonanie komina odbyło się w trybie art. 70 ust. 1 Prawa budowlanego i nie stanowi samowoli budowlanej. Nie ma podstaw do dalszej interwencji organu, a dalsze postępowanie w myśl art. 105 § 1 k.p.a. stało się bezprzedmiotowe.

W odwołaniu od tej decyzji A. B. stwierdziła, że każde naruszenie konstrukcji budynku należy "przeprowadzać na pozwolenie na budowę". J. S. takich pozwoleń nie posiadała.

Śląski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej: ŚWINB) decyzją z dnia [...] r., nr [...], uchylił w całości orzeczenie organu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ odwoławczy stwierdził, iż główną przyczyną uchylenia decyzji PINB jest brak ustaleń w kwestii zgodności wykonania przedmiotowego komina z przepisami techniczno-budowlanymi, w tym przede wszystkim z wymaganiami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W sprawie ma zastosowanie tryb uregulowany w art. 50-51 Prawa budowlanego, tj. postępowanie naprawcze (z uwagi na fakt, iż ww. roboty nie skutkowały powstaniem nowego obiektu budowlanego lub jego części). Kluczowe zatem w przedmiotowej sprawie jest spełnianie przez wykonany komin wentylacyjny wymogów ww. rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r., Organ I instancji w ponownie prowadzonym postępowaniu powinien szczegółowo przeanalizować wymogi techniczne zawarte w ww. rozporządzeniu, a także dokonać analizy wymogów stawianych przez Polską Normę dotyczącej wentylacji PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. W przypadku ustalenia, że przedmiotowy komin wentylacyjny narusza przepisy techniczno-budowlane, PINB powinien wydać jedną z decyzji określonych w art. 51 Prawa budowlanego. Jeśli sporny komin wentylacyjny nie narusza przepisów techniczno-budowlanych, organ pierwszej instancji umorzy przedmiotowe postępowanie. Wątpliwości w tym zakresie nie sposób usunąć w drodze postępowania uzupełniającego w myśl art. 136 k.p.a., gdyż oznaczałoby to ustalenie istotnych kwestii dowodowych dopiero na etapie odwoławczym, tym samym powodując naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

Od tej decyzji sprzeciw wniósł M. K., podnosząc zarzut naruszenia przepisów postępowania administracyjnego oraz brak analizy materiału dowodowego. Wentylacja w przedmiotowym budynku została wykonana prawidłowo, zmontowana z materiałów niepalnych; zachowana została także Polska Norma. Roboty związane z powstaniem wentylacji grawitacyjnej w pomieszczeniu [...] nie były samowolą budowlaną. Każdy ze współwłaścicieli otrzymał nakaz wykonania wentylacji w pomieszczeniach ze względu na jej brak. Do współlokatorów wysłane zostały listy polecone o wykonaniu wentylacji w pomieszczeniu [...], zaś brak reakcji w ciągu 7 dni oznaczał akceptację. Wnoszący sprzeciw powołał się także na art. 70 ust. 1 Prawa budowlanego.

W odpowiedzi na sprzeciw ŚWINB wniósł o jego oddalenie, zdaniem którego zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalana na uznanie, iż postępowanie powinno zakończyć się decyzją umarzającą.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Sprzeciw nie jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie spełnione zostały ustawowe przesłanki do wydania decyzji kasacyjnej z art. 138 § 2 k.p.a. Na tej podstawie organ odwoławczy może uchylić decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Jednocześnie, co ma istotne znaczenie dla wykładania art. 138 § 2 k.p.a., zgodnie z art. 136 § 1 k.p.a., organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Analiza postanowień ww. przepisów procesowych prowadzi do wniosku, że uprawnienia kasatoryjne organu odwoławczego, wynikające z art. 138 § 2 k.p.a. zostały ograniczone tylko do tych przypadków, w których organ ten korzystając ze środków wskazanych w art. 136 § 1 k.p.a. nie będzie mógł we własnym zakresie naprawić wad postępowania pierwszoinstancyjnego co do wyjaśnienia "zakresu sprawy mającego istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie". W kwestii owego zakresu, jak należy przyjąć, chodzi o ustalenia dotyczące faktów prawotwórczych dla sprawy. Faktów tych trzeba poszukiwać w normach prawa materialnego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. W przedmiotowej sprawie są to przepisy prawa zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 1422 ze zm.). Ustala ono warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. W rozdz. 5 tego rozporządzenia pt. "Przewody kominowe", w § 140-146, zamieszczone są szczegółowe warunki techniczne , jakim kominy powinny odpowiadać. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, jego przepisy stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych.

Nie budzi wątpliwości w rozpatrywanej sprawie to, że realizując zalecenia wynikające z opinii kominiarskiej (uprawnionego kominiarza) wykonano stalowy przewód wentylacyjny w otulinie wełny mineralnej. Komin został poprowadzony z lokalu [...], znajdującego się w budynku mieszkalnym usytuowanym przy ul. [...] w C., poprzez strych, ponad dach budynku. Czynności (roboty) mające na celu usunięcie zagrożeń dla wartości określonych w art. 70 ust. 1 Prawa budowlanego, które w tym przypadku zostały wykonane, powinny być zgodne z przepisami prawa budowlanego. W innej sytuacji (tj. braku zgodności z przepisami prawa budowlanego), nawet jeśli u ich źródeł leżał obowiązek wynikający z art. 70 ust. 1 sprecyzowany w oparciu o opinię kominiarską, mamy do czynienia z samowolą budowlaną wymagającą wdrożenia odpowiedniej procedury, określonej w ustawie Prawo budowlane.

Wobec tego brak ustaleń w tym zakresie stanowi przeszkodę do podjęcia decyzji administracyjnej w rozpatrywanej sprawie, bowiem nie jest w istocie rzeczy wiadome, czy istnieje w ogóle przedmiot postępowania (a więc czy można podjąć i prowadzić jedno z postępowań określonych przepisami prawa budowlanego), a jeśli istnieje to wiadomo jakie postępowanie powinno się toczyć i w jakim zakresie (chodzi w szczególności o postępowanie naprawcze regulowane art. 50-51 Prawa budowlanego)..

Wobec tego organ odwoławczy zasadnie zastosował art. 138 § 2 k.p.a., uchylając zaskarżoną decyzję w całości i przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. Zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania (art. 7 i 77 k.p.a.), a wady tej nie da się usunąć poprzez przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego z art. 136 k.p.a. przez wzgląd na zasadę dwuinstancyjności. Konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy, jak wyjaśniono wyżej, ma istotny (zasadniczy) wpływ na jej rozstrzygnięcie.

Z tych względów, o których mowa wyżej, Sąd nie podziela zarzutów podnoszonych w sprzeciwie.

Sąd stwierdził zaistnienie przesłanek do wydania decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 k.p.a. i na podstawie art. 64e w zw. z art. 151a § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) oddalił sprzeciw.