drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, uchylono zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję I instancji, III SA/Kr 1815/21 - Wyrok WSA w Krakowie z 2022-08-18, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Kr 1815/21 - Wyrok WSA w Krakowie

Data orzeczenia
2022-08-18 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2021-12-23
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Sędziowie
Elżbieta Czarny-Drożdżejko
Jakub Makuch /przewodniczący sprawozdawca/
Renata Czeluśniak
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
uchylono zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą decyzję I instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2020 poz 111 Art. 16a
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - t.j.
Dz.U. 2021 poz 735 Art. 7, 77 par. 1, art. 80
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jedn.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jakub Makuch (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Czarny-Drożdżejko Sędzia WSA Renata Czeluśniak po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 sierpnia 2022 r. sprawy ze skargi J. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie z dnia 20 października 2021 r., znak SKO.NP/4115/402/2021 w przedmiocie odmowy przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi J.B. (dalej skarżąca lub wnioskodawczyni) jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie z dnia 20 października 2021 r. (znak SKO.NP/4115/402/2021) utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta Tarnowa z dnia 3 września 2021 r. (nr DŚRDM-5203-25/21) o odmowie przyznania skarżącej specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem opieki nad mężem.

Decyzja ta zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Prezydent Miasta Tarnowa, w wyniku rozpoznania wniosku skarżącej z 7.07.2021 r., wskazaną wyżej decyzją z 3.09.2021 r. odmówił przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym mężem, M.B. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ I instancji wyjaśnił, że w ramach przeprowadzonego rodzinnego wywiadu środowiskowego ustalono, że mąż skarżącej prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i korzysta z usług opiekuńczych ośrodka pomocy społecznej. Wymiar tej pomocy to 2 godziny dziennie, we wszystkie dni robocze, a także w sobotę i święta. Wnioskodawczyni natomiast mieszka wprawdzie pod tym samym adresem co jej mąż, ale gospodaruje oddzielnie. Organ pomocowy wskazał, że z ustaleń wywiadu środowiskowego wynika także, iż przyznanie mężowi skarżącej usług opiekuńczych we wskazanym wyżej wymiarze spowodowane było stwierdzeniem, iż opieka sprawowana przez wnioskodawczynię nad niepełnosprawnym mężem – nie jest realizowana prawidłowo. Organ I instancji ustalił nadto, że rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, natomiast czworo dorosłych dzieci nie utrzymuje kontaktu z osobą podlegającą opiece. Z kolei skarżąca jest bierna zawodowo i nawet nie jest zarejestrowana w urzędzie pracy. W ostatnim czasie miała możliwość skorzystania z kursu i stażu, jednak zrezygnowała z takiej możliwości, co tłumaczyła problemami z kręgosłupem. W efekcie powyższych ustaleń, Prezydent Miasta Tarnowa odmówił przyznania wnioskodawczyni specjalnego zasiłku opiekuńczego akcentując, że z zebranej dokumentacji wynika, iż wnioskodawczyni nie sprawuje stałej opieki nad mężem, a ponadto nie zachodzi bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy niepodejmowaniem zatrudnienia, a koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną.

W odwołaniu od tej decyzji skarżąca zaprzeczyła ustaleniom zawartym w wywiadzie środowiskowym co do tego, że osoba świadcząca usługi opiekuńcze przychodziła do jej męża codziennie na 2 godziny. Wg odwołującej się, usługi te wykonywane były przez opiekunkę, co najwyżej przez pół godziny dziennie, i to nie w każdy dzień. Bywały bowiem dni, w których opiekunka w ogóle nie pojawiła się u niepełnosprawnego męża odwołującej się. Skarżąca podkreśliła, że nieprawdą jest też to, iż nie opiekuje się należycie swoim mężem oraz że jest bierna zawodowo. Wskazała, iż podejmowała zatrudnienie, na co ma dowód w postaci świadectwa pracy oraz ukończenia kursów. Podniosła, że twierdzenia opiekunki zawarte w wywiadzie środowiskowym, że to opiekuna w istocie troszczy się o jej męża, a skarżąca niewłaściwie realizuje swoje obowiązki – są fałszywe.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Tarnowie decyzją z 20.10.2021 r. (znak SKO.NP/4115/402/2021) utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Powołało art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który reguluje przesłanki przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Kolegium zwróciło uwagę na poczynione w sprawie ustalenia faktyczne, które wynikały z przeprowadzonego w dniu 15.07.2021 r. rodzinnego wywiadu środowiskowego. W wywiadzie tym ustalono m.in., iż niepełnosprawny mąż wnioskodawczyni prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i korzysta z usług opiekuńczych przyznanych przez ośrodek. Wnioskodawczyni mieszka z mężem, jednak gospodaruje oddzielnie. SKO w Tarnowie, w oparciu o ustalenia wywiadu środowiskowego akcentowało, że mąż wnioskodawczyni korzysta z usług opiekuńczych, gdyż małżonka nie zapewnia mu należytej opieki. Organ odwoławczy zwrócił uwagę, że osoba podlegająca opiece leczy się na [...], co przejawia się w tym, że jest w stanie poruszać rękami jedynie do łokci i na wysokość twarzy. Nie porusza się samodzielnie, nie jest też w stanie sam się podnieść z pozycji siedzącej i leżącej. Przemieszcza się jedynie do ubikacji, przy czym musi być podtrzymywany przez drugą osobę. Do toalety niepełnosprawny jest przewożony na fotelu obrotowym na kółkach, albowiem nie posiada chodzika, ani wózka inwalidzkiego. Osoba ta przy tym jest jednak w stanie utrzymać kubek z wodą oraz może jeść samodzielnie, gdy ma wcześniej przygotowany (rozdrobniony) posiłek. Nie ma natomiast możliwości wykonania samodzielnie jakichkolwiek czynności pielęgnacyjnych.

SKO w Tarnowie zauważyło, iż wnioskodawczyni pracowała na umowę zlecenia od 2.05.2019 r. do 3.08.2019 r., uzyskując wynagrodzenie 493,51 zł netto. Wysokość tego dochodu uprawniała zatem do przyjęcia, że spełniony w sprawie został warunek przyznania wnioskowanego świadczenia, a dotyczący kryterium dochodowego przypadającego na osobę w rodzinie (niepełnosprawny mąż skarżącej w 2019 r. nie uzyskał żadnych dochodów). Ponadto wskazał organ odwoławczy, że skarżąca nie ma ustalonego prawa do emerytury, renty, ani innego świadczenia, o którym mowa w art. 16a ust. 8 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję Kolegium wyjaśniło normatywne przesłanki przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zdaniem SKO w Tarnowie, skarżąca nie spełnia warunku sprawowania stałej opieki, a w konsekwencji także przesłanki niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w związku ze sprawowaniem tejże opieki. Jak bowiem wynika z ustaleń zawartych w wywiadzie środowiskowym, opiekę nad niepełnosprawnym, w głównej mierze sprawuje opiekunka przydzielona przez Dział Pomocy Osobom Starszym i Niepełnosprawnym, a pomoc wnioskodawczyni ogranicza się do przygotowania posiłków i pomagania w niektórych sprawach związanych z wizytami lekarskimi oraz wykupywania recept, podawania leków i kupowania żywności. Wg organu odwoławczego, organ I instancji prawidłowo uznał, że skarżąca nie musi rezygnować z podejmowania zatrudnienia, ponieważ dzieląc sprawowanie opieki z opiekunką przyznaną niepełnosprawnemu przez Ośrodek, jest w stanie podjąć pracę chociażby w niepełnym wymiarze czasu. W ocenie Kolegium, w sprawie nie zachodzi także, wymagany przepisami, bezpośredni związek przyczynowo skutkowy pomiędzy niepodejmowaniem przez wnioskodawczynię zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a koniecznością sprawowania stałej opieki nad mężem.

Odnosząc się do zarzutów odwołania SKO w Tarnowie podało, że zarzuty te stanowią subiektywną polemikę co do ustaleń zawartych w przeprowadzonym wywiadzie środowiskowym. Kolegium podkreśliło, że wywiad środowiskowy jest szczególnie doniosłym rodzajem dowodu w sprawach o świadczenia opiekuńcze. Stanowi on element postępowania wyjaśniającego poprzedzającego wydanie decyzji w przedmiocie świadczeń opiekuńczych. Jest specyficznym sposobem zbierania informacji o sytuacji strony, stanowiącym dla organu konieczne i podstawowe źródło informacji o sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej osoby ubiegającej się o świadczenia, będąc podstawą ustaleń faktycznych dokonywanych w decyzji administracyjnej i poddawanych prawnej ocenie, w kontekście przesłanek warunkujących przyznanie świadczenia. W ramach przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wnioski z nich wynikające, stanowiące podstawę do przyznania wnioskowanej pomocy. SKO w Tarnowie doszło do przekonania, że brak jest podstaw do uznania, aby ustalenia pracownika socjalnego przeprowadzającego wywiad środowiskowy w tej sprawie można było uznać za nierzetelne.

W skardze na opisaną wyżej decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie z dnia 20 października 2021 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skarżąca ponownie podała, że stwierdzony w wywiadzie środowiskowym i wskazany w zaskarżonych decyzjach zakres opieki świadczonej przez opiekunkę nad mężem skarżącej, nie jest zgodny z prawdą. Opiekunka ta pojawia się na 30-40 minut, natomiast mąż potrzebuje pomocy stałej, całodobowej. Czynności opiekunki ograniczają się do zmiany pampersa w sytuacji, gdy skarżąca takie czynności wykonuje kilka razy przed przyjściem opiekunki. Także w zakresie pozostałych ustaleń organów skarżąca podała, że przedstawione przez opiekunkę w wywiadzie środowiskowym informacje, nie są prawdziwe (dotyczy to umawiania lekarzy, karmienia, sprzątania zapuszczonego mieszkania). Zanegowała ustalenie, że mąż nie posiada wózka inwalidzkiego. Podała nadto, że "mąż wypowiedział umowę o współpracy z opiekunką we wrześniu 2021 r." Wskazała, iż jedynym źródłem utrzymania jest zasiłek stały męża w kwocie 420 zł, zasiłek pielęgnacyjny (215 zł) oraz 500 plus. Taki stan dochodów nie pozwala na zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych (pampersy, leki, czynsz, media).

W odpowiedzi na skargę, SKO w Tarnowie domagało się jej oddalenia, podtrzymując dotychczas wyrażone w sprawie stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem, zarówno zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnowie z dnia 20 października 2021 r., jak też poprzedzającej jej decyzji organu I instancji. Orzekające w kontrolowanej sprawie organy administracji publicznej naruszyły bowiem przepisy normujące reguły postępowania wyjaśniającego określone w art. 7, art. 77 par. 1 i art. 80 k.p.a., a naruszenie to, mogło mieć istotny wpływ na wynik tej sprawy.

Na wstępie należy zauważyć, że w postępowaniu w sprawach dotyczących przyznawania świadczeń rodzinnych, niewątpliwie najważniejszym dowodem, w oparciu o który ustala się zasadnicze elementy stanu faktycznego rzutujące na możliwość przyznania wnioskowanego świadczenia, jest rodzinny wywiad środowiskowy. Przeprowadzenie tego dowodu we wskazanej kategorii spraw, jest obligatoryjne (por. np. art. 23 ust. 4aa, art. 23 ust. 4e ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych; Dz. U. 2022 r., poz. 615). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się szczególnie doniosłą i ważną rolę tego dowodu. Jest on bowiem sposobem zbierania informacji, rozmową z osobą starającą się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej i z jej rodziną, a także swoistym trybem postępowania dowodowego, w ramach którego sporządzony kwestionariusz, stanowi szczególną formę protokołu w rozumieniu przepisów k.p.a., mającą na celu uwzględnienie specyficznego charakteru postępowania w sprawach z zakresu pomocy społecznej (por. wyrok NSA z 7 maja 2002 r., sygn. akt I SA 3337/01). Zasadniczo zatem, rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się z wnioskodawcą oraz z rodziną osoby starającą się o przyznanie pomocy społecznej. Problem powstaje natomiast co do tego, czy inne osoby (niż ubiegające się o uzyskanie świadczenia lub członkowie ich rodziny), mogą w ogóle brać udział w przeprowadzaniu tego szczególnego dowodu, względnie, czy twierdzenia (zeznania) tych innych osób (np. sąsiadów, opiekunów z MOPS lub znajomych) dotyczące istotnych elementów stanu faktycznego indywidualnej sprawy z zakresu pomocy społecznej, mogą znaleźć się w treści sporządzanego w takiej sprawie wywiadu. W tym zakresie zauważyć należy, iż NSA w wyroku z dnia 23 czerwca 2009 r. (sygn. akt I OSK 1237//08) akcentował, że wskazanie w przepisach rozporządzenia w sprawie wywiadu środowiskowego, iż przeprowadza się go w miejscu zamieszkania osoby, która wnioskuje o pomoc społeczną, nie pozwala na przyjęcie, że chodzi o bliżej nieokreślony krąg osób mogących mieć jakiekolwiek informacje w przedmiocie sytuacji życiowej wnioskodawcy. Co prawda, żaden przepis ustawy o pomocy społecznej, ani też aktu wykonawczego do tej ustawy nie określa wprost, czy wywiad środowiskowy przeprowadza się z innymi osobami niż wnioskodawca lub członkowie jego rodziny, niemniej nie można z tego wywodzić wniosków, że wywiad środowiskowy może być przeprowadzany z różnymi osobami z otoczenia wnioskodawcy, np. wskazanymi już wyżej sąsiadami, opiekunami z MOPS, czy znajomymi - które to osoby mogą dostarczyć informacji w sprawie. Przeprowadzenie zatem postępowania dowodowego w sprawie dotyczącej świadczeń pomocy społecznej z udziałem tych innych, wymienionych powyżej osób, i z wykorzystaniem innych środków dowodowych niż wywiad środowiskowy jest - w świetle art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a - oczywiście możliwe, a nawet w określonych sytuacjach, celowe. Nie można jednak stosować do tego postępowania reżimu przewidzianego dla wywiadu środowiskowego, który ma znacznie węższy zakres podmiotowy.

W oparciu o przedstawione stanowisko uznać więc trzeba, że takie osoby jak np. sąsiedzi wnioskodawcy lub opiekunowie z MOPS, które niewątpliwie mogą dysponować określoną wiedzą mogącą mieć wpływ na przyznanie świadczenia, stanowić mogą źródło dowodowe w indywidualnej sprawie z zakresu pomocy społecznej, jednak jedynie w zakresie regulowanym przepisami k.p.a. Brak jest natomiast podstaw, aby osoby te brały udział w przeprowadzanym dowodzie wywiadu środowiskowego lub aby ich twierdzenia, co do podlegających ustaleniu okoliczności (np. zasłyszane przez pracownika socjalnego lub pozyskane w inny, nieformalny sposób) mogły stanowić treść dokumentu wywiadu środowiskowego.

Analiza wywiadu środowiskowego sporządzonego w kontrolowanej sprawie (w dniu 15.07.2021 r.; k. 16b-16c akt adm.) prowadzi do wniosku, że przy przeprowadzaniu tego dowodu uchybiono opisanym wyżej wymaganiom.

Zauważyć bowiem należy, że przeprowadzający wywiad środowiskowy pracownik socjalny, w oparciu o bezpośrednią rozmowę z wnioskodawczynią i jej niepełnosprawnym mężem, pozyskał informacje o sytuacji osobistej, majątkowej i rodzinnej tych osób. Istotną jednak część uzyskanych od wymienionych osób informacji, a dotyczących kluczowych dla sprawy okoliczności, gdyż odnoszących się do zakresu czynności opiekuńczych wykonywanych przez skarżącą, jak też "jakości" sprawowanej przez nią opieki, pracownik socjalny uznał za nieodpowiadającą rzeczywistości. W tym aspekcie powołał się on bowiem na wiadomości pozyskane od opiekunki męża skarżącej, która świadczy usługi opiekuńcze w ramach wsparcia uzyskiwanego przez osobę niepełnosprawną z ośrodka pomocy społecznej oraz na informacje zaczerpnięte od bliżej niezidentyfikowanego pracownika Działu Pomocy Osobom Starszym i Niepełnosprawnym organu. W treści dokumentu kwestionariusza wywiadu pracownik socjalny wskazał bowiem, że: "z informacji uzyskanych od opiekunki Pana M. wynika, że opieka wykonywana przez jego żonę, nie jest sprawowana należycie. Podstawowe potrzeby życiowe Pana M., w dużej mierze są zasługą opiekunki. Istnieją duże wątpliwości, czy bez pomocy opiekunki, Pan M. miałby zapewnione wszystko czego potrzebuje i czego wymaga jego stan zdrowia." (k. 16b). Nadto, na k. 16c pracownik socjalny wskazał, że "z informacji uzyskanych z rozmowy z pracownikiem Działu Pomocy Osobom Starszym i Niepełnosprawnym oraz po rozmowie telefonicznej z opiekunką Pana M. wynika, że to co podaje Pani J., co do zakresu opieki sprawowanej nad mężem, mija się z prawdą." Następie sporządzony w sprawie wywiad zawiera spis rozbieżności między deklarowanymi przez skarżącą czynnościami opiekuńczymi wykonywanymi wobec męża, a zakresem tych czynności – "zweryfikowanym" przez opiekunkę, w trakcie rozmowy telefonicznej tej osoby z pracownikiem socjalnym. Rozbieżności te dotyczyły: potrzeby karmienia niepełnosprawnego, możliwości i pomocy przy kąpieli, zmiany pampersów i częstotliwości wykonywania tej czynności, pielęgnacji odparzeń, które pojawiły się u skarżącego, umawiania transportu i wizyt lekarskich, pozyskiwania i wykupywania recept, podawania lekarstw, utrzymania czystości, w tym prania odzieży i zmywania naczyń, jak też stanu higienicznego mieszkania. Finalnie pracownik socjalny stwierdził, że "opieka wydaje się nie być sprawowana prawidłowo, w takim stopniu i wymiarze jak podaje Pani B.". Ustalenia te przy tym zostały następnie bezkrytycznie przyjęte przez orzekające organy administracji, jako podstawa faktyczna wydanych w sprawie decyzji, którymi negatywnie załatwiono żądanie skarżącej przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zasadniczo organy uznały, że skarżąca nie zapewnia mężowi należytej opieki, a główny ciężar tej opieki przejęła opiekunka. Powyższe, przy uznaniu rzetelności sporządzonego wywiadu, doprowadziło Prezydenta Miasta Tarnowa oraz SKO w Tarnowie do uznania braku istnienia związku przyczynowego między niepodejmowaniem przez wnioskodawczynię zatrudnienia, a koniecznością sprawowania stałej opieki nad mężem. Jednak, co wyżej już akcentowano, kluczowe elementy podstawy faktycznej rozstrzygnięcia tej sprawy, nie zostały ustalone w oparciu o poprawnie sporządzony wywiad środowiskowy. Krąg osób uczestniczących w wywiadzie środowiskowym winien bowiem być ograniczony do wnioskodawcy i członków jego rodziny, których sytuacja jest przedmiotem ustaleń przez pracownika socjalnego. Informacje zaś pochodzące od innych osób (np. opiekunek) nie powinny w ogóle znaleźć się w treści wskazanego dokumentu. Podkreślić jednak należy, że organ administracji, o ile uzna to w danej sprawie za celowe, ma możliwość przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka, na okoliczności mające znaczenie dla sprawy. To bowiem na organie administracji, a nie na pracowniku socjalnym, ciąży obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego sprawy (art. 77 par. 1 k.p.a.). W realiach ocenianego przypadku uznać należało, że opiekunka osoby niepełnosprawnej, jako mogąca posiadać wiedzę, co do zakresu sprawowanej opieki, mogła zostać przesłuchana przez organ w charakterze świadka, co do okoliczności rzutujących na przyznanie skarżącej wnioskowanego świadczenia. Przesłuchanie to przy tym, stosownie do art. 83 par. 3 k.p.a., powinno zostać poprzedzone pouczeniem świadka o prawie domowy zeznań i odpowiedzi na poszczególne pytania, jak też o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. To ostatnio wskazane pouczenie jest warunkiem pociągnięcia świadka do odpowiedzialności karnej (zob. art. 233 § 2 i 3 k.k.). Przesłuchanie zaś świadka bez uprzedzenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, może mieć istotny wpływ na wynik sprawy (por. wyrok NSA z 20.09.2016 r., sygn. akt II OSK 3123/14). Pouczenie o odpowiedzialności karnej pozwala zapobiegać ewentualnej konfabulacji świadka o okolicznościach mogących istotne rzutować na ukształtowanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sprawy. W ocenianym przypadku natomiast, organ administracji nie przesłuchał opiekunki osoby niepełnosprawnej, a zamiast tego, pracownik socjalny sporządzający wywiad środowiskowy, wadliwie umieścił w treści tego wywiadu informacje zasłyszane od opiekunki w ramach przeprowadzonej z nią rozmowy telefonicznej, a informacje te były podstawą dla przyjętych przez organy administracji ustaleń faktycznych sprawy. Jak wyżej zaś wskazano, taki sposób przeprowadzania wywiadu środowiskowego oraz pozyskiwania dowodów – świadczył o naruszeniu art. 7, art. 77 par. 1 i art. 80 k.p.a., w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W ponownie prowadzonym postępowaniu rzeczą organów administracji będzie uwzględnienie przedstawionej wyżej oceny. Konieczne będzie ponowne przeprowadzenie wywiadu środowiskowego z wyeliminowaniem stwierdzonych uchybień, a także zweryfikowanie poczynionych w powyższym trybie ustaleń innymi środkami dowodowymi (np. przesłuchaniem dotychczasowej opiekunki osoby niepełnosprawnej) lub innych osób, z uwzględnieniem zasad prowadzenia postępowania dowodowego określonych przepisami k.p.a. (por. m.in. art. 83 par. 3, art. 79 par. 1 k.p.a., art. 78 par. 1 k.p.a.). Dopiero tak poczynione ustalenia (por. też niżej) mogą pozwolić na ocenę spełnienia normatywnych przesłanek przyznania skarżącej świadczenia żądanego w tej sprawie. Organy będą miały na uwadze także art. 79a k.p.a., który przewiduje min. obowiązek wskazania stronie, przed wydaniem decyzji, przesłanek które nie zostały spełnione lub wykazane.

Na gruncie kontrolowanej sprawy zauważyć także trzeba, że choć pozyskane przez organ informacje o wadliwym wykonywaniu czynności opiekuńczych względem skarżącego, z uwagi na stwierdzone wyżej uchybienia, nie mogły stanowić postawy faktycznej rozstrzygnięcia o odmowie przyznania skarżącej specjalnego zasiłku opiekuńczego, to jednak wynikająca z akt sprawy wiedza o sposobie realizacji tej opieki, powinna stanowić dla organu wyraźny sygnał, skłaniający do podjęcia kroków, celem jednoznacznego i kategorycznego ustalenia wskazanej okoliczności. Z akt sprawy wynika bowiem, iż opieka nad skarżącym może nie być realizowana z zachowaniem standardów, których można oczekiwać i wymagać w przypadku osoby schorowanej, leżącej i całkowicie zależnej od innych (m.in. poprzez zaniechanie terminowej zmiany pampersów, dopuszczanie do długotrwałego leżenia w zamoczonej odzieży, przebywanie w zaniedbanym i zapuszczonym pomieszczeniu, czy braku wyposażenia niepełnosprawnego w tak podstawowe urządzenie jak wózek inwalidzki). Już takie informacje, winny stanowić asumpt do podjęcia przez organ czynności w zakresie ustalenia prawdziwego stanu rzeczy, co do warunków w jakich funkcjonuje niepełnosprawny. Abstrahując bowiem od przedmiotu tej sprawy, konieczne jest podkreślenie, że rolą organów pomocowych jest identyfikowanie przypadków, w których osoba potrzebująca, nie ma zapewnionej elementarnej opieki, a także wdrażanie adekwatnych do stwierdzonego stanu środków, celem usunięcia niepożądanego stanu rzeczy. W tym więc aspekcie Sąd wskazuje, że prowadzący postępowanie organ administracji winien niezwłocznie podjąć czynności celem ustalenia, czy opieka nad niepełnosprawnym mężem skarżącej jest realizowana w sposób zapewniający tej osobie właściwy standard egzystencji. O ile więc, w toku ponownie prowadzonego postępowania okaże się, że opieka nad skarżącym nie ma właściwego charakteru – zadaniem tego organu będzie także pilne wdrożenie środków celem zapobieżenia temu stanowi rzeczy, jak też rozważenie potrzeby poinformowania o tym przypadku właściwych organów. Właściwą reakcją na stwierdzone uchybienia może być np. zwiększenie ilości godzin przyznanej opieki lub też nawet rozważeniem celowości zastosowania trybu przewidzianego art. 54 par. 1 ustawy o pomocy społecznej (umieszczenie osoby potrzebującej w domu pomocy społecznej). W realiach ocenianej sprawy powyżej wskazany aspekt aktualizuje się dodatkowo wobec wynikającej ze skargi informacji, iż umowa o współpracy niepełnosprawnego z opiekunką, zostać miała wypowiedziana. Z uwagi na to, iż z akt sprawy wynikało, że to właśnie opiekunka zapewniać miała zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych niepełnosprawnego, wiarygodne ustalenie "jakości" sprawowanej opieki – jawi się jako szczególnie istotne dla zabezpieczenia potrzeb osoby niepełnosprawnej.

Mając na uwadze przedstawione rozważania i oceny, Sąd uchylił decyzję zaskarżoną i decyzję ją poprzedzającą, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c) w zw. z art. 135 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.). Sprawa niniejsza została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.).



Powered by SoftProdukt