Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Świerczak Sędzia WSA Katarzyna Witkowicz-Grochowska Asesor sądowy WSA Sebastian Michalski (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 11 sierpnia 2022 r. sprawy ze skargi A. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z dnia 16 marca 2022 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę w całości.

Burmistrz Miasta i Gminy W., decyzją z dnia [...] listopada 2021 roku (nr [...]), odmówił A. T. przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad matką.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że wnioskodawczyni od dnia [...].11.2020 roku do dnia [...].10.2021 roku pobierała specjalny zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad niepełnosprawną matką. Wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o wyborze świadczenia pielęgnacyjnego, a do dnia wydania decyzji nie wystąpiła z żądaniem ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na okres 2021/2022.

Podopieczna jest osobą posiadającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności do dnia [...] października 2021 roku. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia [...] marca 2019 roku. Burmistrz wyjaśnił, że w aktach sprawy nie ma dowodów na okoliczność, że niepełnosprawność podopiecznej powstała przed 25 rokiem życia, tj. niespełniony pozostaje warunek określony w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Podopieczna pozostaje w związku małżeńskim. A. H. (mąż podopiecznej) został uznany przez lekarza orzecznika ZUS za częściowo niezdolnego do pracy do dnia [...] listopada 2022 roku. Pobiera świadczenia rentowe. Częściowa niezdolność do pracy odpowiada orzeczeniu o lekkim stopniu niepełnosprawności. Burmistrz wyjaśnił, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Poznaniu, decyzją z dnia 16 marca 2022 roku (nr [...]), po rozpoznaniu sprawy na skutek odwołania, utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.

Organ odwoławczy stwierdził, że Burmistrz Miasta i Gminy W. w sposób wadliwy zastosowała w sprawie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Kolegium wyjaśniło, że od momentu wejście w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 roku o sygn. akt K 38/13, przepis art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, nie może być stosowany w jego dotychczasowym brzmieniu. Oceny spełnienia przesłanek przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem kryterium wiekowego określonego w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych

Kolegium uznało jednak, że rozstrzygnięcie o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jest prawidłowe w świetle treści art. 17 ust. 1 oraz ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Odwołując się do poglądów przedstawionych w uzasadnieniu wyroku WSA w Poznaniu z dnia 26 stycznia 2022 roku o sygn. akt IV SA/Po 3/22 organ odwoławczy, zaznaczył, że zasady zaufania do organów administracji publicznej nie można rozumieć w ten sposób, że ustalenia przyjęte na potrzeby rozstrzygnięcia w przedmiocie świadczenia rodzinnego okresowego (specjalny zasiłek opiekuńczy) będą przejmowane bez weryfikacji przy rozstrzyganiu sprawy bezterminowego świadczenia pielęgnacyjnego i to tylko dlatego, że niektóre przesłanki przyznania tych świadczeń ustawodawca określił w tożsamy sposób.

W konsekwencji Kolegium wskazało, że jedną z przesłanek uprawniających do świadczenia pielęgnacyjnego jest stała, osobista i długotrwała opieka nad niepełnosprawnym członkiem rodziny przez ubiegającego się o świadczenie pielęgnacyjne, która stanowi przeszkodę do wykonywania pracy zawodowej, co oznacza konieczność istnienia ścisłego i bezpośredniego związku między rezygnacją z zatrudnienia lub niepodejmowaniem zatrudnienia a sprawowaną opieką.

W ocenie Kolegium podopieczna niewątpliwie była osobą schorowaną i wymagała pomocy osób trzecich, a wnioskodawczyni w pewnym stopniu w istocie sprawowała opiekę nad niepełnosprawną matką. Jednak wnioskodawczyni nie zamieszkiwała z wspólnie z rodzicami. Codziennie przebywała u matki, ale kilka godzin, co nie uzasadnia stanowiska, że wnioskodawczyni sprawował całodobową opiekę. Pomoc świadczona przez wnioskodawczynię sprowadzała się do czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, higieną osobistą i zawożeniem matki na wizyty lekarskie, a tego rodzaju czynności wykonuje się w każdym gospodarstwie domowym, także przez osoby pracujące, nawet w pełnym wymiarze czasu pracy.

Kolegium uznało, że odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uzasadnia także to, iż podopieczna pozostaje w związku małżeńskim, a jej mąż nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W tym zakresie organ wskazał, że małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb rodziny. Odwołując się do poglądów wyrażonych w orzecznictwie sądów administracyjnych Kolegium wyjaśniło jednocześnie, że kwestia czy osoba uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego w pierwszej kolejności jest w stanie wypełnić we właściwy sposób obowiązek alimentacyjny z uwagi na własny stan zdrowia rozstrzygana jest orzeczeniem o jej stopniu niepełnosprawności. Ani organ, ani Sąd nie mają wiadomości specjalnych, które pozwoliłby w pełni wyważyć, czy stan zdrowia danej osoby zobowiązanej do alimentacji rzeczywiści uniemożliwia sprawowanie opieki. Rygoryzm przepisu odpowiada celom ustawy. Świadczenie pielęgnacyjne dla krewnych podopiecznego przysługuje dopiero wówczas, gdy małżonek osoby wymagającej opieki jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, przez co nie jest możliwe wypełnienie przez niego ustawowego obowiązku alimentacyjnego w sposób właściwy dla okoliczności faktycznych sprawy. Orzeczenie wydane przez wyspecjalizowany zespół ds. orzekania o niepełnosprawności stanowi obiektywne kryterium dla ustalenia stanu faktycznego i wydania rozstrzygnięcia.

Kolegium stwierdziło, że z materiału dowodowego nie wynika, aby A. H. w okresie życia żony nie mógł realizować obowiązku alimentacyjnego, częściowo w formie faktycznej pomocy (przy wsparciu córki) lub choćby w formie pieniężnej.

A. T., reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata, skorzystała z prawa skargi do sądu administracyjnego.

Skarżąca zażądała uchylenia zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji Burmistrz Miasta i Gminy W., a także zasądzenia zwrotu kosztów postępowania oraz rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym.

Zdaniem strony skarżącej kwestionowane decyzje zostały wydane z naruszeniem:

1) art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez przyjęcie, że zakres opieki jaką sprawowała skarżąca nad matką nie wyczerpuje znamion stałej opieki, podczas gdy rozmiar i częstotliwość pomocy udzielanej matce w związku z jej niepełnosprawnością nie pozwalała skarżącej na podjęcie zatrudnienia nawet w niepełnym wymiarze czasu pracy,

2) art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) w związku z art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane osobie, która ma już ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego,

3) art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że pozostawanie podopiecznej w związku małżeńskim stanowi negatywną przesłankę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, bez uwzględnienia wykładni celowościowej i systemowej, w myśl której pozostawanie w związku małżeńskim nie powinno być uważane za przesłankę odmowy świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji gdy współmałżonek podopiecznej nie jest w stanie takiej opieki sprawować,

4) art. 7, art. 77, art. 80 i art. 107 § 3 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego poprzez nieustalenie prawidłowego stanu faktycznego, tj.:

a) błędne przyjęcie, że zakres i wymiar opieki jaką sprawowała skarżąca umożliwiał podjęcie zatrudnienia chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy,

b) błędne przyjęcie, że sam fakt pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego skutkuje brakiem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i zwalnia od podejmowania działań zmierzających do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy,

c) przyjęcie, że sam fakt pozostawania w związku małżeńskim skutkuje brakiem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i zwalnia z podejmowania działań zmierzających do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy,

d) brak uwzględnienia interesu społecznego i słusznego interesu skarżącej poprzez pominięcie celu w jakim ustawodawca przewidział istnienie świadczenia pielęgnacyjnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Poznaniu podtrzymało stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu wydanej decyzji, nie sprzeciwiło się wnioskowi o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym oraz wniosło o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej; kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej - art. 1 §1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. 2021, poz. 137).

Realizując zadania wymiaru sprawiedliwości sądy administracyjne stosują środki określone w ustawie - art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2022, poz. 329 ze zm.; dalej w skrócie P.p.s.a.). Uwzględniając skargę na decyzję Sąd uchyla ten akt w całości albo w części na warunkach określonych w art. 145 § 1 pkt 1 lit a-c P.p.s.a., względnie stwierdza jego nieważności, gdy spełnione są przesłanki wskazane w art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a. albo stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 3 P.p.s.a.).

Na zgodny wniosek storn sprawa została skierowana do rozpoznania w trybie uproszczonym (art. 119 pkt 2 P.p.s.a.).

Skarga okazała się nieuzasadniona.

Analiza dokumentów włączonych do akt administracyjnych ujawnia następujące okoliczności faktyczne kontrolowanej sprawy, które Sąd przyjmuje, jako własne ustalenia w sprawie.

T. H., na mocy orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia [...] października 2020 roku [...]), została zaliczona do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie zostało wydane do dnia [...] października 2021 roku. Niepełnosprawność datuje się od dnia [...] marca 2019 roku ([...]-go roku życia podopiecznej). Podopieczna zmarła w dniu [...]

Podopieczna pozostawała w związku małżeńskim z A. H. (ur. [...]), który na mocy orzeczenia lekarza ZUS z dnia [...] października 2018 roku został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do osiągnięcia wieku 65 lat. Z tytułu częściowej niezdolności do pracy mąż podopiecznej miał ustalone prawo do renty do dnia [...] listopada 2022 roku (decyzja ZUS z dnia [...] października 2018 roku). Z orzeczenia lekarza orzecznika ZUS wynika, że u męża podopiecznej doszło do naruszenia sprawności organizmu, która ogranicza wykonywanie pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji zawodowych i zgodnej z doświadczeniem zawodowym. Treść wywiadu środowiskowego ujawnia, że A. H. choruje od 2018 roku (choroba uchyłkowa jelita grubego, nieokreślona dychawica oskrzelowa, stan po urazie czaszkowo-mózgowym, krwiak w okolicy czołowej prawej).

Pismem z dnia [...] września 2021 roku, skierowanym do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W., A. T., reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata, wstąpiła z żądaniem ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką sprawowaną nad niepełnosprawną matką T. H..

Na dzień złożenia wniosku skarżąca posiadała ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego (decyzja Burmistrza Miasta i Gminy W. z dnia [...] grudnia 2020 roku, nr [...]). W dniu [...] października 2021 roku skarżąca złożyła oświadczenie, że zrzeknie się prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w momencie przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego wygasło z dniem [...] października 2021 roku.

W załączaniu do wniosku o świadczenie pielęgnacyjne skarżąca złożyła pisemne oświadczenie o zakresie czynności realizowanych w wykonywaniu opieki nad matką i wskazała, że do tych czynności należą: przygotowywanie i podawanie posiłków, sprzątanie, pranie, prasowanie, wizyty lekarskie, opłacanie rachunków, robienie zakupów, realizacja recept, załatwianie spraw urzędowych, wyjście do kościoła (potrzeby religijne), wyjścia na spacery, czynności ogrodnicze, czytanie książek, gazet i pism urzędowych.

Treści przeprowadzonego wywiadu środowiskowego oraz włączona do akt administracyjnych dokumentacja medyczna ujawnia, że podopieczna chorowała na nowotwór jajnika, pobierała chemię, po której leżała osłabiona i wymagała pomocy oraz wsparcia we wszystkich czynnościach życia codziennego. Skarżąca przebywała u matki codziennie od godz. 9-10 do godz. 15-16.

Analiza treści odwołania oraz analiza treści skargi uzasadnia stanowisko, że opisane powyżej okoliczności faktyczne nie są w żadnym zakresie kwestionowane przez skarżącą. Przyjmować zatem należy, że spór sądowoadministraycjny, wbrew treści zarzutów skargi, dotyczy jedynie materialnoprawnej kwalifikacji bezspornych w sprawie okoliczności faktycznych.

W ocenie Sądu rozstrzygnięcie Samorządowego Kolegium Odwoławczego o utrzymaniu w mocy decyzji o odmowie przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego odpowiada prawu.

Materialnoprawną podstawą rozstrzygnięcia o żądaniach wniosku skarżącej stanowiły przepisy art. 17 ust. 1-5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 615), które ustalają zasady przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Stosownie do treści art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:

1) nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Analiza uzasadnienia decyzji organu odwoławczego ujawnia, że warunek dotyczący okresu, w którym powstała niepełnosprawność T. H., został uznany przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze za przesłankę nieistotną dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Organ odwoławczy pominął nieprawidłowe stanowisko Burmistrza Miasta i Gminy W. i uwzględnił przy rozstrzyganiu sprawy zarówno wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 roku o sygnaturze K - 38/13, jak i stanowisko prezentowane w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych, co do skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego dla zawisłych i przyszłych spraw o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w zakresie wykładni i stosowania art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych.

W konsekwencji Kolegium uznało, że ocenę zasadność żądania wnioskodawczyni należy przeprowadzić przez pryzmat przesłanek wskazanych w treści art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Jednak przywołany powyżej przepis nie wskazuje wszystkich ustawowych warunków koniecznych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Kryteria nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wynikają także z treści art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) powołanej powyżej ustawy, który stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Natomiast w świetle treści art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Uwzględniać przy tym należy, że w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego - przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną - także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami (art. 27 ust. 5 pkt 2 i pkt 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Sąd nie ujawnił podstaw do przyjęcia stanowiska o naruszeniu prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, czy też niewłaściwe zastosowanie.

Całkowicie nieuzasadnione są zarzuty wskazujące na błędną wykładnię prawa materialnego poprzez przyjęcie stanowiska, że świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane osobie, która ma już ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Analiza treści uzasadnienia wydanych decyzji ujawnia, że organy obu instancji działały z poszanowaniem treści art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz jednolitego w tym zakresie orzecznictwa sądów administracyjnych.

Norma prawna zawarta w powołanym przepisie wyklucza możliwość pobierania przez daną osobę jednocześnie specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz świadczenie pielęgnacyjnego. Z tego powodu osoba uprawniona do pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego i pobierająca ten zasiłek nie może mieć jednocześnie przyznanego prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego (wyrok NSA z 23.02.2022 r., I OSK 1145/21, LEX nr 3330412). Dopuszczalny jest zbieg uprawnień, ale nie kumulatywne pobieranie świadczeń (wyrok NSA z 29.04.2019 r., I OSK 300/19, LEX nr 2677670).

Brak jest podstaw do formułowania oceny, że skarżone organy błędnie zastosowały w okolicznościach kontrolowanej sprawy przepis art. 27 ust. 5 pkt 2 i pkt 3 w związku z art. art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Organy odnotowały, że skarżąca w sytuacji zbiegu uprawnień złożyła oświadczenie o wyborze świadczenia pielęgnacyjnego. Niemniej organy słusznie przyjęły, że w pierwszej kolejności wyjaśnić należy, czy w sprawie spełnione są pozostałe przesłanki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, co warunkowało ustalenie, że wyłączną przeszkodą do przyznania wybranego świadczenia pozostaje jedynie fakt pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Dostrzegać również należy, że prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego wygasło w toku postępowania administracyjnego i to jeszcze przed wydaniem decyzji przez organ pierwszej instancji o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, a podstawę odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego stanowiły inne okoliczności niż kumulatywne pobieranie świadczeń, co do których występował zbieg uprawnień. W tym stanie rzeczy przyjmować należy, że kwestia dwumiesięcznego zbiegu uprawnień do świadczeń rodzinnych (wrzesień i październik 2021 roku) jest okolicznością nieistotną dla oceny legalności zaskarżonej decyzji w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) lit. c) P.p.s.a.

Sąd nie ujawnił podstaw do przyjęcia stanowiska o błędnej wykładni, czy też błędnym zastosowaniu, przepisu art. 17 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Występując z żądaniem ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego skarżąca korzystała z urzędowego formularza wniosku SR-5. Wskazany formularz zawiera obszerne pouczenie o treści regulacji prawnej odnośnie warunków przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Na stronie trzeciej formularza wprost wskazano, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Skoro podopieczna pozostawała w związku małżeńskim, a jej mąż nie legitymował się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, to skarżone organy zgodnie z prawem rozpoznały przeszkodę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego córce, jako osobie zobowiązanej do alimentacji w dalszej kolejności.

Organy przyjmowały przy tym, że skarżąca/córka nie jest osobą wykluczoną z kręgu podmiotów mogących ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne. Rozpoznając wniosek merytorycznie organy z poszanowaniem prawa materialnego przyjmowały, że w okolicznościach kontrolowanej sprawy, z uwagi na treść art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych, niespełniona została jedna z przesłanek do przyznania akurat tego świadczenia rodzinnego.

Do usunięcia zaskarżonego rozstrzygnięcia z obrotu prawnego nie mogły prowadzić zarzuty wydania decyzji bez uwzględnia interesu społecznego i słusznego interesu skarżącej.

Autor skargi trafnie dostrzega, że organy administracji publicznej obowiązane są do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli - art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2021, poz. 735 - dalej w skrócie "K.p.a."). Jednak z powołanego przepisu wynika także, że w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, a przepis art. 6 K.p.a. wprost wyraża regułę, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.

Prawidłowe rozumienie powołanej powyżej regulacji prawnej nakazuje przyjmować, że załatwienie sprawy mające na względzie interes społeczny i słuszny interes strony nie może oznaczać działania bez podstawy prawnej lub wbrew treści norm prawnych. Nieprzekraczalne granice uwzględnienia słusznego interesu prawnego strony postępowania wyznacza zatem treść obowiązującego prawa.

Materiał dowodowy włączony do akt administracyjnych, który nie został zakwestionowany w żadnym zakresie, nakazuje przyjmować, że organy zasadnie przyjmowały brak obiektywnych przeszkód do tego, że to A. H. mógł i powinien roztoczyć osobistą opiekę nad niepełnosprawną żoną.

Analiza treść włączonych do akt administracyjnych dokumentów urzędowych (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS) przeprowadzona z poszanowaniem zasad doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania nakazuje przyjmować, że osoba, która zachowuje zdolność do pracy jest w stanie wykonywać takie czynność jak przygotowywanie i podawanie posiłków, sprzątanie, pranie, prasowanie, wizyty lekarskie, opłacanie rachunków, robienie zakupów, realizacja recept, załatwianie spraw urzędowych, wyjście do kościoła, wyjścia na spacery, czynności ogrodnicze, czytanie książek, gazet i pism urzędowych. Sąd podziela stanowisko, że wymienione czynności należy zaliczać do zwykłych czynności związanych z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego przez podopieczną i jej męża.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze dokonało prawidłowej wykładni i właściwie zastosowało przepisy art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych do okoliczności faktycznych kontrolowanej sprawy.

Sąd jako całkowicie nieuprawnioną postrzega taką wykładnię art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, która przyjmuje, że zakres prawa do świadczenia pielęgnacyjnego determinuje charakter tego świadczenie rodzinnego, jako formy rekompensaty za wywiązanie się z obowiązku alimentacyjnego względem niepełnosprawnego członka rodziny, czy też formy wynagrodzenia za zwolnienie Państwa z obowiązku opieki nad swoim obywatelem.

Istota świadczenia pielęgnacyjnego polega na tym, że Państwo stwarza warunki materialne do realizacji prawnego obowiązku alimentacyjnego poprzez osobistą, stałą lub długotrwałą opiekę nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym członkiem rodziny.

Świadczenie pielęgnacyjne nie jest wynagrodzeniem za opiekę (odpłatnością za realizację prawnych obowiązków alimentacyjnych), lecz instytucją prawną, która umożliwia roztoczenie przez osoby utrzymujące się z pracy zarobkowej osobistej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, czyli instytucją prawną, która umożliwia realizację obowiązku alimentacyjnego w powyżej opisany sposób.

Z takimi właśnie stanami społecznymi, tj. wywiązywania się z prawnego obowiązku alimentacyjnego poprzez dostarczanie osobistych świadczeń opiekuńczych, ustawodawca wiążę prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, które jest przyznawane pod tym warunkiem, że zakres faktycznie realizowanych osobistych świadczeń opiekuńczych skutkuje koniecznością rezygnacji z zatrudnienia lub brakiem możliwości podjęcia zatrudnienia.

Wbrew sugestiom skargi organ nie kwestionował tego, że pomoc świadczona przez skarżącą odpowiada potrzebą niepełnosprawnej matki oraz ma charakter czynności niezbędnych dla zapewnienia jej samodzielnej egzystencji.

Kolegium uznało natomiast, że zaistniały w okolicznościach kontrolowanej sprawy uzasadniony potrzebami podopiecznej faktyczny zakres opieki świadczonej na jej rzecz nie stanowi o niemożności podjęcia zatrudnienia w jakimkolwiek wymiarze, gdyż zakres opieki faktycznie realizowanej przez skarżącą na rzecz matki odpowiada/sprowadza się do wykonywania zwykłych czynności dnia codziennego, które wykonuje się w każdym gospodarstwie domowym, również w tych rodzinach, gdzie wszyscy członkowie pracują, nawet w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu przeprowadzona ocena zasadności żądania wniosku nie jest ani dowolna, bo znajduje potwierdzenie w niekwestionowanym oświadczeniu skarżącej o zakresie opieki świadczonej na rzecz matki, ani krzywdząca skoro znajduje uzasadnienie w odniesieniu do standardu "zwykłego gospodarstwa domowego, gdzie wszyscy dorośli członkowie pracują".

Z powyższych względów, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2022, poz. 329 ze zm.), skarga podlegała oddaleniu.